ႏုိင္ငံေရး ပါတီမ်ား ေရြးေကာက္ပြဲ က်င့္၀တ္ဆိုင္ရာ လက္မွတ္ထိုး

တင္ထက္ပိုင္

ရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခ်ိန္ႏွင့္ ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္ ကာလမ်ားအတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲဝင္မည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ား လိုက္နာသင့္သည့္ က်င့္ဝတ္မူမ်ားကို ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက ဇြန္လ ၂၆ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ႏိုဗိုတယ္ ဟိုတယ္၌ လက္မွတ္ေရးထိုးၾကသည္။

ယင္းက်င့္ဝတ္မူ(Code of Conduct)မ်ားတြင္ အခန္း ၈ ခန္း ပါဝင္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ငန္းစဥ္ေအာင္ျမင္ေစေရးကို အေထာက္ အကူျပဳေစေရး၊ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ငန္းစဥ္ စဥ္ဆက္မျပတ္ ရွိေစေရး၊ သက္ဆိုင္ရာ လူပုဂိၢဳလ္မ်ား၊ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္သူမ်ားၾကား ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရး၊ သည္းခံမႈျဖင့္ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ အေျခအေနတရပ္ ျဖစ္ေပၚလာေစေရး၊ ပြင့္ လင္းလြတ္လပ္၍ တရားမ်ွတေသာ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ ျဖစ္ေပၚလာေစေရး တို႔ကို ရည္ရြယ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။

က်င့္ဝတ္မူမ်ားသည္ တရားဥပေဒအရ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္သည့္အတြက္ မလိုက္နာသည့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ မ်ားကို အေရးယူႏိုင္ျခင္း မရွိေသာ္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူတခုအျဖစ္ ရွိႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။

ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒ ဦးတင္ေအးက “ဒီက်င့္ဝတ္ဟာ ဥပေဒေၾကာင္းအရ စည္းေႏွာင္မႈ မရွိဘဲ ဥပေဒ သက္ေသခံ တခုအျဖစ္အသံုးျပဳၿပီး ဥပေဒေၾကာင္းအရ အေရးယူျခင္း သို႔မဟုတ္ တရားစြဲဆိုျခင္း မျပဳႏိုင္ပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံ ေရး ပါတီမ်ား အေနနဲ႔ သေဘာတူထားတဲ့ က်င့္ဝတ္မ်ားကို ကတိကဝတ္အျဖစ္ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္”ဟု ေျပာ သည္။

လာမည့္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ား အေနႏွင့္ ယင္းက်င့္ ဝတ္ မူမ်ားအတိုင္း မဲဆြယ္စည္း႐ုံး ေဟာေျပာၾကရန္ တိုက္တြန္းေၾကာင္းလည္း ဦးတင္ေအးက ဆက္လက္ ေျပာဆိုသည္။

တိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရးပါတီတခုျဖစ္သည့္ ပအို႔ဝ္ အမ်ိဳးသားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ဗဟို အလုပ္အမႈေဆာင္ တာဝန္ခံ ဦးေစာခြန္ေက်ာ္ဝင္း က ႏိုင္ငံေရးသည္ သိကၡာႏွင့္ ရပ္တည္ေနရျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ယခုက်င့္ဝတ္မူမ်ားကို လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ျခင္းသည္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ သိကၡာပိုင္းဆိုင္ရာအတြက္ အေရးႀကီးေၾကာင္း ဧရာဝတီသို႔ ေျပာသည္။

“ဒါေလးထြက္လာတာေတာ့ အရမ္းေကာင္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ မဟုတ္တဲ့ အခါက်ေတာ့ အေရးယူလို႔ေတာ့ မရဘူး။ ဘာေကာင္းသြားလည္းဆိုေတာ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီ တခုအေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာေပါ့၊ သူတို႔ရဲ႕ Dignity ေလ။ ဒါလူထုကေန ဆံုးျဖတ္သြားမွာေပါ့။ သူတို႔ရဲ႕ အနာဂတ္၊ သူလုပ္မယ့္ လုပ္ငန္းေတြအတြက္ အခု လက္မွတ္ထိုးထားၿပီးေတာ့ ဒီအတိုင္း မလိုက္နာ၊ မက်င့္သံုးဘူးဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာ အမ်ားႀကီး ထိခိုက္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရး ေရရွည္လုပ္ဖို႔အတြက္ ဂုဏ္သိကၡာက အေရးႀကီးတယ္”ဟု ဦးေစာခြန္ေက်ာ္ဝင္းက ေျပာဆိုသည္။

