ျမန္ – ကန္ ဆက္ဆံေရးမွာ ဘယ္သူပို အက်ိဳးရွိမလဲ

ေအာင္ေဇာ္


အေမရိကန္ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ ျမန္မာျပည္ကို ဒီတပတ္မွာ သြားေရာက္လည္ပတ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏွစ္ ၅၀ အတြင္း ပထမဆံုးအႀကိမ္ သြားတဲ့ ဒီခရီးစဥ္မွာ သူဟာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အပါအဝင္ ျမန္မာအစိုးရအဖြဲ႕ဝင္ေတြ နဲ႔ေရာ၊ အတိုက္အခံေတြနဲ႔ပါ ေတြ႕ဆံုမွ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းက လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ NGO အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္းေတြကိုလည္း ေတြ႕ဆံုမွာပါ။

ဒီခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပည္တြင္းျပည္ပ သတင္းစာဆရာေတြက ေထာင့္မ်ိဳးစံုက ေဝဖန္ေရးသားၾကပါတယ္။ ကလင္တန္ ျမန္မာျပည္ကို သြားရမယ္၊ ႀကိဳဆိုရမယ္ ဆိုတဲ့သေဘာထားကိုေတာ့ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာေရာ ျပည္ပမွာပါ ဒီလိုင္းကို သေဘာတူတယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။

ဒါေပမယ့္ ဒီခရီးစဥ္ဟာ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိမွာလဲ၊ ဘယ္လို Strategy နဲ႔ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ အတုိက္အခံေတြကို ခ်ဥ္းကပ္မွာလဲဆိုတဲ့ေနရာမွာေတာ့ သေဘာထားတခ်ိဳ႕ ကြဲလြဲပံုရပါတယ္။

ပထမဆံုး အေနနဲ႔ ကလင္တန္ကိုယ္တုိင္ ေျပာခဲ့တဲ့စကား တခ်ိဳ႕ကို ေလ့လာမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္ကို သြားတဲ့ ခရီးစဥ္ဟာ ျပစ္ဒဏ္ခ် ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈေတြကို ပယ္ဖ်က္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး၊ ျမန္မာျပည္မွာ ေလာေလာဆယ္ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္ ေျပာင္းလဲေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ေတြကို သူကိုယ္တုိင္ မ်က္ဝါးထင္ထင္ ေလ့လာဖို႔၊ ၂ ဘက္စလံုးနဲ႔ ေတြ႕ဆံုဖို႔၊ ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ အစိုးရရဲ႕ ျမန္မာျပည္ အေပၚထားတဲ့ သေဘာထားကို ေတ့ေတ့ဆိုင္ဆုိင္ပဲ ထိပ္ပိုင္း အစိုးရေခါင္းေဆာင္ပိုင္းကို မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ ေတြ႕ၿပီး ေျပာဖို႔ အျပင္ အခု ျပည္တြင္းမွာရေနတဲ့ အရွိန္ကို ေသမသြားေအာင္ ဆက္တြန္းအားေပးဖို႔ ဆိုတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီခရီးစဥ္မွာ ျမန္မာနဲ႔ အေမရိကန္ အနာဂတ္ စီးပြားကုန္သြယ္ေရး ကိစၥေတြနဲ႔ သံတမန္ေရးရာ ဆက္ဆံေရး တိုးျမႇင့္ဖို႔ ကိစၥေတြကိုလည္း ေဆြးေႏြးႏုိင္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ အထီးက်န္ျဖစ္မွာကို စိုးရိမ္တဲ့ က်ေနာ့္သေဘာထားကေတာ့ ကလင္တန္ရဲ႕ ခရီးစဥ္ကို သေဘာက်ပါတယ္။
အေမရိကန္ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ေပၚလစီဟာ အျငင္းပြားဖြယ္ရာေတြ ႏုိင္ငံတကာမွာ ရွိေပမယ့္ သူ႔ရဲ႕ ေလာေလာဆယ္ ေဖာ္ေဆာင္ ေနတဲ့ Principled engagement နဲ႔ Sanction ဟာ အသင့္ေတာ္ဆံုးလို႔ ယူဆရတဲ့အတြက္ ကလင္တန္ဟာ ျမန္မာျပည္က ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခါမွာလဲ လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီအေရးနဲ႔ တိုင္းရင္းသား ပဋိပကၡ အေရးေတြနဲ႔ ပတ္သက္လာရင္ အားမနာတမ္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ အထူး ကိုယ္စားလွယ္ ဒဲရစ္ မစ္ခ်ယ္ ကလည္း ျမန္မာအစိုးရ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ရာမွာ အေမရိကန္ရဲ႕ ေပၚလစီကို ထပ္ခါတလဲလဲ ရွင္းျပေျပာဆိုခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

