အသြင္ကူးေျပာင္းေရးတြင္ အေမ့ခံလူငယ္မ်ား

Leena Zieger

ျမန္မာနိုင္ငံမွ နိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းမ်ား ေျပာင္းလဲျခင္းက နိုင္ငံ၏ ျပည္သူမ်ား အေပၚ ပုံစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ သက္ေရာက္ ခဲ့ပါသည္။

ကံမေကာင္းသည့္ နိုင္ငံသားမ်ားထဲတြင္ နိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၏ အျပင္ဖက္တြင္ ဆက္လက္ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည့္ ေသာင္းႏွင့္ ခ်ီေသာ လူငယ္ ဒုကၡသည္မ်ားလည္း ပါဝင္သည္။

ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ လူငယ္မ်ားမွာ ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္တေလွ်ာက္တြင္ မေရရာေသာ အေျခအေနမ်ား ျဖင့္ေနထိုင္ ေနၾကရသည္။ နိုင္ငံတကာႏွင့္ ေဒသခံတိုင္းရင္းသား အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ေထာက္ပံ့ကူညီမႈ အေပၚတြင္ မွီခိုေနၾကရေသာ ျပည္တြင္း ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူမ်ားႏွင့္ ဒုကၡသည္မ်ားမွာ အလႉရွင္မ်ား၏ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈ က်ဆင္းလာျခင္းေၾကာင့္ ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြား ထိခိုက္နစ္နာခဲ့ရသည္။

ဒုကၡသည္အမ်ားစုမွာ ၿပီးခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္း ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္၏ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ မ်ားေၾကာင့္ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကေသာ ကရင္တိုင္းရင္းသားမ်ား ျဖစ္သည္။

အေထာက္အပံ့မ်ား ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း အျပင္ ထိုင္းနိုင္ငံရွိ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ က်န္ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည့္ ဒုကၡသည္ ၁၀၀၀၀၀ ခန႔္အတြက္ ေနာက္ထပ္ ထိုးႏွက္မႈတခုမွာ သူတို႔ကို မိခင္နိုင္ငံသို႔ မၾကာမီ ျပန္ပို႔ေပးေတာ့မည္ ဆိုသည္ ယူဆမႈ မ်ား တိုးပြားလာေနျခင္း ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ အစိုးရက ဒုကၡသည္ ေခၚယူ ေနရာခ်ထားေပးျခင္း အစီအစဥ္ကို ၂၀၁၄ ခု ႏွစ္တြင္ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းသြားျခင္းကဲ့သို႔ေသာ အျဖစ္မ်ားေၾကာင့္ အဆိုပါ အယူအဆက ပိုမို အားေကာင္းလာခဲ့သည္။

လက္ေတြ႕ေျမျပင္ အေျခအေနမ်ားက လုံၿခဳံစိတ္ခ်စြာ အိမ္ျပန္နိုင္သည့္ အခ်ိန္ေကာင္း မဟုတ္ေၾကာင္း လက္ေတြ႕ေျမျပင္ အေျခအေနမ်ားက ေဖာ္ျပေနေသာ္လည္း မိခင္နိုင္ငံသို႔ ျပန္လည္ပို႔ေဆာင္ေရး အစီအစဥ္မ်ားက အရွိန္ရေနၿပီ ျဖစ္သည္။

လူငယ္ အမ်ားအျပားအတြက္ ဒုကၡသည္စခန္းသည္သာ သူတို႔ သိေသာအိမ္ ျဖစ္ပါသည္။ ဒုကၡသည္စခန္းတြင္ ေနထိုင္ ရ သည့္ ဘဝႏွင့္ ဒုကၡသည္စခန္းတြင္ ေနထိုင္ေသာ သူမ်ားအတြက္ အနာဂတ္အလားအလာက ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ အနည္းငယ္ အတြင္းတြင္ ပိုမိုဆိုး႐ြားလာခဲ့သည္။ ေဒသတြင္း အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေသေၾကာင္း ႀကံစည္မႈႏႈန္း သိသိသာသာ ျမင့္တက္လာျခင္းကို မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ လူငယ္မ်ားထဲတြင္ ျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ ျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းမွာ စိတ္ဖိစီးမႈ၊ မူးယစ္ေဆးႏွင့္ အရက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည္ဟု သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ လူငယ္မ်ား၏ လူမႈေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္သည့္ အျခားအေၾကာင္းမ်ားထဲတြင္ ေက်ာင္းမွထြက္သည့္ ႏႈန္းျမင့္မားလာ ျခင္းႏွင့္ ဆယ္ ေက်ာ္ သက္အ႐ြယ္တြင္ အိမ္ေထာင္ျပဳမႈ မ်ားျပားလာျခင္းတို႔လည္း အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။

