ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ထာ၀ရတည္တံ့မည့္ အေျပာင္းအလဲ

အီမန္ညဴယယ္ ဘ႐ိုင္အာ

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သမိုင္းတြင္ အေရးႀကီးဆံုး ႏိုင္ငံေရး အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ တခ်ိဳ႕ကို အခုအခ်ိန္တြင္ ျဖတ္သန္းေနရသည္။ တမတ္သား အရပ္ သားအစိုးရသစ္သည္ အေကာင္းျမင္ရန္ႏွင့္ သတိၾကီးရန္တို႕ကိုယူေဆာင္လာသည့္ရည္မွန္းခ်က္ၾကီးေသာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လမ္ ေၾကာင္း ကုိ စတင္ ေလွ်ာက္လွမ္းေနသည္။

၂၀၁၁ခုႏွစ္ ဧၿပီလတြင္ သက္၀င္ေသာ လႊတ္ေတာ္တခု က်င္းပေပးႏိုင္ျခင္း၊၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလတြင္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ရာႏွင့္ခ်ီ လႊတ္ေပးျခင္းႏွင့္ စက္တင္ဘာလတြင္ ေနာက္တဖန္ ထပ္လႊတ္ေပးျခင္း၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အေစာ ပိုင္းတြင္ လက္နက္ကိုင္ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႕အ စည္းမ်ားႏွင့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ဒီမုိကေရ စီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ကိုယ္တိုင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရသည့္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ဧၿပီလ လြတ္ လပ္၍ တရားမွ်တေသာ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပ ႏိုင္ခဲ့ျခင္း စသျဖင့္ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ား ျဖစ္ထြန္းခဲ့ သည္။

သမၼတဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို စစ္မွန္ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္ တခုဟုု တခ်ိဳ႕က ရႈျမင္ေနၾကေသာ္လည္း ႀကီးမားေသာ စိန္ ေခၚမႈမ်ား ရွိေနျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးတြင္ စစ္တပ္ အာဏာ အခိုင္အမာ ရိွေနျခင္းေၾကာင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းမႈေတြမ်ား ေရွ႕ဆက္ သြား ႏိုင္မည္လားဟု စိတ္ပူပန္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။

အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္အေနႏွင့္လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအေပၚ သ တိႏွင့္ ေစာင့္ၾကည့္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး၊ “သန္စြမ္းေသာ ေဝဖန္ေရး” အျမင္ကို ဆက္လက္ ဆြဲ ကိုင္ထားဆဲျဖစ္သည္။ တိုင္းျပည္အတြင္း လူထုအေျချပဳ လူမႈ အဖြဲ႕အစည္း မ်ားတြင္လည္း ထိုကဲ့သုိ႕ေသာ အျမင္မ်ိဳးရိွသည္။

ဤေနရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို အဓိက ေမာင္းႏွင္ေနသည္မွာ မည္သည့္အရာမ်ားနည္းဟူ၍ ေမးခြန္းေမးစရာ ရိွလာ သည္။

တိုင္းျပည္အတြင္း ၾသဇာအရမ္းၾကီးမားလာေနသည့္ တရုတ္ၾသဇာကို ခ်ိန္ခြင့္ညွာညိွရန္ မျဖစ္မေန လုပ္လာရေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ဟု တခ်ိဳ႕က ရႈျမင္ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕က အတြင္းၾကိတ္ ပဋိပကၡမ်ား၏ ေပါင္းစည္းမႈေၾကာင့္ဟု ျမင္ၾကျပန္သည္။

ျပည္ပတြင္ အေျခစိုုက္ၾကသည့္ ျမန္မာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အဓိက အခန္းက႑မွာမူ အဂၤလန္၊ ဥေရာပႏွင့္ ကုလသမဂၢတြင္ ျမန္မာ့အေရး အ သက္၀င္ေနရန္ စည္းရံုုးတိုက္တြန္းၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