ဒဲရစ္ မစ္ခ်ယ္ ရွိေနရက္နဲ႔ ကလင္တန္က ဘာေၾကာင့္ သြားခဲ့တာလဲဆိုရင္ေတာ့ ဒါဟာ အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ Plan B ျဖစ္သလို၊ ျမန္မာဘက္ကလည္း ဒီခရီးစဥ္ကို လိုလိုလားလား ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ၂ ဘက္ လမ္းဖြင့္ၾကတဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ လက္ရွိအေနအထားအရ ျမန္မာအစိုးရကို ဆက္ၿပီး တြန္းအားေပးဖို႔ အေကာင္းဆံုးကာလလို႔ အေမရိကန္ဘက္က ယူဆလို႔လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

Air Force One ေပၚကေန သမၼတ အိုဘားမားက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ေျပာခဲ့တုန္းကလည္း အတုိက္အခံ ေခါင္းေဆာင္က ကလင္တန္ရဲ႕ ခရီးစဥ္ကို မီးစိမ္းျပခဲ့ၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီခရီးစဥ္ဟာ အေျပာင္းအလဲကာလတခုကို သြားေနတဲ့ ဒီေန႔ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ အေကာင္းဘက္ကို ေရွးရႈတယ္လို႔ပဲ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။

ဒီခရီစဥ္သတင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရန္ကုန္က ကုန္သည္စီးပြားေရး ေလာကမွာ တခ်ိဳ႕ေျပာေနတဲ့အသံေတြ ကေတာ့ ျမန္မာျပည္နဲ႔ အေမရိကန္အၾကား ဆက္ဆံေရးေတြ ျပန္ေကာင္းလာေတာ့မယ္၊ သံတမန္ ဆက္ဆံေရးကို ပံုမွန္ကေန ပုိၿပီးတိုးျမႇင့္မယ္၊ သံအမတ္အဆင့္ ျပန္ထားမွာကို ေျပာတာပါ၊ ၿပီးေတာ့ ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ေနာက္ႏွစ္ထဲမွာ ရုပ္သိမ္းေတာ့မယ္ ဆိုတဲ့အသံေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ဟာ ျမန္မာနဲ႔ ဆက္ဆံေရးမွာ သူ႔ရဲ႕ စံေတြရွိပါတယ္။ အဲဒီဘက္မွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား အားလံုးကို လႊတ္ေပးဖို႔၊ တုိင္းရင္းသားနယ္ေတြအတြင္း ျဖစ္ေနတဲ့ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို ရပ္တန္႔ဖို႔၊ အမ်ိဳးသားျပန္လည္ စည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ စတဲ့ အဓိကအခ်က္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ အစိုးရနဲ႔ ေျမာက္ကိုရီးယား ဆက္ဆံေရးကလည္း အဖုအထစ္ျဖစ္စရာ ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ အရင္စစ္အစိုးရလက္ထက္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ဟာ ေျမာက္ကိုရီးယား ဆီက ႏ်ဴကလီးယား နည္းပညာေတြ လက္ခံရယူဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို အေမရိကန္က ေျပာခဲ့တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ရစ္ခ်က္ လူဂါက ဒီကိစၥကို ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္က ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ကလင္တန္သြားမယ့္ အခ်ိန္နဲ႔ကိုက္ၿပီး အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္က ေျပာခဲ့တာပါ။ ကလင္တန္ဟာ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ ဆက္ဆံမႈေတြကို ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ ေတြနဲ႔ ေတြ႕တဲ့အခါမွာ ထပ္ၿပီး မျဖစ္မေန ေျပာဆိုရမွာပါ။

