ႏွစ္ႏွစ္ ျပည့္ၿပီ ျဖစ္တဲ့ ရခုိင္အေရး အစုိးရ ဘယ္လုိေျဖရွင္းမလဲ

နီနီျမင့္

ရခုိင္ျပည္နယ္ ရမ္းၿဗဲၿမဳိ႕နယ္၊ ေက်ာက္နီေမာ္ ေက်းရြာအနားမွာ၊ ရခုိင္အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးကုိ ဘဂၤါလီလူငယ္ သုံးဦးက အဓမၼျပဳက်င့္ သတ္ျဖတ္ခဲ့တာက စတင္တယ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္တဲ့ ရခုိင္ပဋိပကၡျဖစ္ပြားခဲ့တာ ယခုႏွစ္ ေမလ ၂၈ ရက္ဆုိ ႏွစ္ႏွစ္ျပည့္ပါၿပီ။

ေခတ္အဆက္ဆက္က မုန္းတီးမႈေတြရွိခဲ့တဲ့ ရခုိင္နဲ႔ ဘဂၤါလီေတြၾကားမွာ ဒီျပႆနာက စတင္ၿပီး တစ္စ တစ္စ ၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ ၃ရက္မွာ သံတြဲကေန ရန္ကုန္ကုိ ထြက္ခြာလာတဲ့ ႐ုိးမသစၥာ ခရီးသည္တင္ ဘတ္စ္ကားေပၚမွာ ပါလာတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ၁ဝ ဦးဟာ ေတာင္ကုတ္ၿမိဳ႕မွာ အသတ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီက တဆင့္ ဇြန္လ ၈ ရက္မွာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ ဗလီတစ္ခုမွာ ဝတ္ျပဳအၿပီး ျပန္လာတဲ့ လူအုပ္စုနဲ႔ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈေတြ စတင္ခဲ့တဲ့ေနာက္ ရခုိင္နဲ႔ ဘဂၤါလီၾကားက ပဋိပကၡ နဲ႔ မုန္းတီးမႈေတြဟာ ပုိမုိ ဆုိးရြားလာခဲ့ပါတယ္။

ပထမအၾကိမ္ ပဋိပကၡေတြဟာ ဒီလုိနဲ႔ အစျပဳခဲ့လုိ႔ ၿငိမ္သက္မႈလုံးဝ မရေသးခင္မွာ ေအာက္တုိဘာလ ၂၁ ရက္မွာ မင္းျပားၿမိဳ႕၊ ဘဂၤါလီေက်းရြာ မီးေလာင္မႈကုိ အျပန္အလွန္ စြပ္စြဲၾကရင္း ဒုတိယအၾကိမ္ ပဋိပကၡ ျပန္လည္ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီတၾကိမ္ျဖစ္ပြားမႈမွာ ပထမအၾကိမ္တုန္းက မပါဝင္ခဲ့တဲ့ ေက်ာက္ျဖဴနဲ႔ ေျမပုံၿမိဳ႕နယ္ေတြကုိပါ ကူးစက္ခဲ့တယ္လုိ႔ ရခုိင္စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ရခုိင္စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ဟာ ဒီျပႆာနာေတြကုိ အေျဖရွာဖုိ႔ သမၼတရဲ႕တာဝန္ေပးခ်က္ေၾကာင့္ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၁၇) ရက္ေန႔မွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့တာပါ။

ရခုိင္နဲ႔ ဘဂၤါလီၾကားမုန္းတီးမႈမ်ား

ရခုိင္စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဧၿပီလ ၂ဝ၁၃ မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ ေတာ့ "ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား၏ ဘဂၤါလီမ်ားအေပၚ နာက်ည္းမုန္းတီးမႈႏွင့္ မယုံၾကည္မႈမ်ားသည္ ဒုတိယကမာၻ စစ္အတြင္းက ျဖစ္ပြားခဲ႔ေသာ ရခိုင္ႏွင့္ဘဂါၤလီတုိ႔၏ လူမ်ဳိးေရးအဓိက႐ုဏ္းမွ စတင္ခဲ့ပါသည္။"လုိ႔ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

