ေရြးေကာက္ပြဲ ႏႈိင္းယွဥ္ ေလ့လာခ်က္မ်ား (၁၉၉၀ – ၂၀၁၀)

ေမာင္ကိုး

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ လူထုဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈႀကီးကို စစ္တပ္က ၿဖိဳခြင္းခဲ့ၿပီး စက္တင္ဘာလ ၁၈ ရက္ ေန႔တြင္ အာဏာသိမ္းခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ စစ္တပ္က ၂၂ ႏွစ္တိုင္ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ မရိွဘဲ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။

၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲႀကီး က်င္းပခဲ့ၿပီး အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) က စစ္တပ္ေထာက္ခံေသာ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီၫြတ္ေရး ပါတီ (တစည) ကို ေထာက္ခံမဲ အမ်ားစုျဖင့္ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္စစ္အစိုးရက အာဏာလႊဲေပးရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။ စစ္တပ္က ႏိုင္ငံေရးကို လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ႏိုင္ခြင့္ ေပးထားသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ၁၅ ႏွစ္ၾကာခန္႔ ေရးဆြဲခဲ့ၿပီး ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲျဖင့္ အတည္ျပဳခဲ့သည္။

စစ္အစိုးရက ထုတ္ျပန္ထားေသာ ၂၀၀၈ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒမ်ားက ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ပယ္ဖ်က္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္မွ ဖယ္ထုတ္ထားသည့္အတြက္ လာမည့္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို NLD က သပိတ္ေမွာက္ခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ စစ္အစိုးရသည္ အစဥ္အဆက္က်င့္သံုးခဲ့ေသာ စစ္တပ္သည္ ပါတီႏိုင္ငံေရး ကင္းရွင္းရမည္ဆိုသည့္ စည္းကမ္းခ်က္ကို စြန္႔လႊတ္လိုက္သည္။ ထိပ္ပိုင္း စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္မ်ားသည္ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း စစ္ယူနီေဖာင္းခၽြတ္ကာ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ (USDP) ကို ထူေထာင္လိုက္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ရန္ ျပင္ဆင္လာၾကသည္။

ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီမွ လူေဟာင္းမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားေသာ တစည ႏွင့္ ယခု စစ္အစိုးရက ႀကိဳးကိုင္ထားသည့္ USDP တို႔ကို ႏိႈင္းယွဥ္ ေလ့လာ၍ တင္ျပထားပါသည္။

တုိင္းရင္းသား စည္းလံုးညီၫြတ္ေရး ပါတီ (၁၉၉၀) ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ (၂၀၁၀)
၁။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္း ေလာင္းရိပ္ေအာက္တြင္ တိုက္ ႐ိုက္မရိွပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္းကို ၾကည္ညိဳေလးစားမႈ မပ်က္ပါ။

၂။ အာဏာရပါတီ မဟုတ္ဘဲ စစ္တပ္၏ ေက်ာ ေထာက္ေနာက္ခံျဖင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္သည္။

၃။ ေရြးေကာက္ပြဲကို ကိုယ္တုိင္ ဒိုင္လူႀကီး လုပ္ခြင့္မရ ခဲ့ပါ။

၄။ ပါတီရန္ပံုေငြ အခက္အခဲ မရွိ၊ သို႕ေသာ္ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္းမ်ားလည္း ရရွိမထား။

၅။ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးခံယူခ်က္ ရွိသည္။

၆။ ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ဂုဏ္သတင္း အတိုင္းအတာတခုထိ ေကာင္းမြန္သည္။

၇။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ႏုိင္လိမ့္မည္ဟု ယံုၾကည္ခဲ့သည္။

၈။ ပါတီ၀င္မ်ား ႏိုင္ငံေရးခံယူခ်က္ ရိွသည္။

၉။ ပါတီတခု၏ အဂၤါရပ္ျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္ ရွိသည္။

၁၁။ ဥပေဒႏွင့္ မညီေသာ ေပၚေပၚတင္တင္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ မရွိ။

၁၂။ ၿပိဳင္ဖက္ ပါတီႀကီး တခုရွိေနသည္။ ၁။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊ၏ ေလာင္းရိပ္ေအာက္မွ တိုက္႐ိုက္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္သည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးကို ၾကည္ညိဳေလးစားမႈ မရွိပါ။

