ဆရာၾကီး ေဒါက္တာ ေအးေက်ာ္ ေအာက္ေမ့ဖြယ္ အခမ္းအနားႏွင့္ ရက္လည္ ဆြမ္းသြပ္ပြဲမ်ား ျပည္တြင္း ျပည္ပတြင္ ျပဳလုပ္

နိရဥၥရာ


ဇႏၷ၀ါရီလ ၁၉ ရက္ေန႕က အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူးေယာက္ျမိဳ႕တြင္ ကြယ္လြန္ အနိစၥ ေရာက္သြားခဲ့ေသာ ရခိုင္ သမိုင္းပညာရွင္ ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ေအးေက်ာ္၏ ေအာက္ေမ့ဖြယ္ အခမ္းအနားႏွင့္ ရက္လည္ ဆြမ္းသြပ္ပြဲမ်ားကို ျပည္တြင္း ျပည္ပ ေနရာ တခ်ိဳ႕တြင္ က်င္းပ ျပဳ လုပ္ခဲ့ၾကသည္။

အခမ္းအနားမ်ားကို ထိုင္း၊ ဘဂၤလာေဒခ်္႕၊ ရန္ကုန္ႏွင့္ စစ္ေတြျမိဳ႕တို႕တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။

ဆရာၾကီး၏ ရက္လည္ ဆြမ္းသြပ္ပြဲႏွင့္ အလွဴဒါန ျပဳလုပ္သည့္ အခမ္းအနားကို ရခိုင္ဒီမိိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၅ ရက္ေန႕က ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ဓည၀တီ ေက်ာင္းတိုက္တြင္ က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ ႏိုင္ငံေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းမွ ပုဂၢိဳလ္ အမ်ားအျပား တက္ေရာက္ခဲ့ၾကျပီး ထိုအ ထဲတြင္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္မွ ဦးတင္ဦး၊ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ ကိုကိုၾကီးႏွင့္ ရန္ကုန္တိုင္း ရခိုင္ေရးရာ ၀န္ၾကီး ဦးေဇာ္ေအးေမာင္ တို႕ ပါ၀င္ ေၾကာင္း သိရသည္။

ဦးေအးသာေအာင္က ဆရာၾကီး ေဒါက္တာ ေအးေက်ာ္ ကြယ္လြန္သြားမူ အေပၚ သူ႕အျမင္ကို နိရဥၥရာသို႕ ယခုလို ေျပာသည္။

" အဓိကေတာ့ ဆရာၾကီး ေဒါက္တာ ေအးေက်ာ္ဟာ သမိုင္း ပညာာရွင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္တယ္။ စာအုပ္ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ေရးသား ျပဳစု ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ လည္း ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားမ်ား အပါအ၀င္ တိုင္းျပည္ အတြက္ အက်ိဳးျပဳတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ လူမ်ိဳးတို႕ရဲ႕ အမ်ိဳးသားေရးနဲ႕ တကြ ဒီမိုကေရစီ အေရးနဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးကိုလည္း က်ရာ က႑ကေနျပီး ေရာက္တဲ့ ေနရာမွာ အက်ိဳးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္တယ္။ ေဒါက္တာ ေအးေက်ာ္ဟာ ရခိုင္ ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ နာယက တစ္ဦး ျဖစ္တဲ့ အတြက္ ရခိုင္ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အတြက္ ဆံုးရွံဳးမူ ျဖစ္သလို ရခိုင္အမ်ိဳးသားေတြ အတြက္လည္း အလြန္ၾကီးမားတဲ့ ဆံုးရွံဳး နစ္နာမူ ျဖစ္ပါတယ္။ ထို႕အတူ အခုလို သမိုင္း ပညာရွင္ၾကီး တစ္ဦး ဆံုးရွံဳးသြားတဲ့ အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္လည္း ၾကီးမားတဲ့ နစ္နာ ဆံုးရွံဳးမူလို႕ ခံယူပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။

ဆရာၾကီး ေဒါက္တာ ေအးေက်ာ္ ေအာက္ေမ့ဖြယ္ အခမ္းအနားကို ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ဖူးကတ္ ျမိဳ႕တြင္ ေလးဝတီမ်ဳိးခ်စ္ ရခုိင္ လူမႈေရး အ သင္း မွ ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၇ ရက္ေန႕က ၾကီးမွဴးက်င္းခဲ့သည္။ က်င္းပရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ကို အဖြဲ႕ဥကၠဌ ကိုစိုးျမင့္ ယခုကဲ့သို႕ ေျပာသည္။


