လိင္စည္းမျခား ေနာက္တိုး ေရာဂါမ်ား

ေဒါက္တာသက္ဦး

လူသားရယ္လို႔ ျဖစ္တည္လာ ကတည္းက က်ား၊ မ ဆိုတဲ့ လိင္ကြဲျပားမႈနဲ႔ လူ႔ရာဇဝင္ကို စဥ္ဆက္ မျပတ္ ေအာင္ ေရးထိုးခဲ့ၾက တာပါပဲ။ ကိုယ္အဂၤါ ဖြဲ႔စည္း တည္ေဆာက္ပံု မတူကြဲျပားရာကေန သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ၊ ကန္႔သတ္ ခ်က္ေတြ အလိုလို ေပၚေပါက္ လာခဲ့ၾကတာေပါ့။

အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီး တာဝန္ေတြ ခြဲျခားကြဲျပားသလို ေရာဂါ ဘယေတြမွာလည္း အမ်ိဳးသားမွ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါ၊ အမ်ိဳးသမီးမွ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါ ဆိုတာေတြလည္း ကြဲျပားခဲ့ၾက ေလရဲ႕။

လူသားရဲ႕ အေျခခံ အဂၤါအစိတ္အပိုင္း ေတြမွာ ပါဝင္တဲ့ ႏွလံုး၊ အဆုတ္၊ အသည္း၊ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အစာ လမ္း ေၾကာင္း ေတြမွာျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြ တူၾကေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးမွာမွ ပါတဲ့ သားအိမ္လို အဂၤါရဲ႕ ေရာဂါေတြ က် ေတာ့ အမ်ိဳးသား ေတြမွာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးေပါ့။ ေနာက္ၿပီး ရင္ေသြးလြယ္၊ ေမြးဖြားရတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြ ကလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ သီးသန္႔ေရာဂါေတြ အျဖစ္သာ သတ္မွတ္သားထားခဲ့ၾကတာ ပါပဲ။

ေခတ္ႀကီးေတြရဲ႕ ေရြ႕လ်ား ေျပာင္းလဲမႈေတြ ကေန တဖန္ျပန္ၿပီး တန္းတူ အခြင့္အေရး ကိစၥေတြ၊ လိင္တူ ဆက္ဆံ ေပါင္းသင္းမႈေတြ ေပၚေပါက္လာလို႔လား၊ တိုးတက္လာတဲ့ သိပၸံနည္းပညာေတြက ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိ လာၾကလို႔လား အတတ္ မေျပာႏိုင္ေပမယ့္ အခုေတာ့လည္း အမ်ိဳးသမီးမွ ျဖစ္တာပါလို႔ ဆိုၾကတဲ့ ေရာဂါ ေတြက အမ်ိဳးသား ေတြမွာလည္း ျဖစ္တတ္တာကို ေတြ႔လာရျပန္ၿပီလို႔ ဆိုလာၾကျပန္ ပါတယ္။

အဲဒီ စိတ္ဝင္စားစရာ ေတြ႔ရွိမႈေတြကို ဗဟုသုတအေနနဲ႔ သာမက သတိမူစရာ အျဖစ္လည္း စဥ္းစားရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္သားကင္ဆာ

ကုန္လြန္ခဲ့တဲ့ ကာလေတြ တုန္းကေတာ့ ရင္သားကင္ဆာဆိုတာ အမ်ိဳးသမီးေတြ အတြက္ ဝဋ္ေႂကြးႀကီးတခု လိုသာ သတ္မွတ္ ထားခဲ့ၾကတာ မဟုတ္လား။ ရင္သားက အမ်ိဳးသားမွာလည္း ပါဝင္ေပမယ့္ ကေလးကို ႏို႔ခ်ိဳ တိုက္ေကြ်း ရတဲ့ တာဝန္အတြက္ တခ်ိဳ႕ ဇီဝကမၼ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ကေတာ့ ကြဲျပားေနခဲ့တာ ကိုး။ အမ်ိဳးသားမွာ ရင္သား ကင္ဆာ ေတြ႔ရတယ္ ဆိုရင္လည္း သိပ္ကံဆိုးတဲ့ ရွားပါးတဲ့ အေၾကာင္းလို႔သာ ထင္ၾကတာပါ။

