ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ မီးပုံးပ်ံပြဲ ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္ စာရင္း၀င္ျဖစ္ေရး ႀကိဳးပမ္းေန

ရန္ပိုင္

ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ မီးပုံးပ်ံပြဲကုိ ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္စာရင္း၀င္ျဖစ္ေရး ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီးဌာနက ႀကိဳးပမ္း ေန ေၾကာင္း သိရပါတယ္။

အဲ့ဒီအတြက္ ယူနက္စကုိက ပညာရွင္ေတြ ပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႔ကုိ လာမယ့္ ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ မီးပုံးပ်ံပြဲကုိ လာေရာက္ၾကည့္ရႈဖုိ႔ ဖိတ္ေခၚထားတယ္လုိ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ ေရွးေဟာင္းသုေတသန နဲ႔ အမ်ဳိးသားျပတုိက္ ဦးစီးဌာန ညြန္ၾကားေရးမႉး ေဒၚနန္းေလာ၀္ငင္းက ေျပာပါတယ္။

“ယူနက္စကုိ ပညာရွင္ေတြကုိ ဒီပြဲကုိ သြင္းလုိ႔ရမရ ျဖစ္ႏုိင္ေျခရွိမရွိ ေခၚျပတဲ့ သေဘာပါ၊ က်မတုိ႔ အေနအထားနဲ႔ သူတုိ႔ လုိခ်င္တဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔ ကုိက္တယ္မကုိက္ဘူး ဆုိတာကုိ ျပၾကည့္မယ္၊ ျဖစ္ႏုိင္တယ္ သြင္းလုိ႔ရတယ္ဆုိရင္ ဆက္လုပ္မွာပါ၊ အခုကစ ႀကိဳးစားေနတုန္းပါ”လုိ႔ သူက ဆုိပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ သူ႔အေနနဲ႔ ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ ႐ိုးရာမီးပုံးပ်ံပြဲဟာ ယူနက္စကုိက သတ္မွတ္ထားတဲ့အခ်က္ေတြနဲ႔ ကုိက္ညီ မယ္ လုိ႔ ထင္ျမင္ေၾကာင္းလည္း ဆက္ေျပာပါတယ္။

လက္ရွိအေျခအေနမွာေတာ့ ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ ရုိးရာမီးပုံးပ်ံပြဲမွာ အမ်ဳိးသားေရးဆုိင္ရာ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ (National Level) အဆင့္ သတ္မွတ္ခံရျခင္း မရွိေသးေပ။

လာမယ့္ ေအာက္တုိဘာ ၂၇ ရက္မွ ႏုိ၀င္ဘာ ၃ ရက္အထိ ရွမ္းျပည္နယ္ ေညာင္ေရႊၿမိဳ႕မွာ“ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ မ်ားကုိ စာရင္းျပဳစုမည့္ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ”က်င္းပဖုိ႔ ရွိရာ တက္ေရာက္လာမယ့္ ယူနက္စကုိက ပညာရွင္ေတြကုိ ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္ တုိင္ ရုိးရာမီးပုံးပ်ံ ပြဲသို႔ ဖိတ္ေခၚျပသရန္ စီစဥ္ထားတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ တနဂၤေႏြေန႔ထုတ္ ျမ၀တီသတင္းစာမွာလည္း ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ မီးပုံးပ်ံပြဲကုိ ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္စာရင္းမွာ ထည့္ သြင္းႏုိင္ေရး ေဆာင္ရြက္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေရွးေဟာင္းသုေတသန နဲ႔ အမ်ဳိးသားျပတုိက္ ဦးစီးဌာန ညြန္ၾကားေရးမႉး ေဒၚနန္းေလာ၀္ငင္း၏ ေျပာၾကားခ်က္ကုိ ကုိးကားၿပီး ေရးသားထားပါတယ္။

ယူနက္စကုိ အဖြဲ႔ရဲ႕ ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္စာရင္း ယဥ္ေက်းမႈ က႑သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ျဒပ္မဲ့ အေမြအႏွစ္စာရင္းနဲ႔ ျဒပ္ရွိ အေမြအႏွစ္ စာရင္း နွစ္ခုရွိပါတယ္။

ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမႈ (Intangible Cultural Heritage – ICH) ဆုိတာဟာ ထိေတြ႔ကုိင္တြယ္လုိ႔မရဘဲ စိတ္နဲ႔ခံစားနားလည္တဲ့ ဘာသာ စကား၊ ပြဲေတာ္၊ အက၊ ဂီတ၊ ရုိးရာ ဓေလ့ထုံးစံမ်ား၊ အေတြးအေခၚအယူအဆ၊ လက္မႈပညာ၊ တုိင္းရင္းသား အသီးသီးရဲ႕ ၀တ္စား ဆင္ယင္မႈ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး စနစ္၊ ယုံၾကည္ကုိးကြယ္မႈ၊ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း၊ အႏုသုခမ ပညာ၊ ၁၂ လ ရာသီ ပြဲေတာ္မ်ား၊ တုိင္းရင္းသား ရုိးရာပြဲေတာ္မ်ားကုိ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

ဒီကေန႔ ေခတ္မွာ ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမႈကုိ ထိန္းသိမ္းလာၿပီျဖစ္ရာ ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီးဌာန အေနနဲ႔ ရွမ္းရုိးရာစကားပုံ၊ ကခ်င္ရုိးရာ စကားပုံ စတဲ့ ပါးစပ္ရာဇ၀င္နဲ႔ ေဖာ္ျပခ်က္ ဘာသာစကားကုိးခု၊ ျမန္မာ့ဆိုင္း၀ိုင္း ၊ ျမန္မာ့ရုပ္ေသး ၊အၿငိမ့္ပြဲ ၊ ရိုးရာ ပြဲေတာ္မ်ား၊ အကမ်ား စတဲ့ ေဖ်ာ္ေျဖမႈအႏုပညာ ၂၁ ခု၊ ၁၂ လ ရာသီပြဲေတာ္ေတြ၊ အင္းေလး ေျခခတ္ေလွေလွာ္ပြဲေတာ္၊ ျမန္မာ့သနပ္ခါး၊ အား ကစားႏွင့္ အစားအစာမ်ား စတဲ့ လူမႈေရးအစဥ္အလာ အေလ့အထရိုးရာ ဓေလ့ ၁၀၂ ခု ရွိေၾကာင္း ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီးဌာန ဒု၀န္ႀကီး ေဒၚစႏၵာခင္က ေျပာဆိုပါတယ္။

အဲဒီအျပင္ ကယား-တေစး၊ ျမန္မာတိုင္းရင္း မန္းေဆး၊ ရွမ္းမဟာေျဖေဆး စတဲ့ စၾက၀ဠာဆိုင္ရာ ဗဟုသုတမ်ား၊ ရိုးရာ အစဥ္ အလာ ဓေလ့ ၃ ခု၊ ေရႊခ်ည္ထိုးလုပ္ငန္း၊ လြန္းရာေက်ာ္ ႀကိဳးႀကီးခ်ိတ္ ရက္လုပ္ငန္း၊ ယြန္းထည္လုပ္ငန္း၊ တိုင္းရင္းသား ဂ်ပ္ခုတ္ လုပ္ငန္း၊ မီးပံုးလုပ္ငန္း၊ ပ်ဴပုတီးေစ့ လုပ္ငန္း စတဲ့ ရိုးရာလက္မႈပညာရပ္ ၁၁၉ ခု၊ စုစုေပါင္း ၂၅၄ ခုကုိ အမ်ိဳးသားျဒပ္မဲ႕ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္စာရင္းတင္သြင္းႏိုင္ေရးအတြက္ စုေဆာင္း ထားရွိျပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ အမ်ိဳးသားျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္မ်ားကို အခု ထက္ ပိုၿပီး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပည့္ျပည့္စံုစံု ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ေရး တိုင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားနဲ႔ ေဆြးေႏြးအေျဖထုတ္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဆက္လက္ၿပီး ကမၻာ့ျဒပ္ မဲ့ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္စာရင္း သို႔ တင္သြင္းႏိုင္ေရး အတြက္ ကုလသမဂၢ ပညာေရး ၊ သိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအဖြဲ႕(UNESCO) သို႔ ေပးပို႔ တင္သြင္း သြားမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း ၿပီးခဲ့တဲ့ ေအာက္တုိဘာ ၁၃ ရက္က အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္မွာ ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ႀကီးဌာန ဒု၀န္ႀကီး ေဒၚစႏၵာခင္က ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။

တကယ္လို႔ ေတာင္ႀကီး တန္ေဆာင္တုိင္ ရုိးရာမီးပုံပ်ံပြဲကုိ ကမၻာ့ျဒပ္မဲ့ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ စာရင္း၀င္ျဖစ္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္ပါက ကမၻာ့လွည့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္း ဖြံၿဖိဳးေရးကုိ ဆြဲေဆာင္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။