စာေပ၊ စာေပဆုနဲ႔ သိပၸံပညာတတ္ေျမာက္ေရး

ေဒါက္တာျမင့္ျမင့္ခင္

ပညာဟူသည္ ျမတ္ေရႊအိုး၊ အလိမၼာ စာမွာရွိတယ္ဆိုတာေတြကေတာ့ ပညာဟာ တန္ဖိုးအရွိဆံုး ဆည္းပူးဖို႔ အလိုဆံုး ဒီပညာမ်ဳိးကို စာဖတ္သူေတြ ရႏိုင္တယ္ဆိုတာကို လွပေလးနက္တဲ့ စကားနဲ႔ တန္ဆာဆင္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ လူေတြက ဒီစကားေတြကို အၿမဲပဲ ရည္ၫႊန္း ဦးၫႊတ္ေနၾကတာ။

အလိမၼာဟာ စာမွာရွိတယ္ဆိုေတာ့ လူေတြစာဖတ္ႏိုင္ေလ၊ ေကာင္းေလပဲ။ ဒါေၾကာင့္ တိုးတက္လိုလွ်င္ တဦးစီအတြက္ျဖစ္ေစ၊ တိုင္းျပည္တျပည္လံုး အတြက္ျဖစ္ေစ၊ လူေတြ စာမ်ားမ်ားဖတ္ရလိမ့္မယ္။ သူတို႔ စာမဖတ္လွ်င္ ဖတ္ေအာင္လုပ္ေပးရလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ စာဖတ္ႏိုင္ႏႈန္း (Literacy rate ) ဟာ တိုင္းျပည္ တျပည္ရဲ႕ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအဆင့္ကို ေဖၚၫႊန္းတဲ့ ၫႊန္းကိန္းလို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ရတာ။ ဒါေပမယ့္လဲ သိၾကတဲ့အတိုင္း စာဖတ္တတ္႐ံုနဲ႔ အထက္က ဆိုခဲ့တဲ့ ပညာအဆင့္မ်ဳိးကို မီမယ္မဟုတ္ပါဘူး။ လူေတြ ဘယ္ေလာက္ စာဖတ္တယ္ ဘာေတြဖတ္တယ္ဆုိတာကလဲ အေရးၾကီးပါတယ္။

ေနာက္ အထူးတလည္ လိုအပ္ခ်က္ကေတာ့ သူတို႔တေတြဖဆပလေခတ္ ဒီလိုဖတ္စရာေတြကလဲ လူတိုင္းလူတိုင္း တုိင္းျပည္တိုင္းရွိ လူတန္းစား အမ်ဳိးမ်ဳိးက လက္လွမ္းမီမွ ျဖစ္မယ္။ တကယ္ ထိေရာက္မႈက ဒါမွရွိေတာ့မွာ၊ မဟုတ္လွ်င္ေတာ့ လူနည္းစု စာေပပဲ ျဖစ္ေတာ့မွာ။

စာဖတ္တယ္ဆိုတာ အပ်င္းေျပဖတ္တာ၊ ေပ်ာ္ခ်င္ စိတ္ေျဖခ်င္လို႔ ဖတ္တာ၊ ဝါသနာပါ အေၾကာင္းမို႔ ဖတ္တာေတြ မ်ားပါတယ္။ ျမန္မာေတြဟာ စာဖတ္တာ ဝါသနာပါသူလို႔ ထင္ရပါတယ္၊ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္မွာ လံုးခ်င္းစာအုပ္ေပါင္း ၇,ဝဝဝ ထုတ္ခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ က႑ခြဲၿပီး ဘယ္အေၾကာင္းအရာေတြက ဘယ္ေလာက္ ရွိတယ္လို႔ေတာ့ မသိရပါဘူး၊ ဥပမာ ဝတၳဳ၊ ကာတြန္း၊ ပညာေပး စတာဆုိတာ ဘယ္လာက္ ပမာဏ ရွိတယ္ဆုိတာ မသိပါ။ ဘယ္သူေတြ ဘာစာမ်ဳိးေတြ ဖတ္သလဲဆိုတာ ကိန္းဂဏန္း အေထာက္အထားမ်ဳိး မရွိေသးပါ။

