အိပ္ငိုက္ေနတဲ့ ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း

James Hookway

ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း သို႔မဟုတ္ အမ်ားသိၾကသည့္ YSX (Yangon Stock Exchange) တြင္ တေန႕တာ အေရာင္း အဝယ္က်ဆင္းမႈကို မွတ္တမ္းတင္ရန္ ေကဘယ္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားရိုက္ကူးေရးအဖြဲ႕တဖြဲ႕ ေန႕စဥ္ေရာက္ရွိလာသည္။ ၎၏အစီရင္ခံစာမွာ ထုံးစံအတိုင္း တိုေတာင္းလွသည္။

ျမန္မာစေတာ့ေဈးႏႈန္းအၫႊန္းကိန္း MYANPIX သည္ ၂ ရက္ဆက္တိုက္ အေျပာင္းအလဲမရွိဘဲ စုစုေပါင္းေရာင္းဝယ္မႈ ပမာဏ ေဒၚလာ ၄၇၀၀၀ မျပည့္ဘဲ ၆၂၇. ၄၂ မွတ္ျဖင့္ ေဈးပိတ္သြားသည္။ စာရင္းဝင္ကုမၸဏီတခုျဖစ္ေသာ ျမန္မာနိုင္ငံသားမ်ားဘဏ္ Myanmar Citizens Bank ၏ ရွယ္ယာမ်ားမွာ လုံးဝအေရာင္းအဝယ္မရွိေပ။ စတုတၱေျမာက္ကုမၸဏီမွာ မၾကာခင္ကမွ စာရင္းဝင္လာျခင္း ျဖစ္သည္။

စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွ ဘေလာက္တခုအကြာအေဝးရွိ သူ၏႐ုံးခန္းအတြင္းမွ မာတင္ဇန္၏ဖုန္းသံ ျမည္လာသည္။ အမွာစာ တင္သြင္းေသာ ေဖာက္သည္ျဖစ္မည္ထင္ၿပီး သူအနည္းငယ္ စိတ္လႈပ္ရွားသြားသည္။

ခဏအၾကာတြင္မူ သူ၏ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား က်ဆင္းသြားသည္။ “သူက စေတာ့ေဈးကြက္ထဲက ေငြေတြျပန္ထုတ္ၿပီး ကားေဟာင္းေဈးကြက္မွာ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံရင္ ေကာင္းမလားလို႔သိခ်င္ေနတာ” ဟု မစၥတာဇန္က ေျပာသည္။

အေမရိကန္စေတာ့ေဈးကြက္မွာမူ ေဒါင္းဂ်ဳံးအၫႊန္းကိန္း Dow Jones Industrial Average ၂၀၀၀၀ မွတ္နား ကပ္လာၿပီး ရွယ္ယာမ်ားကို ထုတ္ေရာင္းေနၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေဒၚလာေဈးတက္ၿပီး ေငြကစားသူမ်ားကို ေငြေၾကးေမွာင္ခို ေဈးကြက္က စြဲေဆာင္ထားသျဖင့္ ကမာၻ႔အေသးငယ္ဆုံး စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမ်ားျဖစ္ေသာ လာအို၊ ကေမာၻဒီးယားႏွင့္ ျမန္မာတို႔တြင္ အေရာင္းအဝယ္ ရပ္တန႔္ေနသည္။

နယူးေယာက္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းမွာမူ အေရာင္းအဝယ္အျဖစ္ဆုံးေန႕မ်ားတြင္ ေဒၚလာဘီလီယံ ၁၀၀ ခန႔္ အထိ ကိုင္တြယ္ရေသာေၾကာင့္ ကုန္သည္မ်ားမွာ espresso ေကာ္ဖီျပင္းေသာက္ၿပီး အားယူၾကရေသာ္လည္း ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း၏ စီက်ဴရတီ ကုမၸဏီမ်ား၏႐ုံးခန္းမ်ားမွ ေဖာင္တိန္အခ်ိဳ႕ ကလစ္အခ်ိဳ႕မွလြဲၿပီး အႀကီးအက်ယ္ လူသူကင္းမဲ့ေနသည္။ ျမန္မာစေတာ့ေဈးကြက္မွာ မတ္လက စတင္ကုန္သြယ္ခ်ိန္မွစၿပီး ၄၄ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းေနသည္။

