ဒုကၡၿမိဳ႕ေတာ္

ေရႊအိမ္စည္

(၁)

၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ …စခန္းသစ္က်၏။ ထီးခဲဖလွယ္က်၏။ အဇင္း၊ က်ဳိက္ဒုံ၊ မီးနာအပ္၊ မယ္တဲ့ကလဲ့၊ ဝင္းလံု… စသည့္… စသည့္ ရြာမ်ားသို႔ စစ္အုပ္စု၏ စစ္ေၾကာင္းမ်ား အလံုးအရင္းႏွင့္ ထိုးဝင္လာခဲ့ၾက၏။ ရြာမ်ားအားလံုးက ကရင္အမ်ဳိးသားမ်ား ေနထိုင္ၾကသည့္ ေက်းရြာမ်ားျဖစ္သည္။ ယခင္က… ဤေဒသတခုလံုးသည္ KNU ဒူးပလာယားခ႐ိုင္၏ အေျခခံေဒသၾကီးျဖစ္၏။ ဥယ်ာဥ္ၿခံလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ စည္ပင္သည့္ရြာမ်ားျဖစ္ၾက၏။

အလံုးအရင္းႏွင့္ ထုိးဝင္လာေသာ စစ္ေၾကာင္းမ်ားက …ရြာအခ်ဳိ႕အား မီးရႈိ႕၍ ေျမလွန္ပစ္ၾက၏။ ရြာသားတုိ႔ ေမြးျမဴထားၾကသည့္ ၾကက္၊ ဘဲ၊ ဝက္၊ ႏြားတုိ႔အား တပ္ရိကၡာအျဖစ္ သတ္ျဖတ္စားေသာက္ၾက၏။

ရြာသားေယာက်္ားပ်ဳိမ်ားအား ကရင္သူပုန္ေတြဟု တံဆိပ္ကပ္ၿပီး ဖမ္း၏။ ႐ိုက္ႏွက္၏။ ေသြးရဲရဲ… သံရဲရဲႏွင့္ ထုိေဒသသည္ ထုိစဥ္က ငရဲခန္းပမာ ျဖစ္၍ေန၏။ ရြာသားမ်ားက ငရဲခန္းအတြင္းမွ အလြတ္႐ုန္း၍ နယ္စပ္သို႔ ထြက္ခြာၾက၏။ ဖက္ဆစ္ေျမမွ တဖက္ႏုိင္ငံသုိ႔ ကူးၾက၏။ အေရွ႕တြင္ မည္သုိ႔ ၾကံဳရမည္ကို မေမွ်ာ္မွန္းႏုိင္ၾကေသာ္လည္း ပစၥဳပၸန္တြင္ ၾကံဳေနရသည့္ ဒုကၡထက္မူ… တုိး၍၊ မဆုိးႏုိင္ဟု ေတြးထင္ရင္း… နယ္စပ္မ်ဥ္းအား ျဖတ္ေက်ာ္ၾက၏။

ထုိင္းအစုိးရႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္သည့္ လူမႈဝန္ထမ္းအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ ေထာက္ပံ့ကူညီမႈျဖင့္… ပန္ခလယ္၊ အံုးဖန္ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းေဘး၊ ႏုိ႔ဘုိးရြာေလး၏ အနီးတြင္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္၍ ထြက္ေျပးလာခဲ့ၾကရသည့္ ဒုကၡသည္မ်ား၊ အေျခခ်ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ စခန္းေလးတခု ျဖစ္လာ၏။ ႏုိ႔ဘုိးရြာ၏အနီးတြင္ တည္ရွိသျဖင့္ လြယ္လြယ္ကူကူပင္ …အမည္ေပးလိုက္ၾက၏။ ႏို႔ဖိုးဒုကၡသည္စခန္း….။

အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ အိမ္ေထာင္သည္မ်ားအတြက္ အိမ္ယာေျမကို ဒုကၡသည္စခန္း၏ ရပ္ကြက္ ၁ တြင္ အေျခခ်ခြင့္ေပး၏။ ပိစပ္ခ်ဳံႏြယ္တုိ႔အား ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းၾကရ၏။ မိမိဘာသာ… အိမ္တုိင္ထူ၊ မိမိဘာသာ… အိမ္သာက်င္းတူး၍ ဒုကၡသည္စခန္းအား တည္ေထာင္ခဲ့ၾက၏။ လူ႔အစုအေဝးၾကီးတခုရွိလွ်င္ …. ေစ်းရွိရမည္။ သုႆန္ရွိရမည္ ဆုိသည့္အတိုင္း…. မၾကာ… ဒုကၡသည္စခန္းသို႔ ဝင္ရာအလယ္လမ္းမၾကီး၏ ဝဲ၊ ယာ၌ ေစ်းဆုိင္မ်ား အလွ်ဳိလွ်ဳိေပၚလာ၏။ အဇင္း၊ က်ဳက္ဒံု၊ မီးနာအပ္၊ စခန္းသစ္တုိ႔မွ ေျပာင္းေရႊ႔လာခဲ့ၾကသည့္ အိႏိၵယလူမ်ဳိးတုိ႔၏ ဆုိင္မ်ားျဖစ္သည္။ စားေသာက္ကုန္၊ အဝတ္အထည္ႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းဆိုင္ေလးမ်ားက အစီအရီႏွင့္ ဒုကၡသည္လူ႔အဖဲြ႔အစည္း၏ ၾကံအင္လကၡဏာအား ျပည့္စံုရန္ ျဖည့္ဆည္း၍ေန၏။

ၿပီးလွ်င္…. ဗီဒီယို႐ုံေလးမ်ား တ႐ုံစ၊ ႏွစ္႐ုံစ ေပၚလာ၏။ အင္ဂ်င္စက္သံ တညံညံႏွင့္ ေန႔ေန႔၊ ညည ႐ုံသြင္း၍ ျပေနေတာ့သည္။ လက္လုပ္မုန္႔ပဲသေရစာ ေရာင္းသည့္ ေစ်းသည္ေလးမ်ားသည္လည္း…. ဒုကၡသည္စခန္း၏ လမ္းအသြယ္သြယ္၌ ဟစ္ေအာ္ကာလွည့္၍ ေရာင္းခ်ေနၾက၏။ သဲပြက္ခင္း၊ သဲပြက္ကာ၊ အင္ဖက္မိုး တဲအိမ္ေလးမ်ားက လမ္း၏ဝဲယာတြင္ စီစီရီရီ၊ သစ္သစ္လြင္လြင္ႏွင့္…။


(၂)
ႏုိ႔ဖုိးဒုကၡသည္စခန္းအား စတင္၍တည္ေထာင္ၿပီး ႏွစ္လ၊ သံုးလမွ်အၾကာတြင္ပင္ က်ေနာ္တို႔ ႏုိ႔ဖုိးဒုကၡသည္စခန္းမွ ဘုရားသံုးဆူးဘက္သို႔ ခရီးထြက္ခဲ့ၾကရ၏။ ပန္ခလယ္၊ မဲသေရာထာရြာ အၾကားမွျဖတ္၍ နယ္စပ္မ်ဥ္းအတုိင္း ဘုရားသံုးဆူးဖက္ဆီသို႔ ေျခလ်င္ခရီးဆက္ၾက၏။ ထုိခရီးမွစ၍ က်ေနာ္တို႔ ႏို႔ဖုိးဒုကၡသည္စခန္းဆီသို႔ ျပန္၍မေရာက္ႏုိင္ခဲ့…။ ၁၂ ႏွစ္တုိင္တုိင္ ၾကာခဲ့၏။ ယခုျပန္ေရာက္သည့္ အခ်ိန္တြင္က ႏုိ႔ဖုိးသည္ အေျပာင္းအလဲမ်ားစြာႏွင့္…။

