“ႏိုင္ငံသားေကာင္း ျဖစ္ဖို႔ စာေရးတယ္”

ေက်ာ္ၿဖိဳးသာ

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရဲ႕ အထင္ကရ ရွိလွတဲ့ အင္းစိန္ေထာင္ထဲမွာ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္က အသက္ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္ အက်ဥ္းက် အမ်ိဳးသမီး တဦးကို တပ္မေတာ္ ေထာက္လွမ္းေရး အရာရွိက စစ္ေဆး ေမးျမန္းပါတယ္။ ေထာက္ လွမ္းေရး အရာရွိဟာ ေရွ႕မွာ ထိုင္ေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးကို ႏိုင္ငံေရး ခံယူခ်က္ အေၾကာင္း ေမးေတာ့…

“ႏိုင္ငံသားေကာင္း တေယာက္ျဖစ္ဖို႔” လို႔ အားနည္း ျဖဴေဖ်ာ့ေနတဲ့ၾကားက သူ ခ်က္ခ်င္း မဆိုင္းမတြ ျပန္ေျဖလိုက္တယ္။ အဲဒီ အက်ဥ္းက် အ မ်ိဳးသမီးက စာေရးဆ ရာမ မသီတာ (စမ္းေခ်ာင္း) ပါ။ ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္လို႔ ဆိုၿပီး သူမကို နာမည္ဆိုးနဲ႔ လူသိမ်ားတဲ့ အင္းစိန္ အ က်ဥ္းေထာင္ထဲ အပို႔ခံခဲ့ရပါတယ္။

စာေရးဆရာမ တဦးျဖစ္သလို၊ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္း ျဖစ္တဲ့ မသီတာဟာ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခု ၾကာတဲ့တိုင္ သူ ယုံၾကည္ရာကိုပဲ စြဲကိုင္ ထားဆဲပါ။ အဲဒါကေတာ့ သူမဟာ တာ၀န္သိၿပီး ႏိုးၾကားတက္ၾကြတဲ့ ႏိုင္ငံ့ သားေကာင္း ျဖစ္ေရးပါပဲ။ တဦးခ်င္းစီ ကိုယ္တိုင္ ႏိုင္ငံေရး အသိ အျမင္ ႏို္းၾကားေစခ်င္တာက သူရဲ႕ စိတ္ေစတနာပါ။ ျမန္မာ တႏိုင္ငံလုံး မွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ျပႆနာရပ္ေတြကို သိရွိသေဘာေပါက္ၿပီး အ ေကာင္းဆုံး ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း ႏိုင္ဖို႔က ႏိုင္ငံေရး အသိ ၾကြယ္၀ၿပီး တာ၀န္သိ ႏိုင္ငံသားေကာင္းစိတ္ ျပည့္၀ဖို႔ အေရးႀကီးတယ္လို႔ သူယူဆ ပါတယ္။

“က်မတို႔ တိုင္းျပည္ အတြက္ က်ရာ အခန္းက႑က တက္တက္ၾကြၾကြ လုပ္ေဆာင္ရမယ္ ဆိုတာ သက္ေသျပခ်င္တယ္။လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ စရာေတြလည္း အမ်ားႀကီးပဲ။ တ ျခားသူေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုတာနဲ႔ေတာ့ တူခ်င္မွ တူမွာပါ။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ အရာရာဟာ ႏိုင္ငံေရးပါ။ သဘာ၀၀န္းက်င္ေရးရာ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး စသည္ျဖင့္ အားလုံးပါ” လို႔ ဧရာ၀တီကို ေျပာပါတယ္။

သူဟာ အလုပ္မ်ားတဲ့သူပါ။ ဆယ္ေက်ာ္သက္ ဖူးငံု မဂၢဇင္းရဲ႕ အယ္ဒီတာ တဦးျဖစ္သလို Independent ဂ်ာနယ္မွာလည္း အယ္ဒီတာ အျဖစ္ လုပ္ကိုင္ေနပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူမႈေရး လုပ္ငန္းအျဖစ္ သုခ ကု သိုလ္ျဖစ္ ေဆးခန္းမွာလည္း ေစတနာ ဆရာ၀န္ အေနနဲ႔ ေဆးကုသ ေပးေန သူပါ။ ေအာင္ျမင္တဲ့ စာေရးဆရာမ တဦးျဖစ္သလို ျပည့္၀တဲ့ ဆရာ၀န္တဦးပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ သူ ေရးသားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ စာအုပ္ ေတြ က လည္း ထင္ရွား ပါတယ္။

