အေရြ႕ေနာက္က သင္ခန္းစာမ်ား

ေအာင္ျမတ္ထြန္း

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ နီးပါး အတြင္း ဒီမိုကေရစီဆုိတဲ့ အသံကို ခပ္တုိးတုိး ၾကားခဲ႕ရေပမယ္႔ ဒီမုိကေရစီရရွိဖုိ႔ အတြက္ ႐ုန္းကန္ လႈပ္ ရွားမႈေတြကို ခက္ခက္ခဲခဲနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ ၾကရတယ္။

ဒီလုိ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္သူေတြရဲ႕ ဘဝေတြက ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္ခံရၿပီး ေထာင္ထဲ ေရာက္သူေတြေရာက္နဲ႔ ျဖစ္ရတဲ့ အတြက္ တတိယမ်ဳိး ဆက္ မွာေတာ့ ႏုိင္ငံေရးဆုိတာကို မၾကားဝံ ၊ မပါဝင္ရဲေအာင္ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္ ။ဒါက ဆယ္စုႏွစ္ႏွစ္္စုေက်ာ္မွ်မကပါပဲ။

မိဘေတြကသားသမီးေတြ ႏုိင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈထဲမွာ ပါဝင္မွာကိုေတာင္ စုိးရိမ္တႀကီးနဲ႔ ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္စုအတြင္းမွာျဖစ္ခဲ့ရတယ္။

ေရွ႕မွာ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းတဲ႕ ခရီးၾကမ္းကို ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ၾကသူေတြကို သာဓကေပးၿပီး မိဘေတြက တားျမစ္ၾကေပ မယ့္ လူငယ္ေတြရဲ႕စိတ္ ထဲ မွာ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္လုိတဲ႕စိတ္က ကိန္းေအာင္းေနဟန္ေတာ့ တူပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီ ဆုိသည့္ အႏွစ္သာရကို လူငယ္မ်ားသာမက လူႀကီးမ်ားကပါ လုိလားၾကတယ္။

ဒီလုိနဲ႔ပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အရပ္သား အစုိးရအေနနဲ႔ ဒီမိုကေရစီစနစ္ မွာေဆာင္ရြက္လာတာ ေျပာင္းလဲ မႈ ေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္လာတာ သက္တမ္းအားျဖင့္ ၁၈ လ ေရာက္ရွိလာတဲ့ အတြက္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ႀကိဳဆုိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘာပဲေျပာေျပာ အေရႊ႕တခုကို သြားေနတာလုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။

“ဒီမုိကေရစီစနစ္ အသြင္းကူးေျပာင္းမႈက လ သားအရြယ္ ကေလးလုိ႔ တင္စားရမွာပါပဲ။ ဒါေပမယ္႔ေျပာင္းလဲမႈေတြကအရမ္းကိုျမန္ဆန္ေနတာ ေတြကိုေတာ့ ေတြ႔ရပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မျမင္ႏိုင္ေသးတာက ဒီလုိ လသား အ ရြယ္ရွိတဲ့ ဒီမုိကေရစီႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ေျပာင္းလဲ မႈေတြ ျမန္ဆန္စြာ ျဖစ္ေနတဲ့ အတြက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြေပၚျဖစ္ေပၚလာမယ့္ အက်ဴိး ဆက္ေတြပါပဲ။စစ္တပ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈကလည္းႏွစ္အေတာ္ ၾကာ ရွိခဲ့ေတာ့။ ဒါေပမယ့္ ေမးခြန္းထုတ္ စရာ တစ္ခုကေတာ့ အရင္ကတည္းက ဘာလို႔ ဒီလုိေျပာင္းလည္းမႈေတြကို မေဆာင္ရြက္ တာလည္း ဆုိတာပါကိုပဲ” ဟု ေဟာင္ေကာင္ အေျခစိုက္ မီဒီယာ အၾကံေပး ကုမၼဏီ တစ္ခုျဖစ္သည့္ တယ္လီစစ္ အၾကံေပး ကုမၼဏီ မွ ဥကၠဌ မစၥတာ စီရီရယ္ ပယ္ရီရာ ကေျပာသည္။

အလားတူ ယေန႔ေခတ္ တတိယ မ်ဳိးဆက္မ်ားေတြမွာ ဒီမုိကေရစီစနစ္ ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ ၂၀၁၀ အခင္းအက်င္းကိုျမင္ေတြ႔ခြင့္ရခဲ့ ျပန္ပါ တယ္။ ပါဝင္ခြင့္ရခဲ့တယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕လူငယ္ေတြအတြက္ ဒါက ပထမဆံုးအႀကိမ္ ျမင္ေတြ႔ခြင့္ရျခင္း ပါပဲ။

“ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ပထမဆံုးအႀကိမ္ပါပဲ ၂၀၁၀ မွာေတာ့သြားၿပီး ေပးျဖစ္ပါတယ္။ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ က်မတုိ႔ ၿမိဳ႕နယ္မွာ မရွိတဲ႕အတြက္ မဲမေပးရပါဘူး။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈ မရွိခဲ့ဘူးလုိ႔ ေျပာၾကေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲဆုိတာ ဒီလုိ အေျခအမ်ဳိးရွိတာ သိခြင့္ေတာ့ ရလုိက္တယ္။ အခုေနာက္ပိုင္းေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္လာတာ ေတြ႔ရတဲ့အတြက္ မဲေပးခဲ့ရက်ဳိးနပ္တယ္လို႔ ဆုိရ မွာေပါ့” ဟု ေျမာက္ဥကၠလာပ ၿမိဳ႕နယ္ တြင္ေနထိုင္သည့္ အသက္ ၂၅ ႏွစ္အ ရြယ္ မေဟမန္က ေျပာသည္။

ဒီလုိနဲ႔ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ေရြေကာက္ပြဲမွာ မဲေပးပံု၊ မဲေပးနည္း စနစ္မ်ား ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈစြမ္းရည္ စသည့္ ဘာသာရပ္မ်ား ပါဝင္ သည့္ စြမ္းရည္ ျမင့္တင္မႈ သင္တန္းမ်ားကို Myanmar Egress က ျမန္မာႏုိင္ငံကို စတင္ မိတ္ဆက္ေပးခဲ့ ျပန္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳကာလ လႈပ္ရွားမႈအေနျဖင့္ “No Vote” ႏွင့္ “Yes Vote” အားၿပိဳင္မႈ မ်ားရွိေနၾကရာ Myanmar Egreess က “Yes Vote” ဟူသည္ ေခါင္းစဥ္ ေအာက္တြင္ ရပ္တည္ခဲ့သည့္ အတြက္ ေဝဖန္မႈမ်ားကလည္း ျပင္းထန္ ခဲ့သည္။

၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ ရန္ကုန္တုိင္း ဆိပ္ႀကီးခေနာင္တုိ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ အေရြး ခံခဲ့သည္႔ အမ်ဳိးသား ဒီ မုိကေရစီ အင္အားစုပါတီ ရန္ကုန္တုိင္း အတြင္းေရးမႉးျဖစ္တဲ့ ဦးထက္ေအာင္ေက်ာ္ က “ က် ေတာ္ကေတာ့ Myanmar Egress က ဖြင့္တဲ႕ ႏုိင္ငံတည္ေဆာက္မႈနဲ႔ဆုိင္တဲ႕ သင္တန္းေတြ ၂၀၁၁ မွာ တက္ခဲ့တယ္။ သင္တန္းကေတာ့ ဘာသာရပ္ ေတြစံုပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ ဆက္ ဆံေရး၊ ႏုိင္ငံေရးမူဝါဒ၊ စီပြားေရး မူဝါဒေတြကို လူမႈဆက္ဆံေရး မဲေပးပုံ မဲေပးနည္း စနစ္ ေတြ၊ ႏုိင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးစ တာေတြကို သင္ခဲ့ရတဲ့ မသိေသးတဲ႕ တခ်ဳိ႕အခ်က္ေတြကို သိခြင့္ရခဲ့တယ္။ ဒီလုိသင္တန္းေတြ က်ယ္က်ယ္ပ်ံပ်ံနဲ႔ ပို႔ခ်သြားေစခ်င္တယ္” လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ဒါအျပင္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဝင္ေရာက္အေရြးခံခဲ့တဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ၃၇ ေက်ာ္ ေတြမွာလည္း ျပင္ဆင္ခ်ိန္ သိပ္မရခဲ့တာ လူတုိင္းအ သိ ပါပဲ။ တစ္္ခ်ဳိ႕ပါတီေတြ ဝင္ေရာက္အေရြးခံမယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းရဖုိ႔ေတာင္ မနည္းရွာခဲ႕ရပါတယ္။

လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈ မရွိတဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္လုိ႔ အမ်ားက ႀကိဳတင္ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့တဲ့အတုိင္းပါပဲ။၂၀၁၀ေရြး ေကာက္ မွာအမ်ားက ထင္ေၾကးေပးခဲ႔တဲ့ အတုိင္း စစ္တပ္က အသြင္းေျပာင္းၿပီး ဖြဲ႔စည္းခဲ့တဲ့ ျပည္ေထာင္စု ၾကံခုိင္ေရးႏွင့္ ဖြံၿဖိဳးေရးပါတီက လႊတ္ေတာ္ သံုး ရပ္လံုးအတြက္ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ႏုိင္ရခဲ့တယ္။

၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း ေတာင္တန္းေဒသေတြမွာရွိတဲ႕ တုိင္းရင္းသားမ်ားတခ်ဳိ႕ မဲေပးႏုိင္ေရးအတြက္ ပါဝင္ခဲ့ ၾကတယ္။တခ်ဳိ႕က လည္း ျမန္မာစကားကို ေကာင္းစြာ မေျပာတတ္သူမ်ား ရွိသလုိ တစ္ခ်ဳိ႕ကလံုးဝ မေျပာတတ္ပါဘူး။

