အလုပ္တဖက္ႏွင့္ မိခင္မ်ားအတြက္ အဆင္ေျပေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ ဖန္တီးေပးဖို႔ လို

ရင္စႏိုင္း

အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ ေရြးေကာက္ခံ ကယားျပည္နယ္ ကုိယ္စားလွယ္ ေဒၚ၀င့္၀ါထြန္းသည္ ယခုလအတြင္း ကေလးေမြးဖြားၿပီး ၃ ရက္အၾကာတြင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ပထမေန႔ အစည္းအေ၀းသုိ႔ တက္ေရာက္ခဲ့သည္။

ထုိသုိ႔ေသာ အေျခအေနတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ လုပ္ငန္းခြင္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ေနရေသာ မိခင္မ်ားကုိကူညီရန္ ကေလးေစာင့္ေရွာက္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈမ်ားေပးျခင္း၊ မီးဖြားခြင့္ လုံေလာက္စြာ ရရွိျခင္းတုိ႔အတြက္ လက္ေတြ႔က်ေသာ လူမႈဖူလုံေရး မူ၀ါဒကုိ လိုအပ္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားႏွင့္ လူမႈတက္ၾကြလႈပ္ရွားမ်ားက ေထာက္ျပ တုိက္တြန္းခဲ့ၾကသည္။

ဒုတိယအႀကိမ္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္တြင္ ယခင္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္္ ယွဥ္လွ်င္ အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္ ၃၁ ဦးမွ ၆၅ ဦးအထိ ၂ ဆ တက္လာေသာ္လည္း အလုပ္လုပ္ေနၾကေသာ မိခင္ ဖခင္မ်ားအတြက္ လုိအပ္သည့္ ေထာက္ပံ့မႈမ်ား – ဥပမာ မိသားစုအေဆာင္မ်ား ထားရွိသည္ကိုမေတြ႔ရပါ။

ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္၏ စာရင္းဇယားမ်ားအရ တႏုိင္ငံလုံးတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္သည့္ အမ်ိဳးသမီး ၇၉၁ ဦးအနက္ ၁၄၉ ဦး ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရေၾကာင္း သိရသည္။ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ ၄၂ ဦး၊ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္တြင္ ၂၃ ဦး၊ တုိင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္တြင္ ၈၄ ဦးတုိ႔ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရၿပီး အမ်ဳိးသမီး အခ်ဳိးအစားသည္ ေရြးခ်ယ္ခံ အမတ္စုစုေပါင္း၏ ၁၃ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ ရွိသည္။ အမ်ဳိးသမီး ၅၃ ဦးသာ ေရြးခ်ယ္ခံရသည့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္လွ်င္ ၃ ဆနီးပါး ျမင့္တက္ခဲ့သည္။

ထက္ျမက္ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ေနရာေပးဖို႔လို

အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ အမတ္တဦးျဖစ္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူျဖစ္ေသာ ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္က လႊတ္ေတာ္အေနနဲ႔ မိသားစုမ်ားအတြက္ ကူညီေထာက္ပံ့ေပးမႈ နည္းပါးေၾကာင္းေျပာခဲ့သည္။

ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္က “သီးသန္႔မိသားစု အေဆာင္ဆုိတာမ်ိဳး ရွိသင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအတြက္ က်ား/မ ေရးရာ ဘက္ဂ်က္ (Gender Budget) လုိအပ္ပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္တြင္းမွာ လႊတ္ေတာ္အမတ္ မိခင္ေတြအေနနဲ႔ ကေလးႏုိ႔တုိက္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ က်မ ေလ့လာမိေလာက္ တျခားႏုိင္ငံက လႊတ္ေတာ္ေတြမွာ ႏို႔တိုက္ခန္းနဲ႔ ေန႔ကေလးထိန္းဌာန ရွိတယ္။ အေမႏုိ႔တုိက္ခန္းလုိ မိသားစု လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနရတဲ့ အခန္းေတြ ထားရွိေပးထားပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ လႊတ္ေတာ္တြင္လည္း ကေလးငယ္မ်ားကုိ ေစာင့္ေရွာက္သည့္ ေနရာတေနရာ ရွိသင့္ေၾကာင္း ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္က အႀကံျပဳခဲ့ၿပီး ေနျပည္ေတာ္တြင္ ၅ ႏွစ္ၾကာေအာင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရမည္ ျဖစ္ေသာ တခ်ိဳ႕ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားတြင္ ငယ္ရြယ္ေသာ ကေလးမ်ား ရွိၾကေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့သည္။

