ေမးခြန္းကို ေျဖေတာင္ မေျဖရေသးခင္ ေနာက္ေမးခြန္းတခု ထပ္အေမးခံရျပန္ပါတယ္။ “ကင္မရာ ကို ဘယ္လိုသံုးသလဲ” တဲ့။ အဲ့ဒါၿပီးတဲ့ ေနာက္ ျမန္မာေတြဆီက ေမးခြန္းေတြ တရစပ္ လာေတာ့တာပါပဲ။
“ေမးခြန္းေတြက ရာနဲ႔ခ်ီတယ္” လို႔ အဲဒီအဖြဲ႔ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္ လင္ေဆး မဲရစ္ဆင္ (Lindsey Merrison) က လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ အေတြ႔အ ႀကံဳကို ျပန္ေျပာျပပါတယ္။
အဲ့ဒီအခ်ိန္တုန္းက “ဘယ္လိုလဲ”၊ “ဘာလဲ” ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြကို မေျဖႏိုင္ေတာ့တဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာ သူက “ဒီပစၥည္းေတြ ဘယ္လိုသံုးရတယ္ ဆို တာကို တညတည္းနဲ႔ ဘယ္လိုမွ ရွင္းျပ လို႔ ရမယ္မထင္ဘူး။ ရွင္တို႔ ေလ့လာဖို႔ စိတ္ဝင္စားတယ္ဆိုရင္ က်မတို႔ျပန္လာၿပီး ေဆြးေႏြးပြဲ (Workshop) တခု လုပ္ေပးမယ္” ေျပာခဲ့ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“အဲ့ဒီတုန္းကေတာ့ စဥ္းစားတဲ့အဆင့္ပဲ ရွိတာပါ” လို႔ ရန္ကုန္ ႐ုပ္ရွင္ပညာသင္ေက်ာင္း (Yangon Film School – YFS) စေထာင္ဖို႔ ဘယ္အ ရာေတြက သူ႔ကို လံႈ႕ေဆာ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ ရွင္းျပရင္း သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။ ျမန္ မာျပည္မွာက ထိုးထြင္းဥာဏ္ရိွတဲ့လူငယ္ေတြ အျပည့္ရွိ တယ္၊ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕ အႏုပညာအရည္အေသြးကို တိုးတက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့ေနၾကတာလို႔လည္း သူက ေျပာပါ ေသးတယ္။
လင္ေဆး မဲရစ္ဆင္ဟာ သူ ကတိေပးခဲ့တဲ့အတိုင္း ၂၀၀၄ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လာခဲ့တာပါ။ ၿပီးေတာ့ မိတ္ေဆြေတြ အကူအညီနဲ႔ ဘယ္ သူေတြ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္႐ိုက္တာကို တကယ္စိတ္ဝင္စားသလဲလို႔ စၿပီး လုိက္ေမးပါတယ္။ လူအ ေတာ္မ်ားမ်ားနဲ႔ (အထူးသျဖင့္ ရန္ကုန္ က အႏုပညာသည္ေတြ က်က္စားရာ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ေတြမွာ) ေျပာဆိုေဆြးေႏြးၿပီးတဲ့ အခါမွာေတာ့ ႐ုပ္ရွင္ပညာသင္ေက်ာင္း ေထာင္မယ့္ သူ႔ရဲ႕စဥ္းစားခ်က္က စတင္ အေကာင္အထည္ ေပၚလာပါေတာ့တယ္။
ေက်ာင္းေထာင္တဲ့အခါ ေက်ာင္းသားရွာရတဲ့ အခက္အခဲအျပင္ တျခား အခက္အခဲေတြလည္း ႀကံဳရတယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
“အဆိုးဆံုးကေတာ့ အစိုးရဆီက ခြင့္ျပဳခ်က္ ယူရတာပါပဲ။ ခြင့္ျပဳခ်က္ရဖို႔ ၃ လ ၄ လ ၾကာတဲ့အျပင္ စာရြက္စာတမ္းလည္း အကုန္တင္ရတယ္။ အခုထိ စာရြက္စာတမ္းေတြ တင္ေနရတုန္းပဲ” လုိ႔ လင္ေဆး မဲရစ္ဆင္က ေျပာပါ တယ္။
“က်မတို႔ကို သူတို႔ (အစိုးရ) ဘာလို႔ ခြင့္ျပဳတာလဲဆိုတဲ့ အခ်က္တခ်က္က ဒီက ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္းမွာ နည္းပညာ အားနည္းေနတယ္လို႔ ျပန္ၾကား ေရးဝန္ႀကီး ဦးေက်ာ္ဆန္းက သေဘာေပါက္မိတာရယ္၊ ၿပီးေတာ့ က်မတို႔အေနနဲ႔ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ ငန္းကို တိုးတက္ေအာင္ တစံုတရာ လုပ္ေပးႏိုင္ လိမ့္မယ္လို႔ သူစဥ္းစားမိတာရယ္ေၾကာင့္လို႔ က်မထင္တယ္” လုိ႔လည္း သူက ျဖည့္ေျပာပါတယ္။