"သူတုိ႔ေတြဟာ တမ်ဳိးၿပီး တမ်ဳိး ေႏွာင့္ယွက္ေနတာ။ ဒီကိစၥ (ေက်ာက္နီေမာ္အေရး) က်မွသာ ဒီလုိ ျပႆနာရပ္ေတြျဖစ္လာခဲ့တာ။ မုဒိန္းက်င့္တယ္။ ပစၥည္းခုိးတယ္။ ဒါေတြက သူတုိ႔လုပ္ေနက် အလုပ္ေတြပဲ" လုိ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္၊ စစ္ေတြၿမိဳ႕က ရပ္မိရပ္ဖ တစ္ဦးက ေျပာပါတယ္။ ေမာင္ေတာ၊ စစ္ေတြ၊ ေက်ာက္ေတာ္၊ ရေသ့ေတာင္၊ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ဘူးသီး ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွာ ေနထုိင္တဲ့ ရခိုင္လူမ်ဳိး ၁,၂ဝဝ ကုိ ပဋိပကၡေတြျဖစ္ပြားရတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းအရင္းကုိ ေမးျမန္းခဲ့တဲ့အခါ မွာ ၈၄ဒသမ၇ ရာခိုင္ႏႈန္းက "ဘဂၤါလီေတြက ရခိုင္ျပည္ကုိ သိမ္းပိုက္ရန္ၾကိဳးစားမႈေၾကာင့္" လုိ႔ ေျဖဆို ခဲ့တယ္လုိ႔ ေကာ္မရွင္အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဘဂၤါလီေတြဘက္ကုိ ေမးျမန္းခဲ့တဲ့အခါမွာလည္း ေမာင္ေတာ၊ စစ္ေတြ ၊ ေက်ာက္ေတာ္နဲ႔ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္က ဘဂၤါလီ ၈ဝဝ ထဲက ၉၂ ရာခုိင္ႏူန္းဟာ ရခုိင္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ သေဘာထားမျပည့္ဝမႈနဲ႔ လူမ်ဳိးၾကီး စိတ္ဓာတ္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျဖခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏုိင္ငံေရးလွည့္ကြက္ေတြရွိေနခဲ့တာလား

ရခုိင္တုိင္းရင္းသား ႏုိင္ငံေရးသမားအခ်ဳိ႕အပါအဝင္ ဘဂၤါလီေခါင္းေဆာင္ အခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဒီလုိျပႆနာ (ေက်ာက္နီေမာ္ကစၿပီး ရခုိင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ အျခားၿမိဳ႕နယ္ေတြအပါအဝင္၊ မိတၳီလာ၊ လားရႈိး၊ ဥကၠံအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ခဲ့တဲ့ အေရးအခင္း)ေတြ ျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးခဲ့တဲ့ လူေတြထဲမွာ လက္ရွိ အစုိးရရဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လမ္းစဥ္ကုိ မႏွစ္ၿမိဳ႕သူ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ အခ်ဳိ႕နဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ၾကီး အခ်ဳိ႕ရဲ႕ လွည့္ကြက္ေတြ ပါဝင္ခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိၾကပါတယ္။ ဥပမာ အားျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေက်ာက္ျဖဴၿမိဳ႕မွာစတင္တဲ့ တ႐ုတ္ အစုိးရရဲ႕ ဓာတ္ေငြ႔နဲ႔ ေရနံပုိက္လုိင္း အေပၚကုိ ရခုိင္ တုိင္းရင္းသားေတြက မေက်နပ္ျဖစ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီစီမံကိန္းကုိ လြတ္လြတ္လပ္လပ္နဲ႔ လုပ္ခြင့္ရေအာင္ ရခုိင္ေတြရဲ႕ အာ႐ုံကုိ ဘဂၤါလီ ေတြဘက္ကုိ လွည့္ေအာင္ လုပ္ခဲ့တယ္လုိ႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဓာတ္ေငြ႔ပုိက္လုိင္းဟာ ( ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ဇြန္လ) မွာ ဓာတ္ေငြ႔စတင္လႊတ္ႏုိင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့သလုိ ဘဂၤါလီေတြဟာ ရခုိင္ျပည္နယ္ကုိ သူတုိ႔ျပည္နယ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ထူေထာင္ဖုိ႔ ေခတ္အဆက္ဆက္က ၾကိဳးစားခဲ့တယ္လုိ႔လည္း ရခုိင္တုိင္းရင္းသားမ်ားက ယုံၾကည္ ၾကပါတယ္။ ဘဂၤါလီေတြရဲ႕ လူဦးေရ ေပါက္ဖြားႏူန္းကလည္း အဆမတန္ ျမင့္တက္ေနတာကလည္း လူဦးေရအင္အားနဲ႔ ရခုိင္ကုိ သိမ္းပုိက္ဖုိ႔ ၾကဳိးစားၾကတာလုိ႔ ရခုိင္ေတြက ယူဆၾကပါတယ္။