“လႊတ္ေတာ္မွာ ကေလးကုိ ေက်ာပုိးၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးတဲ့ လႊတ္ေတာ္အမတ္ တေယာက္ကို ေတြခဲ့ဖူးပါတယ္” ဟု ဥေရာပအစုိးရမ်ားကုိ ရည္ညႊန္းေျပာဆုိခဲ့သည္။ မၾကာေသးခင္က စပိန္ႏုိင္ငံမွ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ ကာ႐ိုလီနာ ဘတ္စကန္ဆာ (Carolina Bascansa) က ယခုလအေစာပုိင္းတြင္ က်င္းပသည့္ စပိန္လႊတ္ေတာ္ အစည္းအေ၀းသုိ႔ ႏုိ႔စုိ႔အရြယ္ သားျဖစ္သူအား ေခၚေဆာင္လာသည့္အတြက္ မီဒီယာမ်ား၏ အာရုံစုိက္ျခင္းကုိ ခံခဲ့ရသည္။

ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္ အေနျဖင့္ အစုိးရအိမ္ရာမ်ားတြင္ မိသားစုမ်ားအတြက္ စီမံေပးမႈ အားနည္းၿပီး လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား ေနထုိင္သည့္ ေနျပည္ေတာ္ စည္ပင္ဧည့္ရိပ္သာတြင္ ခ်က္ျပဳတ္စားေသာက္ရန္ အမ်ားသုံး မီးဖုိေခ်ာင္ မရွိသည္ကုိ အားနည္းခ်က္ တခုအေနျဖင့္ ျမင္ခဲ့သည္။

ကေလးငယ္မ်ားကုိ ေစာင့္ေရွာက္ႏုိင္ခြင့္ ရရွိေရးမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အခြင့္အေရးသာမက မိခင္ဖခင္၏ ေစာင့္ေရွာက္ခြင့္ကုိ ရရွိေရးမွာလည္း ကေလးတေယာက္၏ အခြင့္အေရးျဖစ္သည္။

ေန႔ကေလးထိန္း ဌာနမ်ားကုိ လႊတ္ေတာ္ တခုတည္းတြင္သာမက အလုပ္ခြင္အားလုံးတြင္ ထားရွိရန္ လုိအပ္သည္ကုိ တုိက္တြန္းေၾကာင္း ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္ကေျပာခဲ့သည္။

“က်မတုိ႔ႏုိင္ငံမွာ ေက်းရြာေတြ၊ ရပ္ကြက္ထဲက ပ်ံက်ေစ်းသည္ေတြနဲ႔ ေစ်းသြားရမည့္ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ေန႔ကေလးထိန္း ဌာနေတြ ရွိသင့္ပါတယ္။ အခုဒီမွာက မိခင္ျဖစ္သူေတြက ေစ်းေရာင္းထြက္ရမယ္ ဆုိေတာ့ အငယ္ေတြကုိ ထိန္းဖုိ႔ ေမာင္ႏွမ အႀကီးေတြက ေက်ာင္းထြက္ၾကရပါတယ္။ တကယ္လုိ႔ ေန႔ကေလးထိန္းဌာနေတြ လုပ္ႏုိင္မယ္ဆုိရင္ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ မိခင္ေတြ (အစုိးရ၀န္ထမ္းမ်ား သုိ႔မဟုတ္ ေစ်းသည္မ်ား) အတြက္ အမ်ားႀကီး အဆင္ေျပပါလိမ့္မယ္။” ဟု ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္က ေျပာသည္။