တျခား အခက္အခဲတခုကေတာ့ ေငြရွာရတာပါတဲ့။
“ျမန္မာျပည္က တကယ့္ဘဝေတြအေၾကာင္း ႐ိုက္ကူးဖို႔ ေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္ခ်င္တယ္၊ ဟုတ္လား။ လက္ရွိ အစိုးရေအာက္မွာ မျဖစ္ႏို္င္ဘူးလို႔ အလႉ ရွင္ေတြ အကုန္လံုးက က်မကို ေျပာပါတယ္။ လုပ္ႏိုင္တဲ့နည္းလမ္းေတြ ေတြ႔မွာပါဆို တာကို သူတို႔လက္ခံေအာင္ က်မ တကယ္ နားခ်ခဲ့ ရ တာ” လို႔ YFS တည္ေထာင္သူက ေျပာပါတယ္။
ေနာက္တႏွစ္အၾကာမွာေတာ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ကူးမႈနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံ ေဆြးေႏြးပြဲတခုကို ရန္ကုန္မွာ သူ စီစဥ္က်င္းပႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၃ ပတ္ ၾကာခဲ့တဲ့ ဒီသင္တန္းကို “အေတာ္ေလး မယံုႏိုင္စရာေကာင္းမွန္း” သူ ေတြ႔ရွိခဲ့ ရပါ တယ္။
ကိုမ်ိဳးမင္းခင္ဟာ အမ်ိဳးသား ၆ ေယာက္နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး ၆ ေယာက္ပါတဲ့ အဲ့ဒီေဆြးေႏြးပြဲကို တက္ခဲ့သူတေယာက္ ျဖစ္ပါတယ္။
သူက “ဟုိတယ္မွာ အခန္း ၁၅ ခန္းကေန အခန္း ၂၀ ေလာက္ တလငွားၿပီး ေက်ာင္းသားေတြေရာ၊ ဆရာေရာ အတူေနၾကတာ။ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ကူးမႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အေျခခံေတြ၊ သီအိုရီပိုင္း လက္ေတြ႔ပိုင္း စသျဖင့္ ေလ့လာရတယ္။ တကယ္ကို အားစိုက္ရတဲ့ သင္ ခန္းစာမ်ိဳးေတြပါ” လို႔ ေျပာပါတယ္။ သူက ထုတ္လုပ္ေရး ေနာက္ဆံုးအဆင့္ အယ္ဒီတာ (Post-production editor) အျဖစ္နဲ႔ YFS မွာ ေလာ ေလာဆယ္ အလုပ္လုပ္ေနသူပါ။
“ဒီ့ထက္ပိုေလ့လာခ်င္ေသးရင္ေတာ့ အခုဆို ဇာတ္ညႊန္းေရးတာ၊ တည္းျဖတ္တာ၊ ေလ့လာဆန္း စစ္တာ (Film analysis)၊ အသံဒီဇိုင္းနဲ႔ တ ျခားသင္ခန္းစာေတြပါ ရွိေနၿပီ” လို႔လည္း သူက ျဖည့္ေျပာပါတယ္။
ကာကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္က အျခားက႑ေတြရဲ႕ ဘတ္ဂ်က္ေတြထက္ ထိပ္ဆံုးမွာရွိၿပီး စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွာ ႏွစ္ ၅၀ နီးပါးေနခဲ့ရ တဲ့ ႏိုင္ ငံတခုမွာ တီထြင္ဖန္တီးရတဲ့ လုပ္ငန္းေတြဟာ အစိုးရအေထာက္အပံ့မရွိဘဲ ညိွဳးႏြမ္းခဲ့ရတာပါ။
႐ုပ္ရွင္႐ိုက္ကူးသူအမ်ားစုက ႏွစ္ ၄၀၊ ၅၀ ၾကာေနၿပီျဖစ္တဲ့ ကင္မရာအိုႀကီးေတြကို ေခ်ာ့ေမာ့သံုးၿပီး အလုပ္လုပ္ရတယ္။ ေခတ္မီ႐ိုက္ကူး ေရး နည္းပညာနဲ႔ အကၽြမ္းတဝင္ရွိတဲ့ အရည္အခ်င္း ျပည့္ဝသူေတြလည္း ရွားပါးတယ္လို႔ ျမန္မာ့႐ုပ္ရွင္ လုပ္ငန္း (Myanmar Motion Picture Enterprise) ရဲ႕ အၿငိမ္းစား ဒါ႐ိုက္တာ ဦးျမင့္သိန္းေဖက ဆိုပါတယ္။ သူက ေလာေလာဆယ္ ရန္ကုန္ ယဥ္ေက်းမႈတကၠသိုလ္မွာ ႐ုပ္ရွင္ ရိုက္ ကူးေရးပညာ (Cinematography) နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခ်ိန္ပိုင္း ပါေမာကၡအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေနသူျဖစ္ပါတယ္။
“နည္းပညာနဲ႔ သီအုိရီ အပိုင္း ၂ ခုစလံုးမွာ YFS က အေတာ္ေလး အေထာက္အကူေပးပါတယ္။ ဒီ လို အကူအညီေပးတာဟာ ေက်ာင္းသား ေတြအတြက္ သိပ္ေကာင္းပါတယ္။ စဖြဲ႔ကတည္းက ေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့တာဆိုေတာ့ YFS အ ေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္းသိပါတယ္” လို႔လည္း သူက ေျပာပါေသးတယ္။