သူ အသက္ ၄၆ ႏွစ္မွာ အဂၤလိပ္၊ ျမန္မာ ဘာသာေတြနဲ႔ စာအုပ္ ၉ အုပ္ ေရးသားထုတ္ေ၀ႏိုင္ခဲ့ၿပီး အဲဒီထဲမွာ အက်ဥ္းက် စဥ္ ျဖတ္သန္းရမႈ အ ေတြ႕အႀကဳံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ စာအုပ္လည္း ပါပါတယ္။ ေနာက္ဆုံး ထုတ္ အဂၤလိပ္လို ေရးသား တဲ့ “The Roadmap” စာအုပ္ဟာဆိုရင္ ျမန္ မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၁၉၈၈ က ၂၀၀၉ အထိ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ကို သူမ ကိုယ္တိုင္ေတြ႕ႀကဳံ ေတြကို ေရး သားတင္ျပထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ သူဟာ ၂၀၀၈ ကေန ၂၀၀၉ အထိ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို သြားေရာက္ ေနထိုင္ၿပီး၊ Brown တကၠသိုလ္မွာ International Writers Project Fellow နဲ႔ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ရဲ႕ Fellow of Radcliff Institute for Advanced Studies ကို တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

မသီတာဟာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္အေစာပိုင္း ကာလမွာ ေဆးတကၠသိုလ္ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ကေလးဘ၀က အႀကီးအက်ယ္ နာမက်န္း ခံစားခဲ့ ရတာေၾကာင့္ ေဆးကုသေပးတဲ့ ဆရာ၀န္ဘ၀ကို စိတ္၀င္စား ျဖစ္ ခ်င္ခဲ့တာလို႔ ေျပာပါတယ္။ သူဟာ ငယ္ရြယ္စဥ္ ကတည္းက စာေရးသား ခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး အလားအလာ ေကာင္းရွိတဲ့ လူငယ္စာေရးဆရာမ တဦးအျဖစ္ အခ်ိန္တိုအတြင္းမွာ အသိအမွတ္ျပဳခံခဲ့ရသူပါ။ “က်မ ဘာေၾကာင့္ စာေရးဆရာ ျဖစ္ခ်င္ခဲ့တာလဲ ဆိုေတာ့ က်မ သိရွိတာေတြ၊ ေလ့လာထားတာေတြကို ျပန္လည္ မွ်ေ၀ေပးခ်င္တာေၾကာင့္ပါ။ ေျပာရရင္ ဆင္းရဲ မြဲေတမႈေတြေပါ့” လို႔ ေျပာပါတယ္။

သူဟာ ငယ္ရြယ္စဥ္ကတည္းက အလားအလာ ရွိတဲ့သူလို႔ အသိအမွတ္ျပဳတာ ခံရသူ ျဖစ္ေပမယ့္ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ အလြန္ ႀကိဳးစားခဲ့သူ ျဖစ္ေၾကာင္း ေပဖူးလႊာမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာေဟာင္း ဦးမ်ိဳးျမင့္ၿငိမ္းက လြန္ခဲ့တဲ့ ၃၀ ေလာက္က မသီတာ လာေရာက္ၿပီး စာမူ စတင္ ပို႔ခဲ့တဲ့ အ ေၾကာင္း ျပန္လည္ေျပာျပပါတယ္။

“သူက တကယ့္ကို ႀကိဳးစား အားထုတ္သူပါ။ မင္းပို႔ထားတဲ့ စာမူကို ငါတို႔ သုံးဖို႔ မသင့္ေသးဘူး လို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ အသစ္ ေနာက္တပုဒ္ ထပ္ ေပးဖို႔ အသင့္ပါလာ တတ္တယ္” တဲ့။

