ဟီလာရီ သမၼတျဖစ္လာေသာ္ ျမန္မာႏွင့္ နီးၿပီး ထိုင္းႏွင့္ ေဝးမည္

ဘာေတးလင့္တနာ

အေမရိကန္ သမၼတေ႐ြးေကာက္ပြဲ နီးကပ္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ ရလဒ္က အေရးပါသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲမ်ား ရွိနိုင္သည့္ နိုင္ငံမွာ ျမန္မာနိုင္ငံျဖစ္သည္။ (ေ႐ြးေကာက္ပြဲအႀကိဳ စစ္တမ္းမ်ားအဆို ဟီလာရီ ကလင္တန္က ေဒၚနယ္လ္ထရမ့္ကို အျပတ္အသတ္ အနိုင္ရေနျခင္းေၾကာင့္ ဟီလာရီ သမၼတေ႐ြးေကာက္ပြဲ နိုင္ရန္ အလားအလာမ်ားေနသည္။)

ေဒၚနယ္လ္ထရမ့္က အေရွ႕ေတာင္ အာရွႏွင့္ ပတ္သက္၍ မွတ္သားေလာက္စရာ တစုံတရာ ေျပာဆိုျခင္း မရွိေသာ္လည္း အႀကိဳ ဆႏၵေကာက္ယူမႈမ်ားတြင္ ဦးေဆာင္ေနေသာ ဟီလာရီ ကလင္တန္က ျမန္မာနိုင္ငံမွ နိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္ ႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ခင္မင္ရင္းႏွီးသူ ျဖစ္သည္။ ဟီလာရီ အေနျဖင့္လည္း အေမရိကန္၏ အစဥ္အလာ မဟာမိတ္ ျဖစ္သည့္ ထိုင္းနိုင္ငံကို လက္ရွိ အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံရသည္ ထက္စာလွ်င္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရးက ပို သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိမည္မွာ သံသယ ရွိ ရန္ မလိုပါ။

ျမန္မာနိုင္ငံက ယခင္ရွိခဲ့ေသာ တံခါးပိတ္စီးပြားေရး၊ တ႐ုတ္နိုင္ငံႏွင့္ နိုင္ငံေရး စီးပြားေရး ဆက္ဆံမႈမ်ားမွ ခြဲထြက္လာ ၿပီး ေဒသတြင္းတြင္ အေမရိကန္၏ ဗ်ဴဟာေျမာက္မိတ္ဖက္ျဖစ္ရန္ လမ္းပြင့္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ ထိုင္းနိုင္ငံက တ႐ုတ္အစိုးရ ႏွင့္ အနီးကပ္ဆက္သြယ္မႈ တိုးတက္လာေနသည္။

ဟီလာရီ၏ ကမာၻအႏွံ႕မွ တိုင္းျပည္မ်ားသို႔ သြားေရာက္ခဲ့ေသာ ခရီးစဥ္မ်ားကို ျပန္ေျပာင္း ေျပာျပထားသည့္ စာမ်က္ႏွာ ၆၅၆ မ်က္ႏွာရွိ “Hard Choices” စာအုပ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍ အခန္း တခန္းလုံး နီးပါးေဖာ္ျပထားရာ အာရွ-ပစိဖိတ္ ေဒသတခုလုံးတြင္ တ႐ုတ္နိုင္ငံမွလြဲ၍ ထိုစာအုပ္တြင္ အလႊမ္းမိုးဆုံး ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း ေရးသားခဲ့သည္။

ဟီလာရီက “အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၌ အာရပ္ေႏြဦး၏ အရွိန္အဝါ က်ဆင္းသြားသည့္ အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံက အာဏာရွင္စနစ္မွ ဒီမိုကေရစီ သို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အသြင္ကူးေျပာင္းနိုင္ေၾကာင္း ကမာၻသို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အသစ္ ေပးခဲ့သည္” ဟု ေရးသည္။