ပထမဆံုး ေဆြးေႏြးပြဲ ၿပီးတဲ့အခါမွာ ဒါနဲ႔ မလံုေလာက္ဘူးလို႔ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ပဲ လင္ေဆး မဲရစ္ဆင္ သေဘာေပါက္မိခဲ့ပါ တယ္။ ဒါ ေၾကာင့္ ျမန္ မာျပည္ကို ေနာက္တေခါက္ျပန္လာဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်လိုက္ပါတယ္။ သူနဲ႔ သူ႔အဖြဲ႔မွာရွိတဲ့ အရည္အေသြးေတြကို ေရရွည္ကာ လတခု ၾကာေအာင္ လက္ဆင့္ကမ္းႏိုင္မွပဲ သူတို႔ရဲ႕ အားထုတ္မႈက အရာေရာက္မယ္ဆိုတာ သိတာကိုး။
“ဒါေၾကာင့္ က်မတို႔ အၿမဲတမ္း ျပန္လာေနတာေပါ့။ အရင္ကဆိုရင္ အေျခခံေဆြးေႏြးပြဲေတြကို ၂ ႏွစ္ တခါလုပ္တယ္။ ဒါေပ မယ့္ သင္တန္းသား အေရအတြက္က အဆနဲ႔တက္လာတာမို႔ ဒီႏွစ္ကစၿပီး အေျခခံေဆြးေႏြးပြဲကို ႏွစ္တိုင္း လုပ္ သြားမယ္” လို႔ သူက ေျပာျပပါတယ္။
မီဒီယာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အရင္က နည္းနည္း ဒါမွမဟုတ္ လံုးဝ အေတြ႔အႀကံဳ မရွိခဲ့သူေတြကိုေတာင္ပဲ YFS က ႀကိဳဆိုလ်က္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပ မယ့္ သင္တန္းသားအျဖစ္ လက္ခံဖို႔အတြက္ေတာ့ သတ္မွတ္ခ်က္ (Criteria) ေတြ ထားထားပါတယ္။
“က်မတို႔ တကယ္လိုခ်င္တာက စိတ္အားထက္သန္မႈ (Passion) ရွိသူေတြပါ။ ဒါေၾကာင့္ ႐ိုက္ကူးသူ တကယ္ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္၊ သင္ခန္းစာ ေတြကေန တစံုတရာ ဆက္လုပ္ႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆသူေတြကိုပဲ က်မတို႔ ေရြးပါတယ္။ အျခားသူ ေတြ ထက္စာရင္ အခြင့္အလမ္း ပိုနည္း ပါး သူေတြ၊ စီးပြားေရးအရ မေခ်ာင္လည္သူေတြ၊ ၿပီးေတာ့ ဒီႏိုင္ငံမွာပဲေနမယ္လို႔ စိတ္ပိုင္းျဖတ္ ထား သူေတြကို က်မတို႔ ရွာေနပါတယ္” လို႔ လင္ေဆး မဲရစ္ဆင္က ေျပာပါတယ္။
ဘာျဖစ္လို႔ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္႐ိုက္ကူးမႈက YFS ရဲ႕ အခရာျဖစ္ရတာလဲလို႔ ေမးၾကည့္ေတာ့ သူက ခ်က္ခ်င္းပဲ “မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္က သိပ္စစ္ မွန္ တာကိုး” လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ဇာတ္ညႊန္းေရးတာ၊ ထုတ္လုပ္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ သင္တန္းေတြ က်မတို႔ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ကေတာ့ က်မတို႔အတြက္ အဓိကအရင္းခံ တြန္းအားပါ။ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ဆိုတာဟာ တ ကယ့္ဘဝ၊ တကယ့္လူေတြနဲ႔ တကယ့္လူေတြ ရဲ႕အေၾကာင္းေတြျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ခံစားမႈနဲ႔ဆိုင္တယ္၊ ကဗ်ာဆန္တယ္၊ အားလံုးပဲေလ။ ရွင္ဟာ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ႐ုိက္ကူးသူဆိုရင္ ဘဝကို မွတ္တမ္းတင္ရံု သက္သက္မဟုတ္ဘဲ ဘာသာျပန္ ပံုေဖာ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ လူတိုင္း နီးပါးမွာ သူတို႔ဘဝအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေစ သူတို႔ေလ့လာခဲ့ရတဲ့ သင္ခန္းစာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ျဖစ္ေစ ေဝငွစရာ တ စံုတရာ ရွိၾကတာပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္႐ုိက္ ကူးသူက သူ႔အလုပ္သူလုပ္ၿပီး အဲ့ဒါေတြကို သိရေအာင ္မႀကိဳးစားသေရြ႕ အဲ့ဒီ ေဝ ငွစရာေတြကို သူတို႔ သိခ်င္မွ သိပါလိမ့္မယ္” လို႔လည္း သူက ရွင္းျပပါတယ္။