" ဆရာၾကီး၏ ျမင့္ျမတ္တဲ့ အမ်ိဳးသားေရး စိတ္ဓါတ္၊ ပညာအရည္အခ်င္းေတြကို ေလးစားတဲ့ အေနနဲ႕ ဆရာၾကီးကို ေကာင္းရာ သုဂတိသို႕ ေရာက္ႏိုင္ေရး အတြက္ ဆုေတာင္း အမွ်ေပးေ၀ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာၾကီး ခုလို ရုတ္တရက္ ေသဆံုး ကြယ္လြန္သြားတာ ဟာ ရခိုင္ အမ်ိဳးသားေတြ အတြက္သာမက ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ ဆံုးရွံဳးမူၾကီး တစ္ရပ္ျဖစ္တယ္လို႕ ကၽြန္ေတာ္ ေလး၀တီ အသင္းသူ အသင္းသား ေတြက ခံယူပါတယ္။ ဆရာၾကီးဟာ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ သမိုင္း ပညာရွင္ တစ္ဦး ျဖစ္တဲ့ အတြက္ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားေတြ အ တြက္ ညာလက္ရံုး တခု ျပဳတ္သြားသလို အစားထိုးမရတဲ့ ဆံုးရွံဳးမူၾကီး တစ္ရပ္ ျဖစ္တာေၾကာင့္ အခုလို ဆရာၾကီးအတြက္ ဆုေတာင္း အမွ်ေပးေ၀ကို ျပဳလုပ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။

ဆရာၾကီး ေဒါက္တာ ေအးေက်ာ္ ေအာက္ေမ့၀မ္းနည္းဖြယ္ အခမ္းအနားတစ္ခုကို ဘဂၤလာေဒခ်္႕ႏို္င္ငံ ေကာ့စ္ဘဇား (ဖေလာင္းခ်ိတ္) ခရုိင္ ႏြားရုပ္ေတာင္ ေက်းရြာတြင္ လည္း ရခိုင္အမ်ိဳးသမီး အစည္းအရံုးက ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အခမ္းအနား က်င္းပရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ကို RWU ဥကၠဌ ေစာျမရာဇာလင္းက နိရဥၥရာသို႔ ယခုလိုေျပာသည္။

"ဆရာၾကီးအတြက္ ၀မ္းနည္းျခင္း အထိမ္းအမွတ္ ျပဳလုပ္ရျခင္း ဦးတည္ခ်က္က နံပါတ္(၁) ရခုိင္ သမိုင္း ပညာရွင္ႀကီး ေဒါက္တာ ေအး ေက်ာ္ လို အမ်ိဳးသားေရးကို ေဆာင္ရြက္သူ ပညာရွင္ေတြ ရွားပါးတဲ့ အတြက္ ရခုိင္ျပည္နဲ႔ ရခုိင္ျပည္သူမ်ားအေပၚ သူ႕ရဲ႕ တာ၀န္ ေက်ပြန္ မႈမ်ားကို ရခိုင္တမ်ိဳး သားလုံး က်ယ္ျပန္႕စြာ သိေစလုိတယ္။ အဲဒါက ပထမအခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ နံပတ္ (၂) အခ်က္ကေတာ့ ဆရာႀကီး ဟာ ပညာကို အထူးႀကိဳးစား သင္ယူခဲ့ၿပီး ထူးခြ်န္တဲ့ ဘြဲ႕ေတြ ရခဲ့တယ္။ ဒါကိုေနာင္လာ ေနာင္သားေတြ အားက် အတုယူ ႀကိဳးစား ေစလုိ တယ္။ (၃)ရခိုင္ျပည္နဲ႕ ရခုိင္လူမ်ိဳး အ တြက္ မ်က္စိကြယ္ေနတဲ့ၾကားက မနားမေန ႀကိဳးစားခဲ့တဲ့ ဆရာႀကီးရဲ့ ဇြဲလုံ႕လ သႏၷိဌာန္ေတြကို ရခုိင္တမ်ိဳးသား လုံးက အတုယူႀကိဳးစားေစလုိတယ္။(၄) ဒါ့အျပင္ မိမိကိုယ္၌က ဆရာႀကီးကို ခင္မင္ေလးစား တန္ဖိုးထားတယ္။ မိမိတို ့အေပၚမွာလည္း အတိုင္းအတာ တခုထိ အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ ေက်းဇူးေတြကို ေဖၚထုတ္လိုတယ္။ တတ္နိုင္တဲ့ နည္းနဲ ့ ေက်းဇူး ဆပ္တာ လည္း မည္ေစလုိတယ္ စတဲ့ဦးတည္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ ဒီအခမ္းအနားကို ျပဳလုပ္ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္ " ဟုေျပာသည္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြျမိဳ႕ ျဂိတ္ဖက္ ေက်ာင္းတြင္လည္း ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၆ ရက္ေန႕က ဆရာၾကီး ေအးေက်ာ္ ေအာက္ေမ့ ဆုေတာင္းပြဲ အ ခမ္း အနား တစ္ရပ္ကို က်င္းပ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ အခမ္းအနားသို႕ ဆရာၾကီးႏွင့္ လုပ္ေဖၚကိုင္ဘက္မ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ၁၉၈၈ စစ္ ေတြ သပိတ္ေကာ္မီတီ ဥကၠဌ ဆရာ ေအးေက်ာ္၊ ဆရာ ေမာင္ဗသိန္း၊ ဦးေအာင္ေက်ာ္ဇံ၊ ဦးေမာင္စစ္ဟန္၊ ဦးေက်ာ္ေမာင္၊ ဦးစုိးေမာင္ႏွင့္ ဦးေ၀စိန္ေအာင္ စသည့္ ပုဂၢဳိလ္မ်ား တတ္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ရခိုင္ညႊန္႕ဖူး ဦးေမာင္ေမာင္ေစာမွ ဆရာၾကီး ေအာက္ေမ့ဖြယ္ အခမ္း အနား က်င္း ျပဳလုပ္ရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ကို နိရဥၥရာသို႕ ယခုလို ေျပာသည္။