မစၥတာဇန္သည္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ထုံးစံ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ေသာ အျဖဴေရာင္ လည္ကတုံးရွပ္ႏွင့္ လုံခ်ည္ကို ဝတ္ကာ သူ၏ေန႕မ်ားကို လက္ဖက္ရည္ဆိုင္တြင္ အတင္းအဖ်င္းေျပာရင္း သို႔မဟုတ္ ႐ုံးခန္းသို႔ လာေရာက္လည္ပတ္ေသာ ေဖာက္သည္မ်ားႏွင့္ ေထြရာေလးပါးေျပာရင္း အခ်ိန္ျဖဳန္းသည္။ က်န္အခ်ိန္မ်ားတြင္မူ အသက္ ၄၃ ႏွစ္အ႐ြယ္ မစၥတာဇန္သည္ ေဖာက္သည္သစ္ရွာရန္ ဖုန္းေလွ်ာက္ဆက္သည္ သို႔မဟုတ္ လူထုကို စေတာ့ ေဈးကြက္အေၾကာင္း ပညာေပးရန္ သူ တည္ ေထာင္ထား ေသာေဖ့ဘြတ္စာမ်က္ႏွာတြင္ အလုပ္လုပ္သည္။

“တခါတခါ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း ဘယ္လိုလည္ပတ္တယ္ဆိုတာကို ရွင္းျပတဲ့ဗီဒီယိုေတြ က်ေနာ္တင္တယ္။ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံသူ ေတြအေနနဲ႕ ကုမၸဏီေတြကို ဘယ္လိုေလ့လာရမယ္ဆိုတာ ရွင္းျပတာေတြ တင္တယ္။ တခါတခါ ေဆာင္းပါးေတြေရးတယ္။ ျပည္သူေတြ စတင္ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံၿပီး ဘာပဲလိုလို အဆင္သင့္ျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားတာ သက္သက္ပါပဲ” ဟု သူ ရွင္းျပသည္။

စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းကလည္း မည္သူမဆို ၾကည့္ရႈေလ့လာရန္ စာၾကည့္တိုက္ငယ္တခု ဖြင့္လွစ္ထားသည္။ စာအုပ္မ်ားတြင္ ဝါရင္ဘူးဖက္ အတၳဳပၸတၱိ၊ စေတာ့ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံျခင္းႏွင့္ ကုန္သြယ္ျခင္း စတင္လုပ္ကိုင္ျခင္းႏွင့္ မေျပာေကာင္းေျပာေကာင္း James Rickards ၏ ေငြေၾကး၏ဈာပန၊ ေရာက္လာေတာ့မည့္ နိုင္ငံတကာေငြေၾကးစနစ္ၿပိဳကြဲပ်က္စီးျခင္း “The Death of Money: The Coming Collapse of the International Monetary System အထိ ပါသည္။ လာေရာက္လွန္ေလွာသူ မည္သူ႕ကိုမွ် မေတြ႕ရေပ။

ထိုသို႔ ျဖစ္ရျခင္းမွာ ျမန္မာနိုင္ငံသားမ်ားကုန္သြယ္မႈ မႀကိဳက္ေသာေၾကာင့္ မဟုတ္ေပ။

ရန္ကုန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း၏ ေနာက္ဘက္နားရွိ သံဆူးႀကိဳးမ်ားႏွင္ တိုရိုတာဆီဒင္ကားစုတ္တစီးအနားတြင္ လူ ၁၅၀ ခန႔္သည္ ေဒၚလာေမွာင္ခိုေဈးကို ေရးမွတ္ေနၾကရင္း ဖုန္းမ်ားျဖင့္ ေအာ္ဟစ္စကားေျပာေနၾကသည္။

မၾကာေသးမီက ျမန္မာက်ပ္ေငြ စံခ်ိန္တင္ ေဈးက်ဆင္းၿပီး ယခင္ႏွစ္လယ္ကထက္ ၁၆ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းကာ တေဒၚလာလွ်င္ ၁၃၈၀ က်ပ္နီးပါးရွိလာေသာအခါ ေမွာင္ခိုေငြေဈးကြက္မွာ လြန္စြာအလုပ္ျဖစ္လာသည္။ အနီးရွိ ေဈးသည္မ်ားကလည္း ေငြကုန္သည္မ်ား အစာေျပေစရန္ သို႔မဟုတ္ နိုးၾကားေနေစရန္ ေျမပဲ သို႔မဟုတ္ စီးကရက္မ်ားကို လွည္းမ်ားျဖင့္ ေရာင္းခ်ေပးၾကသည္။