ဒါေပမယ့္ ဆက္ဆံေရးေျပျပစ္ဖို႔ အလားအလာေကာင္းေတြ ရွိပါတယ္။

ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒဲရစ္ မစ္ခ်ယ္ ကေရာ ကလင္တန္ကပါ တရားဝင္ေျပာခဲ့တဲ့ စကားေတြရွိပါတယ္။ ျမန္မာဘက္က ႏိုင္ငံေရး ေျပာင္းလဲတိုးတက္မႈေတြဟာ ေရရွည္တည္တံ့မယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္ကို ျမန္မာကေန မိတ္ေဆြအျဖစ္နဲ႔ ျမင္ရမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို တံခါးကို ဖြင့္ေပးလိုက္တာဟာ အခြင့္အလမ္းေကာင္းလို႔ပဲ က်ေနာ္ ယူဆမိပါတယ္။ ဒီအခြင့္ အလမ္းကို လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ ယူၿပီး အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာဆက္ဆံေရးကို ျပန္လည္ေကာင္းမြန္ေအာင္ တည္ေဆာက္ ရမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

သမၼတ အိုဘားမားကလည္း သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရကုိ ဒီအခြင့္အေရး လက္လြတ္မခံဖို႔ ေျပာခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါတယ္။

ပိတ္ဆို႔မႈေတြကို အၿပီးရုပ္သိမ္းေရးကေတာ့ လြယ္လြယ္နဲ႔ ျဖစ္လာမွာ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ဒီဥပေဒေတြက အေမရိကန္သမၼတ တဦးတည္း အမိန္႔ေပးၿပီး ဖ်က္ပစ္လိုက္လို႔ ရတဲ့ ဥပေဒမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ဥပေဒပါ။ ကြန္ဂရက္ရဲ႕ အတည္ျပဳခ်က္ကို ယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၀၇ – ၂၀၀၈ မွာ ျပဌာန္းခဲ့တဲ့ JADE ACT ကိုေတာင္ အခုထိ ေဖာ္ေဆာင္ အေရးယူမႈေတြ မလုပ္ရေသးဘူး ဆိုရင္ေတာ့ ပိတ္ဆိုမႈကို ရုပ္သိမ္းဖို႔ မလြယ္လွပါဘူး။

ဝါရွင္တန္က ၾသဇာကိတၱမ ႀကီးမားတဲ့ ဝါရွင္တန္ပို႔စ္ သတင္းစာႀကီးရဲ႕ အယ္ဒီတာေတြရဲ႕ အာေဘာ္ေတြမွာလည္း ျမန္မာျပည္ဟာ ဖိႏွိပ္မႈေတြ ရွိေနေသးတဲ့ ႏုိင္ငံလို႔ သတိေပးေရးသားခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၁၂ မွာ ျပဳလုပ္မယ့္ အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲကလည္း ရွိေသးေတာ့ အိုဘားမား အစိုးရအေနနဲ႔ ျမန္မာျပည္ကို လြယ္လြယ္ကူကူနဲ႔ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူထားတဲ႔ ေပၚလစီကို ေလွ်ာ့ေပးမွာ မဟုတ္တာေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ ကလင္တန္ရဲ႕ ခရီးစဥ္အတြင္းမွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အပါအဝင္ အားလံုးဟာ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးနဲ႔ ေတြ႕မယ္၊ စကားေတြ ေျပာၾကမယ္၊ ဓာတ္ပံုေတြရိုက္ၾကမယ္၊ ဆက္ဆံေရးေကာင္းဖို႔ ႀကိဳးစားၾကမယ္၊ ကတိကဝတ္ တခ်ိဳ႕ကို ေပးၾကမယ္၊ ဒါေပမယ့္ တကယ္ဆက္ၿပီး လုပ္ျပရမွာကေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရအေပၚမွာပဲ မူတည္ပါတယ္။

