စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ ဒု ၀န္ႀကီး ကတိျပဳ

လင္းသန္

ယေန႔ က်ေရာက္ေသာ ကမာၻ႔စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ေန႔ အခမ္းအနားမ်ားကို လြတ္လပ္သည့္ ျမန္မာစာနယ္ဇင္း အဖြဲ႕မ်ားက ရန္ကုန္ႏွင့္ မႏၱေလးၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ပထမဆံုးအေနျဖင့္ က်င္းပၾကသည္။

ယေန႔နံနက္တြင္ ကုလသမဂၢ ပညာေရး၊ သိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အဖြဲ႔ (UNESCO) က ဦးစီးက်င္းပသည့္ ကမာၻ႔စာနယ္ဇင္း လြတ္ လပ္ခြင့္ေန႔ အခမ္းအနားတြင္ ျပန္ၾကားေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွ ဒု ၀န္ႀကီး တက္ ေရာက္ၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား လုပ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ စာနယ္ဇင္း ဥပေဒ ကိုလည္း ျပဌာန္း ေပးမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ မလုိလား အပ္သည့္ ဥပေဒ မ်ားကို လည္း ဖ်က္သိမ္း ေပးမည္ဟု ကတိမ်ား ေပးသြား ေၾကာင္း သိရ သည္။

“မနက္က အခမ္းအနားမွာ ျပန္ၾကားေရးက ဒု ၀န္ႀကီးတက္ေရာက္ပါတယ္။ သူက ၀န္ႀကီးရဲ႕ မိန္႔ခြန္းကို ေျပာတာမွာ မလုိလား အပ္တဲ့ ဥပ ေဒေတြလည္း ဖ်က္သိမ္းေပးမယ္ စသျဖင့္ၾကားရေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ေလး အားတက္သြားပါတယ္။ ကတိ က၀တ္ေတြ ေပးလုိက္ တာ ေၾကာင့္ ေပါ့”ဟု အဆုိပါ အခမ္း အနားသို႔ တက္ေရာက္ ခဲ့သူ Reuters သတင္း ဌာနမွ ဦးေအာင္လွထြန္းက ဧရာ၀တီ ကို ေျပာသည္။

မၾကာေသးမီက ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည့္ ရန္ကုန္အေျခစုိက္ သတင္းစာဆရာအသင္းျဖစ္ေျမာက္ေရးေကာ္မတီက ဦးစီးက်င္းပသည့္ အခမ္းအနား ကိုလည္း ယေန႔ေန႔လယ္၂ နာရီက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ Central Hotel တြင္ က်င္းပရာ ေကာ္မတီ ဥကၠဌ ဦးဖုိးေသာၾကာ က အဖြင့္ အမွာ စကား ေျပာၾကား ၿပီး စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ ေန႔ ျဖစ္ေပၚ လာပံုကုိ ဦးသီဟေစာ က တင္ျပ ေဆြးေႏြးသည္။

ထုိ႔အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံစာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ အေတြ႔အႀကံဳမ်ားဟူသည့္ စာတမ္းကို ဆရာ ေမာင္၀ံသက လည္းေကာင္း၊ သတင္းစာ ဆရာ အသင္း ျဖစ္ေျမာက္ေရး ေကာ္မ တီ၏ အခ်က္ ၁၂ ခ်က္ပါ သ ေဘာထား ေၾကညာခ်က္ကို ဦးေအာင္လွထြန္းက လည္းေကာင္း ဖတ္ၾကား ေၾကာင္း အသင္း၏ အတြင္း ေရးမႉး အဖြဲ႔မွ ဦးဖုိးႏုိင္လင္းက ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။

“အရင္တုန္းကထက္ လြတ္လပ္ခြင့္ ပို ရလာတာကေတာ့ အမွန္ပဲဗ်။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တုိ႔လုိခ်င္တဲ့ အတုိင္းအတာ တခု အထိ ေတာ့ မ ေရာက္ေသးဘူးေပါ့။ ရာႏႈန္းျပည့္ လြတ္လပ္တယ္ ဆုိတာကေတာ့ မရွိေသးဘူးေပါ့”ဟု သူက ဆုိသည္။

ဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာ တဦးျဖစ္သည့္ ဦးသီဟေစာကလည္း ယခုအခါ ဆင္ဆာဘုတ္ထံ တင္ျပစရာ မလုိသည့္ စာေစာင္ အေရ အတြက္မ်ား လာေၾကာင္း၊ တင္ေနရဆဲ စာေစာင္မ်ားလည္းရွိေနေသးေၾကာင္း၊ ဆင္ဆာဘုတ္ မရွိလွ်င္ ေကာင္းမြန္ေၾကာင္း ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။

“Media Law (စာနယ္ဇင္း ဥပေဒ ) ဆုိတာ မရွိေလ ေကာင္းေလပဲ။ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အျပည့္ရွိရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းတယ္။ စာနယ္ဇင္း ဥပေဒ ရွိတဲ့ ႏုိင္ငံေတြက တနည္းမဟုတ္တနည္းနဲ႔ေတာ့ အဟန္႔အတားတုိ႔ အကန္႔အသတ္တုိ႔ ရွိၾကတာပဲ”ဟု သူက ဆုိသည္။

ျမန္မာႏုိ္င္ငံ စာနယ္ဇင္းေလာကတြင္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ စကားလံုး အသံုးအႏႈန္းျပဳျပင္ရျခင္းအနည္းငယ္ က်န္ရွိ ေနေသး ေၾကာင္း၊ ယခုအခါ စာနယ္ဇင္း ဥပေဒႏွင့္ပတ္သက္၍လည္း ပံုႏွိပ္ဆုိင္ရာသာ ဦးစားေပးလုပ္ေနေၾကာင္း၊ က်န္ မီဒီယာမ်ားတြင္ လည္း ရွိသင့္ ေၾကာင္း၊ ေပၚထြက္ လာမည့္ စာနယ္ဇင္း ဥပေဒသည္ လြတ္လပ္မႈ ထိခုိက္ မည္ကို မလုိလား ၾကေၾကာင္း၊ ပိုမုိလြတ္ လပ္ၿပီး သတင္း သမား မ်ား၏ တာ၀န္ ယူမႈ ရွိသည့္ သတင္း မ်ားကို ခြင့္ျပဳသြား သင့္ေၾကာင္း ဦးဖုိုးႏုိင္လင္း က ဆုိသည္။

မႏၱေလးရွိ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကလည္း မႏၱေလးၿမိဳ႕ ဆင္ျဖဴေတာ္ စားေသာက္ဆုိင္တြင္ ယေန႔ နံနက္က အခမ္းအနား က်င္းပ ခဲ့ရာ ကဗ်ာ ဆရာႀကီး ကိုေလး (အင္း၀ဂုဏ္ရည္)၊ ေမာင္သစ္လြင္(လူထု)၊ ညီေစမင္း၊ သိုက္ထြန္းသက္၊ ညီပုေလး၊ ဆူးငွက္ စသည္တုိ႔ အပါအ၀င္ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွ သတင္းစာဆရာ၊ စာေရးဆရာ၊ ကဗ်ာဆရာ၊ ဂ်ာနယ္လစ္၊ ဘေလာ့ဂ္ဂါ မ်ားႏွင့္ စိတ္ ၀င္စားသူမ်ား စုစုေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ တက္ေရာက္၍ စာနယ္ဇင္း လြတ္လြပ္ခြင့္ ဆုိင္ရာ ေဆြးေႏြ းၾကေၾကာင္း သိရသည္။

“ထင္သာျမင္သာတဲ့ သတင္းေတြေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ စေတြ႔ေနရပါၿပီ။ ဒီပြဲကုိ တက္ခြင့္ရတာ ဒါပထမဆံုးလည္းျဖစ္လုိ႔ က်ေနာ္ ၀မ္းသာပါ တယ္။ ေကာင္းတဲ့ လကၡ ဏာပါ”ဟု မႏၲေလးမွ စာေရး ဆရာ ညီပုေလး က ေျပာသည္။

အနာဂတ္ စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္မႈသည္ အစုိးရႏွင့္ လႊတ္ေတာ္တုိ႔က ျပည္သူကို မည္သည့္ အတုိင္းအတာအထိ လြတ္လပ္မႈႈေပးမည့္အေပၚ မူတည္ေၾကာင္း သူက ဆက္ေျပာသည္။

