ေက်ာင္းသားနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး

ေမာင္စြမ္းရည္

ေက်ာင္းသားေတြ ႏုိင္ငံေရး “လုပ္ရ”၊ “မလုပ္ရ” ဆုိတဲ့ ျပႆနာဟာ သံဃာေတြ ႏုိင္ငံေရး လုပ္ရ၊ မလုပ္ရဆုိတဲ့ ျပႆနာလုိပဲ ျမန္မာ့ေခတ္သစ္သမုိင္းတေလွ်ာက္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ ခုလည္း ေဆြးေႏြးဆဲပါပဲ။ ဗမာျပည္မွာ ဒီအေၾကာင္းအရာကုိ လြန္ခဲ့တဲ့ (၁၅) ႏွစ္ေလာက္က ထင္ပါရဲ႕။ ေဆာင္းပါးရွင္တဦးက တင္ျပဖူးတယ္။ ေခါင္းစဥ္ကေတာ့ “ေက်ာင္းသား ႏုိင္ငံေရး လုပ္သင့္ မလုပ္သင့္” လုိ႔ တုိက္႐ုိက္ တပ္မထားပါဘူး။ ေဆာင္းပါးထဲမွာ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြးထားတာက မ်ဳိးဆက္သစ္ေတြ တုိးတက္ရစ္ခ်င္ရင္ ေက်ာင္းသားဘ၀မွာ ႏုိင္ငံေရးမလုပ္ဖုိ႔ပါပဲ။ ဒီအခ်က္တခု ၿငိေနေပမယ့္ “ေက်ာင္းသားႏုိင္ငံေရး လုပ္သင့္တာေပါ့” လုိ႔ ဘယ္သူမွ ျပန္မေရးၾကပါဘူး။ ေရးရင္ ဖမ္းမွာကုိး။

“စစ္သား ႏုိင္ငံေရး လုပ္သင့္ မလုပ္သင့္” ဆုိတာေတာ့ စဥ္းစားခြင့္ကုိ ေပးမွာမဟုတ္ဘူး။ “လုပ္သင့္တယ္” ဆုိရင္ ေအာက္ေျခစစ္သားေတြက ႏုိင္ငံေရးထလုပ္ရင္ ဒုကၡ။ “မလုပ္သင့္ဘူး” ဆုိရင္လည္း သူတုိ႔ စစ္တပ္အႀကီးအကဲေတြက လုပ္ေနျပန္ေတာ့ ဒုကၡ။ သူတုိ႔က ႏုိင္ငံေရး လုပ္ေနတာ မဟုတ္ဘူး။ ကယ္တင္ေနတာတဲ့။ ဒါလည္း ဟုတ္သလုိပဲ။ သူတုိ႔က ႏုိင္ငံေရးမလုပ္ဘူး၊ စီးပြားေရးပဲလုပ္တာကုိး။ ကယ္တင္တာကေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြကုိပဲ ကယ္တင္ေနတာေလ။ ႏုိင္ငံေရးမလုပ္ပါ “ႏုိင္ငံေရးလုပ္စား” ၾကတာပါ။

တကယ္ေတာ့ ျမန္မာ့ေခတ္သစ္သမုိင္းဟာ ေက်ာင္းသားသမုိင္းပဲ။ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈသမုိင္းပဲ။ ျမန္မာ့ေခတ္သစ္သမုိင္းရဲ႕ အႀကီးဆုံးႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈက ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ပထမေကာလိပ္သပိတ္ပဲ။ ဒါဟာ ပထမဆုံး ပညာေရးတုိက္ပြဲ၊ ေက်ာင္းသားအခြင့္အေရးတုိက္ပြဲျဖစ္တဲ့အျပင္ ပထမဆုံး အျမင့္ဆုံး အမ်ဳိးသားေရးတုိက္ပြဲနဲ႔ ပထမဆုံး ဒီမုိကေရစီေရး တုိက္ပြဲလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္တ၀ုိက္မွာ သခင္ဗေသာင္းဟာ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္မွာ ဂႏၲေလာက မဂၢဇင္း အယ္ဒီတာ၊ ဘာသာျပန္ဆရာ လုပ္ေနရာက ထြက္ၿပီး ဒုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ုံး စတင္တည္ေထာင္ေတာ့လည္း သခင္ေလးေမာင္၊ သခင္သိမ္းေမာင္၊ သခင္ဗစိန္ စတဲ့ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ တကၠသုိလ္ထဲမွာ ဒုိ႔ဗမာသီခ်င္းဆုိရင္း စတင္ခဲ့တာပဲမဟုတ္လား။