၂၀၁၅ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုု အာဆီယံစီးပြားေရးအသိုင္းအ၀န္း (AEC) အတြင္း ဆြဲသြင္းယူေသာ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားအသင္း၏ အျပဳ သေဘာေဆာင္ ဆက္ဆံေရးကိုလည္း ေနာက္ထပ္ ေမာင္းႏွင္အားတခုအျဖစ္ တခ်ိဳ႕က ရႈျမင္ၾကသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရ၏ လက္ရိွသြားေနေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလမ္းေၾကာင္းသည္ အတြင္း၊ အျပင္ ႏွစ္ဖက္စလံုး၏ ၾသဇာလႊမ္း မိုုး ေၾကာင့္ျဖစ္လာရျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ႏိုင္မည့္ပံု မေပၚေသးေခ်။

သို႕ေသာ္ ေရွ႕တြင္ ေတြ႕ရမည့္ စိန္ေခၚခ်က္မွာ သက္ဆိုင္သူ အားလံုးပါ၀င္ႏိုင္ေသာ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျဖစ္လာေစေရး ဒီမိုကရက္တစ္ အ ေတြးအေခၚမ်ားကို လက္ေတြ႕က်င့္သံုးလာႏိုင္မည္လား ဆိုသည္ ျဖစ္သည္။

၂၀၁၂ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ အေမရိကန္ခရီးစဥ္အတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ Asia Foundation တြင္ မိန္႕ခြန္းတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ တ ရားစီရင္ေရးႏွင့္ ဥပေဒျပဳေရးတို႕တြင္ ဒီမိုကရက္တစ္အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား တည္ေဆာက္ရန္ အေနာက္ကမၻာ၏ အကူအညီသည္ အေရးႀကီး ေၾကာင္း ထည့္သြင္းေဟာေျပာခဲ့သည္။

မွန္ကန္ေသာ ေတာင္းဆိုခ်က္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ စစ္မွန္ေသာ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ဟုတ္မဟုတ္ ဆိုသည့္အခ်က္ႏွင့္ပတ္သက္ ၿပီး စစ္ တပ္သည္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ဆက္ ရိွေန မေနဆိုသည့္ အခ်က္ကလည္း သက္ေသျပသင့္စရာ အခ်က္တခုျဖစ္သည္။

ျမန္မာအစိုးရအေနျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမွ စစ္တပ္ၾကီးစိုးမႈေခတ္လြန္ကာလ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ေလ့လာသင့္သည္။

ေက်ာင္းသားလႈပ္ရွားမႈ၏ ရလဒ္အျဖစ္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ဆူဟာတို အာဏာမွ မစႊန္႕လႊတ္ခင္ အင္ဒိုနီး ရွားႏိုင္ငံသည္ ၃၂ ႏွစ္ၾကာ ကမၻာေပၚတြင္ အ ရက္ဆံုးေသာ စစ္အစိုးရလက္ေအာက္တြင္ ျပားျပား၀ပ္ခံခဲ့ရသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အင္ဒို နီးရွားတပ္မေတာ္(TNI) သည္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ခြင့္ေပးထားေသာ (Dual-function doctrine) စနစ္ကိုု ဖ်က္သိမ္းလိုက္ၿပီး အင္စတီက်ဴးရွင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စတင္ လုပ္ ေဆာင္ခဲ့သည္။

၎စနစ္ မဖ်က္သိမ္းခင္က အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္သည္ ကာကြယ္ေရးႏွင့္လံုၿခံဳေရးအခန္းက႑အျပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး ျမွင့္ တင္ ေပး ေသာ လူမႈစီးပြားေရး နယ္ပယ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးတည္ၿငိမ္မႈအတြက္ တာ၀န္ႏွစ္ရပ္ ထမ္းေဆာင္ခြင့္ရထားသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ စစ္တပ္သည္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ထင္ထင္ရွားရွား ပါ၀င္ခဲ့ရသည္။ လႊတ္ေတာ္တြင္ အမတ္ေနရာ ၅၀၀ အနက္ TNI အတြက္ ၇၅ ေနရာ ဖယ္ထားေပးရသည္။ ေဒသဆုုိင္ရာ ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္စုစုေပါင္းတြင္ ေရြးခ်ယ္ခံစရာမလိုေသာ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ ၂၈၀၀ ဦးအထိ ရရိွ ခဲ့သည္။

