သမိုင္းဝင္ဓာတ္ပံုထဲက ကခ်င္ တိုင္းရင္းသူ လဖိုင္နဲမ္ရာ

လင္းသန္႔

ထုိင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း ခ်င္းေဒါင္းနယ္ရွိ ဘန္႔မိုင္ဆာမာခီဆိုတဲ့ ေက်းရြာရဲ႕ ၿခံဝန္းႀကီးတခုထဲမွာ ထူးထူးျခားျခား အုတ္ဂူတခုကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ထိုင္းဘုရင္မင္းျမတ္က ျမန္မာႏိုင္ငံက ကခ်င္တိုင္းရင္းသား စစ္ေျပးဒုကၡသည္ ေတြအတြက္ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္က ေနထိုင္ခြင့္ျပဳၿပီး တည္ေပးခဲ့တဲ့ ဘန္႔မိုင္ဆာမာခီရြာမွာေတြ႕ရတဲ့ အုတ္ဂူမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးထား ပါတယ္။

“အဘြား ေအာ္ဟစ္ဆူပူတိုင္း က်ေနာ္/က်မတို႔ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ညတိုင္း အဘြား နားမွာပဲ အားလံုး ေနခဲ့ၾကပါတယ္။

ေန႔တိုင္း အဘြားရဲ႕ ျပင္းထန္တဲ့ စကားလံုးေတြေၾကာင့္ ငိုခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ နံနက္တိုင္း ဘာဂ်ာသံေတြနဲ႔ က်ေနာ္/က်မတို႔ကို သက္ေသာင့္သက္သာ ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။

အဘြားက က်ေနာ္/က်မတို႔ကိုႀကံ့ခိုင္ဖို႔၊ ပညာရွိဖို႔၊ ႏူးညံ့သိမ္ေမြ႔ဖို႔နဲ႔ သတိထားတတ္ဖို႔ သင္ေပးခဲ့ပါတယ္။

က်ေနာ္/က်မတို႔ရဲ႕ ခ်စ္လွစြာေသာ ဆရာ၊ အဘြား၊ က်ေနာ္/က်မတို႔ကို လံႈ႕ေဆာ္ေပးႏိုင္ခဲ့သူ

အဘြားသို႔ …

အဘြားကို မ်ားစြာေသာ ခ်စ္ျခင္းျဖင့္”

အုတ္ဂူအတြင္းမွာ လွဲေလ်ာင္းကာ ခရစ္ေတာ္ ထံပါး အိပ္စက္အနားယူေနသူကေတာ့ျမန္မာ့သမိုင္း စာမ်က္ႏွာ ထဲက လြတ္လပ္ေရးဖခင္ႀကီး အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔အတူ ဓာတ္ပံုထဲမွာေတြ႔ရတဲ့ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီး ၆ ဦး အနက္ တဦးျဖစ္သူ လဖိုင္နဲမ္ရာ (Laphai Nem Ra) (အသက္ ၈၁ ႏွစ္) ဆိုသူပါပဲ။

အသက္ ၃၂ ႏွစ္ေက်ာ္အရြယ္မွာလုပ္ႀကံသတ္ ျဖတ္ခံခဲ့ရတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို သက္ရွိထင္ရွား ရွိစဥ္ ကာလက႐ိုက္ကူး မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ၾကတဲ့ သမိုင္းဝင္ ဓာတ္ပံု၊ မွတ္တမ္းေတြထဲမွာ ျမင္ၾက၊ ေတြ႕ၾကရတဲ့ အခါ ၿပံဳးရယ္တဲ့ ဓာတ္ပံုဆိုတာမရွိသေလာက္ကို ရွားပါးလြန္းပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ သြားေပၚေအာင္ ၿပံဳးရယ္ေနတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ကခ်င္အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔တြဲ ႐ိုက္ထားတဲ့ သမိုင္းဝင္ ဓာတ္ပံုတပံုကေတာ့ ေတြ႔ရသမွ်မွတ္တမ္းဓာတ္ပံုေတြထဲမွာ အထူးျခားဆံုးထဲက တခုလို႔ ေျပာရမယ္ ထင္ပါတယ္။