၀ုိင္အမ္ဘီေအ၊ ဂ်ီစီဘီေအ ေခါင္းေဆာင္ “လူႀကီးလူေကာင္း” ေတြ ဒူးၫႊတ္ကုန္ၾကေတာ့ ဒုိ႔ဗမာသခင္ေက်ာင္းသားေတြက လြတ္လပ္ေရးတုိက္ပြဲအလံကုိ ဆက္လက္သယ္ေဆာင္ခဲ့ၾကရတယ္။ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ကုိႏု၊ ကုိေအာင္ဆန္း၊ ကုိရာရွစ္၊ မအုန္း၊ မအမာတုိ႔ရဲ႕ ဒုတိယေကာလိပ္သပိတ္၊ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္ ဗိုလ္ေအာင္ေက်ာ္တုိ႔ရဲ႕ တတိယေကာလိပ္သပိတ္တုိ႔ဟာလည္း ေက်ာင္းသားေတြ အသက္ေပးျမႇင့္တင္ခဲ့ၾကတဲ့ လြတ္လပ္ေရးတုိက္ပြဲပဲမဟုတ္ပါလား။

ကုိႏု၊ ကုိလွေဖ၊ ကုိေအာင္ဆန္း၊ ကုိဗဟိန္း၊ ကုိသိန္းေဖ စတဲ့ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားေတြဟာ ၁၉၃၈ ခုနွစ္ ေက်ာင္းသားသပိတ္အၿပီးမွာ သခင္ေတြ ျဖစ္လာၾကတယ္။ ဒုိ႔ဗမာအစည္းအ႐ုံးကုိ သခင္ေအာင္ဆန္းတုိ႔ ဆက္လက္ဦးေဆာင္တယ္။ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ကတည္းက “ထီမထင္ေက်ာင္းေတာ္သားေတြရဲ႕၊ အမည္အစဥ္ ေခါင္းေပၚဖ်ားမွာ၊ မင္းတုိ႔ဆရာကုိ စာရင္းတုိ႔ကာသာ ထားလုိက္ေပေတာ့” လုိ႔ ေႂကြးေၾကာ္ပါ၀င္လာခဲ့တဲ့ ဆရာႀကီး သခင္ကုိယ္ေတာ္မႈိင္းထံမွာ ေက်ာင္းသားေတြက ဆက္လက္ၿပီး ဦးေဆာင္မႈကုိ ခံယူခဲ့ၾကတယ္။

ဗမာ့တပ္မေတာ္သမုိင္းဆုိၿပီး ေရးၾကရင္လည္း ဗိုလ္ေန၀င္းတုိ႔၊ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးတုိ႔ စစ္အာဏာရွင္သားအဖ မုိင္းဗုံးနဲ႔ ၿဖိဳခြဲခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားသမဂၢ အေဆာက္အအုံက စတင္ရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုိလ္လက်္ာ (သခင္လွေဖ)၊ ဗိုလ္ေအာင္ဆန္း၊ ဗိုလ္ေဇယ် (တကသဥကၠ႒ ကုိလွေမာင္)၊ ဗိုလ္ရန္ႏုိင္ (ကုိထြန္းရွိန္) တုိ႔ဟာ လက္နက္ကုိင္ေတာ္လွန္ေရးလုပ္ၾကဖို႔ကုိ သမဂၢအေဆာက္အအုံမွာပဲ ေဆြးေႏြးစတင္ခဲ့ၾကတာဟာ သမုိင္းပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ “တပ္မေတာ္အစ ေက်ာင္းသားသမဂၢ” လုိ႔ ေဆာင္ပုဒ္လုပ္ၿပီး ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ရပါအုံးမယ္။ ဒီေဆာင္ပုဒ္မွာ ကန္႔ကြက္ျငင္းဆုိ ျပင္ဆင္စရာ ဘာမွ မရွိပါဘူး။

လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေတာ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးဟာ အထူးအေရးႀကီးတယ္။ ဒါလည္း ေက်ာင္းသားေတြက ေရွ႕တန္းက ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ “မႈိင္းရာျပည့္” တုိ႔၊ “ဦးသန္႔အေရးအခင္း”တုိ႔၊ “ရွစ္ေလးလုံး အေရးေတာ္ပုံ” တုိ႔ဟာ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မႈေတြပါပဲ။ ေပၚေပါက္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက စစ္အစုိးရရဲ႕ အာဏာရွင္ လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ဆုိတာ ျငင္းမရပါဘူး။ ရွစ္ေလးလုံးဆုိတာ တႏုိင္ငံလုံးက မခံမရပ္ႏုိင္ျဖစ္ေနတဲ့ ေငြစကၠဴကိစၥ၊ ကုန္ေစ်းႏႈန္းႀကီးျမင့္တဲ့ လတ္တေလာကိစၥေတြေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ရတာပါ။ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ ဖ႐ုိဖရဲျဖစ္ရတာေတြဟာ အရင္းခံပါပဲ။ ဒါေတြေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္ရတာကုိ ဗကပယူဂ်ီေတြေၾကာင့္လုိ႔ တရားခံရွာရင္ ဗကပပဲ ဂုဏ္တက္မွာပါ။ ဒီေန႔လည္း “မ်ဳိးဆက္သစ္” လူငယ္ေလးေတြဟာ ေက်ာင္းသားေလးေတြပါ။ သူတုိ႔ရဲ႕ ဘ၀အသိနဲ႔ သူတို႔ ထြက္လာခဲ့ၾကတာပါ။

အထက္မွာ က်ေနာ္ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ေက်ာင္းသား ႏုိင္ငံေရးမလုပ္သင့္ေၾကာင္း ေဆာင္းပါးရွင္ကုိ ေက်ာင္သားတေယာက္က “လုပ္ရင္ ဘာျဖစ္မလဲ” ဆုိေတာ့ “လုပ္စမ္းၾကည့္ေပါ့၊ မင့္ဘ၀အၫြန္႔က်ဳိးမွာပဲ” တဲ့။ ခုေခတ္မွာ ေက်ာင္းသားေတြ ႏုိင္ငံေရးလုပ္ၾကလုိ႔ တဦးခ်င္းအရ ေျပာရရင္ ေထာင္က်၊ ႏွိပ္စက္ခံ၊ အသတ္ခံရတဲ့အထိ နစ္နာၾကရပါတယ္။ တရားခံက စစ္အစုိးရပါ။ ဒါကုိ ေက်ာင္းသားေတြ “အၫြန္႔က်ဳိးတယ္” ဆုိေတာ့ ထေမးတဲ့ ေက်ာင္းသားက က်ေနာ့္ကုိ ဒီကိစၥ ျပန္ေျပာတယ္။ ေဆာင္းပါးရွင္ ေက်ာင္းဆရာ သူေျပာတာ ေစတနာနဲ႔ပဲ ထားပါေတာ့ကြာ။ ဒါေပမယ့္ “ကုိေအာင္ဆန္းတုိ႔လုိ ေက်ာင္းသားေတြ ႏုိင္ငံေရး မလုပ္ခဲ့ရင္ ငါတုိ႔မွာ က်ဳိးစရာ အၫြန္႔ေတာင္ ရွိမွာမဟုတ္ဘူး” လုိ႔ ေျပာလုိက္ရပါတယ္။