၂။ စစ္တပ္မွ ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္၍ အာဏာရ ပါတီသဖြယ္ ၀င္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္သည္။

၃။ ၀န္ႀကီးရာထူးမ်ား မစြန္႔လႊတ္ဘဲ ေရြးေကာက္ပြဲကို ကိုယ္တုိင္ ဒိုင္လူႀကီးလုပ္၊ ကိုယ္တိုင္ ၀င္ၿပိဳင္ခြင့္ ရထားသည္။

၄။ ပါတီရန္ပံုေငြ အကန္႔အသတ္မရွိ။ စီးပြားေရးအခြင့္ထူး မ်ားလည္း ရရွိထား။

၅။ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရးခံယူခ်က္ထက္ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြား ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားသာ ရွိေနသည္။

၆။ ေခါင္းေဆာင္မ်ား သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ဂုဏ္သတင္း မေကာင္းပါ။

၇။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အႏုိင္ရမည္ဟု ယံုၾကည္ေနသည္။

၈။ ပါတီ၀င္မ်ား ႏိုင္ငံေရးခံယူခ်က္ မရွိပါ။

၉။ ပါတီတခုႏွင့္ မတူဘဲ ဌာနဆုိင္ရာ တခုႏွင့္ တူသည္။

၁၁။ ဥပေဒ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္ တုိက္႐ိုက္ ပတ္သက္ေနသည္။

၁၂။ ၿပိဳင္ဖက္ ပါတီႀကီး တခုမွ မရိွပါ။

ျပည္သူႏွင့္ အတိုက္အခံ အင္အားစုမ်ား အေျခအေန (၁၉၉၀) ျပည္သူႏွင့္ အတိုက္အခံ အင္အားစုမ်ား အေျခအေန (၂၀၁၀)
၁။ ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ စီးပြားေရး မညီမွ်မႈမ်ား ျမင္သာထင္သာ မရွိပါ။

၂။ ျပည္သူလူထုဘက္တြင္ ေငြေၾကး ရွားပါးသည္။

၃။ ၿပိဳင္ဘက္ ဒီမုိကေရစီ အင္အားစုတြင္ ေငြေၾကးမရွိပါ။

၄။ ျပိဳင္ဘက္ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ား ညီညြတ္သည္။

၅။ ေရြးေကာက္ပြဲသတင္းမ်ား ေဖာ္ျပရန္ အစိုးရ သတင္းစာ၊ ေရဒီယိုႏွင့္ တီဗီတို႔သာ ရိွသည္။

၆။ ေရြးေကာက္ပြဲကို သံသယျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္သူမ်ား ရွိေသာ္လည္း ဆန္႔က်င္မႈမ်ားမွာ မျပင္းထန္ပါ။

၇။ ၿပိဳင္ဘက္ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားကို အခ်င္းခ်င္း ႏွိပ္ကြပ္မည့္ အင္အားစုမရွိပါ။

၈။ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ႏုိင္ငံေရး ဖြဲ႔စည္းပံုကို မျမင္ႏိုင္ ခဲ့ပါ။

၉။ ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္မည့္ အင္အားစုမ်ားကို ႏုိင္ငံ တကာက အားေပးသည္။

၁၀။ ျပည္သူလူထုထဲတြင္ အေၾကာက္တရား ရွိေသာ္ လည္း ႏုိင္ငံေရးဖိႏွိပ္မႈကို ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းမရွိ၊ ထို႔ ေၾကာင့္ ျပည္သူဘက္တြင္ တက္ႂကြမႈရွိ သည္။

၁၁။ ျပည္သူမ်ားအၾကား မ်ဳိးဆက္သစ္ႏွင့္ မ်ဳိးဆက္ေဟာင္း သေဘာထား ကြာဟမႈမရွိပါ။

၁၂။ မဲတျပားသာ ထည့္ရျခင္းျဖစ္၍ ျပည္သူ နားလည္ လြယ္သည္။

၁၃။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားတြင္ ျခစားေနမႈ ယေန႔ေလာက္ မဆိုးပါ။

၁၄။ ျပည္သူမ်ားအၾကား ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟမႈမရွိပါ။

