အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (Proportional Representation, PR System) ကို ေအာက္ပါအတုိင္း အမ်ဳိးအစားသံုးမ်ဳိး ခြဲျခားက်င့္သံုးေလ့ရွိသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
(၁) ပါတီအလိုက္ အမည္စာရင္းကို မူတည္ၿပီး အခ်ဳိးက်ေရြးခ်ယ္သည့္စနစ္ (List Proportional Representation System)
ယင္းစနစ္သည္ ပါတီကိုသာ မဲေပးေရြးခ်ယ္ရျခင္းျဖစ္ၿပီး ပီအာရ္တြင္ အသံုးအမ်ားဆံုးလည္းျဖစ္သည္။ ပါတီမ်ားသည္ မဲဆႏၵနယ္ေျမတစ္ခုခ်င္းစီအတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အမည္စာရင္းကို တင္သြင္းစရာမလိုဘဲ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ လ်ာထားသူမ်ားကိုသာ အမည္စာရင္းထုတ္ျပန္ေပးရသည္။ မဲဆႏၵရွင္မ်ားက မဲေပးရာတြင္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို မဲေပးျခင္းမဟုတ္ဘဲ ပါတီ၏ မူ၀ါဒႏွင့္ ပါတီကလ်ာထားသည့္ ကိုယ္စားလွယ္စာရင္းကို ၾကည့္၍ ပါတီကိုသာ မဲေပးရျခင္းျဖစ္သည္။
ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးမွ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအတုိင္းအတာျဖင့္ ပါတီအလိုက္ရရွိေသာ လူထုေထာက္ခံမႈ မဲအေရအတြက္ေပၚ မူတည္ၿပီး ပါတီမ်ားရသင့္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ခဲြေ၀ေပးရျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းကိုယ္စားလွယ္ရာခိုင္ႏႈန္းအတိုင္း ပါတီမ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္လ်ာထားစာရင္းမွ ဦးစားေပးအဆင့္အတုိင္း လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ရသည္။ ပါတီမ်ားသည္လည္း ကိုယ္စားလွယ္ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ရေရးအတြက္ အနည္းဆံုးလိုအပ္ေသာ လူထုေထာက္ခံမႈရာခိုင္ႏႈန္းျပည့္မီရန္ လိုအပ္ပါသည္။
ယင္းစနစ္အားနည္းခ်က္မွာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ျပည္သူမ်ားအၾကား ထိေတြ႔ဆက္ဆံမႈ နည္းပါးျခင္း ျဖစ္သည္။ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားကလည္း သက္ဆိုင္ရာမဲဆႏၵနယ္ေျမရွိ ျပည္သူမ်ား၏ အခက္အခဲ၊ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ကူညီေျဖရွင္းေပးရန္ထက္ ပါတီ၏ လ်ာထားစာရင္းတြင္ ပါ၀င္ေရးကိုသာ အာ႐ံုစိုက္ လုပ္ေဆာင္တတ္ၾကသည္။ ထို႔ျပင္ မဲဆႏၵရွင္မ်ား မႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို ဖယ္ရွားႏိုင္သည့္ အာဏာသည္လည္း ျပည္သူ႔ထံတြင္မရွိဘဲ ပါတီထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားတြင္သာ ရွိေနသည္။ ယင္းစနစ္သည္ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ပါတီမ်ားကိုလည္း လႊတ္ေတာ္အတြင္း ပါ၀င္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အေရးတစ္ရပ္ျဖစ္ၿပီး ပါတီကို ေထာက္ခံသူ အနည္းငယ္ရွိ႐ံုျဖင့္ လႊတ္ေတာ္အတြင္း အၿမဲတမ္း ပါ၀င္ခြင့္ရေနမည္ျဖစ္သည္။ အဆိုးဆံုးအခ်က္မွာ ဤစနစ္ေၾကာင့္ လႊတ္ေတာ္အတြင္း ပါတီငယ္အမ်ားအျပားပါ၀င္လာၿပီး ၫြန္႔ေပါင္းအစိုးရ ဖြဲ႔ရႏိုင္သည္။
ထိုအခါ တိုင္းျပည္အတြက္ အေရးႀကီးေသာ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ျပည္သူမ်ား၏ နစ္နာမႈမ်ား၊ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ေသာ ဥပေဒမ်ားေရးဆြဲရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ ျပည္တြင္းစစ္ပြဲမ်ား၊ နယ္စပ္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ျဖစ္ပြားေသာ စစ္ပြဲမ်ား၊ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရးပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ ခံစားေနရေသာ ျပည္သူတုိ႔၏ ဒုကၡဆင္းရဲမ်ားကို ၿငိမ္းခ်မ္းပေပ်ာက္ေစရန္လည္းေကာင္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာတြင္ သေဘာတူညီမႈ မရႏိုင္ဘဲျဖစ္ေနတတ္သည္။
အဆိုပါစနစ္အား က်င့္သံုးေနသည့္ အခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အမည္စာရင္း(open list)ကို ထုတ္ျပန္ၿပီး အခ်ိဳ႕ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ မထုတ္ျပန္ပါ(closed list)။