ယခင္က ပန္ခလယ္ကားလမ္းေဘးရွိ ပိစပ္ေတာမ်ားႏွင့္ ပိတ္ဖံုးေနသည့္ ဖုန္းဆုိးေျမသည္ ဒုကၡသည္ အိမ္ေျခသစ္တုိ႔ႏွင့္ ျပည့္သိပ္၍ က်ပ္ညႇပ္ေန၏။ အိမ္နံပါတ္တခုတြင္ ဆင့္ပြားအခြဲမ်ားက ၃-၄ ခု ရွိေန၏။ မူလတဲအိမ္ငယ္၏ ေဘးဝဲယာတြင္က… အဖီမ်ားခ်၍ ေဘးတြဲအိမ္ယာမ်ားအျဖစ္ႏွင့္…။ တအိမ္ႏွင့္ တအိမ္တံစက္ၿမိတ္က ထိစပ္၍ေနသည္။

ဖိႏွိပ္ေသာ အုပ္စုိးသူႏွင့္ စစ္ေသြးၾကြေနေသာ စစ္သားမ်ားမင္းမူေနသ၍ …ဤသို႔ပင္ ဒုကၡသည္မ်ားက တေန႔တျခား တုိးပြား၍ေနလိမ့္မည္ဟု … ဒုကၡသည္ရပ္ကြက္သစ္ၾကီးအား ၾကည့္ၿပီး က်ေနာ္ ေယဘုယ်မွတ္ခ်က္ျပဳမိ၏။ က်ေနာ့္မွတ္ခ်က္အား ဒုကၡသည္စခန္းတြင္ပင္ ေနထိုင္သည့္ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြက …ၿပံဳး၏။ သူ႔အၿပံဳးအား ထုိစဥ္ခဏ၌မူ က်ေနာ္ အဓိပၸာယ္ေဖာ္၍ မရႏုိင္ခဲ့….။

(၃)
ႏို႔ဖုိးသားတုိ႔က … သူတုိ႔၏ ဒုကၡသည္စခန္းအား ရြာေဟာင္းႏွင့္ ရြာသစ္ဟူ၍ ခြဲ၍ေျပာၾက၏။ ရြာေဟာင္းဟူသည္က… ၁၉၉၇ ခုႏွစ္၊ ဒုကၡသည္စခန္း စတည္ကတည္းက အေျခခ်ေနထုိင္ခဲ့ၾကသည့္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ားအား ရည္ညႊန္း၍ သုံးႏႈန္းျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ ရြာသစ္ဟူသည္က …UNHCR ႏွင့္ MOI ၏ အစီအစဥ္ႏွင့္ မဲေဆာက္မွ ႏုိ႔ဖုိးဒုကၡသည္စခန္းသို႔ အလံုးအရင္းႏွင့္ သြတ္သြင္းခဲ့သည့္ ဒုကၡသည္မ်ား ေနထိုင္ၾကရာ၊ ပန္ခလယ္ကားလမ္းအား ေမးတင္၍တည္ရွိေနသည့္ ျပြတ္သိပ္ေနေသာ ဒုကၡသည္ရပ္ကြက္သစ္ၾကီး ျဖစ္သည္။

အခ်ဳိ႕ကလည္း ရြာသစ္အား PAB ရပ္ကြက္ဟု ေခၚ၏။ ထုိင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး၏ တုိက္႐ိုက္အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္၌ ရွိေနသည့္ ဒုကၡသည္ရပ္ကြက္တခု ျဖစ္သည္။ PAB ရပ္ကြက္၏ ကားလမ္းတဖက္တြင္ကား…. စားေသာက္ဆုိင္မ်ားျဖင့္ စီစီရီရီ…။