ယင္းက်င့္ဝတ္မူမ်ားသည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ ၂၁ ရက္တြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ အားလံုးကဆံုးျဖတ္ခဲ့ေသာ က်င့္ဝတ္မူမ်ားကုိ အေျခခံၿပီး ဖက္ဒရယ္ ဒီမိုကေရစီ မဟာမိတ္ (FDA)၊ ညီေနာင္တိုင္းရင္းသား ပါတီမ်ား ဖက္ဒေရးရွင္း (NBF)၊ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) ၊ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရးပါတီ (NUP) ၊ ညီညြတ္ေသာ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ား မဟာမိတ္အဖြဲ႔ (UNA) ႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ (USDP) တို႔ ပါဝင္ဖြဲ႔စည္းထားေသာ ယာယီလုပ္ငန္း ေကာ္မတီက မူၾကမ္းေရးဆြဲေပး ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က မူၾကမ္းေရးဆြဲျခင္းတြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ျခင္း မရွိေသာ္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒဆိုင္ရာမ်ားကို ကူညီေပးထားေၾကာင္း၊ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေမလ ၁၅ ရက္တြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအားလံုးက သေဘာတူ လက္ခံထားၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။

၈၈ မ်ိဳးဆက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပြင့္လင္းလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွ ဦးကိုကိုႀကီးက ယင္းက်င့္ဝတ္မ်ားကို မလိုက္နာပါက တရားဥပေဒႏွင့္ အေရးမယူႏိုင္ေသာ္လည္း သိကၡာရွိစြာ မယွဥ္ၿပိဳင္သူမ်ားကို အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ မီဒီယာမ်ားက ေဖာ္ထုတ္ရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

“အခုလိုမ်ိဳး ျပစ္ဒဏ္မပါတဲ့ ခ်ည္ေႏွာင္ထားတာ မဟုတ္တဲ့ ကတိကဝတ္။ သူကေတာ့ ဘာနဲ႔ပဲ ဆိုင္လည္းဆိုေတာ့ ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔ပဲ ဆိုင္တယ္။ လက္မွတ္ေရးထိုးတဲ့သူေတြက က်ေနာ္ လိုက္နာပါ့မယ္လို႔ အမ်ားေရွ႕မွာ လက္မွတ္ထိုးထားတယ္။ လက္မွတ္ထိုးထားၿပီး မလိုက္နာရင္ သူ႔ကိုယ္သူ မေလးစားတာ။ သူကတိျပဳထားတာကို သူကိုယ္တိုင္ ေဖာက္ဖ်က္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အဲဒီလို အဖြဲ႔အစည္းမ်ိဳး၊ အဲဒီလို လူပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကို မဲဆႏၵရွင္ေတြက အေရးယူတဲ့ နည္းကေတာ့ မဲမေပးတာေပါ့”ဟု ဦးကုိကုိႀကီးက ေျပာဆုိ သည္။

က်င့္ဝတ္၏ အခန္း ၄ -၂ တြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ (သို႔) ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း တစ္ဦးကို ေဝဖန္ေျပာဆိုမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရာတြင္ သက္ဆိုင္ ရာ ပါတီ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း၏ မူဝါဒမ်ား၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအျပင္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း၏ အတိတ္ ျဖတ္သန္း လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကိုသာ ေဝဖန္ေျပာဆိုခြင့္ရွိသည္။

ႏိုင္ငံေရးပါတီတခု၏ ေခါင္းေဆာင္တဦး သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံေရးပါတီတခု၏ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူတဦး သို႔မဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္း တဦးအေပၚ ၄င္း၏ ႏိုင္ငံေရးတာဝန္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္းမရွိဘဲ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာႏွင့္ ပတ္သက္၍ မမွန္မကန္ေသာ ေဝဖန္မႈမ်ား၊ မွားယြင္းေသာ ေဝဖန္မႈမ်ား မျပဳလုပ္ရဟုလည္း ပါရွိသည္။

က်င့္ဝတ္ အခန္း ၆-၂-၁ (ခ) တြင္ “ေရြးေကာက္ပြဲ သတင္းယူေနၾကေသာ သတင္းသမားမ်ားကို ေႏွာင့္ယွက္ျခင္း၊ ပိတ္ပင္တားဆီးျခင္း၊ ၿခိမ္းေျခာက္ျခင္း၊ တိုက္ခိုက္ျခင္းမ်ားကို မျပဳလုပ္ရ”ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

ယင္းလက္မွတ္ေရးထိုးပြဲတြင္ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္ထားေသာ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္၌“က်င့္ဝတ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးသူမ်ားသည္ အခ်ိန္မေရြး၊ ေနရာမေရြး ယခုစာတမ္းႏွင့္ ပါဝင္ေသာ အခ်က္မ်ားကို ထပ္မံျဖန္႔ခ်ိေပးရန္ႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ ပိုမိုသိရွိနားလည္ေစရန္ တာဝန္ယူရမည္”ဟု ေဖာ္ျပပါရွိသည္။

ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္၏ စာရင္းမ်ားအရ မွတ္ပံုတင္ထားေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီေပါင္း ၇၉ ခုရွိၿပီး အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ လက္မွတ္ေရးထိုးပြဲသို႔ တက္ေရာက္ရန္ ပ်က္ကြက္သည့္ ပါတီ ၁၂ ပါတီ ရွိေၾကာင္း သိရွိရသည္။