(၂) ေပါင္းစပ္ထားေသာ အခ်ဳိးက် ေရြးခ်ယ္သည့္စနစ္ (Mix Member Proportional System)
မဲအမ်ားဆံုးရသူ အႏိုင္ရသည့္စနစ္ (First Past the Post, FPTP) ႏွင့္ အခ်ဳိးက် ကိုယ္စားျပဳစနစ္ (Propor tional Representation, PR System) တုိ႔မွ ေကာင္းက်ဳိးမ်ားအားလံုးကို ရရွိႏုိင္ေအာင္ ဖန္တီးထားေသာ စနစ္ဟု ဆိုသည္။ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ဦးေရ၏ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကို FPTP စနစ္ျဖင့္ ေရြးေကာက္ၿပီး က်န္သည့္အစိတ္အပိုင္းကို ပါတီစာရင္းအရ အခ်ဳိးက်စနစ္ (PR) ျဖင့္ ေရြးေကာက္ျခင္းျဖစ္သည္။
ဤစနစ္သည္ ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ ခြဲေ၀ေပးမႈ ႐ႈပ္ေထြးႏိုင္ျခင္း၊ မဲဆႏၵရွင္မ်ားကလည္း နည္းလမ္းႏွစ္မ်ဳိးျဖင့္ မဲေပးရသည့္အတြက္ အမွားအယြင္းမ်ားရွိႏိုင္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ လက္ရွိဒီမိုကေရစီႏွင့္ထိေတြ႔ကာစ ျမန္မာျပည္သူလူထုႏွင့္ ကိုက္ညီမႈ မရွိႏုိင္ေပ။ ထို႔ျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ျပည္သူမ်ားသည္ ႏုိင္ငံေရးတြင္ ပါ၀င္စဥ္းစားရန္ အခ်ိန္မရွိသည့္အျပင္ စိတ္ပါ၀င္စားမႈလည္း အလြန္အားနည္းေနေသးေသာေၾကာင့္ ပီအာရ္စနစ္ကို က်င့္သံုးရန္မွာ လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္ေခ်။
ေဒသအဆင့္ႏွင့္ ႏိုင္ငံအဆင့္မ်ားတြင္ ထိန္းညိႇမႈလုပ္ေဆာင္ရန္ လူဦးေရမ်ားေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အဆိုပါစနစ္ကို အသံုးျပဳသည္။ ပထ၀ီအအေျခအေန အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိေသာ၊ လူမႈေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ စီးပြားေရးပံုစံကြဲျပားမႈ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ယင္းစနစ္ကို က်င့္သံုးသည္။
(၃) လႊဲေျပာင္းေပးႏိုင္ေသာ မဲတစ္မဲစနစ္ (Single Transferable Vote System)
ယခုစနစ္မွာ ပိုမုိ႐ႈပ္ေထြးသည္။ ပါတီမ်ားက မဲဆႏၵနယ္ေျမတစ္ခုအတြက္ အႏိုင္ရႏိုင္မည့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ား အမည္စာရင္းကို နာမည္စာရင္းတင္သြင္းရသည္။ မဲဆႏၵနယ္ေျမတစ္ခုတြင္ ကိုယ္စားလွယ္ အေျမာက္အျမား ၀င္ေရာက္ယွဥ္ ၿပိဳင္ႏိုင္ၿပီး ရရွိသည့္မဲမ်ားကို တစ္ဦးခ်င္း အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲရေသာ နည္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ-ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ခုနစ္ေယာက္ရွိလွ်င္ မဲေပးရမည့္အကြက္မ်ားမွာ မိမိႀကိဳက္ႏွစ္သက္သူ တစ္ဦးထက္မကဘဲ ႏွစ္သက္ရာ အစဥ္လိုက္ မဲေပးေရြးခ်ယ္ခြင့္ရွိသည္။ မဲအမ်ားဆံုးရေသာ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းက လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္ရန္ ေသခ်ာႏိုင္ေသာ မဲအေရအတြက္ကို ခ်န္ၿပီး ပိုေသာမဲမ်ားကို ဒုတိယမဲအမ်ားဆံုးရသူ၏ မဲစာရင္းတြင္ ထည့္ေပါင္းေပးရသည္။
မဲအေရအတြက္ အနည္းဆံုးရေသာသူကို ဖယ္ထုတ္ပစ္ၿပီး ၎တို႔ရရွိေသာ မဲမ်ားအားလံုးကို ဒုတိယ၊ တတိယ မဲအမ်ားဆံုးရသူမ်ား၏ မဲစာရင္းတြင္ ထည့္ေပါင္းေရတြက္ေပးၿပီး ေရြးခ်ယ္ေသာစနစ္ ျဖစ္သည္။
ယင္းစနစ္သည္ တြက္ခ်က္မႈစနစ္မ်ား ႐ႈပ္ေထြးလြန္းေသာေၾကာင့္ ကမၻာေပၚတြင္ တစ္ႏုိင္ငံလံုးအဆင့္အျဖစ္ အိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံႏွင့္ ေမာ္လ္တာႏိုင္ငံတြင္သာ အသံုးျပဳလ်က္ရွိပါသည္။ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အသံုးျပဳေနသည့္ ပီအာရ္စနစ္ကို ၁၉၇၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွ စတင္၍ လစ္ဘရယ္ဒီမိုကရက္တို႔က မဲအမ်ားဆံုးရသည့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အႏုိင္ရသည့္ FPTP စနစ္သည္ အင္အားေကာင္းေသာ အစိုးရအဖြဲ႔မ်ားကို မဖြဲ႕စည္းႏုိင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာဆိုမႈမ်ား ရွိေနသည္။
No comments:
Post a Comment