ဘီယာမ်ဳိးစံုရ၏။ အရက္အျဖဴ၊ အနီမ်ဳိးစံုရ၏။ တပုလင္း ၁၈ဝ၊ ၂ဝဝ မွ ၆ဝဝ ေက်ာ္တန္အထိ ရွိ၏။ ဒီေလာက္ေစ်းၾကီးတဲ့ အရက္ေတြကုိိ၊ ဒီဒုကၡသည္စခန္းမွာ ဝယ္ေသာက္ႏိုင္တဲ့လူေရာ ရွိပါ့မလား… ဟူ၍ စိတ္၌ ေတြးမိ၏။ စားေသာက္ဆိုင္မ်ားက သပ္သပ္ရပ္ရပ္၊ သန္႔သန္႔ျပန္႔ျပန္႔ႏွင့္ျဖစ္၍ ေရာင္းမေကာင္းသည့္ ဆုိင္မ်ား၏ ဟန္မ်ဳိးက မဟုတ္။ က်ေနာ္… ရြာသစ္ဟုေခၚသည့္ ႏို႔ဖုိးဒုကၡသည္စခန္းမွ PAB ရပ္ကြက္အား စိတ္ဝင္စားသြား၏။


(၄)
PAB ရပ္ကြက္မွ ရြာေဟာင္းသို႔ဝင္ရာ လမ္းမၾကီးတြင္ တရက္ျခားေစ်းေန႔ ရွိ၏။ နံနက္ခင္းေစ်းတြင္ အသား၊ ငါး၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ အသီးအႏွံ၊ အဝတ္အထည္… အစံုရ၏။ အုံးဖန္၊ မဲေကာ့မုိင္၊ ပန္ခလယ္တို႔မွ ကားမ်ားႏွင့္ လာေရာက္၍ ေရာင္းခ်ၾကျခင္း ျဖစ္၏။ PAB ေစ်းခင္းက အေရာင္အေသြးစံုသည္။

ေစ်းခင္းအားၾကည့္၍ ထုိလူ႔အဖြဲ႔အစည္းအား အကဲျဖတ္၍ရသည္ဟု မွတ္သားရဘူး၏။ ထုိသို႔ဆုိလွ်င္…. PAB လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္က … အနိမ့္အျမင့္မတူ…၊ အထူ၊ အပါးကြာျခား၊ အလင္းအေမွာင္ မညီမွ်ေသာ… ဆူးၿခံဳနိမ့္ျမင့္ ကြာျခားလြန္းသည့္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းငယ္တခုဟု အကဲျဖတ္ရမည္ပင္…။

က်ေနာ္တုိ႔ထုိင္ေနသည့္ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ေလး၏ လမ္းတဖက္ ဓားလြယ္ခုတ္ေလာက္တြင္က … ေျမစိုက္တုိက္ပုေလးတလုံး ရွိ၏။ တိုက္ပုေလး၏ အေရွ႕တြင္က ခရီးသြားေက်ာပိုးအိတ္မ်ားႏွင့္ လူအခ်ဳိ႕အား ေတြ႔ရသည္။ ၁၄-၅ ေယာက္မွ် ရွိမည္။ အေဆာက္အဦးအတြင္း ဝင္သြားလုိက္….၊ စာရြက္ေလးမ်ားကိုင္ၿပီး ျပန္ထြက္လာလုိက္ႏွင့္ …။

“အဲ့ဒါ… စခန္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး႐ုံးေလ… မဲေဆာက္သြားဖုိ႔အတြက္ ခရီးသြားခြင့္လက္မွတ္ လာလုပ္ေနၾကတာ…” ဟု က်ေနာ့္မိတ္ေဆြက ေျပာ၏။

ခရီးသြားခြင့္အား ၇ ရက္ ေပး၏။ တခါတရံတြင္လည္း လြယ္လြယ္ကူကူႏွင့္ပင္ ခရီးသြားခြင့္လက္မွက္ ရ၏။ တခါတရံတြင္က မလြယ္…။ ထုိင္းဘတ္ေငြ ၁ဝဝ ေပးရသည္။ ထုိအခါတြင္မူ လြယ္ကူသြားျပန္၏။