YFS ရဲ႕ ေက်ာင္းသူေဟာင္းျဖစ္ၿပီး ဝႆန္ဖလင္ပြဲေတာ္ကို တည္ေထာင္သူတေယာက္ျဖစ္တဲ့ မသူသူရွိန္ကေတာ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ယဥ္ ေက်း မႈအေပၚ ျပည္သူလူထုရဲ႕အသိက အေတာ္ေလး ႏုနယ္ေသးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
“မႏွစ္က က်မတို႔ ပထမဆံုးက်င္းပတဲ့ ဖလင္ပြဲေတာ္မွာ ျမန္မာေတြ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ ရွင္နဲ႔ ဇာတ္လမ္းတို ၂၀ ေက်ာ္ကို ျပသခဲ့ပါ တယ္။ လူထုရဲ႕ စိတ္ဝင္စားမႈကိုလည္း ရရွိခဲ့ပါတယ္။ အရင္တုန္းကဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ေတြကို လူထုက ၾကည့္ခြင့္ရ ႏိုင္တဲ့ေန ရာမရွိဘူးေလ” လို႔ မသူသူရွိန္က ေျပာပါတယ္။ သူက ႏိုင္ငံတကာဆု ရထားတဲ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္႐ိုက္ကူးသူပါ။
ကြန္ပ်ဴတာနည္းပညာေတြ၊ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ေတြမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕က တခါတရံ ကမကထျပဳ စီစဥ္ေပးခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္႐ိုက္ကူး မႈဆိုင္ ရာ သင္တန္းတုိေတြ၊ ၿပီးေတာ့ YFS ရဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲေတြက လူငယ္ေတြ သူ႔တို႔ကိုယ္တိုင္ မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္႐ိုက္ကူးႏိုင္တဲ့ အခြင့္အ လမ္းရလာ ေအာင္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစခဲ့တယ္လို႔လည္း ဦးျမင့္သိန္းေဖက ေျပာပါတယ္။
မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြက ယေန႔ ျမန္မာျပည္မွာ သိပ္လူႀကိဳက္ မမ်ားေသးေပမယ့္ ျမန္မာေတြကေတာ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္နဲ႔ မစိမ္းေတာ့ဘူးလို႔ သူ က ဆိုပါေသးတယ္။
“ျမန္မာ႐ုပ္/သံဌာနေတြက ကေန႔ ထုတ္လႊင့္တာ အမ်ားစုဟာ သတင္းေတြ သက္သက္ပါပဲ။ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ေတြ အေစာပိုင္းတုန္းကေတာ့ အစိုးရ က မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြ ႐ိုက္ကူးထုတ္လႊင့္ခဲ့ဖူးတယ္။ အဲ့ဒါေတြထဲမွာ ျမန္မာ့မီးရထား ႏွစ္ ၁၀၀ ျပည့္အေၾကာင္း၊ ၿပီးေတာ့ က်န္းမာေရး၊ မူး ယစ္ေဆး ဝါးနဲ႔ အျခား အေၾကာင္းအရာတခ်ိဳ႕ ပါတယ္” လို႔ ဦးျမင့္သိန္းေဖက ထပ္ေျပာပါတယ္။ သူက တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြ ရိုက္ကူးထုတ္ လုပ္မႈ မွာ ပါဝင္ ပတ္သက္ ခဲ့သူပါ။
သူက ဆက္ၿပီး “ဝမ္းနည္းစရာေကာင္းတာကေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဘတ္ဂ်က္ေတြ အေလွ်ာ့ခံရၿပီး ဖလင္ မဝယ္ႏိုင္ေတာ့တာပါပဲ။ ဒီလိုနဲ႔ မွတ္ တမ္း႐ုပ္ရွင္ စီမံကိန္းေတြ ရပ္ဆိုင္းခဲ့ရၿပီး က်ေနာ္တို႔ လုပ္ႏိုင္တာဆိုလို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အႀကီးအ ကဲေတြရဲ႕ ခရီးစဥ္ေတြကို ကင္မရာနဲ႔ မွတ္တမ္း တင္တာပဲ ရွိပါတယ္” တဲ့။
မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြဟာ စီးပြားေရးအရ အက်ိဳးအျမတ္ မရွိတဲ့အတြက္ ပုဂၢလိကက႑မွာဆိုရင္ အဲ့ဒီ႐ုပ္ရွင္ေတြ ႐ိုက္ကူး ဖို႔ စိတ္ဝင္စားတဲ့ သူ အနည္းငယ္ပဲ ရွိတယ္လို႔လည္း သူက ျဖည့္ေျပာပါေသးတယ္။
“ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြမွာေတာင္မွပဲ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ကူးသူေတြက သူတို႔အလုပ္ေတြ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ေငြေၾကး အကူအညီေတြအေပၚ မွီခိုေန ရ တာပါ။ ဆိုေတာ့ အရင္းအျမစ္အရ သိပ္အကန္႔အသတ္ရွိၿပီး စိတ္ကူးယဥ္ဇာတ္လမ္း ႐ိုက္ကူး မႈက အရမ္းကို ပိုၿပီးလူႀကိဳက္မ်ားေနတဲ့ ျမန္မာ ႏိုင္ငံလို ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာ တိုးတက္ေအာင္ျမင္တဲ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ယဥ္ေက်းမႈတခု ဖန္တီးဖို႔ အခ်ိန္ယူရမွာကေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ” လို႔ ဦးျမင့္ သိန္း ေဖက ဆိုပါတယ္။
ထူးဆန္းတာကေတာ့ YFS ေက်ာင္းသားေတြ ႐ိုက္ကူးခဲ့တဲ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္အမ်ားစုကို ျမန္မာျပည္မွာ လူအမ်ားႀကီး မသိၾကေပမယ့္ တ ခ်ိဳ႕ ႐ုပ္႐ွင္ေတြကို ကမာၻတလႊားက ႏိုင္ငံတကာ ဖလင္ပြဲေတာ္ေတြမွာ ျပသခဲ့ၿပီး ဇာတ္လမ္း ၃ ခုက ဆုေတြ ရခဲ့တယ္ဆိုတာပါပဲ။ အဲ့ဒီ ဆု ေတြ ထဲမွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ အေကာင္းဆံုးဇာတ္လမ္းတိုအတြက္ National Geographic Allroads Award လည္း ပါဝင္ပါတယ္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္အကုန္မွာ YFS က ပထမဆံုး မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္လမ္းရွည္ကို ထုတ္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ “ပင့္သက္ မ႐ႈႏိုင္ခ်ိန္ (When Time Stops Breathing)” လို႔ အမည္ရတဲ့ ျပသခ်ိန္ ၁ နာရီခြဲၾကာတဲ့ ဒီဇာတ္လမ္း ဟာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တုန္းက ဧရာဝတီျမစ္ဝကၽြန္းေပၚမွာ လူအနည္းဆံုး ၁၃၈ ၀၀၀ ေသေစခဲ့တဲ့ နာဂစ္ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္း ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းကို ႐ိုက္ကူးထားတာပါ။ ဒီဇာတ္လမ္းဟာ ျမန္မာေတြ ျမန္မာျပည္မွာ ႐ိုက္ကူးတဲ့ ပထမဆံုး မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ဇာတ္လမ္းရွည္ လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ကစလို႔ (ျမန္မာျပည္မွာ မျပရေသးေပမယ့္) ဒီဇာတ္ ကားကို ႏိုင္ငံတ ကာမွာ ျပသခဲ့ၿပီး ေလာေလာဆယ္ ဆု ၆ ဆု ရရွိထားၿပီးပါၿပီ။
“ဒီဇာတ္ကားက ဆုတဆု ထပ္ရျပန္ၿပီလို႔ သိရတိုင္း က်မ ေၾကကြဲရတယ္” လို႔ ရွင္ေဒဝီက ဆိုပါတယ္။ သူက YFS ရဲ႕ သင္တန္းဆရာနဲ႔ မွတ္ တမ္း႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ကူးသူတေယာက္ျဖစ္ၿပီး “ပင့္ သက္ မ႐ႈႏိုင္ခ်ိန္” ႐ိုက္ကူး ေရးအဖြဲမွာ ပါခဲ့သူပါ။
“က်ေနာ္လည္း ဒီအတိုင္းပဲ ခံစားရတယ္” လုိ႔ ကိုမ်ိဳးမင္းခင္ကလည္း ေျပာပါတယ္။