လႊတ္ေတာ္တြင္ ငယ္ရြယ္ၿပီး အရည္အခ်င္းရွိေသာ အမ်ဳိးသမီးမ်ား ပါ၀င္မႈ ျမင့္တက္လာသည့္အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံလုံးတြင္လည္း ထုိကဲ့သုိ႔ အရည္အခ်င္းရွိ အမ်ဳိးသမီးမ်ားစြာ သူ႔ေနရာႏွင့္သူရွိႏုိင္ၿပီး၊ အလုပ္လုပ္သည့္ မိခင္မ်ားအတြက္ အခက္အခဲမ်ားေၾကာင့္သာ ေနာက္က်က်န္ရစ္ခဲ့ႏုိင္ေၾကာင္းလည္း ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္က ေျပာသည္။

“သူတုိ႔ရဲ႕ လုပ္အားေတြ သူတုိ႔ရဲ႕ အရည္အခ်င္းေတြ၊ သူတုိ႔ရဲ႕ စြမ္းရည္ေတြသာ အျပည့္အ၀ အသုံးႏုိင္တယ္ဆုိရင္ တုိင္းျပည္တုိးတက္ေရးက ပိုျမန္ဆန္ပါလိမ့္မယ္။ အခြင့္အေရးလုိခ်င္လုိ႔ ေျပာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကုိယ့္တုိင္းျပည္ အနာဂတ္အတြက္၊ ကေလးေတြအတြက္ ႏုိင္ငံေတာ္က အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကုိ ပ့ံပုိးေပးဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္” ဟု ေဒၚေရႊေရႊစိန္လတ္က ေျပာသည္။

အလုပ္တဖက္ႏွင့္ မိခင္မ်ားအတြက္ အခြင့္အေရး

မ၀င္းျမတ္ေ၀သည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ အစုိးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းတြင္ Media and Communications Coordinator တေယာက္အျဖစ္ အလုပ္လုပ္ေနပါသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ၃လက သမီးေလးတေယာက္ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ မ၀င္းျမတ္ေ၀သည္ လက္ရွိတြင္ အလုပ္ကို အခ်ိန္ပုိင္း ျပန္လည္ ၀င္ေရာက္ လုပ္ကုိင္ေနၿပီး ကေလးအား အခ်ိန္ျပည့္ ေစာင့္ေရွာက္ရန္အတြက္ ခြင့္ရက္ရွည္ ရရွိႏုိင္ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့သည္။

“၆ လအထိ မိခင္ႏုိ႔ရည္ တမ်ိဳးတည္းပဲ တုိက္ရမယ္ဆုိေတာ့ မိခင္နဲ႔ ကေလး အနည္းဆုံး ၆ လ အတူတူရွိတာ ပုိေကာင္းပါတယ္” ဟု မ၀င္းျမတ္ေ၀က ေျပာသည္။

ႏုိင္ငံတကာ အလုပ္သမားအဖြဲ႔အစည္း (ILO) ၏ သတ္မွတ္ခ်က္အရ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ တရား၀င္ မီးဖြားခြင့္ အနည္းဆုံး ၁၂ ပတ္ႏွင့္ လစာ၏ ၃ ပုံ ၂ ပုံ ခံစားခြင့္ရွိသည္။

အကယ္၍ မ၀င္းျမတ္ေ၀သာ အစုိးရ ၀န္ထမ္းျဖစ္လွ်င္ ခြင့္ရက္ ပုိမုိရရွိလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အစုိးရ ၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ တရား၀င္ မီးဖြားခြင့္ကုိ ၃ လမွ ၆ လ အထိ တုိးျမွင့္ေပးခဲ့သည္။ ထုိ႔အျပင္ ဖခင္ျဖစ္သူမ်ားလည္း လစာအျပည့္ျဖင့္ ခြင့္ ၂ ပတ္ ရရွိမည္ျဖစ္သည္။