ဒီဓာတ္ပံုကို ျပည္နယ္၊ ျပည္မ အတူတြဲလ်က္ ၿဗိတိသွ် ကိုလိုနီအစိုးရထံက လြတ္လပ္ေရး ရယူေရး ကခ်င္ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးဖို႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ကို ၁၉၄၆ ခုႏွစ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ ဆန္း သြားေရာက္စဥ္က ႐ိုက္ကူးခဲ့တာပါ။

ၿပံဳးရႊင္ရယ္ေမာေနတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ အတူဓာတ္ပံုထဲမွာေတြ႔ရတဲ့ ကခ်င္အမ်ိဳး သမီးေတြဟာ (ညာမွ ဝဲသို႕) ေဂါလူလု (Gawlu lu)၊ နန္စဲန္း (Nang Seng)၊ အင္ခြန္ေဘာ့ခ္ (N hkum Bawk)၊ ေခါန္ ေရာ္မေခါင္ ( Hkawn Raw Makawng)၊ ေကာ လင္းဂ်ာေဘာက္ (Collin Ja bawk)၊ လဖိုင္နဲမ္ရာ (lahpai Nem Ra) တို႔ ျဖစ္ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကို ဧည့္ဝတ္ႀကိဳဆိုခဲ့ၾကသူေတြလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီး ၆ ဦးထဲမွာ ေခါန္ေရာ္ မေခါင္ (Hkawn Raw Makawng) တဦးတည္းသာ ယေန႔တိုင္ သက္ရွိထင္ရွားက်န္ရွိေနၿပီး ျမစ္ႀကီး နားၿမိဳ႕မွာ သမီးျဖစ္သူနဲ႔ ေနထိုင္ပါတယ္။

ၿပံဳးရႊင္ရယ္ေမာေနတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ အတူ မွတ္တမ္းတင္ခံရသူ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီး ၆ ဦး ဟာ စိတ္ဝင္စားစရာ သမိုင္းေၾကာင္း ကိုယ္စီ ရွိၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အဲဒီ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီး ၆ ဦးလံုးဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကြယ္လြန္သူ အာဏာရွင္ႀကီး ဦးေနဝင္းရဲ႕ ရန္သူေတာ္စာရင္းဝင္ခဲ့ရၿပီး သူတို႔မ်ိဳးဆက္ အားလံုးနီးပါးဟာ ျမန္မာအစိုးရအဆက္ဆက္ကို တိုင္းရင္းသား တန္းတူေရး၊ ကိုယ္ပိုင္ ျပ႒ာန္းခြင့္တို႔အတြက္ အန္တုပုန္ကန္ေနၾကတဲ့ ကခ်င္လြတ္ ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕ (KIA) ေတြျဖစ္သြားခဲ့ၾကတယ္လို႔ သိရတယ္။

ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသား မစၥတာေကာလင္းနဲ႔ အိမ္ ေထာင္က်ကာ အဂၤလန္မွာ သြားေရာက္ေနထိုင္ခဲ့ ေသာ္လည္း ကခ်င္ေျမမွာသာ ေနလိုတဲ့အတြက္ ျပန္ လာတဲ့အခါ ေကာလင္းဂ်ာေဘာက္ျဖစ္သြားတဲ့ကခ်င္ အမ်ိဳးသမီး ကလည္း သက္ရွိထင္ရွား မရွိေတာ့ပါဘူး။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းနဲ႔ တြဲ႐ိုက္ထားတဲ့ ဓာတ္ပံု ထဲမွာဗိုလ္ခ်ဳပ္ရဲ႕ ဘယ္ဘက္အစြန္ဆံုးက တေယာက္ကေတာ့ လဖိုင္နဲမ္ရာ ဆိုသူျဖစ္တယ္လို႔ သူ႔ရဲ႕ သမီးႀကီးျဖစ္တဲ့ မနမ္ခြန္ရာက ေျပာျပပါတယ္။

