ၿပိဳင္ပြဲႀကီးအေၾကာင္း ေျပာရေအာင္

ခရစၥသွ်ာန္ ကာေရးလ္

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ရဲ႕ ဒီလဆန္းပိုင္းက ထြက္ခဲ့တဲ့ ၁၃ ရက္ၾကာ အာရွခရီးစဥ္အတြင္း မြန္ဂိုလီးယား၊ ဗီ ယက္နမ္နဲ႔ ေလာႏိုင္ငံေတြအပါအဝင္ ႏုိင္ငံေတြမွာ အခ်ိန္အေတာ္မ်ားမ်ား ကုန္ဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို အခ်ိန္ေပးခဲ့တာကလည္း အာရွကို အ ေမ ရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒရဲ့ “အခ်က္အခ်ာ” အစိတ္အပိုင္း တခုအေနနဲ႔ ျပန္လည္ေန ရာခ်ထားဖို႔ဆိုတဲ့ သမၼတအိုဘားမားအစိုးရရဲ႕ အက်ိဳးစီး ပြားနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ ျဖစ္ပါတယ္။

အခ်က္အခ်ာဆိုတာကလည္း တကယ္တမ္းေျပာရရင္၂၁ ရာစုမွာ အေမရိကန္ႀကီးစိုးေရးကို အႀကီးမားဆံုးစိန္ေခၚမႈ ျဖစ္ေစတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ ငံ တိုးတက္လာမႈအေပၚ နားလည္ သေဘာေပါက္လာရာကေန အရင္းခံတာပါ (အစၥလမ္မစ္ ေတာ္လွန္ေရးေတြေၾကာင့္ လံုးဝ မဟုတ္ ေတာ့ပါ ဘူး)။ ကမာၻ႔စီးပြားေရးရဲ႕ ေမာင္းႏွင္အားအသစ္ဟာ အာရွျဖစ္တယ္၊ ၿပီးေတာ့ ကမာၻေပၚက အေရးအႀကီးဆံုး လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာ စိန္ေခၚမႈတခ်ိဳ႕ဟာလည္း အာရွမွာ ရွိေနၾကတယ္လို႔ သေဘာေပါက္လာတာကိုး (ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕အေနနဲ႔ နယ္ေျမပိုင္နက္နဲ႔ သ ဘာဝသယံ ဇာတ ဆိုင္ရာ ကိစၥေတြအတြက္ အခုအခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္အစိုးရနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ရင္ဆိုင္ေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္)။

ဒီလိုအေျခအေနေအာက္မွာ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးဟာ သူတို႔ရဲ႕ အာရွလုပ္ငန္းစဥ္သစ္အတြက္ အဓိကက်တယ္လို႔ ဝါရွင္တန္ဒီစီမွာရွိ တဲ့ မူ ဝါဒခ်မွတ္သူေတြက ေျပာၾကတာ အံ့ၾသစရာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ လူအေတာ္မ်ားမ်ား ေမ့ေနတာကေတာ့ အဲ့ဒီ “အခ်က္အခ်ာ” ဆိုတာက တတိယအစိတ္အပိုင္းတခု (ဒီမိုကေရစီေရး ေထာက္ခံအားေပးမႈ) အေပၚမွာ အၿမဲတမ္း မူတည္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ရမယ္ဆိုတာပါပဲ။

ဒါ့ေၾကာင့္လည္း “ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးအေနနဲ႔ က်မတို႔ ကိုင္စြဲထားတဲ့ စံတန္ဖိုးေတြဟာ မူဝါဒအ ခ်က္အခ်ာရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ တယ္လို႔ အေလးထားမယ္ဆိုရင္ အဲ့ဒီအရာေတြ ပိုတိုးတက္မႈ ရွိလာေအာင္လည္း အစိုးရ ကေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ လည္း အစိုးရအေနနဲ႔ လံုၿခံဳေရးနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးကိစၥေတြ မတိုင္ခင္ ဒီမိုကေရစီေရးကိစၥေတြ ပိုတိုးတက္မႈရွိလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လုိပါတယ္” လို႔ ဝါရွင္တန္ဒီစီအေျခစိုက္ မူဝါေရးရာအဖြဲ႔တခုျဖစ္တဲ့ Foreign Policy Initiative ရဲ႕ အာရွေရးရာ ကၽြမ္းက်င္သူ အယ္လ္လင္ ေဘာ့ခ္က ေျပာ ပါတယ္။