စစ္တပ္က အေရးပါသည့္ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားကို ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး ဒီမိုကေရစီ နည္းမက်သည့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေျခခံ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ေရးတြင္ ဆက္လက္ပိတ္ဆို႔ ထားနိုင္သည့္ အတြက္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးက ၿပီးျပည့္စုံရန္ ေဝးကြာေနေသးသည္ဟု အမ်ားစုက ေစာဒက တက္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ဟီလာရီက ျမန္မာနိုင္ငံကို သူ၏ နိုင္ငံ ျခားေရးဝန္ႀကီး သက္တမ္းအတြင္းတြင္ အဓိက အက်ဆဳံး ေအာင္ျမင္မႈ အျဖစ္ ရႈျမင္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ နိုင္ငံက အ ေကာင္းဆုံး ေဆာင္႐ြက္နိုင္ခဲ့သည္ဟု သူက ဆိုသည္။

ႏွိုင္းယွဥ္ၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ ထိုင္းနိုင္ငံတြင္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေမလက ေပၚေပါက္ခဲ့သည့္ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းယူမႈ ေနာက္ပိုင္း အေမရိကန္ အေနျဖင့္ ထိုင္း အစိုးရႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ အကန႔္အသတ္မ်ား ထားရွိရန္ ျဖစ္လာသည္။ နိုင္ငံျခား အေထာက္အကူ ဥပေဒ (Foreign Assistance Act) အရ အေမရိကန္ အေနျဖင့္ ေ႐ြးေကာက္ခံ အစိုးရတခုကို အင္အားသုံး ဖယ္ရွားခဲ့သည့္ နိုင္ငံမ်ားသို႔ အကူအညီေပးျခင္းကို ရပ္ရမည္ ျဖစ္သည္။

ဥပေဒအရ အေမရိကန္နိုင္ငံက အာဏာသိမ္းမႈကို ျပစ္တင္ရႈံ႕ခ်ရမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သိသာျမင္သာေလာက္သည့္ လႈပ္ရွားမႈ အေနျဖင့္ ထိုင္းနိုင္ငံသို႔ ေပးရမည့္ စစ္ေရးဆိုင္ရာ အကူအညီ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃.၅ သန္းကို ဆိုင္းငံ့ျခင္း၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသည့္ ေရတပ္ေလ့က်င့္ေရး အစီအစဥ္ တခုကို ျဖတ္ေတာက္ျခင္းႏွင့္ ရဲတပ္ဖြဲ႕ ေလ့က်င့္ေရး အစီအစဥ္တခုကို ဆိုင္းငံ့ျခင္းမ်ားေလာက္သာ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္ကိုသာ ေတြ႕ရသည္။

ထိုင္းနိုင္ငံက အေမရိကန္အေနျဖင့္ လုံးလုံးလ်ားလ်ား ဥေပကၡာျပဳ၍ မရသည့္ နိုင္ငံတခု ျဖစ္ပါသည္။ သူတို႔ ၂ နိုင္ငံက အေရွ႕ေတာင္ အာရွ စုေပါင္း ကာကြယ္ေရး စာခ်ဳပ္ အဖြဲ႕ (Southeast Asia Treaty Organization – SEATO) ဖြဲ႕ခဲ့သည့္ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္မွ ဖ်က္သိမ္းခဲ့သည့္ ၁၉၇၇ အထိ တရားဝင္ မဟာမိတ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။

အင္ဒိုခ်ိဳင္းနား စစ္ပြဲအတြင္းတြင္ ေျမာက္ဗီယက္နမ္ကို ဗုံးက်ဲ တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္ အေမရိကန္က ထိုင္းနိုင္ငံကို အေျခ စိုက္ စခန္းတခုအျဖစ္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။ ထိုင္းနိုင္ငံတြင္ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္အထိ အေမရိကန္ အေျခစိုက္ စခန္းရွိခဲ့သည္။ အာဏာ သိမ္းယူမႈ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ္လည္း အေမရိကန္က ထိုင္းနိုင္ငံကို စစ္ေရး မဟာမိတ္အျဖစ္ ျမင္ထားဆဲျဖစ္သည္။ ေဒသတြင္းရွိ အေမရိကန္၏ မဟာမိတ္နိုင္ငံမ်ားမွ ၾကည္းတပ္၊ ေရတပ္ႏွင့္ ေလတပ္မ်ားပါဝင္ၿပီး ႏွစ္စဥ္ျပဳလုပ္သည့္ Cobra Gold စစ္ေရး ေလ့က်င့္မႈ အစီအစဥ္ကိုလည္း ယခုႏွစ္တြင္ ဦးေဆာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ထိုင္းနိုင္ငံက တ႐ုတ္နိုင္ငံႏွင့္ စစ္ေရး ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ တိုးလာေနသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ ယခုႏွစ္ ေမလ အတြင္းတြင္ ထိုင္းႏွင့္ တ႐ုတ္ ေရတပ္မ်ား ပူးေပါင္း၍ Blue Strike အမည္ရွိ ပူးတြဲ စစ္ေရးေလ့ က်င့္မႈ တခုကို ထိုင္းကမ္းရိုးတန္း တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ေဟာင္ေကာင္မွ နိုင္ငံေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ Joshua Wong ကို ထိုင္းနိုင္ငံက ျပည္ဝင္ခြင့္ ညင္းပယ္ခဲ့ျခင္းက တ႐ုတ္အစိုးရ အတြက္ ေက်နပ္စရာ ျဖစ္ခဲ့သည္။