(Dual-function doctrine) အျပင္ အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္သည္ ကီကာယန္ (အင္ဒိုုနီးရွား ဘာသာစ ကား ျဖစ္သည္။ ျမန္မာလို ယာယီတာ၀န္ဟု အဓိပၺါယ္ရသည္) မူ၀ါဒကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ အေကာင္အထည္ ေဖၚလုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ ၎မူ၀ါဒအရ လက္ရိွ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ႏွင့္ အၿငိမ္းစား စစ္တပ္အရာရိွမ်ားသည္ ရြာသူႀကီးမွအစ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား တြင္ အမႈေဆာင္အရာရိွေနရာမ်ားအလယ္ အမ်ိဳး သား ႏွင့္ေဒသဆိုင္ရာအဆင့္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ေသာ အစိုးရရာထူးမ်ားကို လက္၀ါႀကီးအုပ္ထားခဲ့ၾကသည္။

အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္သည္ အစိုုးရေက်ာေထာက္ေနာက္ခံပါတီ ဂိုကာမွတဆင့္ ႏိုင္ငံေရးၾသဇာတည္ေဆာက္သကဲ့သုိ႕ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား တြင္ လည္း ဂိုကာပါတီ မဲအႏိုင္ရေရး ကူညီေပးခဲ့သည္။

ဆူဟာတိုျပဳတ္က်အၿပီး “ပညာတက္ႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးစိတ္” အေျခခံရိွသ ူဗိုလ္ ခ်ဳပ္မ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ေအာ္ဂက္စ္ ၀ီဒ္ဂ်ိဳဂ်ိဳ၊ ေအာ္ဂက္စ္ ၀ိဒါဟာဒီ ကူဆူမာႏွင့္ (လက္ရွိ သမၼတ ျဖစ္ေနသူ) ဆူစီလိုဘန္ဘန္ယိုဒိုယိုႏိုတို႕က TNI အႀကီးအကဲ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး၀ါရင္တိုအား စစ္တပ္အတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စလုပ္ရန္ ခ်ည္းကပ္ခဲ့သည္။

ဆူဟာတိုအဆင္း ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဌာန္းရန္ စစ္တပ္အတြင္းႏွင့္ လူထုဖိအားႏွစ္မ်ိဳးစလံုး ရိွခဲ့သည္။

ထို႕ေနာက္ TNI သည္ “ပါရာဒိုင္းအသစ္” ဟုေခၚေသာ အဓိက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေလး ခုပါသည့္ မူအသစ္ကိုခ်မွတ္ခဲ့သည္။ ထိုေလးခ်က္မွာ စစ္တပ္သည္ အမ်ိဳးသား ႏိုင္ငံေရး မ်က္ႏွာစာတြင္ အၿမဲရိွေနရန္ မလိုအပ္၊ စစ္တပ္ သည္ ႏိုင္ငံေရးတာ၀န္မ်ားမယူ၊ သုုိ႕ေသာ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ပါ၀င္စြက္ဖက္ခြင့္ရိွမည္၊ စစ္တပ္သည္ ၎၏ ၾသဇာကို တိုက္ရိုုက္မသံုး၊ သြယ္၀ိုက္၍သာအသံုးျပဳမည္ႏွင့္ စစ္တပ္ သည္ အမ်ိဳးသား အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မည္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

၎အဆင့္သည္ အင္ဒိုနီးရွားစစ္တပ္အတြက္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ဆက္လုပ္ရန္အတြက္ အေရးႀကီးေသာ အလွည့္အေျပာင္း တခုျဖစ္ သည္။ စစ္တပ္၏ တာ၀န္ႏွစ္ရပ္မူကို ပယ္ဖ်က္လိုက္ေသာ္လည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ စတင္လုပ္ေဆာင္လာခဲ့သည္မွာ ၁၄ ႏွစ္ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ ေသာ္လည္း သိသာေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား မရိွေသး သည္ကိုေတာ့ သတိခ်ပ္သင့္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အဂၤလိပ္ ကိုလိုနီေခတ္လြန္ ကာလကို စစ္တပ္မွ ၆၂ ႏွစ္ၾကာ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးတြင္ အဓိကမင္းမူခဲ့ေသာ ကာလအျဖစ္ မက္ခ္ ဒီးန္ (Mark Dearn) က သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