" ဆရာၾကီး အခမ္းအနားကို လုပ္ရတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတာ့ ရခိုင္ ပညာရွင္ ပညာတတ္ၾကီးေတြထဲမွာ ဆရာၾကီးဟာလည္း ၾကီးက်ယ္ ျမင့္ျမတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ အမွတ္တရ အျဖစ္နဲ႕ အျပည္ျပည္ အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္မွာ လုပ္ရတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က ဆရာၾကီးလို ပညာတတ္တဲ့ ရခိုင္သူ ရခိုင္သားေတြဟာ ကုိယ့္ျပည္ ကုိယ့္လူမ်ိဳး အတြက္ တစိုက္စိုက္ မတ္မတ္ စြန္းစြန္း တမံ လုပ္ၾကေစလိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ခုလို အမ်ိဳးသားေရးကို ေရွ႕ရွဳ႕တဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ေတြကို ျပည္သူလူထုက ျပန္ျပီး ဂုဏ္ျပဳတတ္တယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ကို ျမင္ေစလိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ပါ၀င္ပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။

ဆရာၾကီး ေအာက္ေမ့ဖြယ္ အခမ္းအနားတြင္ စာသင္ဖက္ တရားရံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေန ဦးေက်ာ္သန္းမွ နိဂံုးခ်ဳပ္ အမွာ စကားေျပာၾကားသြားခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

ဆရာၾကီး ေဒါက္တာ ဦးေအးေက်ာ္ အသုဘအား ယခုလ (ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၁) ရက္ေန႕က အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျပီး ဆရာၾကီး ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ (၇၇) ႏွစ္ ရွိျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။


" ဆရာၾကီး အခမ္းအနားကို လုပ္ရတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတာ့ ရခိုင္ ပညာရွင္ ပညာတတ္ၾကီးေတြထဲမွာ ဆရာၾကီးဟာလည္း ၾကီးက်ယ္ ျမင့္ ျမတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ အမွတ္တရ အျဖစ္နဲ႕ အျပည္ျပည္ အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္မွာ လုပ္ရ တဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က ဆရာၾကီးလို ပညာတတ္တဲ့ ရခိုင္သူ ရခိုင္သားေတြဟာ ကုိယ့္ျပည္ ကုိယ့္လူမ်ိဳး အတြက္ တစိုက္စိုက္ မတ္မတ္ စြန္း စြန္း တမံ လုပ္ၾကေစလိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ခုလို အမ်ိဳးသားေရးကို ေရွ႕ရွဳ႕တဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ေတြကို ျပည္သူလူထုက ျပန္ ျပီး ဂုဏ္ျပဳတတ္တယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ကို ျမင္ေစလိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း ပါ၀င္ပါတယ္" ဟု ေျပာသည္။