က်ေနာ္တို႔၏ စားပြဲဝိုင္းသို႔ လူရြယ္တဦးဝင္လာၿပီး ထုိင္၏။ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ၏ အသိျဖစ္လိမ့္မည္။ လူရြယ္က လူရည္လည္သည့္ပံုစံ ရွိ၏။ ဒီအပတ္ ဘာရထားလဲ…ဟူ၍ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြအား ေမးေန၏။ ၂ တလံုးကေတာ့ ေသခ်ာတယ္။ အေရွ႕ကေနမလား… အေနာက္ကပိတ္မလားေတာ့ မေသခ်ာဘူးဟု လူရြယ္က သူ႔စကားအား ဆက္ျပန္သည္။

က်ေနာ့္မိတ္ေဆြက ဂဏန္းတြဲ ၃-၄ တြဲအား ေရး၍ေပး၏။ ထုိလူရြယ္က ျဖတ္ပိုင္းစာအုပ္အား ထုတ္ၿပီး က်ေနာ့္မိတ္ေဆြေပးေသာ ဂဏန္းတြဲမ်ားအား ေရး၍ ေဘာင္ခ်ာျဖတ္ေပး၏။ က်ေနာ္ အံ့ၾသသြားမိသည္။ စခန္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး၏ ႐ုံးအေရွ႕တြင္ပင္ ေပၚေပၚတင္တင္ ခ်ဲထီေလာင္းကစား ျပဳလုပ္ေနၾက၏။ က်ေနာ္ အံ့အားသင့္ေနသည့္ အမူအရာအား ၾကည့္ၿပီး က်ေနာ့္မိတ္ေဆြက ရွင္းျပ၏။

ဒုကၡသည္စခန္းအတြင္း ျမန္မာျပည္မွ ႏွစ္လံုးထီႏွင့္ ထုိင္းမွ ခ်ဲထီဒိုင္ကိုင္သည့္သူ ၂ဝ ဦးမွ် ရွိသည္ဟု ဆို၏။ ထုိဒုိင္ ၂ဝ ဦးသည္သာ ဤစခန္းအတြင္း၌ ေရာင္းခ်ခြင့္ရွိ၏။ လိုင္စင္ရ ခ်ဲထီဒိုင္ၾကီးမ်ားဟု ဆုိရမည္။ လုိင္စင္ေၾကးက …တလလွ်င္ ဘတ္ ၃ဝဝဝ ေပးသြင္းရသည္ဟု ဆို၏။ က်ေနာ္က စိတ္တြက္ႏွင့္ လုိင္စင္ေၾကး လက္ခံရရွိသည့္ ပုဂၢိဳလ္၏ ဝင္ေငြအား တြက္ေနမိသည္။

ဒုကၡသည္စခန္း၏ PAB ရပ္ကြက္ေလးအတြင္း၌ အင္တာနက္ကေဖးဆိုင္မ်ားက ၆ ဆိုင္မွ် ရွိ၏။ အင္တာနက္ကေဖးတြင္ ႏိုင္ငံျခားဖုန္းေခၚလည္း ေခၚ၍ရ၏။ မိတၱဴလည္း ကူး၍ရ၏။ ဝန္ေဆာင္မႈက ျပည့္စံုသည္။ သဲပြက္ကာ၊ သက္ကယ္မုိး အေဆာက္အဦးငယ္မ်ားအတြင္း၌ ကြန္ျပဴတာ၊ ပရင္တာ၊ မိတၱဴကူးစက္၊ စကင္နာမ်ား ေတြ႔ရသည္မွာ အျမင္တြင္ ဆန္းေန၏။ အင္တာနက္ ကေဖးဆုိင္မ်ားတြင္ အင္တာနက္အသံုးျပဳပါက …တနာရီလွ်င္ ၄ဝ ဘတ္ ႏႈန္းထားေပးရ၏။ မိမိ၏ အိတ္ေဆာင္ကြန္ျပဴတာႏွင့္ သံုးလွ်င္က …တနာရီ ၃ဝ ဘတ္ဟု သိရ၏။ က်ေနာ္က … စိတ္ျဖင့္ PAB ရပ္ကြက္ေလးအတြင္း ေနထုိင္သည့္ လူဦးေရႏွင့္ အင္တာနက္ကေဖးဆုိင္ အေရအတြက္၏ အခ်ဳိးအား ခ်ၾကည့္မိ၏။

ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတခုအတြင္း အင္တာနက္သံုးစြဲႏုိင္မႈ အခ်ဳိးအစားျမင့္မားလြန္းသည္အား ေတြ႔ရ၏။ ေကာင္းေလစြ…။

မေန႔ကတည္းက… က်ေနာ္သတိထားမိခဲ့၏။ ‘ဗ်ဴတီဆလြန္း’ ဟူသည့္ ဆုိင္းပုဒ္ေလးမ်ားျဖစ္သည္။ ေတြ႔မိသည္မွ ၃-၄ ခုမွ် ရွိမည္။ ႐ိုး႐ိုးဆံပင္ညႇပ္ဆုိင္မဟုတ္…။ ဆံပင္ေျဖာင့္သည္။ ဆံပင္ေကာက္သည္။ ဖေယာင္းသြင္းသည္။ ပုလဲသြင္းသည္။ မ်က္ႏွာေပါင္တင္သည္… စသည့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားအား လုပ္ေပးသည့္ ‘ဗ်ဴတီဆလြန္း’ မ်ား…။ ေခါင္းေလွ်ာ္၍ ဆံပင္ညႇပ္သည္ကလြဲ၍ က်န္သည့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားက ဘတ္ ၁ဝဝဝ ႏွင့္အထက္ ကုန္က်သည္ပင္…။

က်ေနာ့္အေတြးမ်ားက မီးခိုးမဆံုး၊ မုိးမဆံုး…။ ဤရပ္ကြက္ေလးအတြင္း တဦးက ဘတ္ ၃ဝ မွ်ရရန္ တအိမ္ၿပီး တအိမ္ဆက္၍ ခဝါသည္လုပ္ေနရသည့္ အခ်ိန္တြင္ …တဦးက ဗ်ဴတီဆလြန္းတြင္ ဘတ္ ၁ဝဝဝ ေက်ာ္ အကုန္က်ခံ၍ ဆံပင္ေျဖာင့္ေန၏။ တဦးက ေတာတိုး၍ ထင္းေခြေနခ်ိန္တြင္ …တဦးက အင္တာနက္ကေဖး၌ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ ဂိမ္းကစားေန၏။

“ဒီမွာ… က်ေနာ္တို႔ စခန္းထဲမွာ ဟြန္ဒီေငြလႊဲတဲ့သူလည္း ရွိတယ္။ အတုိးေပးတဲ့လူလည္း ရွိတယ္။ အေပါင္ခံတဲ့သူလည္း ရွိတယ္….” ရွိတယ္…. ေပါင္းမ်ားစြာအား က်ေနာ့္၏ မိတ္ေဆြက တသီတတန္းၾကီး ရြတ္ျပေနသည္။

က်ေနာ္က … ဤဒုကၡသည္စခန္းေလးအတြင္း ဆရာျမသန္းတင့္၏ ဒုကၡသည္ဝတၳဳတိုမွ ‘ျမသီ’ ကဲ့သို႔ အမ်ဳိးသမီးငယ္ေလးမ်ား မည္မွ်ရွိေနၾကေလၿပီနည္းဟု ေတြးေနမိ၏။
ေအးစိမ့္ေသာ ရာသီတြင္ က်ေနာ္… ေခၽြးျပန္ေနသည္။