သူတို႔နာမည္ေတြ ဒါမွမဟုတ္လည္း တျခားအဖြဲ႔သားေတြရဲ႕ နာမည္ေတြကို ဒီဇာတ္ကားကို ဘယ္သူေတြ ႐ိုက္ကူးတင္ ဆက္တယ္ဆို တဲ့ စာ ရင္းမွာ ရွာလို႔ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
“ဘယ္ေလာက္ထိ ပ်က္စီးဆံုး႐ံႈးမႈေတြ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာကို ထုတ္ေဖာ္တဲ့အတြက္ အစိုးရက အေရး ယူမွာကို ေၾကာက္တာမို႔ က်မတို႔အားလံုး နာမည္အတုေတြ သံုးခဲ့ပါတယ္” လို႔ ရွင္ေဒဝီက ဆုိပါတယ္။
“ဒီဇာတ္ကားက က်မတို႔ ေက်ာင္းကိုလည္း ထိခုိက္ႏိုင္ေသးတယ္ေလ။ အစိုးရက က်မတို႔ကို ဆက္ ခြင့္ မျပဳေတာ့ဘူးဆိုရင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ ေဆြးေႏြးမႈေတြကို ပိတ္လိုက္တယ္ဆိုရင္ေရာ။ က်မတို႔ကို အႏုပညာရွင္ေတြပါ၊ က်မတို႔ဖန္တီး တဲ့အရာေတြမွာ က်မတို႔နာမည္ေတြကို ျမင္ခ်င္ တာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ေက်ာင္းေရွ႕ေရးကို အေသအခ်ာ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ၿပီး နာမည္ဝွက္ ေတြသံုးဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပါ” လို႔ သူက ရွင္းျပ ပါေသး တယ္။
ကိုမ်ိဳးမင္းခင္ကေတာ့ အခုအခ်ိန္ဟာ ဒီဇာတ္ကားေနာက္ကြယ္မွာ ဘယ္သူေတြပါတယ္ဆိုတာကို ထုတ္ေျပာသင့္တဲ့ အခ်ိန္ျဖစ္တယ္၊ ဘာျဖစ္ လို႔လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ မီဒီယာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့တဲ့ အစိုးရသစ္ ရွိေနၿပီေလလို႔ ေျပာပါတယ္။ ေရွ႕လ ရန္ကုန္ မွာက်င္းပမယ့္ ဝႆန္ဖလင္ပြဲေတာ္မွာ ဒီဇာတ္ကားကို ပထဆံုးအႀကိမ္ ျပသမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ လင္ေဆး မဲရစ္ဆင္အတြက္ေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႔ အခုထိ ႐ုပ္သံဆင္ဆာဥပေဒကို မျပဌာန္းေသးတာမို႔ ႏိုင္ငံမွာ စစ္မွန္တဲ့တိုး တက္ မႈ တစံုတရာ ျမင္ရၿပီလို႔ အေသအခ်ာေျပာဖို႔ ခက္လွပါတယ္။
“အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ႐ုပ္ရွင္လုပ္ငန္းက ကုိယ္စားလွယ္ေတြပါတဲ့ ဆင္ဆာဘုတ္ အဖြဲ႔ဖြဲ မယ္လို႔ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန ညႊန္ၾကား ေရးမႉးခ်ဳပ္ ဦးရဲထြဋ္က က်မကို ေျပာျပပါတယ္။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကို ပံုႏွိပ္မီဒီယာလိုပဲ ေလွ်ာ့ခ်သြားမယ္လို႔ ေျပာေပမယ့္ ဘယ္လို ေလွ်ာ့ခ်သြားမယ္ဆိုတာကိုေတာ့ သူမေျပာႏိုင္ပါဘူး။ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ လိင္ပိုင္းအသား ေပးေဖာ္ျပမႈေတြ (Pornography) ကိုေတာ့ ဆင္ ဆာလုပ္ကို လုပ္ရမွာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အျခားကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ က်မ မသိ ဘူး” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
အစိုးရအေနနဲ႔ အခုဆိုရင္ ဆင္ဆာလုပ္တာေတြကို စတင္ေလွ်ာ့ခ်ေနပါၿပီလို႔ အရင္က အခ်ိန္အၾကာႀကီး တားျမစ္ခဲ့တဲ့ သရဲကားေတြ ျပန္ ႐ိုက္ ခြင့္ျပဳတာကို ဥပမာေပးၿပီး ဦးျမင့္သိန္းေဖက ေျပာပါတယ္။