“က်ပ္ေငြတန္ဖိုးက အရမ္းျမန္ျမန္က်ဆင္းေနေတာ့ ေဈးေကာင္းရဖို႔ ဖိအားက တေန႕ထက္တေန႕ မ်ားမ်ားလာတယ္။ ၁၅၀၀ က်ပ္အထိေတာင္ က်နိဳင္ေသးတယ္လို႔ တခ်ိဳ႕က ထင္ေနၾကတယ္ “ ဟု ကိုဝင္းစိန္ အမည္ရွိ ကုန္သည္တဦးက ဖုန္းကို ရင္ဘတ္နားတြင္ ကိုင္ထားရင္း ေျပာသည္။

အျခား ဆင္းရဲေသာနိုင္ငံမ်ားကဲ့သို႔ပင္ ျမန္မာသည္ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းပိုင္ဆိုင္ျခင္းကို အဆင့္အတန္းတခုႏွင့္ နိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လြန္ခဲ့ေသာတႏွစ္ေက်ာ္က နိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာၿပီးေနာက္ စီးပြားေရး လမ္းဖြင့္လာျခင္း၏သေကၤတဟု ျမင္သည္။

“ကျနော်တို့ဟာ ခေတ်နောက်ကျတဲ့နိုင်ငံမဟုတ်တောဘူးဆိုတာ ကမ္ဘာကို ကြေညာနိုင်ပါပြီ” ဟု ဘဏ္ဍာရေးဒုတိယဝန်ကြီး ဦးမောင်မောင်ဝင်းက စတော့ဈေးကွက်ဖွင်ပွဲနေ့တွင် ပြောသည်။

ပထမဆုံး စာရင်းဝင်ကုမ္ပဏီဖြစ်သည့် ပြည်တွင်းလုပ်ငန်းစု First Myanmar Investment, or FMI တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံကြရန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ အလုအယက် လာရောက်ခဲ့ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဆဲလ်ဖုန်းကွန်ရက်များ အနက်တခုကို ကူညီတည် ထောင်ပေးပြီးနောက် ရန်ကုန်ရှိ KBZ Stirling Coleman Securities တွင် ယခင်နှစ်က စတင်ပြီး စတော့ရှယ်ယာပွဲစား ဖြစ် လာသော မစ္စတာဇန်က ပြောပြသည်။

“လူတန္းႀကီးေတြက တံခါးေပါက္ကို ေက်ာ္ၿပီး လမ္းမအထိေရာက္ေနတာ။ သူတို႔ ဘာလုပ္ခ်င္တာလဲဆိုတာ ေမးစရာ ေတာင္မလိုဘူး။ သူတို႔အားလုံးက ဝယ္ခ်င္ေနၾကတာ။ သူတို႔က ဘယ္ေဈးလဲဆိုတာပဲ ေမးၾကတယ္” ဟု မစၥတာဇန္က ေျပာသည္။

သူႏွင့္ သူ၏ KBZSC (KBZ Stirling Coleman Securities)တို႔သည္ နံနက္ ၇ နာရီ သို႔မဟုတ္ ထိုထက္ေစာေစာတြင္ အလုပ္စတင္ရၿပီး ရွယ္ယာသစ္ဝယ္လိုသူမ်ား အားလုံးကို တေန႕လွ်င္ ၁၂ နာရီအထိ မွတ္ပုံတင္ေပးေနရသည္။

စေတာ့ေဈးကြက္ ပထမဆုံးေန႕က FMI ရွယ္ယာေဈးမွာ အဖြင့္ေဈး ၃၁၀၀၀ က်ပ္မွ ၄၁၀၀၀ က်ပ္သို႔ ျမင့္တက္သြားကာ အထိတ္တလန႔္ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ထိုကုမၸဏီကို တည္ေထာင္သူ Serge Pun ကလည္း ေန႕စဥ္ေဈးကြက္ အဖြင့္အပိတ္ အခ်က္ျပတီးခတ္သည့္ ေၾကးေခါင္းေလာင္းႀကီးကို ေပြ႕ပိုက္ကာ ေအာင္ပြဲခံခဲ့သည္။

ဒုတိယေျမာက္စာရင္းဝင္ ကုမၸဏီမွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕အနီးတြင္ စက္မႈဇုန္ႀကီးတခုကို စီမံသည့္ ျမန္မာသီလဝါအထူးစီးပြားေရးဇုန္ Myanmar Thilawa SEZ Holdings ျဖစ္ၿပီး ရွယ္ယာေဈးမ်ား က်ပ္ ၅၀၀၀၀ မွ က်ပ္ ၇၀၀၀၀ အထိတက္သြားသည္ကို ႀကဳံ ခဲ့ရသည္။