ရခုိင္ေတြရဲက မေက်နပ္ခ်က္ထဲမွာ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ႏုိဝင္ဘာလအတြင္းက ဘီဘီစီ သတင္းဌာနရဲ႕ ေဆာင္းပါးရွင္ အန္နာဂ်ဳံးစ္ေရးသားတဲ့ “Bleak Outlook for Burma’s Ethnic groups” ထဲမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ျပည္နယ္ေတြကုိ သက္ဆုိင္ရာ တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ပုံေဖာ္တဲ့ အခါမွာ ရခုိင္ျပည္နယ္ေနရာမွာေတာ့ ႐ုိဟင္ဂ်ာနဲ႔ ရခုိင္ ဆုိၿပီး ပူးတြဲ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အေပၚလည္း ရခုိင္ ေဒသခံေတြဟာ ေဒါသထြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ရခုိင္ျပည္ရဲ႕ ပညာတတ္ လူတန္းစား ရပ္မိရပ္ဖ အခ်ဳိ႕က ဒါဟာ ဘီဘီစီကုိ ေနာက္ကေန ေထာက္ပံ့ေပးေနတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ေငြေၾကး ခ်မ္းသာသူေတြရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္တဲ့ လုပ္ရပ္ တစ္ခုလုိ႔လည္း ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။

အကူအညီေပးေရးလုပ္ငန္းမ်ားနဲ႔ လက္ရွိအေျခအေန

ရခုိင္ျပည္နယ္ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒုတိယေျမာက္ အဆင္းရဲ ဆုံးျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္တုိက္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ပဋိပကၡေတြရဲ႕ ရလာဒ္ကေန လူေပါင္း တစ္သိန္းေက်ာ္ဟာ ေရႊ႔ေျပာင္း ေနထုိင္ခဲ့ရပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ရခုိင္ လူမ်ဳိး ငါးေထာင္ေက်ာ္နဲ႔ က်န္တာကေတာ့ ဘဂၤါလီလူမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရႊ႔ေျပာင္းေနထုိင္သူ စခန္းေတြမွာ ေနထုိင္တဲ့ သူေတြကုိ ကုလသမဂၢ၊ ႏုိင္ငံတကာ အစုိးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္း၊ ျပည္တြင္း အဖြဲ႕အစည္းေတြက အကူအညီေတြ ေထာက္ပံ့ေပးေနတဲ့ ေနရာမွာ MSF Holland ကုိ ပထမဆုံး ရခုိင္ျပည္နယ္က ထြက္ဖုိ႔ အေၾကာင္း ဖန္ခဲ့ပါတယ္။

ကူညီေပးတဲ့ေနရာမွာ ဘက္လုိက္မႈေတြရွိတယ္ဆုိတဲ့ ရခုိင္ေတြရဲ႕ ေျပာဆုိမႈေတြေၾကာင့္ MSF အဖြဲ႕ဟာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလမွာ ရခုိင္မွာ ကူညီမႈေတြလုပ္ဖုိ႔ ရပ္တန္႔ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ မတ္လ အတြင္းက မာတီဆာ အဖြဲ႕က အေမရိကန္ အမ်ဳိးသမီးဟာ သာသာနာ့ အလံကုိ မဖြယ္မရာလုပ္တယ္ဆုိတဲ့ သတင္းေတြေၾကာင့္ အကူအညီေပးေရး အဖြဲ႕ ႐ုံးေတြကုိ ေဒသခံေတြက ဖ်က္ဆီးခဲ့ပါတယ္။ ဧၿပီလ ၂၂ ရက္မွာ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ရခုိင္ကုိ ျပန္ဝင္လုိ႔ရခဲ့ေပမယ့္ ႐ံုးခန္း အခက္အခဲေၾကာင့္ စုစုေပါင္း ဝန္ထမ္း ၅ဝ ရာခုိင္ႏူန္းေက်ာ္ပဲ ဟုိတယ္ေတြမွာေနၿပီး အလုပ္လုပ္ေနၾကရတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

အကူအညီေပးေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အကူအညီေတြဟာ "ထိခုိက္နစ္နာႏုိင္ေခ် အမ်ားဆုံးလူေတြ"ကုိ သာ ဦးတည္ေထာက္ပ့ံတာပါ။ ရခုိင္ေဒသတြင္းမွာ ပုိၿပီး ဆင္းရဲၿပီး အခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ လူဦးေရပါ မ်ားတတ္တဲ့ ဘဂၤါလီေတြကုိ ကူညီေထာက္ပံ့ေပးရတာ မ်ားတတ္တာမုိ႔ ဘက္လုိက္မႈရွိ/မရွိ ဆုိတဲ့ အျငင္းပြားမႈေတြက ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚႏုိင္ေခ် ရွိေနႏုိင္ပါတယ္။ ဒီကိစၥ နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကုလသမဂၢ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ ညွိႏႈိင္းေရးေပး႐ုံး (UNOCHA) က ျပန္ၾကားေရးနဲ႔ အသိပညာျမႇင့္တင္ေရးအရာရွိ မစၥတာ ၿပဲပီရြန္က "လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈ အကူအညီက ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအကူအညီနဲ႔ကြာပါတယ္။ ေဒသခံေတြကုိ ဒီလုိ ကြဲျပားမႈေတြအေပၚ ပညာေပးအစီအစဥ္ေတြလုပ္ဖုိ႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အစုိးရအေနနဲ႔လည္း ေရဒီယုိ၊ တီဗီတုိ႔က တဆင့္ ဒီလုိ အသိပညာေပးမႈကုိ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေဆာင္ရြက္သင့္တယ္" လုိ႔ဆုိပါတယ္။