မိခင္နိုင္ငံသို႔ ျပန္ေရးအတြက္ ဖိအားမ်ား ျမင့္တက္လာသည့္ အခ်ိန္တြင္ ဒုကၡသည္မ်ားက ျမန္မာနိုင္ငံ အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းမွ လက္ေတြ႕အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ရွာေဖြလာၾကသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ကရင္ အမ်ိဳးသား အစည္းအ႐ုံး (KNU) ႏွင့္ အစိုးရတို႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ထိုးခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္း တြင္ တိုက္ပြဲမ်ား ႏွင့္ အရပ္သားမ်ားကို ဦးတည္တိုက္ခိုက္မႈ နည္းလာခဲ့ေသာ္လည္း ေျမသိမ္းယူမႈမ်ား တိုးလာခဲ့ၿပီး ျမန္မာ တပ္မေတာ္ကလည္း ကရင္ေက်း႐ြာမ်ား အနီးတြင္ အခိုင္အမာ တပ္စြဲထားခဲ့သည္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ မေရရာျခင္း၊ ျမန္မာနိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းမွ စစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ပဋိပကၡမ်ား မၾကာခနျဖစ္ေပၚေနျခင္း ႏွင့္ ေျမျမႇုပ္မိုင္းမ်ားျဖင့္ ျပည့္ေနေသာ ေျမတို႔က ဒုကၡသည္မ်ား ေနအိမ္ျပန္ေရးအတြက္ စိုးရိမ္စရာမ်ားထဲမွ တစြန္းတစမွ်သာ ျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္နိုင္ပါသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အတြင္းတြင္ ဒုကၡသည္မ်ားက နယ္စပ္ကို ေက်ာ္ျဖတ္၍ ထိုင္းနိုင္ငံသို႔ ထြက္ခြာေနခဲ့ၾကၿပီး ထိုင္း နိုင္ငံက သူတို႔ အတြက္ အဆင့္ျမင့္ပညာေရး အစီအစဥ္မ်ား အပါအဝင္ စြမ္းေဆာင္ရည္တည္ေဆာက္ေရး ေဆာင္႐ြက္မႈ မ်ားအတြက္ အေရးပါသည့္ ေနရာတခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။

ယခုအခ်ိန္အထိ အဆိုပါ အစီအစဥ္မ်ားက အတူတကြေနထိုင္ၾကေသာ လူငယ္တိုင္းရင္းသား ဒုကၡသည္မ်ားကို သူတို႔နိုင္ ငံ ၏ လူမ်ိဳးစုံလင္ေသာ သမိုင္းေၾကာင္း ႏွင့္ အတူ လူ႕အခြင့္အေရး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္ေရး ႏွင့္ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္း ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အစရွိသည့္ ဘာသာရပ္မ်ားကို ေလ့လာသင္ယူခဲ့ၾကသည္။

အစိုးရ ပညာေရးစနစ္ကဲ့သို႔ မဟုတ္ဘဲ သင္ၾကားေရး စနစ္က ေက်ာင္းသားမ်ားကို ဗဟိုျပဳၿပီး ဘဝတသက္တာလုံး ဆက္ လက္ေလ့လာသင္ယူနိုင္ေရး ႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဝဖန္ဆန္းစစ္နိုင္သည့္ စြမ္းရည္မ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေရးကို ဦးတည္သည္။

ဒုကၡသည္ လူငယ္မ်ား အတြက္ မိမိသေဘာႏွင့္မိမိ အိမ္သို႔ျပန္ၾကေရးအတြက္ အဓိပၸါယ္ျပည့္ဝေသာ ဖြင့္ဆိုခ်က္ မွန္သမွ် အတြက္ ေနာက္ထပ္အတားအဆီးတခုမွာ ဒုကၡသည္မ်ား၏ ပညာေရးဆိုင္ရာ လက္မွတ္မ်ားကို အသိအမွတ္မျပဳျခင္း ျဖစ္ သည္။ နယ္စပ္တေလွ်ာက္မွ ပညာေရးအဆင့္အတန္းက ျမင့္မားေသာ္လည္း ဒုကၡသည္မ်ား၏ ပညာေရးကို ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ ကမာၻ႔ အႏွံ႕အျပားတြင္ အသိအမွတ္မျပဳသည္က မ်ားေနသည္။