စိတ္ဝင္စားဖြယ္ ေကာင္းတာကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးရဲ႕ခရီးစဥ္က ဒီအခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ကို အေသအခ်ာ ျပန္အမွတ္ရ ေစ တာပါပဲ။ အာရွက ပြင့္လင္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ေဖးမႏိုင္ဖို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး မြန္ဂုိ လီးယားခရီးစဥ္မွာ သူက တက္တက္ႂကြႂကြနဲ႔ ေျပာသြားခဲ့ပါတယ္။ “ဒီမိုကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥေတြအတြက္ အေထာက္အကူ ေပးမႈ ဟာ” အေမရိကန္ဗ်ဴဟာသစ္ရဲ႕ “အသည္းႏွလံုး” ျဖစ္တယ္လို႔ေတာင္ သူက သံုးသြားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႏိုင္ငံတကာ အစိုးရမ်ားအၾကား ညြန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔တခုျဖစ္တဲ့ Community of Democracies က က်င္းပတဲ့ အဆင့္ျမင့္ အစည္းအေဝးကိုလည္း အျခားႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အတူ တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြက သူတို႔ရဲ႕ဘံုတန္ဖိုးေတြကို ပိုအားေကာင္းလာေအာင္လုပ္မယ္ ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဒီညႊန္႔ေပါင္း အဖြဲ႔ကို ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ ဖြဲ႔ခဲ့တာပါ။ အစည္းအေဝးက်င္းပဖို႔ မြန္ဂိုလီးယားႏိုင္ငံကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့တာက ထူးဆန္းေကာင္း ထူးဆန္း ႏိုင္ပါ တယ္၊ ဒါေပမယ့္ မြန္ဂိုလီးယားႏိုင္ငံသားေတြက သူတို႔ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၂၀ အတြင္းမွာ သိသိသာသာ တိုးတက္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့အေပၚ စဥ္းစားမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေနရာေရြးခ်ယ္မႈက တကယ့္ကို အေတာ္ေလးသင့္ေတာ္တဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈျဖစ္ ပါ တယ္။

အားလံုးကေတာ့ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ပါပဲ။ ဒီမိုကေရစီဆိုင္ရာ စံတန္ဖိုးေတြအေၾကာင္း ေျပာဆိုေဆြးေႏြးဖို႔ အေရးႀကီး လွပါတယ္။ ဒီလို ေျပာ ဆိုမႈေတြက တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ေရးရာကို တဟုန္ထိုး ျမင့္တက္ေစၿပီး အာဏာရွင္ေတြကိုလည္း ေသြးခုန္ႏႈန္း ျမန္ ေစပါ တယ္။ အဲ့ဒါေတြထက္ ပိုအေရးႀကီးတာကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ မူဝါဒအေျပာင္းအလဲက ေဒသတြင္းက ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ေတာ့မယ့္ ႏိုင္ငံ ေတြဆီ ဘာေတြ ယူေဆာင္လာသလဲဆိုတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဟီလာရီ ကလင္တန္ကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈတခ်ိဳ႕ကို သူ႔မိန္းခြန္းထဲမွာ ကိုးကားသြားပါ တယ္။

“လူမႈအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြကို ဖိႏွိပ္တဲ့ဥပေဒေတြ၊ ေႏွာင့္ယွက္မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်မတို႔ ဆန္႔က်င္ပါတယ္။ ၿခိမ္းေျခာက္ခံေနရတဲ့ အစိုး ရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ (NGOs)၊ လူပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ အေရးေပၚရံပံုေငြတရပ္ ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္ စီ (UN Human Rights Council) ရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ စုေဝးခြင့္ဆိုင္ရာ အထူး ကိုယ္စားလွယ္ (Special Rapporteur for Freedom of Assem bly) ခန္႔အပ္ေရးကို အခုိင္အမာ ေထာက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာ မႈ၊ တာဝန္ယူမႈ တာဝန္ခံမႈနဲ႔ တရားဥပေဒစိုးမိုး မႈေတြကိုအားေပးအား ေျမွာက္ျပဳ ႏိုင္ဖို႔အတြက္ Open Government Partnership လို႔ေခၚတဲ့ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ဖိုရမ္အသစ္တခုကို ဖန္တီးခဲ့ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေဘးဖယ္ခံထားရသူေတြ (လူမ်ိဳးေရးအရ၊ ဘာသာေရး အရ၊ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြ၊ လိင္ပိုင္း ဆိုင္ရာအရ ခြဲျခားခံရသူေတြ – LGBT နဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြ) ကိုယ္စား ထုတ္ေဖာ္ ေျပာ ဆိုခဲ့ပါ တယ္” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။

အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြအတြက္ အေရးေပၚ ရန္ပံုေငြဆိုတာကေတာ့ ေဒၚလာ သန္းအနည္းငယ္သာ ရွိတယ္ဆိုရင္ေတာင္မွပဲ တန္ဖိုး ရွိတဲ့ ကမကထျပဳမႈ အသြင္ေဆာင္ပါတယ္။ Open Government Partnership ကလည္း အနိမ့္ဆံုးသီအုိအရ ခ်ီးမြမ္းစရာ ေကာင္း ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီမွာ ခန္႔အပ္မယ့္ ရာထူးသစ္အတြက္ေတာ့ (ျဖစ္ရင္ေတာင္မွပဲ သိပ္မ ၾကာခင္ ျဖစ္ လာမွာမ ဟုတ္လို႔) ေစာင့္မေနေတာ့ဘူးလို႔ပဲ ေျပာပါရေစ။

ဟီလာရီ ကလင္တန္ဟာ မြန္ဂိုလီးယားႏိုင္ငံရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ အူလန္ဘာထာ (Ulaanbaatar) မွာ ရွိေနတုန္း LEND Network လို႔ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံ တ ကာကြန္ရက္ ဖြင့္ပြဲ အခမ္းအနားကိုလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒီကြန္ရက္က ပုဂၢိဳလ္ေရးအဆက္အသြယ္ေတြ၊ အျမင့္ဆံုးနည္း ပညာ ေတြကို သံုးၿပီး ဒီမိုကေရစီေရးဆႏၵ ျပင္းျပေနၾကတဲ့ ေနရာေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြကို အေရးေပၚလိုေနတဲ့ ဗဟုသုတနဲ႔ ကၽြမ္းက်င္ မႈေတြ ေထာက္ပံ့ဖို႔ ရည္ရြယ္တဲ့ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းမႈတရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ စဥ္းစားခ်က္ကေတာ့ ဒီမိုကေရ စီေရးအတြက္ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ေနသူေတြ အေနနဲ႔ မၾကာေသးခင္က ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္မွာ ပါဝင္ေဆာင္ ရြက္ခဲ့ၾကတဲ့ အျခားႏိုင္ငံက ပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ အခ်ိတ္အဆက္ ရွိေနေစဖို႔ပါပဲ။ ဒီလုပ္ရပ္က တကယ့္ကို ယုတၱိရွိပံု ေပၚပါတယ္၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆို ေတာ့ ကေန႔အခ်ိန္မွာ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ စံတန္ဖိုးေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာၾကမယ္ဆိုရင္ အီဂ်စ္ေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဆူဒန္ေတြ က အေမရိကန္ ေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဥေရာပသားေတြ ေျပာတာထက္စာရင္ တူရကီေတြ ဒါမွမဟုတ္ အင္ဒိုနီးရွားေတြေျပာတာကို ပိုနား ေထာင္မယ့္ သေဘာ ရွိတာကိုး။

ဒီေနရာမွာ မွတ္ထားသင့္တာကေတာ့ ဟီလာရီ ကလင္တန္ ေဖာ္ျပတဲ့ ကမကထျပဳမႈေတြထဲမွာ ဘယ္တခုကိုမွ အာရွအတြက္တိတိက် က်အ သံုးမခ်ဘူး ဆိုတာပါပဲ။ ျမန္မာျပည္က တိုးတက္မႈေတြဟာ ဒီမိုကေရစီေဖာ္ေဆာင္ေရးကို အားေပးကူညီဖို႔ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈသက္ေသလို႔ သူက ကိုးကား ေျပာဆိုသြားပါတယ္။ မွန္ေကာင္းမွန္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီက ိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သူ အမွတ္အမ်ားႀကီး ရမွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ေဒသတြင္းမွာရွိတဲ့ လူအေတာ္မ်ားမ်ားက ျမန္မာ ျပည္မွာ အေျပာင္းအ လဲ ေတြျဖစ္တာဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ေသနဂၤဗ်ဴဟာေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ အာဆီယံလို ေဒသတြင္း အဖြဲ႔အစည္း ေတြရဲ႕ ဆက္စပ္ ေဆာင္ရြက္ေရး မူဝါဒေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆက္လက္ေခ်ပေနၾကမွာမို႔ပါပဲ။ တကယ္လို႔ ျမန္မာျပည္ အ ေျပာင္းအလဲ ျဖစ္တာဟာ အာဆီ ယံနဲ႔ အေမရိကန္ ၂ ခုေပါင္း နည္းနာေတြေၾကာင့္ဆိုရင္ေရာ။ ဒါကလည္း ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆက္ေဆြး ေႏြးၾကမယ့္ ကိစၥပါ။

ၿပီးေတာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ေဘးဖယ္ခံထားရသူေတြ ကိုယ္စား ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုတာလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဟီလာရီ ကလင္တန္ မြန္ဂို လီးယား မွာ ေျပာတဲ့မိန္႔ခြန္းက အာရွရဲ႕ အႀကီးမားဆံုး လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္သူ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို မခံခ်ိမခံသာ ျဖစ္ေစပါတယ္။ “၂၁ ရာစုမွာ အာရွ တလႊားက ျပည္သူေတြ ပိုၿပီး ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာလာဖို႔သာမကပဲ ပိုၿပီးလြတ္လပ္မႈ ရွိလာ ရေအာင္ က်မတို႔ လုပ္ဖို႔လိုတယ္” လို႔ သူက ေျပာပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို ညင္ညင္သာသာ ေျပာတာမ်ိဳးကေတာ့ တ႐ုတ္အ စိုးရကို အိပ္ေရးေတာင္ ပ်က္ေစမွာမဟုတ္ပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံလို႔ အမည္တပ္ၿပီး ေျပာတာမွ မရွိတာကိုး။

မြန္ဂိုလီးယားႏိုင္ငံ ခရီးစဥ္အၿပီး ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံမွာ စကားေျပာတဲ့အခါမွာလည္း အလားတူပါပဲ။ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးနဲ႔ ေတြ႔ၿပီးတဲ့ အခါ ေဟလာရီကလင္တန္က “စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ” ရဲ႕ အေရးႀကီးမႈနဲ႔ ေဒသတြင္း လံုၿခံဳေရးအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြအေၾကာင္း ေျပာ ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံစီးပြားေရးနဲ႔ ကုန္သြယ္မႈ ကိစၥ ေတြကိုလည္း နည္းနည္း ထပ္ေျပာပါတယ္။ ၿပီးခါနီးမွာေတာ့သူ က “ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ႀကီးပြားတိုးတက္ မႈဟာ အတူ တြဲယွဥ္တြဲေနတာျဖစ္တယ္၊ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈဟာလည္း တခုနဲ႔တခု ခ်ိတ္ဆက္ေနၾကတာ ျဖစ္ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ အဲ့ဒီ နယ္ပယ္ ၂ ခုစလံုးမွာ တိုးတက္မႈရွိလာေအာင္ ကူညီ ခ်င္ပါတယ္” လုိ႔ ေျပာသြားပါတယ္။

“သူတို႔ရဲ႕ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ေတြ၊ စဥ္းစားခ်က္ေတြကို ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ ထုတ္ေဖာ္တဲ့ တက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူေတြ၊ ေရွ႕ေနေတြနဲ႔ ဘေလာ့ဂါ ေတြကို ဆက္လက္ခ်ဳပ္ေႏွာင္ေနတာေတြ အပါအဝင္ လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥေတြအေပၚ က်မတို႔ စိုးရိမ္မႈရွိတယ္လို႔လည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။၊ အတိ အက်ေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အြန္လိုင္းမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ထုတ္ေဖာ္တာကိုကန္႔သတ္တာေတြနဲ႔လာမယ့္လြတ္လပ္ေသာသတင္းေထာက္ မ်ားကလပ္ (Free Journalists Club) လို႔ေခၚတဲ့ ကလပ္ထူေထာင္သူေတြကို အမႈစစ္ေဆးတာအေပၚ က်မတို႔ စိုးရိမ္မႈ ရွိပါတယ္။ ပြင့္ပြင့္လင္း လင္းဆက္ေျပာ ၾကဖို႔နဲ႔ ၂ ႏိုင္ငံ ပူးတြဲလုပ္ငန္းေတြကို ဆက္လက္ခ်ဲ႕ထြင္ သြားၾကဖို႔ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးနဲ႔ က်မ သေဘာ တူခဲ့ပါ တယ္” လို႔လည္း သူက ဆက္ေျပာပါေသးတယ္။