အခုေခတ္ကေတာ့ အစစအရာရာမွာ ပညာကို အေျခခံၿပီး လုပ္ေနရတဲ့ေခတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပညာေတြကလဲ တိုးပြားၾကီးထြားေနလိုက္တာ မ်ားလြန္းလို႔ အံုႂကြေပါက္ကြဲ လုနီးၿပီလို႔ ႏႈိင္းေျပာေနတဲ့ေခတ္ပါ။ စီးပြားေရးကိုေတာင္ ပညာအေျခခံစီးပြားေရး လို႔ဆိုေနပါၿပီ။ ဒီေတာ့ လူေတြ ကိုယ္ဖတ္ခ်င္ရာဖတ္တဲ့ အပ်င္းေျပ စာေပဆိုပါေတာ့။ အျပင္ပညာေရး သက္သက္အတြက္ ဖတ္စရာေတြလဲ လိုလာပါၿပီ။ ေတာင့္တျခင္း၊ လိုခ်င္ျခင္း want နဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ need လို႔ ခြဲျခား စဥ္းစားထိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာဟာ ေခတ္မီတိုးတက္ေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ခ်င္လွ်င္ ျမန္မာေတြ ဘာစာေတြဖတ္သင့္သလဲ၊ ဒါကို အေလးအနက္ထား ေပးသင့္ပါတယ္။ ကမၻာရွိ ဘယ္တိုင္းျပည္မဆို ဝါသနာစာ၊ အပ်င္းေျပစာအျပင္ ပညာတိုးတက္ဖို႔အတြက္ စာေတြကိုလဲ မ်ားမ်ားစားစား ဖတ္ေနၾကရပါတယ္။ ဒီလို ဖတ္စရာေတြကလဲ တေန႔တျခား တိုးပြားေနလို႔ လွမ္းလို႔မမီျဖစ္ေနတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ျမန္မာေတြ အတြက္ေတာ့ အမ်ားနဲ႔ယွဥ္လိုက္လွ်င္ ေနာက္မက်န္ေစခဲ့ဖို႔အတြက္ လုပ္ရမွာေတြ ဟာကြက္ျဖည့္ဖို႔ လိုတာေတြရွိေနလို႔ အထူးၾကိဳးစားကာမွ ေတာ္႐ံု က်ေတာ့မယ္။ တတိုင္းျပည္လံုးရဲ႕ ပညာတတ္ေျမာက္ေရး အဆင့္ ျမန္ျမန္နဲ႔ မ်ားမ်ား ျမႇင့္တင္ေပးဖို႔ရာဆိုတာက ျမန္မာေတြ အတြက္မွာေတာ့ ေခတ္ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အေရးတၾကီး လုိအပ္ခ်က္ျဖစ္ေနပါၿပီ။ လူထုကို ပညာေပးရာမွာ အထူး ထိေရာက္စြာ အသံုးေတာ္ခံႏိုင္တာက စာေပေလာကပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မလို႔လဲ ဒီအေရးအခင္း (တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပညာအဆင့္ျမႇင့္တင္ေရး) မွာ စာေပေလာကမွာ တာဝန္အမ်ားၾကီး က်ေနရာက္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ေလာေလာဆယ္ အေျခအေနမွာဆိုလွ်င္ ဒီကိစၥကို စာေပေလာက,ကသာ ဦးေဆာင္ဦးရြက္ လုပ္ရမွာမို႔ အေရးပါဆံုးက႑ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုလွ်င္လဲ မမွားပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ အားနည္းေနလို႔ အင္တိုက္အားတိုက္ အားေပးရန္ လိုတာကေတာ့ သိပၸံနဲ႔ နည္းပညာစာေပေတြျဖစ္ပါတယ္။ အခုလို ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေခတ္မွာ တိုးတက္မႈကို ရွာရာမွာ သိပၸံနည္းပညာကို ဦးထိပ္ထားရမွာသာ ျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုတာက ေဝးေဝး ၾကည့္ေနစရာ မလိုပါဘူး။ ျမန္မာျပည္ တည္ရွိေနတဲ့ အာရွတိုက္နဲ႔ အိမ္နီးနားခ်င္း ႏိုင္ငံေတြကို ၾကည့္လိုက္ ယွဥ္လိုက္လွ်င္ ကြင္းကြင္းကြက္ကြက္ ေပၚလာမွာျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိ ထုတ္ေဝေနတဲ့ စာအုပ္ေတြထဲက လူေတြတကယ္ဖတ္တဲ့ စာအုပ္ေတြက သိပၸံပညာနဲ႔ဆိုင္တာ ဘယ္ေလာက္ပါသလဲ၊ ထုတ္ေဝတဲ့ အပိုင္းမွာလဲ ဘယ္ေလာက္ မ်ားသလဲ၊ လူေတြ သိပၸံ ပညာဆိုင္ရာကို မဖတ္လွ်င္ ဘာေၾကာင့္ မဖတ္တာလဲ၊ ဒီေမးခြန္းေတြက ဒီျပႆနာရဲ႕ ျဖစ္ရပ္မွန္ အရွိတရားကို သိေစႏိုင္မယ္။ တကယ္ေတာ့ ျမန္မာမွာ ကေလးသူငယ္ကအစ လူၾကီးေတြ ဒီစာေတြ မဖတ္,ဖတ္လာေအာင္ လုပ္ေပးရလိမ့္မယ္။