ေပၚထြန္းစ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဂိုဏ္းဂဏ၀ါဒ၊ ပါတီတြင္း ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ လံုုးခ်ာလိုုက္ေနသည့္ ညႊန္႕ေပါင္းအစိုးရအုပ္စိုးသည့္ “ပါလီမန္ေခတ္ (၁၉၄၈ – ၁၉၆၂) ” ဟု ကာလတိုတခု ရိွခဲ့ေသာ္လည္း စစ္တပ္စိုးမိုးမႈသည္ ယေန႕အခ်ိန္ အထိ ပံုစံမ်ိဳးစံုႏွင့္ ရိွခဲ့သည္။ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးစနစ္ သည္ စစ္အရာရိွႀကီးမ်ားက ၿခိမ္းေျခာက္ အၾကပ္ကိုင္ နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုသံုး ႏိုင္ငံေရးအာ ဏာ ယူေလ့ရိွျပီး “ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္သူ”အျဖစ္ ပံုေဖာ္ေလ့ရွိသည္။

၂၀၁၁ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း သမၼတဦးသိန္းစိန္ဦးေဆာင္ေသာ ျပဳျပဳေျပာင္းလဲမႈမ်ားသည္ အသိအမွတ္ျပဳထိုက္ေသာ္ လည္း စစ္တပ္သည္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါ၀င္ေနသည့္အခ်က္မွာ စုိးရိမ္စရာအခ်က္ႀကီးတခု ျဖစ္သည္။

လႊတ္ေတာ္တြင္ အေျခခံဥပေဒက ခြင့္ျပဳထားေသာ စစ္တပ္ကိုယ္စားလွယ္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းရိွသည္။ လႊတ္ေတာ္အမတ္ အမ်ားစုသည္ ျပည္ ေထာင္ စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးပါတီ (ျပည္ခိုင္ၿဖိဳး) အမတ္မ်ားျဖစ္၍ လႊတ္ေတာ္တခုလံုး၏ ၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရိွသည္။ ဦးသိန္းစိန္ သည္ တျခား စစ္တပ္အႀကီးအကဲ ၂၂ ဦးႏွင့္အတူ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးကိုဦးေဆာင္သည္။

တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ၎တို႕သည္ သမၼတ၏ ၾကီးၾကပ္မႈေအာက္တြင္ တေျပးညီတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနပါသည္ဟု ေျပာေန ခ်ိန္ တြင္ တိုင္းရင္းသားေဒသတခ်ိဳ႕တြင္ စစ္ေရးထိုးစစ္မႈမ်ား လုပ္ေနျခင္းေၾကာင့္ စစ္တပ္၏ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အခြင့္အာဏာကို မီး ေမာင္း ထိုးျပသလိုလည္း ျဖစ္ေနသည္။

စီးပြားေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား စတင္လုပ္ေဆာင္ေနစဥ္ တၿပိဳင္နက္ စစ္တပ္အေနျဖင့္ သမၼတ ဦးေဆာင္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲ ေရးကိုသဘာတူလက္ခံဖို႕ အေရးၾကီးသည္။ ထို႕အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ထာ၀ရတည္တန္႕ေစေရးအတြက္ ႏိုင္ ငံတ ကာအသိုင္းအ၀န္းသည္ စစ္တပ္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအတြက္ ထိထိေရာက္ေရာက္ကူညီေပးႏိုင္သည့္အခ်က္ကလည္း အေရးႀကီးသည္။

စာေရးသူသည္ Institute of Resource Governance and Social Change အဖြဲ႕တြင္ သုေတသီအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး လက္ရိွတြင္ကမၻာ ဒီးယားႏိုင္ငံ၊ ဖႏိြဳင္းပင္ၿမိဳ႕တြင္ အေျခစိုက္ေနထိုင္သည္။ The Jakarta Post သတင္းစာပါ Emanuel Bria ၏ Myanmar and Sustainable Change ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။