၁၉၉၀ မွာေတာ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေအာင္ႏိုင္ေရးအတြက္ တက္တက္ ၾကြၾကြပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တာေၾကာင့္ စာေရးသားျခင္းနဲ႔ ကင္းကြာခဲ့ရပါတယ္။ အ မ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ျပတ္ျပတ္သားသား အႏိုင္ရရွိခဲ့ေပမယ့္ စစ္အာဏာရွင္အုပ္စုက ပယ္ဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ အေတြ႕အႀကဳံေတြကို သူ႕ ပထမဆုံး “အေရာင္စစ္ ေနၾကာ” (၁၉၉၀ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀ခြင့္ မရရွိခဲ့ဘဲ ၁၉၉၉ က်မွ ထုတ္ေ၀ခြင့္ရခဲ့တဲ့) စာ အုပ္မွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီစာအုပ္မွာ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ ႐ုပ္ပံုလႊာအျဖစ္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚ ယုံၾကည္ေမွ်ာ္လင့္ ေနတာဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို “လက္ခုပ္သံတို႔ရဲ႕ အက်ဥ္းသား” ျဖစ္သြားေစတယ္လို႕ ေရးထားပါတယ္။

ဒါဟာ လက္ရွိႏိုင္ငံေရးနဲ႕လည္း ကိုက္ညီေနပါေသးတယ္။ “လူအမ်ားရဲ႕ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးကို လူတေယာက္တည္း ပခုံးေပၚ တင္ေပးတာ မမွ်တ ဘူးလို႕ က်မ ျမင္တယ္။ ေဒၚေအာင္ ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈကို ေတာင္းခံေနၾကတယ္၊ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနၾကတယ္ ဆိုတာဟာ အဓိပၸာယ္ မရွိပါဘူး။ တကယ္တမ္းက အမ်ားျပည္သူအားလုံး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔နဲ႔ သူတို႔ ကိုယ္တိုင္လည္း တိုင္း ျပည္အတြက္ လုပ္ေဆာင္သင့္တာကို လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ ရမွာျဖစ္တယ္”

မသီတာဟာ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခက္အခဲ အၾကပ္အတည္းေတြ၊ အေရးယူ ခံခဲ့ရတာကို ျဖတ္သန္းႀကဳံေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္ကို ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ရွိေနေၾကာင္း အခုလို ပါ တယ္။ “အခုဆိုရင္ ေမွာင္မည္း လိုဏ္ေခါင္းရွည္ႀကီး ျဖတ္သန္း လာခဲ့ရၿပီး တဲ့ေနာက္ ၿပိဳးျပက္တဲ့ အလင္းေရာင္ကို က်မတို႔ ျမင္ေနရပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္… က်မ အားလုံး ေနရာတိုင္း မွာ ျမင္သာထင္သာ ပြင့္လင္းဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေနဆဲပါ”

လြန္ခဲ့တဲ့့ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုေလာက္ကတုန္းကေတာ့ သူေရးသားတဲ့ စာေတြဟာ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈကုို ေဖာ္ညႊန္းခဲ့ေပမယ့္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ တရားမ၀င္ အသင္းအဖြဲမ်ားနဲ႔ ဆက္သြယ္မႈ၊ တရားမ၀င္ ေရးသားျဖန္႔ေ၀မႈ စတဲ့ ျပစ္မႈမ်ားျဖင့္ အႏွစ္ ၂၀ ေထာင္ခ် လိုက္ပါတယ္။ ၆ ႏွစ္ေလာက္ ေထာင္ ထဲမွာ ဆိုးဆိုးရြားရြား ေန႔ရက္ေတြ ျဖတ္သန္းခဲ့ရၿပီး ေရာဂါဘယ ေပါင္းစုံခံစားရေပမယ့္ ေဆး၀ါး ကုသေပးမႈ မရခဲ့ပါဘူး။။ တခါမွာ ေတာ့ ၆ လ ေလာက္ အခ်ိန္မွန္ ဖ်ားနာတာ ခံစားခဲ့ရၿပီး ေနာက္ဆုံး အဆုတ္ေရာဂါပါ ၀င္လာပါေတာ့တယ္။ အဲဒီ ကာလမွာ သူမကို ႏိုင္ငံတကာက လူ႔အခြင့္အေရး ဆုေတြ ေပးအပ္ ခ်ီးျမွင့္ပါတယ္။ အဲဒီ ဆုေတြ ထဲမွာ PEN/ Barbara Goldsmith Freedom to Write Award လည္း တခု အပါအ၀င္ပါ။