၁၅။ ပုဂၢလိကက႑ မႀကီးထြားေသးပါ။ ႏိုင္ငံေရးတြင္ လည္း အေရးမပါေသးပါ။

၁၆။ ၿပိဳင္ဘက္မ်ားကို လုံေလာက္ေသာ ျပင္ဆင္ခ်ိန္ ေပးထားသည္။

၁၇။ စစ္တပ္ လိုလားေသာအစိုးရ ဖြဲ႔ခြင့္မရလွ်င္ မည္သို႔ ေဆာင္ရြက္မည္ကို ျပင္ဆင္ မထား။

၁၈။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရြးေကာက္ပြဲကို လက္ခံ သည္။ ၁။ ယခုျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ စီးပြားေရးမညီမွ်မႈ မ်ား ျမင္သာထင္သာရွိေနသည္။

၂။ ျပည္သူလူထုထံတြင္ ေငြေၾကး အတုိင္းအတာတစ္ခု အထိရွိေနသည္။ သို႕ေသာ္ အစိုးရႏွင့္ တနည္းနည္း ပတ္ သက္ေနသည္။

၃။ အသစ္ေပၚလာေသာ ၿပိဳင္ဘက္ ဒီမိုကေရစီ အင္အား စုမ်ားဘက္တြင္ ေငြေၾကးမရွိ။

၄။ ၿပိဳင္ဘက္ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားတြင္ ေရြး ေကာက္ပြဲ ဝင္ေရး မဝင္ေရး ႏွစ္ျခမ္းကြဲေနသည္။

၅။ ေရြးေကာက္ပြဲသတင္းမ်ား ေဖာ္ျပရန္ အင္တာနက္၊ ပုဂၢလိကဂ်ာနယ္ ႏွင့္ လူမႈေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ဳိးစံု ရွိေန သည္။

၆။ ေရြးေကာက္ပြဲကို သံသယျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္သူ မ်ားလြန္းၿပီး ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ အင္အားစုမ်ား အၾကား သေဘာထား ကြဲလြဲမႈ ႀကီးမားလြန္းသည္။

၇။ ၿပိဳင္ဘက္ ဒီမုိကေရစီ အင္အားစုမ်ားကို အခ်င္းခ်င္း ႏွိပ္ကြပ္မည့္သူ မ်ားစြာ ရွိေနသည္။

၈။ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ႏုိင္ငံေရးဖြဲ႔စည္းပံု အသစ္ ေပၚ ေပါက္ရန္ ေသခ်ာသည္။

၉။ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ေရး မ၀င္ေရးအေပၚ ႏုိင္ငံတကာက ၿခံစည္း႐ုိး ခြထုိင္ထားသည္။

၁၀။ ျပည္သူလူထု၏ အေၾကာက္တရား ပိုရွိေနသည္။ တက္ႂကြမႈ အားနည္းသည္။

၁၁။ ျပည္သူမ်ားအၾကား မ်ဳိးဆက္သစ္ႏွင့္ မ်ဳိးဆက္ ေဟာင္း သေဘာထားျခင္း မတူၾကပါ။

၁၂။ မဲသံုးျပား ထည့္ရမည္ျဖစ္၍ ျပည္သူ နားလည္ လြယ္သည့္ အေျခအေနမဟုတ္ပါ။

၁၃။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား တခုလံုး ျခစားေနသည္။

၁၄။ ျပည္သူမ်ားအၾကား ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟမႈ ႀကီးမားလြန္းေနသည္။

၁၅။ ပုဂၢလိကက႑ အတုိင္းအတာတစ္ခုထိ ႀကီးထြား လာသည္။

၁၆။ ၿပိဳင္ဖက္မ်ားကို လုံေလာက္ေသာ ျပင္ဆင္ခ်ိန္ ေပးမထား။

၁၇။ စစ္တပ္က စိတ္ႀကိဳက္ ျခယ္လွယ္ခြင့္မရလွ်င္ မည္သို႔ ေဆာင္ရြက္မည္ကို ျပင္ဆင္ထားျပီး။

၁၈။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေရြးေကာက္ပြဲကို လက္ မခံပါ။

ေမာင္ကိုးသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ေနထိုင္ၿပီး ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူတဦး ျဖစ္ပါသည္။