ရခုိင္စုံစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ထဲမွာလည္း ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အၾကံျပဳခ်က္ေတြထဲမွာ "အစိုးရအေနႏွင္႔ လက္ရိွဘဂၤါလီမ်ားတြင္ ရွိေနေသာ အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းသည့္ လူမ်ဳိးေရး စိတ္ဓာတ္မ်ားႏွင့္ ရခုိင္လူမ်ိဳးမ်ားအေပၚ အမုန္းတရားမ်ား ျဖစ္ေပၚေစေသာ သင္ၾကားမႈမ်ားကို ပေပ်ာက္သြားေစရန္၊ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ား၏ ဘဂၤါလီလူမ်ဳိးမ်ားအေပၚတြင္ ရိွေနေသာ မုန္းတီးမႈ၊ မယံုၾကည္မႈ စသည္မ်ားကုိ ေလ်ာ့က်သြားေစရန္ႏွင့္ အတိတ္က လူမ်ဳိးေရး အဓိက႐ုဏ္းမ်ား၏ လႊမ္းမုိးမႈကုိ ေလ်ာ႔က်သြားေစမည့္ ပညာေပးမႈအစီအစဥ္မ်ားကုိ အခ်ိန္ယူ၍ ေဆာင္ရြက္သြားရန္ လုိအပ္ပါသည္" လုိ႔ အၾကံျပဳထားပါတယ္။

UNOCHA က မစၥတာ ပီရြန္က ပညာေရးအပါအဝင္ အျခားကူညီေထာက္ပံ့ေပးမႈ အစီအစဥ္ေတြကုိလည္း ေဒသခံေတြအတြက္ ေရရွည္စီမံကိန္းတစ္ခု ထူေထာင္ၿပီး ေဆာင္ရြက္သြားရမယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ လက္ရွိမွာေတာ့ က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ကူညီမႈေတြကုိ အဓိကေပးတဲ့ MSF-Hollland နဲ႔ မာတီဆာ အဖြဲ႕ဟာ ရခုိင္ျပည္နယ္ အတြင္းမွာ လုပ္ငန္းေတြ ျပန္လည္မစတင္ႏုိင္တာက ၾကီးမားတဲ့ လစ္ဟာမႈတစ္ခု ျဖစ္လုိ႔ေနပါတယ္။ MSF တစ္ဖြဲ႕တည္းနဲ႔တင္ ရခုိင္မွာရွိတဲ့လူဦးေရေပါင္း ၇ဝဝ, ဝဝဝ ေက်ာ္ကုိ က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈေတြ ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ႏွစ္ႏွစ္ၾကာၿပီျဖစ္တဲ့ ရခုိင္အေရးဟာ ယခုလပုိင္းအတြင္းမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ နယ္စပ္က တုိက္ပြဲအခ်ဳိ႕အပါအဝင္ ကူညီေထာက္ပံ့ေရး အစီအစဥ္ေတြထဲမွာလည္း အခက္အခဲေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနဆဲပါ။ ဒီအခက္အခဲေတြၾကားမွာ လူေပါင္းမ်ားစြာဟာ ဒုကၡေရာက္ေနၾကရၿပီး ေရႊ႔ေျပာင္းေနထုိင္သူ စခန္းေတြမွာ ေနထုိင္ေနၾကရပါတယ္။ ဒီလူေတြရဲ႕ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးေတြ အားလုံးဟာ နဂုိမူလအတုိင္း ျပန္ျဖစ္ႏုိင္ဖုိ႔ အစုိးရအေနနဲ႔ တရားဥပေဒ စုိးမုိးမႈနဲ႔အတူ အင္တုိက္အားတုိက္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာ့ဘဏ္က တာဝန္ရွိသူတစ္ဦးက " တိုင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ ဆိုရင္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းမႈရွိဖို႔ အင္မတန္ အေရးၾကီးပါတယ္။ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္းေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးက တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခု ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ေတြ လုံၿခံဳစိတ္ခ်မႈ ရွိဖို႔နဲ႔ ဥပေဒစိုးမိုးမႈ ရွိဖို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အစုိးရအေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈေတြ ပိုမို ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ပဋိပကၡေတြ ေလွ်ာ့နည္းသြားႏိုင္ၿပီး အဲဒီ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈရဲ႕ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြကို ျပည္သူတိုင္း ခံစားရရွိႏိုင္ဖို႔ ကမာၻ႕ဘဏ္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကူညီသြားဖို႔ အဆင္သင့္ရွိေနပါတယ္" လုိ႔ေျပာပါတယ္။