ေလာေလာဆယ္မွာ စာေပဆုေတြ ပိုတိုးေပးေနတာကေတာ့ ဝမ္းေျမာက္စရာေကာင္းပါတယ္။ ပညာနဲ႔ စာကို အားေပးရာမွာ အစြမ္းရွိတဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ တခုပါ။ ဆုလက္ခံရရွိသူအတြက္က ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈ ရတဲ့အျပင္ ပိုၿပီး အေလးထား တြယ္တာရတာကေတာ့ ကိုယ့္အလုပ္ကို အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ခံရတယ္ဆိုတဲ့ ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မႈနဲ႔ ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရတဲ့ ဂုဏ္သိကၡာအတြက္လဲ ႏွစ္ေထာင္းအားရ ျဖစ္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ စာအုပ္ရဲ႕ တန္ဖိုးနဲ႔ အဆင့္ကိုလဲ ျမႇင့္တင္ေပးသလိုျဖစ္သြားတယ္။ သိပၸံ စာေပဆုအတြက္ေတာ့ တုိင္းျပည္က အေရးတၾကီး လိုအပ္ေနတာကို ျဖည့္တင္းေပးရာက်လို႔ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈက ပိုတယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။

ေမလ ၁ရက္ ၂ဝဝ၇ ခုမွာ ေပးခဲ့တဲ့ သုတစြယ္စံု စာေပဆုမွာ သိပၸံ၊ အသံုးခ်သိပၸံနဲ႔ ရည္ၫြန္းစာေပ ဆုိတာေတြဟာ သိပၸံစာေပတုိးတက္မႈကုိ အထူး အားေပးအသိအမွတ္ျပဳတဲ့ဆုေတြလုိ႔ က်မျမင္ပါတယ္။ သိပၸံအေၾကာင္းနဲ႔ သိပၸံနဲ႔ ႏွီးႏြယ္တဲ့ အရာေတြကို ေရးရာမွာျဖစ္ေစ အျခား အျခားေသာ စိတ္ကူးမွ ထြက္လာတဲ့ စာေပမဟုတ္တဲ့ စာေပျပဳစုရာမွာ ပညာေရးဆိုင္ရာ အဘိဓာန္ ေဝါဟာရဘဏ္မ်ား ရည္ၫႊန္းစာမ်ား အျခားမွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ား ( records and documentations) ကုိ စနစ္တက် ထားေပးတဲ့စာမ်ား အထူးလိုပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ဘာသာျပန္သူေတြအတြက္ အလြန္ၾကီးမားတဲ့ အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါတယ္။ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္ လို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ သိပၸံပညာကို ထိထိေရာက္ေရာက္နဲ႔ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ျဖန္႔ခ်ိလိုလွ်င္ ဘာသာျပန္ကလဲ မျဖစ္မေန မ်ားမ်ား လုပ္ေပးရမွာပါ။ လူတိုင္းကိုယ္စီနဲ႔ တတုိင္းျပည္လံုးအတြက္ သိပၸံပညာတတ္မႈ ဆိုတာက အလြန္တရာမွ အခရာက်လွတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒီလိုအပ္ခ်က္ကို တကမၻာလံုးမွာလဲ သိရွိလာၿပီျဖစ္လို႔ ဒီအေရးကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထိထိမိမိလုပ္ဖို႔ကို ေစ့ေဆာ္ ေဆာ္ၾသ လုပ္ေနၾကပါၿပီ။