“ျပန္မေျပာႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းတဲ့ အက်ဥ္းေထာင္ အေတြ႕အႀကဳံေတြကို က်မက ဗုဒၶဘုရားရဲ႕ ၀ိပႆနာနည္းနဲ႔ ေက်ာ္လြန္ ျဖတ္သန္းႏိုင္ခဲ့ပါတယ္” လို႔ မသီတာက ေျပာပါတယ္။ ရွည္လ်ားလွတဲ့ အက်ဥ္းသား ဘ၀ ေန႔ရက္မ်ားထဲမွာ တရားထိုင္ျခင္း(သို႔မဟုတ္) တရား ကို ႏွလုံးသြင္း ေနထိုင္ျခင္း ေၾကာင့္ ဘ၀မွာ ပိုမို အေရးႀကီးတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ ထား ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း လည္း ေျပာပါတယ္။

မသီတာဟာ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္မွာ အေထြေထြေရာဂါကု ဆရာ၀န္ဘြဲ႕ ရရွိခဲ့ၿပီး ခြဲစိပ္ကု ဆရာ၀န္ အျဖစ္ ႏိုင္ငံျခား သြားေရာက္မည့္ ဆဲဆဲမွာ ဖမ္းဆီး ခံခဲ့ရပါတယ္။ “ခြဲစိပ္ကုဆရာ၀န္ တေယာက္ဘ၀ကို က်မ အိပ္မက္ မက္ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျဖစ္မလာ ႏိုင္ေတာ့ဘူးေပါ့” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္မွာ ဖိႏွိပ္ခံခဲ့ရတာေတြ ေတြ႕ႀကံဳခံစားခဲ့ရ ေပမယ့္ အဲဒီအေပၚ အေတးအမွတ္ထားပုံ မရပါဘူး။ အက်ဥ္း က်ခံရတဲ့ အေတြ႕အႀကဳံက ဘ၀ အတြက္ ရင့္က်က္မႈနဲ႔ ခံႏိုင္ရည္ရွိမႈေတြ ရရွိေစခဲ့သလို စာေရးသားျခင္းကိုလည္း အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

“တကယ္လို႔သာ က်မ ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ မခံရဘူး ဆိုရင္ က်မ ေမွ်ာ္လင့္တာ တခ်ိဳ႕ ျပည့္မွာ မဟုတ္ဘူး။။ ဆရာ၀န္တေယာက္ ျဖစ္လို႔ သိပၸံ နည္းက် လုပ္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ စာ ေရးတဲ့အခါ အယ္ဒီတာ လုပ္ရတဲ့ အခါမွာေတာ့ အႏုပညာရွင္ တဦးလို ဖန္တီးပါတယ္။ က်မကိုယ္ က်မ လည္း ျပည္သူ႔ အက်ဳိးျပဳ အလုပ္ေတြကို လက္ေတြ႕က်တဲ့ လုပ္ေဆာင္မႈနဲ႔ နားလည္ ခံစား ဖန္တီးမႈေတြ ေပါင္းစပ္ ေဆာင္ရြက္ပါတယ္”

သူဟာ ေအာင္ျမင္မႈ တခ်ိဳ႕ ရရွိေနၿပီျဖစ္ေပမယ့္ မေမာမပန္း စာေတြ မ်ားစြာ ေရးသားႏိုင္သူ၊ မညွိဳးမႏြမ္း က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ ေဆာင္ရြက္ေပးေနသူပါ။ အိပ္မက္ေတြလည္း ရွိေနေသးပါတယ္။ အဲဒါ ေတြထဲက တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဧရာ၀တီ ျမစ္ေၾကာင္း တေလွ်ာက္ရွိ ျပည္ သူမ်ားကို အခမဲ့ ေဆး၀ါးကုသ ေပးႏိုင္ေရး၊ ေဆး၀ါးကုသေရး နယ္လွည့္ သေဘၤာ အစီအစဥ္၊ ပညာကို အေျချပဳတဲ့ ေဝဖန္ေရး စာအုပ္စာ တမ္းေတြ ထုတ္ေ၀မယ့္ စာအုပ္တိုက္ တတိုက္ တည္ေထာင္ဖို႕ပါ။ ဧရာဝတီကို စိတ္အားထက္သန္စြာ ေျပာတာက “က်မ အၿမဲတမ္း ေတြးေန မိ တာကေတာ့ ဒီ ရည္မွန္းခ်က္ ဘယ္လို ျပည့္၀ေအာင္ လုပ္မလဲ ဆိုတာပါပဲ။ က်မ အေနနဲ႔ ဒီလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ဘယ္သူနဲ႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဘယ္အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ကိုင္ ေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ အဆင့္သင့္ပါပဲ” တဲ့။

(I Write Just to Be ‘A Good Citizen,’ Says Ma Thida ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္)