“အခုဆိုရင္ အစိုးရက အရင္ကထက္ ပိုေပ်ာ့ေျပာင္းေနပါၿပီ၊ အရင္ကေလာက္ မတင္းက်ပ္ေတာ့ ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ တီထြင္ဖန္တီးမႈကို အားေပး အားေျမွာက္ျပဳဖို႔အတြက္ ကိုယ့္တီထြင္မႈက အမ်ိဳးသားစည္းလံုးညီညြတ္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဘာသာတရားကို မထိခုိက္သေရြ႕ ဆင္ဆာ လုပ္တာ ေတြကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး မလုပ္ဖို႔လိုတယ္။ တဖက္မွာလည္း တခုခု လုပ္မယ္ဆိုရင္ လုပ္တဲ့သူက ကိုယ့္အလုပ္အေပၚ တာဝန္ယူ ရမွာျဖစ္ တယ္” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ YFS က အစိုးရဖက္စပ္ တီဗီလိုင္းတခုနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး YFS ရဲ႕ ဇာတ္ကား ၂ ကား ျမန္မာျပည္မွာ ထုတ္လႊင့္ခဲ့ ပါ တယ္။ YFS အေနနဲ႔ ဇာတ္ကားေတြကို အစိုးရက လက္ခံလာေအာင္ ဆြဲေဆာင္ စည္း႐ံုမႈေတြ ပိုလုပ္ရမွာျဖစ္တယ္လို႔ လင္ေဆး မဲရစ္ ဆင္က ေျပာပါတယ္။
“ဒါကေတာ့ ကိုယ္ေနရာရလာေအာင္ ဖန္တီးတာပါပဲ။ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အရာပါ။ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈဟာ အေရးႀကီးတယ္လို႔ က်မ ထင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ အခုလို အသြင္ကူးေျပာင္းခ်ိန္ကာလမွာ ပိုထိထိေရာက္ေရာက္ ျဖစ္ ေအာင္ ပူးေပါင္းအားထုတ္ၾကဖို႔ အေရးႀကီး တယ္ လို႔ ထင္ပါတယ္” လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။
သူရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေတြဟာ ျမန္မာျပည္မွာ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ယဥ္ေက်းမႈ ျပန္႔ပြားလာေအာင္ နည္းလမ္းေတြ ရွာေနၾကတဲ့ သူ႔ ေက်ာင္း သားေတြအတြက္ သတင္းေကာင္းျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။
“မွတ္တမ္းရုပ္ရွင္က ႐ုပ္ရွင္ႀကီးေလာက္ လူႀကိဳက္ မမ်ားတာေတာ့ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ ဘ ဝအေၾကာင္း အရွိကို အရွိအတိုင္းတင္ျပ တာမို႔ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ကလည္း အေရးပါပါတယ္။ တဖက္မွာ စီးပြားအေရးအရ တြက္မယ္ဆို ရင္ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္က လက္ေတြ႔မက် ပါဘူး။ တကယ္လို႔ တီဗီလိုင္းေတြက မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြလႊင့္ဖို႔ စိတ္ဝင္စားတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ က် မတို႔မွာ ပိုၿပီး႐ိုက္ကူးႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွိလာမွာ အေသအခ်ာပါပဲ” လို႔ မၾကည္ျဖဴသွ်င္က ေျပာပါတယ္။ သူက ႐ုပ္ရွင္ ဒါ႐ိုက္တာတေယာက္ျဖစ္ၿပီး YFS ရဲ႕ National Geographic Award ဆုရွင္ပါ။
“လူေတြက မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြကို ကိုရီယားဇာတ္လမ္းတြဲေတြေလာက္ စိတ္မဝင္စားၾကတာေတာ့ သိပ္သိသာတယ္။ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ဆိုတာ က ဗီဒီယိုအေျခခံ ထုတ္ကုန္တခုပါ။ က်ေနာ့္အျမင္ကို ေျပာရရင္ေတာ့ လူေတြက မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ေတြ တီဗီမွာ ပိုၾကည့္ခြင့္ရလာမယ္ဆိုရင္ အဲ့ ဒါေတြကို ေတာင့္တလာမွာ အေသအခ်ာပါပဲ” လို႔ စိုင္းခြန္းခမ္က ဆိုပါ တယ္။ သူက မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ ႐ိုက္ကူးသူျဖစ္ၿပီး YFS ရဲ႕ ဝႆန္ဖလင္ ပြဲေတာ္ဆုရွင္ပါ။