အေရးပါသည့္ ႁခြင္းခ်က္အခ်ိဳ႕ အေနျဖင့္ ဒုကၡသည္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား က တတိယနိုင္ငံမ်ားရွိ တကၠသိုလ္မ်ား တြင္ ပညာသင္ၾကားခြင့္ရနိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ အခ်ိဳ႕မွာ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ေက်ာင္းသား အျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳ ခံရျခင္းမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း လက္ရွိ အခ်ိန္တြင္ ေက်ာင္းသား အနည္းငယ္မွ်သာ ထိုသို႔ လုပ္ေဆာင္နိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။

သူတို႔၏ ပညာသင္ၾကားမႈကို ဆက္လက္ေဆာင္ရန္ စိတ္အားထက္သန္ေနသည့္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ား၏ အိပ္မက္ အတြက္ အတားအဆီးမွာ အစိုးရ ေက်ာင္းတခုုခုမွ ဆယ္တန္း ေအာင္လက္မွတ္ ရွိထားရန္ လိုအပ္ျခင္း ကဲ့သို႔ေသာ ကိစၥ မ်ား ျဖစ္သည္။ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ား ႏွင့္ နယ္စပ္ေဒသမွ ေအာင္လက္မွတ္မ်ားမွာ ဆယ္တန္း အထက္(၁၂တန္း) ေအာင္ျမင္ေၾကာင္းလက္မွတ္မ်ား ႏွင့္ ၎ထက္ျမင့္ေသာ ေအာင္လက္မွတ္မ်ားကိုပင္ လက္ခံေလ့ မရွိပါ။

ထိုအခ်ိန္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ပညာေရးစနစ္က အလုံးစုံ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ အေရးတႀကီး လိုအပ္ေနသည့္တိုင္ေအာင္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ ေအာင္လက္မွတ္မ်ားက နိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳ ျခင္း ခံရေနသည္။

လတ္တေလာ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေနာက္လာမည့္ ၅ ႏွစ္ အတြက္ ပညာေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး ဦးတည္ခ်က္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည့္ အမ်ိဳးသား ပညာေရး စီမံကိန္းတြင္ ဒုကၡသည္မ်ား၏ ပညာေရးကို အသိအမွတ္ျပဳေရးက အစီအစဥ္တခု အျဖစ္ ပါဝင္ေန ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ ဒုကၡသည္ လူငယ္မ်ားက အနည္းဆုံး ေနာက္လာမည့္ ဆယ္စုႏွစ္ တဝက္ေလာက္အထိ ပညာေရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ားထဲတြင္ ပါဝင္ဦးမည္ မဟုတ္သည့္ သေဘာျဖစ္ေနပါသည္။ ဒုကၡသည္ စခန္းမ်ားကို မည္သည့္ အခ်ိန္တြင္ အၿပီးပိတ္သိမ္းမည္ျဖစ္သည္ကို မည္သူမွ် မသိၾကသည့္ အတြက္ အေရးႀကီးေသာ အခ်ိန္ ျဖစ္ပါသည္။

နယ္စပ္ေဒသ တေလွ်ာက္မွ လူငယ္မ်ားမွာ သူတို႔၏ အရည္အေသြးျမင့္ေသာ ပညာေရးႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ ၾကသည့္ အတြက္ အသိအမွတ္ျပဳမႈႏွင့္ ထိုက္တန္သည္သာမက အကယ္၍ ျမန္မာအစိုးရက နယ္စပ္ေဒသတေလွ်ာက္မွ က်ယ္ျပန႔္ေသာ လူသား အရင္းအျမစ္ကို လက္ခံ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း မရွိခဲ့လွ်င္ သူတို႔ အေနျဖင့္ ဇြဲလုံလ ႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ ေကာင္းေသာ အနာဂါတ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္သူ အမ်ားအျပားကို ဆုံးရႈံးရမည့္ အႏၲရာယ္ ရွိေနပါသည္။