အထူးသျဖင့္ သင္ၾကားေရးေလာကမွာ ဒီအေရးအခင္းဟာ ထိပ္တန္းကိစၥ ျဖစ္လာေနပါၿပီ။ အခုလို ဂလိုဘယ္လုိက္ေဇးရွင္း အခါသမယမွာ ကမၻာမွာ မွီတင္းေနထိုင္သူတဦးဟာ သိပၸံပညာတတ္ (အေျခခံျဖစ္ျဖစ္) မဟုတ္လွ်င္ေတာ့ လူစဥ္မီမီေနႏုိင္ဖို႔ ခဲယဥ္းသြားပါၿပီ။ အခုလို သိပၸံပညာ တဟုတ္ထိုး တုိးတက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ေက်ာင္းက သင္လုိက္တဲ့ သိပၸံနဲ႔လဲ မလံုေလာက္ေတာ့ပါဘူး။

ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားမွာဆိုလွ်င္ လူအမ်ား သိပၸံပညာေရးဆိုတာကို လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္ေလာက္အတြင္းမွာ ေဇာက္ခ် လုပ္လာၾကတယ္။ ျမန္မာလို အျခားဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြကို အမီလိုက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ လူေတြ သိပၸံပညာ မတတ္လို႔ကေတာ့ တတိုင္းျပည္လံုးနဲ႔ လူတဦးစီပါ သူမ်ားအႏွိမ္ခံရမယ့္ဘဝ ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁ဝႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္ကစၿပီး အားေပး ေျမေတာင္ေျမႇာက္ေပးေနတာကေတာ့ လူထုအမ်ား သိပၸံပညာကို နားလည္ေရး ျဖစ္တယ္။

ကမၻာေက်ာ္ ေအာက္စဖို႔ တကၠသိုလ္မွာဆို ပါေမာကၡ အမႉးရွိတဲ့ (Chair in the Public Understanding of Science) ဆိုတဲ့ ဌာနက ၁၉၉၅ ခုႏွစ္က စထူေထာင္ခဲ့တယ္။ ပထမဦးဆံုးနဲ႔ လက္ရွိ ဌာနမႉးကေတာ့ လူထုအတြင္း ေရပန္းစားၿပီး အေရာင္းရ ေကာင္းလွတဲ့ သိပၸံစာအုပ္ေတြေရးသူ Richard Dawkins ျဖစ္တယ္။ ၿဗိတိန္က ၾသဇာ တိကၠမၾကီးလွတဲ့ ေတာ္ဝင္အသင္း Royal Scociety ကလဲ သိပၸံပညာကို ေရွ႕သို႔ ပို႔ေပးၿပီး တိုးတက္လာေအာင္ လုပ္ေပးသူကို “Furtherance of Public Understanding of Science ”ဆိုၿပီး အထူးဆု ေပးခဲ့တယ္။

ဒီလိုပါပဲ၊ စာေပဆု ေပးတဲ့နာမည္ေက်ာ္အဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ Pulitzer Prize ကလဲ (non fiction) စိတ္ကူးစာေပမဟုတ္တဲ့ စာေပက႑ကေန သိပၸံစာအုပ္ကို ဆုေပးတယ္။ Rhone-Polenc အဖြဲ႔ကေတာ့ သိပၸံစာအုပ္ “Science Book” ဆိုၿပီး ဆုသပ္သပ္ေပးတယ္။ ဒါေတြက ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြမွာ သိပၸံစာေပနယ္ပယ္ ၾကီးထြားထြန္းကားရန္ လူထုအတြင္း သိပၸံပညာတုိးတက္ထြန္းကားရန္ ရည္သန္ၿပီး အားတက္သေရာ လုပ္ေနၾကတဲ့ Scientific Literacy အတြက္ လႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာမွာလဲ ဒီလို အားေပးမႈေတြ လုပ္ရမယ္ဆိုတာေတာ့ သိသာ ထင္ရွားလွပါတယ္။ သူတို႔ထက္ ဆတက္ထမ္းပိုး ပိုလုပ္ဖို႔သင့္တဲ့ အေျခအေနပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ သိပၸံပညာျမႇင့္တင္ေရး (Scientific Literacy) အတြက္လုပ္ေပးႏိုင္တာမ်ားကို ေဆြးေႏြး တင္ျပလိုပါတယ္။