အတိုက္အခံေတြ၊ ေထာင္ကလြတ္လာတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ၊ ရပ္တည္ခ်က္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ကိုင္စြဲၿပီး ၁၉၈၈ ကတည္းက ေလွခြက္ခ်ည္းက်န္ အလံမလဲွဘဲ မဆုတ္မနစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ဇြဲလံု႔လနဲ႔ ရင္ဆိုင္ျဖတ္သန္းလာခဲ့တဲ့ သူေတြကိုလည္း ကလင္တန္က ေတြ႕ဆံုမွာပါ။

သူတို႔ဟာ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သူရဲေကာင္းေတြပါ။ ဒီခရီးစဥ္ဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ႏွစ္ရွည္ခံစားေနရၿပီး မ်က္ႏွာ ငယ္ခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာျပည္သားေတြ အတြက္ကေတာ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့ ခရီးစဥ္ပါ။

ဒီလိုျပည္တြင္းေရးေတြအျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အင္အားႀကီး တရုတ္နဲ႔ အိႏၵိယၾကားမွာ ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံငယ္ေလးပါ။ ၁၉၈၈ – ၈၉ ေလာက္က စၿပီး တရုတ္အစိုးရနဲ႔ တရုတ္ႏုိင္ငံအေပၚ မီွခိုခဲ့ရတာေတြ ရွိတဲ့အျပင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ သယံဇာတ တြင္းထြက္ေတြ ဟာလည္း တရုတ္ရဲ႕ လက္ထဲ အပ္ခဲ့ရတာမ်ားပါတယ္။ ျမန္မာဟာ တရုတ္ရဲ႕ ကိုလိုနီျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုၿပီး ေျပာၾက၊ ေရးၾက တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ျမန္မာဟာ မဟာဗ်ဴဟာအရ အေရးပါတဲ့ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ကို ေဖာက္ထြက္ႏုိင္မယ့္ လမ္းေၾကာင္းလို႔ တရုတ္က တြက္ဆထားတာပါ။

ဒါေၾကာင့္ တရုတ္ကို မီွခိုခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာျပည္ဟာ တျခားအင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညႇိဖို႔ လိုပါတယ္။

လက္ရွိ အေမရိကန္အစုိးရရဲ႕ မူဝါဒကလည္း အာရွ – ပစိဖိတ္ေဒသက တဖဝါးမွ မခြာဘဲ သူ႔ရဲ႕ လက္ရွိ မဟာမိတ္ေတြအျပင္ တျခားေဒသတြင္းက ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး အာရွ – ပစိဖိတ္ရဲ႕ လံုၿခံဳေရးနဲ႔ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ ျဖစ္တယ္လို႔ အိုဘားမားတို႔ဘက္က ေျပာၿပီးျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာ ႏွစ္နိုင္ငံဟာ ေရရွည္မွာေတာ့ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းစရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိတယ္လို႔ပဲ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္ စလံုး အက်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္။

တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျမန္မာျပည္ဟာ ႏုိင္ငံတကာကို ျပန္ဝင္ၿပီး အေမရိကန္လို အင္အားႀကီး ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံ တႏိုင္ငံနဲ႔ ဆက္ဆံေရး ေကာင္းမြန္ရမယ္၊ မဟာမိတ္ ျပန္လုပ္ရမယ္လို႔ က်ေနာ္ယံုၾကည္လို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။