ထိုင္း စစ္တပ္က တ႐ုတ္နိုင္ငံႏွင့္ ပိုမို နီးကပ္သြားေနၿပီး ယခင္က လွိုက္လွဲေႏြးေထြးေသာ ဆက္ဆံေရး ရွိခဲ့သည့္ အေမရိ ကန္ႏွင့္ ေဝးကြာလာသည္ဟု သံသယျဖစ္နိုင္ပါသည္။ တိုင္းျပည္၏ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာလႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလ ၁၃ ရက္ေန႕က ထိုင္းဘုရင္ ဘူမိေဘာအဒူလ်ာဒတ္ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း မေရရာမႈမ်ားထဲတြင္ စစ္တပ္က အာဏာအရွိဆုံး နိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနပါသည္။

ျမန္မာနိုင္ငံမွ တိုးတက္မႈမ်ားက (ထိုင္းနိုင္ငံႏွင့္) ဆန႔္က်င္ဘက္ လားရာသို႔ ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွ စ၍ ျမန္မာနိုင္ငံက Cobra Gold စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈတြင္ ေလ့လာသူအျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ စစ္ဘက္ အရာရွိႀကီးမ်ားကလည္း ျမန္မာနိုင္ငံမွ စစ္ေက်ာင္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့သည္။ ယခုႏွစ္ ေမလ ၉ ရက္ေန႕တြင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသ ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ ဒုတိယ လက္ေထာက္ နိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး Patrick Murphy က အေမရိကန္ နိုင္ငံ အေနျဖင့္ ျမန္မာ စစ္တပ္ႏွင့္ ပုံမွန္ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရး ထူေထာင္မည္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ဆက္ဆံေရးတခုကို ဖြင့္လွစ္ရန္ လိုအပ္သည္ဟု ေျပာၾကားခဲ့သည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာစစ္တပ္က ဒီမိုကေရစီ ေတာင္းဆိုဆႏၵျပသည့္ အေရးအခင္းကို အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခြဲခဲ့၍ လူေပါင္း ေထာင္ႏွင့္ ခ်ီ၍ ေသဆုံးခဲ့ရၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဆက္ဆံေရး ဆိုး႐ြားသြားခဲ့သည္။ အေမရိကန္နိုင္ငံက ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ သံ တမန္ ဆက္ဆံေရးကို အဆင့္ေလွ်ာ့ခ်၍ အကူအညီ အားလုံးကို ျဖတ္ေတာက္ခဲ့သည္။ စီးပြားေရးအရ အေရးယူ ပိတ္ဆို႔ မႈမ်ားလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံလည္း အပယ္ခံ နိုင္ငံတခု ျဖစ္လာၿပီး အေမရိကန္ႏွင့္ အေနာက္နိုင္ငံ အမ်ားစု ႏွင့္ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရးက အနည္းဆုံး အေနအထားသို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲေနာက္ပိုင္းတြင္ အလွည့္အေျပာင္းတခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ႀကီးေဟာင္း တေယာက္ ျဖစ္သည့္ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္ေသာ အရပ္သားတပိုင္း အစိုးရဖြဲ႕စည္းၿပီးေနာက္ သူက နိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားကို လႊတ္ေပးျခင္းႏွင့္ ယခင္က ျငင္းပယ္ခံခဲ့ရေသာ ျပည္သူတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ား ျပန္ေပးျခင္းကဲ့သို႔ ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ား စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အေရးအပါဆုံးမွာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ ၂၀ ရက္ေန႕တြင္ သမၼတသစ္ ဦးသိန္းစိန္က ျမန္မာနိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းမွ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃.၆ ဘီလီယံတန္ဘိုးရွိ တ႐ုတ္-ျမန္မာ ဖက္စပ္ ေဆာင္႐ြက္ေနေသာ ျမစ္ဆုံ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စီမံကိန္းကို ဆိုင္းငံ့ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