လဖိုင္နဲမ္ရာ (Lahpai Nem Ra) ကို ၁၉၂၁ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၉ ရက္ေန႔မွာ ကခ်င္ျပည္နယ္ ေခါင္လန္ဖူး၊ ပူတာအိုနယ္မွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။

ဒုတိယ ကမာၻစစ္တြင္းကာလ အာသံ၊ အိႏၵိယ၊ ထိုင္း စစ္တပ္က ဆရာဝန္ေတြ၊ ကခ်င္ သူနာျပဳေတြနဲ႔ အတူ နဲမ္ရာလည္း စစ္ေျမျပင္ေတြမွာ ျဖတ္သန္းခဲ့တယ္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ကာလ နာဒီယ အိႏၵိယ ေလထီးစစ္တပ္ စခန္းမွာလည္း နဲမ္ရာက တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္။

ဒီလို ဒုတိယ ကမာၻစစ္ကာလ ျဖတ္သန္းခဲ့ၿပီး လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္းက လူမႈေရး အစရွိတဲ့ ကိစၥေတြမွာ နဲမ္ရာ က ပါဝင္ျဖတ္သန္းခဲ့တယ္။

အသက္ ၈၁ ႏွစ္အရြယ္အေရာက္ ၂၀ဝ၁ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၁ ရက္ေန႔မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံ ခ်င္းမိုင္ခ႐ိုင္၊ ခ်င္းေဒါင္း နယ္က ဘန္႔မိုင္ဆာမာခီ ကခ်င္ ေက်းရြာမွာပဲ ကင္ဆာေရာဂါနဲ႔ ကြယ္လြန္သြားခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

လဖိုင္ နဲမ္ရာဟာ မနမ္ဘရန္နဲ႔ အိမ္ေထာင္က်ခဲ့ၿပီး သားသမီး ၆ ဦးထြန္းကားခဲ့ပါတယ္။

သူတို႔ေတြကေတာ့ မနမ္ခြန္ရာ (ဘန္႔မိုင္ဆာ မာခီမွာေနတဲ့ သမီးႀကီး)၊ မနမ္ကုမ္းဒီ (တိုက္ပြဲက်သြားတဲ့ သား) ၊ မနမ္လုေတာင္ (ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕)၊ မနမ္ေနာ္ဂ်ာ (လက္ရွိ ဘန္႔မိုင္ ဆာမာခီ)၊ မနမ္လေအာင္ (၁၉၈၈ ခု ႏွစ္ KIA နဲ႔ ျမန္မာအစိုးရ စစ္ပြဲမွာ တိုက္ပြဲက်သြား)၊ မနမ္ဒြဲရာ (မိုင္းျဖတ္) တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။

လဖိုင္ နဲမ္ရာဟာ အဂၤလိပ္၊ ဗမာ၊ နန္ဂ္၊ ဟင္ဒီ၊ ကခ်င္ စတဲ့ ဘာသာစကားေတြကို ကြ်မ္းကြ်မ္းက်င္က်င္ ေျပာတတ္ၿပီး လြတ္လပ္ေရး စစ္ႀကိဳ၊ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ ကာလကို ျဖတ္သန္းခဲ့ရသူ၊ ပါလီမန္ေခတ္၊ မဆလ ေခတ္စတဲ့ ေခတ္အဆက္ဆက္ကို ျဖတ္သန္း ခဲ့သူပါလို႔ လဖိုင္နဲမ္ရာရဲ႕ သားတဦးျဖစ္တဲ့ မနမ္ေနာ္ဂ်ာက ေျပာပါတယ္။

သက္ရွိထင္ရွား ရွိစဥ္ကာလတေလွ်ာက္ ျပည္ေထာင္စုအေရး၊ ကခ်င္အမ်ိဳးသားေရးနဲ႔ ေဒသဆိုင္ရာ အေရးေတြကို တက္တက္ျြကျြက ပါဝင္ခဲ့သူ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း သူက ဆက္ေျပာပါတယ္။