သတင္းစာဆရာႀကီး ဟံသာ၀တီ ဦး၀င္းတင္ကမူ“ဒီေခတ္မွာ စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ရွိသလုိလုိ ဘာလုိလုိ လူေတြကေျပာ ေနၾကတယ္။ ဒီကေန႔ လြတ္လပ္ခြင့္က ဘာ လြတ္လပ္ခြင့္လဲ။ ဒီေန႔လြတ္လပ္ ခြင့္ ဟာ လူေတြရဲ႕ ေျပာဆုိခ်က္ ေတြ၊ လူေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ လူေတြရဲ႕ ျဖစ္ရပ္ေတြ၊ အျဖစ္အပ်က္ေတြ အဲဒါေတြကို ေရးခြင့္ရတာကိုက လြတ္လပ္ခြင့္လုိ႔ ထင္ေနၾကတာ။ ဒါက အေမွာင္ထဲမွာ အေနၾကာ လာခဲ့လုိ႔ ဒါကို အဟုတ္ထင္ေနၾကတယ္”ဟု ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။

အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆႏွင့္ ေ၀ဖန္မႈမ်ားကို ေရးသားတင္ျပရာတြင္ လြတ္လပ္႐ုံသာမက၊ စာနယ္ဇင္းသမား လူပုဂၢိဳလ္ မ်ားကို ခ်ဳပ္ေႏွာင္ တားဆီး သည့္ ဥပေဒမ်ားကို ဖယ္ရွားေပးရန္လည္း လိုေၾကာင္း သူက ဆက္ေျပာသည္။

ယခင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဦးႏု ၏ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီေခတ္တြင္ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ ၀န္ႀကီးမ်ား၏ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား၊ အဂတိ လိုက္စား မႈမ်ား ကိုပင္ ေ၀ဖန္ ေရးသားခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ ျမန္မာ သတင္းစာ ေခတ္ဦး မင္းတုန္းမင္း ေခတ္က မူ သတင္းစာ လြတ္လပ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ေပးခဲ့ သည္ကို မွတ္တမ္း မ်ားအရ သိရသည္။

ရန္ကုန္အေျခစုိက္ လူငယ္သတင္းေထာက္ အမ်ားစုျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ျမန္မာဂ်ာနယ္လစ္ ကြန္ရက္ကလည္း စာနယ္ဇင္း သမားမ်ား၏ အခြင့္အေရး ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ ယမန္ေန႔က ေဆြးေႏြး၀ိုင္းမ်ား လုပ္ခဲ့ သည္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု နယူးေယာက္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ သတင္းသမားမ်ား အခြင့္အေရး ကာကြယ္ေရးေကာ္မတီ (CPJ) က ေမ လ ၂ ရက္ ေန႔က ထုတ္ျပန္ထားေသာ ကမာၻ႔စာနယ္ဇင္း ကန္႔သတ္မႈ အမ်ားဆံုး ႏုိင္ငံ ၁၀ ႏုိ္င္ငံ စာရင္း တြင္ ျမန္မာ ႏုိ္င္ငံ ဆက္လက္ ပါ၀င္ ေနၿပီး အဆင့္ ၇ တြင္ ရွိေနသည္။ အဆင့္ ၁ သည္ အီရီ ႀတီးယားႏွင့္ အဆင့္ ၂ သည္ ေျမာက္ ကိုရီးယား ႏိုင္ငံ အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထားသည္။

ယခုႏွစ္ မတ္လကုန္ပိုင္းကလည္း နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ား အဖြဲ႕ RSF(Reporters Sans Frontières- Reporters without borders) က ျမန္မာႏုိ္င္ငံတြင္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ စာ နယ္ဇင္း ဆင္ဆာ ပိတ္ပင္မႈဆုိင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ မႈ ဆက္လက္ လုပ္လာလွ်င္ ျမန္မာကို အင္တာနက္ ရန္သူေတာ္ (Enimies of Internet) စာရင္းမွ မၾကာမီ ဖယ္ရွား သြားဖြယ္ ရွိွိေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ ခဲ့ေသး သည္။

၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း က်င္းပေသာ ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံႀကီးမွ ေမလ ၃ ရက္ေန႔ကို ကမာၻ႔စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္ ေန႔အျဖစ္ သတ္မွတ္ ခဲ့ၿပီး UNESCO အဖြဲ႔ႀကီးကလည္း ႏွစ္စဥ္ ဦးစီး က်င္းပေလ့ ရွိသည္။