အခုေတာ့ အဲဒီလို မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ က်ားက်ားႀကီးေတြ ကေန မမျဖစ္ခ်င္လို႔ မြမ္းမံတာေတြ လုပ္လာ ၾက လို႔ပဲ လား မသိ၊ က်န္းမာေရး သိပၸံသုေတသန ခန္႔မွန္းခ်က္ တခ်ိဳ႕ရဲ႕ အဆိုေတြက ၂၀၁၄ ေလာက္မွာ အမ်ိဳး သားေတြ ၄၀ဝ၀ ေလာက္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္လာဖြယ္ရွိၿပီး အဲဒီေရာဂါေၾကာင့္ ၄၀ဝ ေလာက္ ေသဆံုး ရ ဖြယ္ ရွိေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီအခ်က္က အမ်ိဳးသားေတြ မွာလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္တာကို သတိမူဖို႔ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တခု ျဖစ္လာ ပါၿပီ။

မေဟာ္မုန္း အီစထ႐ိုဂ်င္ (Estrogen)

အမ်ိဳးသမီးေတြမွာက ပိုၿပီး ပမာဏမ်ားလို႔ မ,ေဟာ္မုန္းလို႔ ေခၚေပမယ့္ အီစထ႐ိုဂ်င္က က်ားေရာ မ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမွာ ပါရွိ ေနတာပါ။

အဲဒီ ေဟာ္မုန္း လံုေလာက္တဲ့ ပမာဏ ရွိေနတာက အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ က်န္းမာေရး အတြက္ အေရးပါ တန္ဖိုးရွိ ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ေလ့လာခ်က္ေတြ အရ အီစထ႐ိုဂ်င္ေလ်ာ့နည္းတဲ့၊ အသက္အရြယ္ရ လာတဲ့ အမ်ိဳးသား ေတြမွာ လည္း လိင္ဆိုင္ရာ စြမ္းေဆာင္ရည္ ေလ်ာ့က်လာတာ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တက္ၿပီး ဝလာတာေတြ ေတြ႔ရပါ တယ္။

က်ားေဟာ္မုန္း တက္စတိုစတီ႐ုန္း ေလ်ာ့နည္းလာတာလည္း ထပ္ေလာင္းပါ ဝင္တာေပါ့။ အဲဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားေတြ လည္း ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေဟာ္မုန္းပမာဏ စစ္ေဆးရာမွာ မ,ေဟာ္မုန္း စစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္ လာပါသတဲ့။

အ႐ိုးပါး၊ အ႐ိုးပြေရာဂါ

အ႐ိုးေတြရဲ႕ သိပ္သည္းဆ ေလ်ာ့နည္းလာတတ္ တာက အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေတြ႔ရမ်ားတာ ပါ။ မေဟာ္မုန္း ေလ်ာ့နည္းလာတဲ့ ေသြးဆံုးကာလေတြမွာ အ႐ိုးျပႆနာက အေတာ္ ဂ႐ုစိုက္စရာ အျဖစ္ ေတြးဆခဲ့ၾက တာပါ။ ဒါေပမယ့္ အခုေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြ မွာလည္း ေတြ႔လာရပါၿပီ။ ေရာဂါသည္ေတြရဲ႕ ၃၂ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္က အမ်ိဳးသားေတြ ျဖစ္လာတာေတြ႔လာရပါသတဲ့။

ဒီေတာ့ အသက္အရြယ္ေလး ရလာတဲ့အခါ အ႐ိုးခိုင္မာေစဖို႔ အ႐ိုးပါးေရာဂါ ကာကြယ္တဲ့ ကယ္လ္စီယမ္နဲ႔ တျခားအာဟာရေတြ လံုေလာက္ေအာင္ ျဖည့္တင္းဖို႔ကလည္း အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ တာဝန္ျဖစ္လာပါၿပီ။

ေသြးဆံုးျခင္း

ေသြးဆံုးကိုင္တယ္ ဆိုတာ၊ မီးယပ္ေသြးဆံုး ျဖစ္တယ္ဆိုတာ မိန္းမေတြရဲ႕ အလုပ္လို႔သာ ထာဝစဥ္ စြဲမွတ္ ထားၾကတာ ကလား။ တခုခု မဆီေလ်ာ္တာကို “က်ားက်ား မီးယပ္” လို႔ေတာင္ စကားေျပာင္ ဖြဲ႔ၾကေသးတာ ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အသက္အရြယ္ဆိုတဲ့ ေစစားမႈေအာက္မွာ အရြယ္ရလာတာနဲ႔ အမွ် အမ်ိဳးသားေတြလည္း ေသြးဆံုးလကၡဏာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္လို႔ ဆိုလာၾကပါတယ္။