“က်ေနာ့္အေမက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို သိပ္ျမတ္ႏိုးၿပီးသိပ္ခ်စ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔နဲ႔အတူ လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးစားစဥ္တုန္းကလည္း စိတ္အားထက္သန္ရွိခဲ့တယ္။ အခုေတာ့ သူက ေသသာသြားတယ္၊ သူလိုခ်င္ ျမတ္ႏိုးတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုတာလည္း ဘာမွန္းသိမသြားရေတာ့ဘူး” လို႔ မနမ္ေနာ္ဂ်ာက ေျပာပါတယ္။

နဲမ္ရာဟာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ကခ်င္တိုင္းရင္းသားေတြအေပၚအကူအညီေပးေရး ကိစၥကနဦးေျခလွမ္း အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေရးအတြက္ ပညာေပးအစီအစဥ္ေတြမွာ ပါဝင္ခဲ့တယ္လို႔လည္း သိရပါတယ္။

အထူးျခားဆံုး နဲမ္ရာရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္က ေတာ့ ေက်းလက္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈဆိုင္ရာ စာအုပ္ တအုပ္ျဖစ္တဲ့ ဆရာဝန္မရွိတဲ့ အရပ္မွာ (Where There Is No Doctor) ဆိုတဲ့ အဂၤလိပ္ ဘာသာနဲ႔ ေရးထားတဲ့ စာအုပ္ကို လဖိုင္နဲမ္ရာက ပထမဆံုး ကခ်င္ဘာသာ ျပန္ၿပီး ထုတ္ေဝခဲ့သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီစာအုပ္ကို ၿဗိတိသွ် စာေရးဆရာ ေဒးဗစ္ ဝါနာ၊ ကာ႐ိုး သူမန္၊ ဂ်ိန္း မက္စ္ဝဲလ္တို႔ ေရးသား ျပဳစုထားခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး လဖိုင္နဲမ္ရာက ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မွာ ၆ လ အတြင္း ကခ်င္ဘာသာနဲ႔ ဘာသာျပန္ဆိုမႈ ၿပီးဆံုးၿပီး စာအုပ္အျဖစ္ ထုတ္ေဝခဲ့တယ္။

ဒီစာအုပ္ရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူးနဲ႔ ေတာင္ေပၚေဒသ၊ ၿမိဳ႕ႀကီး ျပႀကီးတို႔နဲ႔ အလွမ္းေဝးရာ ေဒသေတြမွာ အေနမ်ား ၾကတဲ့ ကခ်င္ တိုင္းရင္းသားေတြအတြက္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ဗဟုသုတေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစခဲ့ၿပီး မလိုအပ္ဘဲ အသက္ဆံုး႐ံႈးမႈေတြ နည္းပါးခဲ့ရတယ္လို႔ ဘန္႔မိုင္ဆာမာခီေက်းရြာေန ကခ်င္ အဘိုးအိုတဦးက ေျပာပါတယ္။

ျပည္တြင္းစစ္နဲ႔ လံုးပန္းခဲ့ရၿပီး စစ္ေဘးဒဏ္ ေရွာင္ရင္း လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေလာက္က ထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း ခ်င္းေဒါင္းနယ္မွာ ထိုင္းဘုရင္မင္း ျမတ္ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႔ ရြာတည္ေပးခဲ့တဲ့ ဘန္မိုင္ဆာမာခီ ရြာကို လဖိုင္နဲမ္ရာရဲ႕ သမီးႀကီး မနမ္ခြန္ရာ ေရာက္လာပါတယ္။ သူနဲ႔ သူ႔မိခင္ဟာ ႏွစ္အေတာ္ၾကာ အဆက္အသြယ္ ျပတ္ေနခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

၁၉၈၇ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ၇ လၾကာ ေလ့လာေရး ခရီးသြားေရာက္ ေနထိုင္စဥ္ မိခင္အတြက္ အမွတ္တရ အိမ္အျပန္ လက္ေဆာင္ ပစၥည္းတခု ဝယ္လာခဲ့ေပမယ့္ အဲဒီအခ်ိန္ကာလက ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္နဲ႔ ကခ်င္တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႔ KIA တို႔အၾကား တိုက္ပြဲေတြက ျပင္းထန္ေနခဲ့ခ်ိန္၊ ကခ်င္တိုင္းရင္း သားေတြလည္း အလံုးအရင္းနဲ႔ စစ္ေဘးေရွာင္ခ်ိန္မို႔ မိခင္အတြက္ လည္း စိတ္ပူပန္ခဲ့ရတယ္လို႔ သမီးႀကီးျဖစ္သူ မနမ္ ခြန္ရာက ေျပာပါတယ္။