အကယ္၍ အဆိုပါ စီမံကိန္း ၿပီးေျမာက္ခဲ့လွ်င္ ကမာၻေပၚတြင္ပၪၥမေျမာက္ အႀကီးဆုံးေရအားလွ်ပ္စစ္ ဓာတ္အားေပးစက္႐ုံ ျဖစ္လာမည္ျဖစ္ၿပီး စတုရန္း ကီလိုမီတာ ၆၀၀ ရွိသည့္ သစ္ေတာမ်ား ေရးဖုံးလႊမ္းသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ထုတ္လုပ္ေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား စုစုေပါင္း၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းကို တ႐ုတ္နိုင္ငံက ရရွိမည္ ျဖစ္သည္။

ေနာက္ ၂ လၾကာသည့္ အခါ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ဟီလာရီ ေရာက္လာခဲ့ၿပီး ရာစုႏွစ္ဝက္ေက်ာ္ ကာလအတြင္း ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ ပထမဆုံး လာေရာက္လည္ပတ္သည့္ အေမရိကန္ နိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ခရီးစဥ္အတြင္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ရာ ေတြ႕ဆုံခဲ့ၿပီး သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္လည္း ေဆြးေႏြးခဲ့ျခင္းကလည္း ၂ နိုင္ငံ ဆက္ဆံေရး ျပန္လည္ရွင္သန္ေစရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈတခု အျဖစ္ျမင္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုခရီးစဥ္ေၾကာင့္ ပင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ နိုဝင္ ဘာလတြင္ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမား ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ သမိုင္းဝင္ ခရီးစဥ္ အျဖစ္လာေရာက္ခဲ့ၿပီး ဟီလာရီလည္း အတူ လိုက္ပါလာခဲ့ကာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ျမန္မာျပည္သူတို႔၏ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရး အဆင့္ျမႇင့္ တင္ေပးရန္ ရည္႐ြယ္သည့္ လူသားခ်င္းစာနာ ေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းတခု ျဖစ္သည့္ စု ေဖာင္ေဒးရွင္းကို တည္ ေထာင္ခဲ့သည္။ ပါဝင္သူမ်ားအနက္ အထင္ရွားဆုံး ပုဂၢိဳလ္မ်ားမွာ ဟီလာရီႏွင့္ အေမရိကန္ သမၼတကေတာ္ေဟာင္း ေလာ္ရာဘုရွ္ႏွင့္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီးေနာက္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ အ႐ြယ္တြင္ အေမရိကန္နိုင္ငံသို႔ ေျပာင္းေ႐ႊ႕ လာကာ ယခုအခါ ဟာဝိုင္အီမွ အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ဦးစီးသည့္ Asia-Pacific Centre for Security Studies တြင္ ပါေမာကၡအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ေနေသာ မီမီဝင္းဘာ့ဒ္တို႔ ျဖစ္သည္။

ေဒၚနယ္လ္ထရမ့္ သမၼတ ျဖစ္လာပါက အေရွ႕ေတာင္အာရွ အတြက္ မည္သို႔ျဖစ္လာမည္ကို မည္သူမွ် မသိေသာ္လည္း ဟီလာရီ ကလင္တန္သာ အိမ္ျဖဴေတာ္သို႔ ေရာက္လာခဲ့လွ်င္ က်ေနာ္တို႔ အေနျဖင့္ ဝါရွင္တန္ ႏွင့္ ေနျပည္ေတာ္ၾကားတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားကို ပိုမိုျမင္ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။ ယခင္ မဟာမိတ္ေဟာင္း ထိုင္းနိုင္ငံ ႏွင့္ အေမရိကန္ ၾကားတြင္ ဆက္ဆံေရး ေအးစက္သြားျခင္းမ်ိဳးကိုပင္ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ေကာင္းေတြ႕ရနိုင္ပါသည္။

(South China Morning Post ပါ Bertil Lintner ၏ What Myanmar Stands To Gain – And Thailand Lose – From A President Clinton ကို ဘာသာျပန္ဆိုသည္)