“အစုိးရဌာနေတြသာမက ပုဂၢလိက ဌာနေတြနဲ႔ အန္ဂ်ီအုိ အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာလည္း အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ မိခင္ေတြအတြက္ ေမြးဖြားခြင့္ အနည္းဆုံး ၆ လကုိ ဖန္တီးေပးသင့္တယ္” ဟု သူက ဆိုသည္။

မ၀င္းျမတ္ေ၀၏ အလုပ္ခြင္တြင္ ရွားပါးလွသည့္ ၀န္ေဆာင္မႈတရပ္အျဖစ္ ကေလးႏုိ႔တုိက္ခန္း တခန္းရွိပါသည္။

“အမ်ိဳးသမီး အမ်ားစုကေတာ့ ကေလးကုိ အဖြားေတြဆီမွာ ထားခဲ့တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ကေလးအေဖေတြနဲ႔ ထားခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မကေတာ့ ကေလးကုိ ေခၚလာရပါတယ္။ က်မမွာ ကေလးကို ထားခဲ့ဖို႔ အဖြားလည္း မရွိပါဘူး။ ပထမဦးဆုံး ရုံးျပန္တက္တဲ့ ေန႔မွာပဲ ကေလးႏုိ႔တုိက္ခန္းကုိ လုိက္ရွာခဲ့ပါတယ္” ဟု မ၀င္းျမတ္ေ၀က ဧရာဝတီသုိ႔ ေျပာသည္။

သုိ႔ေသာ္ မၾကာခင္မွာပဲ မိခင္အမ်ားစု အသုံးမျပဳသျဖင့္ အစည္းအေ၀းခန္းအျဖစ္ ေျပာင္းလဲ အသုံးျပဳခဲ့ေသာ ကေလးႏုိ႔တုိက္ခန္းကုိ မ၀င္းျမတ္ေ၀တေယာက္ ရွာေတြ႔ခဲ့ပါသည္။ သူစတင္ အသုံးျပဳခဲ့သည့္ အခ်ိန္မွာသာ အဆုိပါအခန္းအား မိခင္ႏွင့္ ကေလးမ်ားအတြက္ လုိအပ္သည္မ်ားကုိ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။

“ကေလးရလာၿပီဆုိတဲ့ အခါက်ေတာ့ ကိုယ့္ကေလးနဲ႔ ေနခ်င္တယ္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္ၿပီး ကေလးကုိ အနည္းဆုံး ၆ လ မိခင္ႏုိ႔ တုိက္ခ်င္တယ္။ အဲဒီအတြက္ မိခင္ျဖစ္သူက လုပ္ငန္းခြင္ ျပန္၀င္တဲ့အခါ ကေလးကုိ ႏို႔တုိက္ခ်င္တဲ့စိတ္က တဖက္ဆုိေတာ့ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ ပုိရတယ္” ဟု မ၀င္းျမတ္ေ၀က ေျပာသည္။

ခင္ပြန္းျဖစ္သူက အလုပ္မထြက္ရန္ အားေပးခဲ့သည့္အတြက္ ကေလးကုိ ေစာင့္ေရွာက္ရန္ စီစဥ္ႏုိင္ေသာ္လည္း အခ်ိန္ျပည့္ အလုပ္ျပန္လုပ္သည့္အခါ အလုပ္တာ၀န္္ႏွင့္ ကေလးေစာင့္ေရွာက္မႈကုိ ညီမွ်ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ ပင္ပန္းလိမ့္မည္ ျဖစ္ၿပီး အလုပ္ခြင္တြင္ ကေလးမ်ားအတြက္ သက္ေသာင့္သက္သာ ရွိမည့္ေနရာတခုကုိ ဖန္တီးေပးေစခ်င္ေၾကာင္း မ၀င္းျမတ္ေ၀က ေျပာသည္။