ဒါက အသက္ႀကီးလို႔ ေဟာ္မုန္းပမာဏ နည္းပါးလာတာေၾကာင့္ ဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ က်ားေဟာ္မုန္းလို႔ ေခၚတဲ့ တက္စတိုစတီ႐ုန္း ေလ်ာ့နည္းလာရာကေန ျဖစ္လာတတ္တာပါ။

ေသြးဆံုးျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြလိုပဲ ပင္ပန္းႏြမ္းလ်တာ၊ စိတ္႐ႈပ္ေထြး အားငယ္တာ၊ စိတ္ဓာတ္က်တာ၊ လိင္ ဆိုင္ရာဆႏၵေတြ ေလ်ာ့ပါးလာတာ စသျဖင့္ ႀကံဳလာရေတာ့ တာပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီလိုလကၡဏာေတြ ျဖစ္လာတဲ့ အရြယ္ရ အမ်ိဳးသားေတြ အေနနဲ႔ ေဟာ္မုန္းပမာဏ စစ္ေဆး ၿပီး ကုသဖို႔ နည္းလမ္း ရွာေဖြၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တဲ့ ကိစၥ ေျပာရင္ ဒါက မိန္းမေတြပဲ သက္ဆိုင္တယ္ ဆိုတာကို အျငင္းပြားဖြယ္မရွိ လက္ခံ ရမွာ ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဇနီးသည္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ခ်ိန္မွာ ခင္ပြန္းကလည္း ကိုယ္ဝန္လကၡဏာေတြ ေပၚေပါက္ လာတတ္ တာကို အခုေတာ့ ေတြ႔လာရၿပီလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

မယံုရင္ ပံုျပင္မွတ္လို႔ဆိုရေလမလား၊ အားလံုးမွာ တန္းတူ မျဖစ္ရင္ေနမယ္ ႀကံဳေတာ့ ႀကံဳၾကရၿပီလို႔ ဆိုပါ တယ္။

ဒီလကၡဏာစုကို Couvade Syndrome လို႔ေတာင္ အမည္တပ္ထားရ ပါၿပီ။ ဇနီးသည္ရဲ႕ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ေနရၿပီ ဆိုတာကို သိတဲ့ စိတ္ကေန ႐ိုက္ခတ္လာတဲ့ ဂယက္တခုေပါ့။ အိပ္ရာထခ်ိန္ ပ်ိဳ႕အန္တာ၊ ကိုယ္ အေလးခ်ိန္ တက္လာတာ၊ ေကာင္းေကာင္း အိပ္လို႔ မေပ်ာ္တာ စတဲ့ လကၡဏာေတြ အမ်ိဳးသမီးကိုယ္ ဝန္ ေဆာင္နဲ႔ ထပ္တူျဖစ္တတ္ ၾကပါသတဲ့။

မီးတြင္းစိတ္အားငယ္မႈ

ကေလး ေမြးဖြားၿပီးခ်ိန္ ကေန ၂၈ ရက္အတြင္း ကာလကို မီးတြင္းလို႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ေသြးႏုသားႏု ကာလလို႔ လည္း ေခၚဆိုၾကတာ ေပါ့။ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ စိတ္အားငယ္မႈ၊ စိတ္က်ေရာဂါေတြ လည္း ထင္ရွားျမင္သာ တတ္ပါတယ္။

အခုက်ေတာ့လည္း သုေတသနေတြက အမ်ိဳးသား ဖခင္မ်ားမွာလည္း ကေလးေမြးၿပီ ဆိုတာနဲ႔အတူ အဲဒီလိုအခ်ိန္မွာ မီးတြင္း စိတ္က်ေဝဒနာ ေတြ႔လာရတယ္ ဆိုျပန္ပါတယ္။ Paternal Postnatal Depression ေဝဒနာ လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရတာလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ အခုထိ အေၾကာင္းရင္း တိတိက်က် မသိရေသးေပမယ့္ တကယ္ ခံစားရသူေတြ ရွိလာပါသတဲ့။ ဝမ္းနည္းသလိုလို၊ အထီးက်န္သလိုလို၊ ေနာင္တပူပန္ ျဖစ္ရသလိုလို ခံစားမႈ ေတြ ေပၚလာတတ္ပါ သတဲ့။ ဒါေၾကာင့္လည္း မီးဖြားၿပီး ကာလမွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေစာင့္ေရွာက္မႈ ေပးဖို႔ မိခင္ေရာ ဖခင္ကိုပါ ထည့္သြင္း စဥ္းစားလာၾကၿပီလို႔ ဆိုပါတယ္။