၁၊ သိပၸံဆိုင္ရာ စာေပမ်ား မ်ားမ်ား ထုတ္ေပးပါ။ လက္ရွိအေျခအေနကေတာ့ ထုတ္လုပ္မႈဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ တကယ္လိုေနတဲ့ အေျခအေနကို ထင္ဟပ္မႈ မရွိပါဘူး၊ အလြန္တရာ အားနည္းေနပါေသးတယ္၊ အမ်ားၾကီး ပိုထုတ္ဖို႔ လုိပါတယ္။ ထုတ္လုပ္သူေတြအတြက္ ကနဦးမွာ သိပ္တြက္ေျခမရွိေတာင္ ေစတနာဝတၱရားလို႔ သေဘာထားၿပီး ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ယူလိုက္စမ္းပါလို႔ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။

၂၊ တိက်မွန္ကန္ၿပီး အဆင့္ေကာင္း အဆင့္ျမင့္တဲ့ သိပၸံပညာ ဘာသာျပန္မ်ား ထုတ္ႏုိင္ေရးကို အားေပး အက်ဳိးေဆာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ သိပၸံဘာသာျပန္မွာ တိက်မွန္ကန္ၿပီး မူလစာမူနဲ႔ မလြဲမေျပာင္းမႈက အျခား စာေပမ်ားဘာသာျပန္ရာမွာထက္ အဆမ်ားစြာ ပိုအေရးၾကီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအခ်က္ကို ပထမတန္း လိုအပ္ခ်က္လို႔ သတ္မွတ္သင့္ပါတယ္။ fact အေၾကာင္းအရာလြဲမွားေနတဲ့ ဘာသာျပန္မ်ဳိးကေတာ့ မထုတ္တာ ပိုေကာင္းမယ္ထင္ပါတယ္။ ေမွ်ာ္မွန္းတဲ့ ေကာင္းက်ဳိးမရလာဘဲ ဆိုးက်ဳိးေတာင္ ေပးႏိုင္ပါတယ္။

၃၊ စာေပဆုေတြမွာ သိပၸံက႑အတြက္ ဆုမ်ားပိုေပးသင့္ပါတယ္၊ အလားတူပဲ နည္းပညာက႑ အတြက္လဲ ဆုေတြ အမ်ားအစား ရွိသင့္ပါတယ္။

၄၊ အျခားေသာ နည္းမ်ားကိုလဲ သံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္၊ ဥပမာ ပံုႏွိပ္မီဒီယာမွအပ တီဗီ ဗီဒီယို စတဲ့ electronic မီဒီယာမ်ားကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သံုးေပးျခင္း၊ အေရးၾကီးတာကေတာ့ ဘယ္လို မီဒီယာကိုသံုးသံုး ထိေရာက္မႈသာ ပဓာနပါ။

လူငယ္ေတြအတြင္း သိပၸံပညာကို အားေပးလိုလွ်င္ လုပ္ႏိုင္တာတခုကေတာ့ အခုတင္ျပၿပီးျဖစ္တဲ့ တီဗီြမွာ အေမးအေျဖ Quiz အစီအစဥ္မွာ လူငယ္ေတြအတြက္ သိပၸံအေမးအေျဖ Science Quiz ေတြ လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္၊ ဆုေငြ ေကာင္းေကာင္းေပးႏိုင္လွ်င္ ဆြဲေဆာင္မႈရွိမွာပါ။

ေခတ္မီေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ၾကီးဆိုတဲ့ ပန္းတိုင္ကို အျမန္အဆန္ေရာက္ေအာင္ ဒုန္းစိုင္းေျပးေနတဲ့ ျမန္မာမွာ ဒီအေရးကို အခါမလင့္ေစပဲ ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ အခ်ိန္အခါ ေရာက္ေနပါၿပီ ေနာက္ေတာင္က်ေနပါၿပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ တိုင္းက်ဳိးျပည္ျပဳပညာစာေပက႑သစ္လို႔ဆိုရမယ့္ သိပၸံပညာအားေပး စာေပဟာ ျမန္မာမွာ ျမန္ဆန္စြာ ရွင္သန္ ထြန္းကားလာပါေစလို႔ ဆုေတာင္းလ်က္။

ျမင့္ျမင့္ခင္
၁-၆-၂ဝဝ၇၊ ရန္ကုန္
႐ြက္ႏုေဝ ၂ဝဝ၇ ၾသဂုတ္