ျမန္မာျပည္မွာ အခုဆိုရင္ အစိုးရဖက္စပ္ တီဗီလိုင္း ၅ လိုင္းရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာေတြ႐ိုက္ကူးတဲ့ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ေတြ တင္ဆက္ဖို႔ စိတ္ ဝင္စားမႈ ရွိမရွိဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကိုေတာ့ မေျဖႏိုင္ၾကပါဘူး။
၇ ႏွစ္တာ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ လုပ္ခဲ့ၿပီးေပမယ့္ လင္ေဆး မဲရစ္ဆင္ကေတာ့ YFS အေနနဲ႔ အမ်ားႀကီး ဆက္လုပ္ရဦးမယ္လို႔ ထင္ေန ဆဲ ပါ။ YFS က အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈအခန္းက႑ကို ေထာက္ခံတာမို႔ သူ႔အေနနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြ (အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒ သက အမ်ိဳး သမီး ေတြ) ကို YFS မွာ ပိုၿပီး လာေရာက္ သင္ယူေစခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။
“က်မတို႔ဆီမွာ အမ်ိဳးသမီး ဒါ႐ိုက္တာေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ကိုလည္း အမ်ိဳးသားေတြ နဲ႔ တန္းတူ က်မတို႔ အေထာက္အကူ ေပးပါ တယ္။ သင္တန္းေတြမွာ အၿမဲတမ္း အမ်ိဳးသား ၆ ေယာက္နဲ႔ အမ်ိဳးသမီး ၆ ေယာက္ ပါပါတယ္။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ အဲ့ဒီလိုျဖစ္ေအာင္ စီစဥ္ ရတာ မလြယ္ပါဘူး၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ႐ုပ္ရွင္႐ိုက္တာကို အမ်ိဳးသားေတြက အမ်ိဳး သမီးေတြထက္ ပိုစိတ္ဝင္စား ပံုေပၚ တာကိုး။ ဘာ ေၾကာင့္ အဲဒီလိုျဖစ္ရတာလည္း က်မ မသိဘူး” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ၿပီးေတာ့ YFS အေနနဲ႔ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ကို ျမန္မာျပည္မွာ လူႀကိဳက္မ်ားလာေအာင္ တစံုတရာ လုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္၊ ဒါဟာ YFS ရဲ႕ လက္ရွိ ေအာင္ ျမင္ မႈေတြထဲက တခုျဖစ္တယ္လို႔ သူက ယူဆထားတာပါ။
“အထူးသျဖင့္ ဝႆန္နဲ႔ လြတ္လပ္မႈအႏုပညာ (Art of Freedom) လို ႐ုပ္ရွင္ပြဲေတာ္ေတြမွာဆိုရင္ ငါလည္း ဒီပြဲအတြက္ ဇာတ္လမ္းတပုဒ္ ႐ိုက္ ခ်င္တယ္လို႔ ေျပာၾကတဲ့သူေတြ အမ်ားႀကီးပဲ။ တခ်ိဳ႕က က်မတို႔ ေက်ာင္းသားေတြ ျဖစ္ပါ တယ္။ အခုလို အမ်ားျပည္သူကို တင္ျပႏိုင္တဲ့အေပၚ သူတို႔အားလံုးက စိတ္လႈပ္ရွားေနၾကတာပါ။ တကယ့္ ဘဝအေၾကာင္း ႐ိုက္ကူးတင္ ျပႏိုင္တဲ့အေပၚ သူ႔တို႔ စိတ္လႈပ္ရွားေနၾကတာပါ” လို႔ လင္ ေဆး မဲရစ္ဆင္က ေျပာပါတယ္။
သူကဆက္ၿပီး “၂၀၀၄ မွာ YFS ကို က်မ စတင္တုန္းက အစီအစဥ္ အႀကီးႀကီးမဟုတ္ပါဘူး။ ေဆြး ေႏြးပြဲတခုပဲ လုပ္ဖို႔ပါ။ အခုေတာ့ YFS က ႀကီးထြားလာခဲ့ၿပီး အလုပ္အတူလုပ္ေနၾကသူေတြ တိုးတက္ေအာင္ျမင္လာၾကသလို ေက်ာင္းက လည္း တိုးတက္ေအာင္ျမင္ေနပါၿပီ။ ဆိုေတာ့ ေက်ာင္းရဲ႕အနာဂတ္က တကယ္တမ္း က်မအေပၚ မူမတည္ ေတာ့ပါဘူး။ သူတို႔အေပၚ မူ တည္ေနတာပါ။ YFS ကို သူတို႔ ေရွ႕ဆက္ၿပီး သယ္ ေဆာင္သြားၾကမွာပါ” တဲ့။
No comments:
Post a Comment