မဲေပးတဲ႕ေနရာမွာ မဲ ေပးရမယ့္ စကၠဴမွာ ပါဝင္တဲ့ ပါတီကိုယ္စားျပဳ အမွတ္အသားေတြက ဘယ္ပါတီ က ဘယ္တံဆိပ္ နဲ႔ ကိုယ္စားျပဳ တယ္ ဆုိတာ မသိဘဲနဲ႔ မဲေပးခဲ့ရတယ္။

ဒါေၾကာင္႔ ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာ အသိပညာေပးမႈ အပိုင္းမွာ ၿမိဳ႕ေပၚမွာသာမက နယ္ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ပါ ေကာင္းစြာ သိရွိမႈ မရွိခဲ့ဘူး။

မဲေပးတဲ႕ နည္းစနစ္ကို လူထု သိရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈ ကလည္းလြန္စြာ အားနည္းခဲ႕သည္။

ေခါင္းေဆာင္မႈ စြမ္းရည္ျမင့္တင္မႈဆုိင္ရာ သင္တန္းေတြ၊ မဲေပးတဲ့ နည္းစနစ္ေတြ ျဖန္႔ေဝေပးႏုိင္ဖို႔ကို ေက်းလက္ေဒသ မ်ားအထိပါ ေရာက္ ရွိဖို႔ လုိအပ္ေနဆဲ ျဖစ္တယ္။

ဒါေတြကို အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အစုိးရ မဟုတ္ေသာ လူအဖြဲ႕အစည္းေတြ အမ်ားဆံုး ေဆာင္ရြက္ႏိုင္လိမ့္ မယ္လု႔ိ ေမွ်ာ္လင့္မိ တယ္။

“ က်မအေနနဲ႔လည္း ေမးခြန္းထုတ္စရာ တစ္ခုကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူငယ္ေတြပါပဲ။ တစ္ခ်ဳိ႕ဆုိ ရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲက သူတုိ႔အတြက္ ပထမဆံုးအႀကိမ္ပါပဲ။

ဒါဆုိရင္ သူတုိ႔ေတြက ႏုိင္ငံသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြ၊ မဲေပးပိုင္ခြင္႔နဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ သိရဲ႕လား။ ဒီလုိ အခ်က္ ေတြ ကိုအသိပညာ ဗဟုသုတေပးႏုိင္ဖုိ႔ အမ်ားႀကီး လုိအပ္မယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္” လို႔ ဂ်ာမနီအေျခစိုက္ Friedrich Ebert Stiftung (FES) ၏ အာရွေဒသတြင္း ပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးအဖြဲ႔ စီမံကိန္း မန္ေနဂ်ာ မစၥ မရီနာခမာ က ေျပာသည္။

ၿမိဳ႕ေနလူထု ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းႏွင့္ ေက်းလက္ေနလူထု ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ ဒီလုိ ေက်းလက္ကို အသိပညာ ဗဟုသု တ ျဖန္႔ေဝေပးႏုိင္ဖို႔ကလည္း အေရးပါတဲ႕ အခန္းက႑မွာ ရွိတယ္။

ဒါအျပင္ ၂၀၁၂ ဧၿပီလမွာ က်င္းပခဲ႕တဲ႕ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ရလဒ္ အေနနဲ႔ကေတာ လူထု ေမွ်ာ္လင့္ သလို လႊတ္ေတာ္ သံုး ရပ္ လံုး အတြက္ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ၆၆ ရာခုိင္ႏႈန္း ရရွိခဲ့ၿပီး ၾကံခုိင္ေရးပါတီက ၂၇ ရာခုိင္ႏႈန္း ရရွိခဲ့တယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ ကာလနဲ႔ အလြန္ကာလေတြမွာေတာ့ လူထုအမ်ားစု မွာ ေၾကာက္ရႊံမႈေတြ ကင္းေဝးၾကသလုိ၊ တ ရားမွ်တမႈေတြကို ရွာေဖြရဲလာၾကတယ္၊ ရင္တြင္းခံစားခ်က္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္လာႏုိင္ၾကတယ္။

ျပည္သူ႔ဟစ္တုိင္ဆုိၿပီး ေနရာသတ္မွတ္ခ်က္ေတြ မထားေပးေပမယ့္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စီတန္းလွည့္လည္ ဆႏၵျပခြင့္ေတြ ရလာၾကတယ္။

ဘာပဲေျပာေျပာ ဒါေတြက ၿပီးျပည့္စုံမႈေတြလုိ႔ မဆိုလုိေပမယ့္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ အတြင္း ရင္ထဲေအာင္းထားတဲ့ ခံစားခ်က္ေတြကို အတြက္ ထြက္ ေပါက္ျဖစ္ေစတဲ႕ တုိးတက္မႈ ျပယုဒ္တစ္ခုလို႔ ဆုိရမွာပါပဲ။