“အဲဒီတုန္းက အရမ္းစိတ္လႈပ္ရွားစရာေကာင္းတာဗ်” ဟု ထိုကုမၸဏီ၏အမႈေဆာင္ဒါရိုက္တာ ဦးထြန္းေမာင္လွိုင္က ေျပာ သည္။ “Wall Street ႐ုပ္ရွင္ထဲက အတိုင္းပဲ။ ခင္ဗ်ားသိတဲ့အတိုင္း ေလာဘက ေကာင္းတယ္ေလ” ဟု သူ ဆက္ေျပာ သည္။

သို႔ေသာ္ သိပ္ၾကာၾကာမခံခဲ့ေပ။ ရွယ္ယာႏွစ္ခုလုံး ေဈးမ်ားျပန္က်ၿပီး FMI က ၃၂၀၀၀ က်ပ္၊ ထိုမွ ၁၄၀၀၀ က်ပ္အထိ ဆက္လက္က်ဆင္းၿပီး ထိုေဈးအတိုင္းသာရွိေတာ့သည္။ တတိယေျမာက္ကုမၸဏီ ျမန္မာနိုင္ငံသားမ်ားဘဏ္မွာ လြန္ခဲ့ေသာ ၾသဂုတ္လစတင္ကုန္သြယ္ခ်ိန္မွစၿပီး ေဈးမလႈပ္သေလာက္ပင္ျဖစ္လာကာ အာ႐ုံစူးစိုက္မႈမွာ အေမရိကန္စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း ဘက္ေရာက္သြားျပန္သည္။ ေသာၾကာေန႕က စေတာ့အိတ္ခ်ိန္း စတင္ဝင္ေရာက္လာေသာ ပထမပုဂၢလိကဘဏ္မွာ ရွယ္ ယာေဈး ၅၀၀၀ က်ပ္က်ၿပီး ထိုေန႕က ေအာက္ဆုံးကန႔္သတ္ထားေသာေဈး ၃၄၀၀၀ က်ပ္သို႔ေရာက္သြားသည္။

စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းသည္ ျမန္မာအစိုးရ၊ Japan Exchange Group ႏွင့္ Daiwa Institute of Research တို႔၏ ဖက္စပ္ လုပ္ငန္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဆက္လက္ရွင္သန္သင့္သည္။ စေတာ့ေဈးကြက္အတြင္း နိုင္ငံျခားသားမ်ား ပါဝင္ခြင့္ျပဳမည့္ ဥပေဒသစ္ ျဖစ္နိုင္ေျခ အလားအလာကို ေမွ်ာ္လင့္ေနေၾကာင္း ေဈးကြက္မန္ေနဂ်ာ ကိုမင္းသူက ေျပာသည္။

အဖြဲ႕အစည္းလိုက္ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံသူမ်ား ဝင္ေရာက္လာရန္လည္း စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားက ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။ ထိုသို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနေသာအဖြဲ႕လိုက္ ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံသူမ်ားတြင္ အရက္ခ်က္လုပ္ငန္းမ်ား၊ သတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္အျခား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားပိုင္ဆိုင္ေသာ ျမန္မာစစ္တပ္ပင္ ပါဝင္သည္။

လတ္တေလာတြင္မူ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းအနီး ေျပာေနၾကေသာစကားမ်ားမွာ ကားေဟာင္းမ်ား ေဈးတက္သြားေစေသာ အစိုးရသစ္၏ ဂ်ပန္ကားေဟာင္းတင္သြင္းမႈ ကန႔္သတ္ေသာစည္းမ်ဥ္းသစ္မ်ားအေပၚ အာ႐ုံစိုက္ေနသည္။

“လူေတြက အေရာင္းအဝယ္လုပ္ဖို႔ ဇာတ္လမ္းေတြကို အၿမဲေမွ်ာ္ေနၾကတာ၊ ဒါေပမယ့္ ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ ဇာတ္လမ္းက စေတာ့ရွယ္ယာမဟုတ္ေသးဘူး၊ ကားေဟာင္းေတြပဲ ဇာတ္လမ္းျဖစ္ေနတယ္” ဟု သူက ဆက္ေျပာသည္။

(The WallStreet Journal သတင်းစာပါ What Do Traders at Myanmar’s Stock Exchange Do All Day? Nothing. ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်)