“က်မလည္း သူ႔အတြက္ လက္ေဆာင္ဝယ္လာတာကို ဘယ္လိုလူႀကံဳနဲ႔ ဘယ္လိုပို႔ရမလဲ စဥ္းစားေနခ်ိန္၊ တဖက္ကလည္း စိတ္ပူေနခ်ိန္၊ မၾကာဘူး ရက္ပိုင္းမွာပဲ သူက ဒီ ဘန္႔မိုင္ဆာမာခီ ကခ်င္ရြာေလးကို ဆိုက္ဆိုက္ ၿမိဳက္ၿမိဳက္ေရာက္လာခဲ့တာ” လို႔ သူကအတိတ္က ျဖစ္ရပ္ကို ေတြေတြ ေငးၾကည့္ရင္း ေျပာျပပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္နဲ႔ ကခ်င္လက္နက္ကိုင္ တို႔ၾကား စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ပြားၿပီး စစ္႐ံႈးေနခဲ့လို႔ ကခ်င္ေတြလည္း နီးစပ္ရာေဆြမ်ိဳးေတြ ရွိတဲ့အရပ္ကို ထြက္ေျပးၾကဖို႔ ကခ်င္လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေျပာတာနဲ႔ လဖိုင္နဲမ္ရာလည္း သမီးႀကီး မနမ္ခြန္ရာရွိရာ ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္႔မိုင္ရြာကေလးကို ေတာလမ္းခရီးေတြကို ခက္ခက္ ခဲခဲျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ေရာက္လာခဲ့ေတာ့တာလို႔ သူက ဆက္ေျပာတယ္။

ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေရာက္လာၿပီး လံုၿခံဳတဲ့ဘဝမွာ ေနထိုင္ရခ်ိန္မွာလည္း လဖိုင္နဲမ္ရာဟာ ကခ်င္တိုင္းရင္းသားတို႔ရဲ႕ ႐ိုးရာ၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ စာေပေတြ အေၾကာင္း တတ္ႏိုင္တဲ့ဘက္ကဆက္လက္အားျဖည့္ ေပးေနခဲ့တယ္လို႔ သိရ တယ္။

ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ကခ်င္ေတြ စုေဝးေနထိုင္ၾကတဲ့ ဒုတိယ ကခ်င္ေျမမွာ သူခ်စ္တဲ့ သမီးႀကီး မနမ္ခြန္ရာ ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ၿခံဝန္းထဲက အုတ္ဂူမွာ လဖိုင္နဲမ္ရာဟာ သူ႔မ်ိဳးဆက္ေတြရဲ႕ ေန႔စဥ္ လာပို႔တဲ့ပန္းေတြ၊ ေရေတြ နဲ႔ အိပ္စက္အနား ယူဆဲပါပဲ။

“သူ သိပ္ခ်စ္တဲ့ သူသိပ္ျမတ္ႏိုးတဲ့ ကခ်င္ေျမ မွာေတာ့ ေခါင္းခ် မသြားခဲ့ရဘူးေပါ့” လို႔ သားျဖစ္သူ မနမ္ေနာ္ဂ်ာ က ဆိုတယ္။

လဖိုင္နဲမ္ရာရဲ႕ ခင္ပြန္းသည္ျဖစ္သူ မနမ္ဘရန္ ကလည္း ဇနီးသည္ဆံုးပါၿပီးေနာက္ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္သြားခဲ့ၿပီး မႏၱေလးၿမိဳ႕မွာေနထိုင္တဲ့ သမီးတဦးရဲ႕ ေနအိမ္မွာပဲ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္က ကြယ္လြန္သြားခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။