ဆရာၾကီး ေအာက္ေမ့ဖြယ္ အခမ္းအနားတြင္ စာသင္ဖက္ တရားရံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေန ဦးေက်ာ္သန္းမွ နိဂံုးခ်ဳပ္ အမွာ စကား ေျပာၾကား သြားခဲ့ ေၾကာင္း သိရသည္။

ဆရာၾကီး ေဒါက္တာ ဦးေအးေက်ာ္ အသုဘအား ယခုလ (ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၁) ရက္ေန႕က အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျပီး ဆရာၾကီး ကြယ္ လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ (၇၇) ႏွစ္ ရွိျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

ေဒါက္တာေအးေက်ာ္ အထုပတၱိ အက်ဥ္း

ေဒါက္တာေအးေက်ာ္သည္ ရခိုင္လူမ်ိဳး သမိုင္း ပညာရွင္တဦးျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာေအးေက်ာ္ကို ၁၉၃၉ ခုႏွစ္ က ရခိုင္ျပည္နယ္၊ ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕နယ္၊ တန္းလြဲေခ်ာင္း ႐ြာမ ရြာသစ္ တြင္ ေမြးဖြားခဲ့သည္။

ဆည္းပူးရရွိခဲ့ေသာ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ဘြဲ႕မ်ား

1. B.A (History and Religion) ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ (၁၉၅၉) ၊
2. B.A (Honors) Oriental History ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ (၁၉၆၀) ၊
3. M.A (History of Asia) ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ (၁၉၆၄) ၊
4. B.L (Law) ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္ (၁၉၆၆) ၊
5. PhD (History of Southeast Asia) Monash University. Australia. 1979 စသည့္ ဘြဲ႔မ်ားကို ရရွိခဲ့သည္။

လုပ္ကိုင္ခဲ့ေသာ တာ၀န္မ်ား

1. ကထိက (သမိုင္းဌာန) ရန္ကုန္တကၠသိုလ္(၁၉၆၂-၁၉၈၀) ။
2. တြဲဖက္ ပါေမာကၡ (သမိုင္းဌာန) ဖယတ္ တကၠသိုလ္၊ ခ်င္းမိုင္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံ (၁၉၈၂-၈၄) ။
3. ကထိက (ေခတ္သစ္ ဘာသာေဗဒႏွင့္ သဒၵေဗဒ ဌာန) ေကာ္နဲ တကၠသိုလ္၊ နယူးေယာက္၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ (၁၉၈၄- ၈၉)။
4. ဘာသာျပန္ ကၽြမ္းက်င္သူ ( သကၠတစာေပ ဌာန) ဟားဗတ္ တကၠသိုလ္၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ (၁၉၉၁-၀၂) ။
5. တြဲဖက္ ပါေမာကၡ (သက္ႀကီးမ်ားအတြက္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ပညာသင္ၾကားေရး အစီအစဥ္) နယူးေယာက္ တကၠသိုလ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ (၁၉၉၃- ၉၅) ။
6. တြဲဖက္ပါေမာကၡ (အာရွသုေတသန ဌာန) နယူးေယာက္ တကၠသိုလ္၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု (၁၉၉၆- ၉၉)၊
7. လြတ္လပ္ေသာ အာရွအသံ (R.F.A) ျမန္မာပိုင္း အစီအစဥ္တြင္ အႀကံေပး အယ္ဒီတာ (၃ႏွစ္ခန္႔)အျဖစ္ တာဝန္မ်ား ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၿပီး ယခုအခါ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု နယူးေယာက္ၿမိဳ႕တြင္ အၿငိမ္းစားယူ၍ ျမန္မာ့အေရးဆိုင္ရာမ်ားကို ေဆာင္႐ြက္ ေနထိုင္လ်က္ရွိသည္။

ေရးသားထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္ စာအုပ္မ်ား

1. ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ား၏ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားႏွင့္ ရိုးရာဓေလ့ (၁၉၆၈)
2. ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသားပညာေရးသမိုင္း (၁၉၇၀) စာအုပ္ျဖင့္
3. ၁၉၇၁ခုႏွစ္အတြက္ အမ်ိဳး သားစာေပဆုကို ဆြတ္ခူးခဲ့သည္။
4. ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားႏွင့္ ရိုးရာဓေလ့ (၁၉၇၃)
5. On the Birth of Modern Family Law in Burma and Thailand. Singapore (1990)
6. The Voice of young. Cornell University, March 1990
7. Code and Custom in Burma and Thailand. Scotland. 1993

(ဆရာၾကီး၏ အထုပတၱိ အက်ဥ္းကို Arakan Forward မွ ကူးယူ ေဖၚျပသည္။)