အလုပ္လည္း မပ်က္၊ ကေလးကိုလည္း ဂ႐ုစိုက္

ျမန္မာၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ လုံၿခံဳေရးသိပၸံ (MIPSS) အဖြဲ႔၏ အမႉေဆာင္ ဒါရုိက္တာ ေဒၚခင္မမမ်ိဳးက မၾကာခင္ ထုိင္းႏုိင္ငံ၊ ခ်င္းမုိင္ၿမိဳ႕တြင္ တက္ေရာက္ရမည့္ အစည္းအေ၀းသုိ႔ ကေလးေခၚခြင့္ႏွင့္ ကေလး ေစာင့္ေရွာက္ေရးမ်ား ပါ၀င္ေၾကာင္း ဖိတ္စာတြင္ တပါတည္း ထည့္သြင္းေဖာ္ျပခဲ့သည့္ကုိ သေဘာက် ေလးစားခဲ့သည္။

“အစည္းအေ၀းကုိ ကေလးေခၚလာခ်င္ ေခၚလာႏုိင္ပါတယ္။ ကေလးေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ ထားရွိေပးထားတယ္ဆုိတဲ့ ဖိတ္စာကုိ က်မရရွိခဲ့ပါတယ္” ဟု ေဒၚခင္မမမ်ိဳးက ေျပာသည္။

ညီလာခံမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါ၀င္ႏုိင္ေရးက ကေလးရွိေနသည့္ အတြက္ မပါ၀င္ႏုိင္ျခင္း မျဖစ္ေစရန္ လုပ္ေဆာင္ေပးျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ညႊန္းဆုိခဲ့သည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၿမိဳ႕နယ္ ရပ္ကြက္တုိင္း၌ ေန႔ကေလးထိန္း ဌာနမ်ားကုိ အစုိးရက ေထာက္ပံ့ေပးျခင္းျဖင့္ မိဘမ်ားကုိ စတင္ပံ့ပုိးႏုိင္ေၾကာင္း ေဒၚခင္မမမ်ိဳးက အႀကံျပဳသည္။ ကေလးေစာင့္ေရွာက္မႈ သင္တန္းမ်ား ေပးျခင္းကလည္း အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ဖန္တီးႏုိင္ေၾကာင္းႏွင့္ အိမ္တြင္ ကေလးထိန္းေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အေနျဖင့္ အလုပ္လုပ္ခ်င္သူမ်ားကုိ လုပ္ပုိင္ခြင့္ သင္တန္းေပး၍ လုိင္စင္ခ်ထားေပးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏုိင္ေၾကာင္း ေဒၚခင္မမမ်ိဳးက ေျပာသည္။

“စက္ရုံ၊ အလုပ္ရုံ၊ ရုံးဌာနနဲ႔ ေက်ာင္းေတြမွာ အလုပ္သြားၾကမယ့္ အမ်ိဳးသမီးေတြ အေနနဲ႔လည္း ကုိယ့္ကေလးက စနစ္တက် ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ ခံရတဲ့အတြက္ စိတ္ေျဖာင့္လက္ေျဖာင့္ သြားႏုိင္ပါလိမ့္မယ္” ဟု ေဒၚခင္မမမ်ိဳးက ေျပာသည္။

ကေလးေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမွာလည္း ကေလးကို အျပင္မထြက္ရန္ ထိန္းသိမ္းမႈ တခုတည္း မဟုတ္ဘဲ စိတ္ေနစိတ္ထား ဖြံၿဖိဳးတုိးတက္ေရး အတြက္လည္း ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဒၚခင္မမမ်ိဳးက သတိေပးေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထုိေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ခိုင္မာေသာ လူမႈဖူလုံေရး မူ၀ါဒတခုကုိ ခ်မွတ္သင့္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးအေရးကို ျမွင့္တင္ရန္ ေဆာင္ရြက္သင့္ပါေၾကာင္း ေဒၚခင္မမ်ိဳးက ေျပာသည္။