မီးယပ္ပူ

ေသြးဆံုးကာလမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေျပာေလ့ ရွိတဲ့ လကၡဏာ တခုေပါ့။ အသားေတြ ပူတယ္၊ ေခြ်းေတြ ထြက္တယ္၊ ဖ်ားတာလည္း မဟုတ္ဘူး ဆိုတဲ့ လကၡဏာမ်ိဳးပါ။ ပူလိုက္ ခ်မ္းလိုက္နဲ႔ ဆိုၿပီး ခုပူ၊ ခုခ်မ္းနဲ႔ မီးယပ္ခ်မ္း လို႔လည္း ေခၚၾကေလရဲ႕။

တကယ္ေတာ့ အဲဒါကလည္း ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲ ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာပါပဲ။ အမ်ိဳးသားေတြမွာ အဲဒီ ျပႆနာကို ေတြ႔လာရတာ ကေတာ့ ဆီးက်ိတ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေရာဂါေတြမွာ Androgen ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္းေပးၿပီး ကုသတဲ့ အခ်ိန္ ေတြမွာလို႔ ဆိုပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီကုထံုးနဲ႔ ကုသခံေနရတဲ့ အမ်ိဳးသားေတြ အတြက္ မီးယပ္ပူလကၡဏာကို ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႔ ဆရာဝန္နဲ႔ ႀကိဳတင္တိုင္ပင္ထားသင့္တယ္လို႔ ဆိုေလရဲ႕။

စိတ္က်ေရာဂါ

စိတ္က်န္းမာေရး ေလ့လာခ်က္ေတြမွာ ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြက အမ်ိဳးသားေတြထက္ ၇၀ ရာခိုင္ ႏႈန္းေလာက္ ပိုၿပီး စိတ္က် ေရာဂါ ျဖစ္တတ္တယ္ လို႔ ဆိုဖူး ၾကပါတယ္။ ဒါကလည္း အမ်ိဳးသမီးေတြက ဒီေဝဒနာကို ေၾကညာ သူေတြ ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ဆိုလိုတာက သူတို႔ ခံစားရတာကို ဖြင့္ဟတိုင္ပင္ ကုသခံတာေၾကာင့္ ပိုၿပီး ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တာပါ။

အမ်ိဳးသား အမ်ားစုကေတာ့ စိတ္က်ေဝဒနာ ခံစားေနရေပမယ့္ ဖြင့္ဟတာ နည္းပါးတဲ့အတြက္ ကုသမႈ မခံယူရဘဲ ေဝဒနာ ခံစားေနၾကရတာ ပါ။

ဒါေၾကာင့္လည္း စိတ္က်ေရာဂါေၾကာင့္ ကိုယ့္ဘာသာ အဆံုးစီရင္တဲ့ ႏႈန္းမွာေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြက ၄ ဆ ျမင့္ေနတာ ေတြ႔ရပါ သတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားေတြ အေနနဲ႔ ဘဝမွာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မရွိေတာ့သလို ခံစား ရရင္၊ အလိုလို ဝမ္းနည္းေနရတာေတြ ျဖစ္လာရင္၊ လူမႈေရး ေတြကေန ေရွာင္ဖယ္ခ်င္တဲ့ စိတ္ေတြ ျဖစ္လာ ရင္ စိတ္ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ဖို႔ လိုအပ္လာၿပီဆိုတာ သတိမူသင့္ ပါတယ္။

အထက္မွာ ဆိုခဲ့သလိုပါပဲ အရင္ကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ မွာသာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အထဲက မွ ႐ုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္း ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမွာ ခံစားရတဲ့ ေဝဒနာတခ်ိဳ႕ကေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြပါ ခံစားေနၾကရၿပီဆိုတာ ေတြ႔ရွိ လာေနရ ပါၿပီ။

အဂၤါကြဲျပားေပမယ့္ လူဆိုတဲ့ သဘာဝ တူေနၾကတာမို႔လည္း ေရာဂါေတြ တူလာၾကၿပီ ထင္ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ေယာက်ာ္းကြလို႔ ေႂကြးေၾကာ္ၿပီး လက္ခေမာင္းခတ္ မေနပါနဲ႔။ မီးယပ္ျဖစ္တတ္တယ္ ဆိုတာ သတိျပဳၾက ေစခ်င္ ပါတယ္။ ။