နယ္စပ္ေဒသ တေလွ်ာက္မွ လူငယ္မ်ားသည္ မီးရွို႔ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည့္ ေက်း႐ြာမ်ား ႏွင့္ ဖိႏွိပ္မႈကို မ်ိဳးဆက္ႏွင့္ ခ်ီ၍ ႀကံ့ႀကံ့ ခံရင္ဆိုင္ခဲ့ေသာ မိသားစုမ်ားမွ လာသူမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ပဋိပကၡတြင္ သူတို႔ကိုယ္တိုင္ ႀကဳံခဲ့သည့္ အေတြ႕အႀကဳံမ်ား ႏွင့္ ေရရွည္ တည္ၿမဲသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရရွိလိုသည့္ ပုဂၢိဳလ္ေရး အေၾကာင္းရင္းခံမ်ားေၾကာင့္ အဆိုပါ လူငယ္မ်ားက ျမန္မာ နိုင္ငံ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား အတြက္ ႀကီးမားေသာ ပါဝင္မႈ ျဖစ္ေစမည္ ဆို သည္ကို သံသယရွိစရာမလိုပါ။

အဆင့္ျမင့္ ပညာမ်ားတတ္ေျမာက္ထားၾကသည့္ လူငယ္မ်ား အပါအဝင္ ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္ တေလွ်ာက္မွ လက္ရွိ ဒုကၡသည္ မ်ားက ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး၏ အျပင္တြင္ လုံးလုံးလ်ားလ်ားေရာက္ရွိေနသည္ မဟုတ္ လွ်င္ပင္ ေဘးေရာက္ေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။

စစ္မွန္ေသာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး အတြက္ ပဋိပကၡ ထိခိုက္ခံစားခဲ့ရသည့္ အသိုင္းအဝိုင္းမ်ားမွ လူငယ္မ်ားက အေရးႀကီးပါသည္။ ဒုကၡသည္ လူငယ္မ်ား ဦးေဆာင္သည့္ လူငယ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညီလာခံ အပါ အဝင္ အေရးပါသည့္ အစည္းအေဝးမ်ားတြင္ စဥ္ဆက္မျပတ္ပါဝင္နိုင္ေရးႏွင့္ ဒုကၡသည္မ်ား၏ ပညာေရးကို ပညာေရး ဝန္ႀကီးဌာန ႏွင့္ အမ်ိဳးသားအဆင့္ အဆင့္ျမင့္ ပညာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အသိအမွတ္ျပဳေရးတို႔လည္း လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား တြင္ ပါဝင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။

အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ေၾကာင့္ လူငယ္ဒုကၡသည္ အမ်ားစုက ျပန္ရမည့္ အခ်ိန္ မဟုတ္ေသးဟု ခံစားၾကရေသာ္လည္း လူငယ္ ဒုကၡသည္မ်ား အေနျဖင့္ သူတို႔၏ အနာဂါတ္အေပၚ တိုက္ရိုက္သက္ေရာက္နိုင္မည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပါဝင္ရန္ အခြင့္ အေရးတခု ရွိသင့္ပါသည္။

ဒုကၡသည္မ်ား ႏွင့္ အျခား ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သူမ်ား မိမိသေဘာႏွင့္ မိမိ အဓိပၸါယ္ရွိစြာျပန္နိုင္သည့္ အခ်ိန္ထိ၊ ဒုကၡသည္ မ်ား၏ ပညာေရးကို ျပည္တြင္း ႏွင့္ နိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အသိအမွတ္ျပဳသည့္ အခ်ိန္အထိ နိုင္ငံတကာ အသိုင္း ဝိုင္းက နယ္စပ္ေဒသတေလွ်ာက္၏ ဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ သူတို႔၏ ပညာေရးအတြက္ ဆက္လက္ေထာက္ပံ့မႈမ်ား ျပဳလုပ္သြား ရန္ အလြန္လိုအပ္ပါသည္။

(Leena Zieger သည္ ျမန္မာနိုင္ငံမွ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားႏွင့္ ပဋိပကၡေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာခဲ့ရသည့္ အသိုင္း အဝိုင္း မ်ား၏ အခြင့္အေရးကို ေတာင္းဆိုေဆာင္႐ြက္ေပးေနသည့္ အက်ိဳးအျမတ္မယူေသာ အဖြဲ႕အစည္း တခုျဖစ္သည့္ Burma Link ကို တည္ေထာင္သူ ႏွင့္ International Coordinator ျဖစ္ပါသည္။ ဧရာဝတီ အဂၤလိပ္ပိုင္းပါ ၎၏ “Unrecognized and Forgotten: Refugee Youth in Burma’s Transition။” ကို ဘာသာျပန္ဆိုျခင္းျဖစ္ပါသည္)