ပီနန္ဆရာေတာ္ႀကီးက “အိမ္” ထဲမွာ ေနသူတုိင္းဟာ “အိမ္” မုိးယုိတာ၊ ၾကမ္းေပါက္တာေတြအတြက္ တာ၀န္ရွိသလုိပဲ “ႏုိင္ငံ” ထဲမွာ ေနၾကတဲ့ ႏုိင္ငံသားတုိင္းဟာလည္း “ႏုိင္ငံ” နင္းက်ဳိးနင္းကၽြံျဖစ္ေနတာေတြ အတြက္ တာ၀န္ရွိၾကပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္အတြင္းမွာ အမ်ားျပည္သူေတြနဲ႔ အတူေနၾကရတဲ့ ငါတုိ႔ ရဟန္းသံဃာေတြမွာလည္း တာ၀န္ရွိတာပဲဆုိတဲ့ သေဘာထားကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီသေဘာနဲ႔ ထပ္တူပဲ အေမလူထု ေဒၚအမာက ေက်ာင္းသားနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးကိစၥကုိ အေျဖေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။

“အေမကေတာ့ ေက်ာင္းသားလည္း ႏုိင္ငံေရးလုပ္သင့္တယ္လုိ႔ ျမင္တာပဲ။ ဘာျဖစ္လုိ႔တုန္းဆုိေတာ့ ေက်ာင္းသားလည္း တုိင္းသူျပည္သားတေယာက္ပဲမဟုတ္လား။ သူတေန႔ လူႀကီးျဖစ္လာအုံးမွာပဲ။ အဲဒီေတာ့ ႏုိင္ငံေရးမလုပ္ရင္ “အ”တယ္။ ျပည္သူလူထုနဲ႔အတူေရာၿပီး တက္ႂကြရမွာပဲ၊ လႈပ္ရွားရမွာပဲလုိ႔ ျမင္တာပဲကြဲ႕။ ေက်ာင္းသားေတြကုိ အကုန္လုံး ဟုိေရႊ႕ဒီေရႊ႕ တခါတည္း ဖ႐ုိဖရဲျဖစ္ေအာင္ အစြမ္းကုန္ သူတုိ႔ဘက္က လုပ္ေတာ့တာပဲ။ ေက်ာင္းသားကုိ သူတုိ႔က သိပ္ေၾကာက္ေနတာ။ အဲဒါပဲ အေမျမင္တာ” တဲ့။ (လူထုေဒၚအမာ)

ဒါေၾကာင့္ မ်ဳိးဆက္သစ္တုိ႔ တုိးတက္ရစ္ဖုိ႔ အၫြန္႔တလူလူထြက္ဖုိ႔ရာမွာ ေက်ာင္းသားေတြ ႏုိင္ငံေရးမလုပ္လုိ႔ ျဖစ္ကုိ မျဖစ္ပါဘူး။ ဒီသံသရာ ဘယ္ေတာ့ ဆုံးမွာလဲဆုိရင္ စစ္တပ္က ႏုိင္ငံေရးမလုပ္ေတာ့တဲ့အခါ ဆုံးမွာပါပဲ။ ဖိရင္ေတာ့ ႂကြမွာပဲ။ ေက်ာင္းသားေရာ၊ သံဃာေရာ၊ သီလရွင္ေရာ၊ အိမ္ရွင္မေတြေရာ ႏုိင္ငံေရးထဲပါအုံးမွာပဲဆုိတာ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲပါဘူး။ ႏုိင္ငံသားတုိင္း ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ေရွာင္လုိ႔မရဘူး။