ဆိုေတာ့ သူက “စိုးရိမ္တဲ့အေၾကာင္း” ေျပာခဲ့တာေပါ့။ တ႐ုတ္လိုပဲ တပါတီစနစ္နဲ႔ ဆက္ရွိ ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတခုမွာဒီကိစၥေတြကိုတေယာက္ေယာက္ ကပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာတယ္လို႔ ၾကားရတာဟာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔ကို လက္ခံတဲ့ အိမ္ရွင္ေတြက သူေျပာတာေတြထဲမွာဘယ္အ ရာေတြက ဦးစားေပးေတြဆိုတာကို အစဥ္လိုက္ လိုက္မွတ္မမွတ္အေလာင္း အစားေတာင္ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ဗီယက္နမ္ ၂ ႏိုင္ငံ ကုန္သြယ္ေရးပမာဏက အခုဆိုရင္ တႏွစ္ကုိ ေဒၚလာ ၂၂ ဘီ လီယံ တန္ဖိုးရွိပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တစထက္ တစ ရန္လိုလာတဲ့အေပၚ မ်က္ေျခမျပတ္ရွိေနတဲ့ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံ အေနနဲ႔ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ စစ္ေရးအရ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အရွိန္ျမွင့္ဖို႔ စိတ္အားထက္သန္ေနတာပါ။ ဒီလို အခြင့္အလမ္းေတြရႏိုင္ တဲ့အေနအထားမွာ ဟႏြိဳင္းမွာရွိတဲ့ ဗီယက္နမ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ေပါလစ္ ဗ်ဴ႐ို အဖြဲ႔ဝင္ေတြေတာင္မွပဲ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အ ေလးအနက္ ေဟာေျပာမႈေတြကို သည္းခံနားေထာင္ဖို႔ အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနမွာ အေသ အခ်ာပါပဲ။

“က်မတို႔အေနနဲ႔ အဲ့ဒီႏိုင္ငံေတြမွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏုိင္တဲ့ အာဏာမရွိဘူးလို႔ အၿမဲတမ္း ညည္းၾကတယ္္။ ဒါေပမယ့္ ဒါကက်မတို႔ လုပ္ တယ္ဆိုတဲ့ အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ရပ္တခုပဲေလ။ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈေတြ လုပ္ တဲ့အခါမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ လူ႔အခြင့္အ ေရး ကိစၥေတြကို တစံုတရာ ေလးစားဖို႔နဲ႔ အရည္အေသြးရွိတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြျဖစ္လာဖို႔ က်မတို႔ ေတာင္းဆိုတာဟာ သဘာဝက်ပါတယ္။ ဒါ ေပမယ့္ ေတာင္းဆိုတဲ့အတိုင္း ျဖစ္ေနတာကိုေတာ့ က်မ မေတြ႔ရေသးဘူး” လို႔ အယ္လ္လင္ ေဘာ့ခ္ က ဆိုပါတယ္။ ကေမာၻဒီးယားႏိုင္ငံ ဖႏြမ္ ပင္ၿမိဳ႕ေတာ္ အာဆီယံ ထိပ္သီးအစည္းအေဝးမွာ ေဆြးေႏြးတဲ့ အခါက် ရင္ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥေတြကို အဓိကထားဖို႔ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ (Human Rights Watch) က ဟီလာရီကလင္တန္ ကို ေတာင္းဆိုခဲ့တာပါ။

ဆိုေတာ့ ဘာလဲ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ေနာက္ဆံုးမွာ အာရွဒီမိုကေရစီေရးကိုေထာက္ခံအားေပးဖို႔အတြက္ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆာင္ ရြက္မွာလား။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တကယ့္ကို ဘာမွ အခိုင္အမာ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ အေျပာက လြယ္တာကိုး (အထူးသျဖင့္ ေငြ ေဒၚလာသန္းေထာင္နဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာ လြယ္ပါတယ္)။ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူမႈအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြအတြက္ ေငြေၾကးအကူအညီ ႀကီးႀကီးမားမား ေထာက္ပံ့ေပးဖို႔ဆိုရင္ေရာ ဘယ္လိုရွိမလဲ။ ဒီလို ေထာက္ပံ့တာမ်ိဳးဟာ အာရွထဲက ဗ်ဴဟာအေျမာက္ ဆံုး တည္ရွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံ တခုမွာ စစ္မွန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ တကယ္ျဖစ္လာေစႏိုင္တာပါ။ အခုခ်ိန္ထိေတာ့ အဲ့ဒီလိုေထာက္ပံ့မယ့္ အ ရိပ္အေယာင္ မေတြ႔ရေသး ပါဘူး။

Foreign Policy မဂၢဇင္းပါ Christian Caryl ၏ Talking a Great Game ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပသည္။