ျမန္မာ-အေမရိကန္-တ႐ုတ္ သံုးပြင့္ဆုိင္ ဆက္ဆံေရး

ေနသြင္

အေမရိကန္သမၼတ ဘာရတ္အိုဘားမားရဲ့ ၂၀၁၂ နို၀င္ဘာ ၁၉ ရက္ေန့ ျမန္မာျပည္ခရီးစဥ္ေၾကာင့္ အာ႐ွမွာ မဟာဗ်ဴဟာ ေျမပံုသစ္ ေပၚေပါက္လာေတာ့မယ့္ အလားအလာေတြ ႐ွိေနပါတယ္။ အိုဘားမားဟာ ပထမဆံုး ျမန္မာျပည္ကို သြားေရာက္တဲ့ အေမရိကန္သမၼတျဖစ္သလို၊ လြန္ခဲ့တဲ့နွစ္ေတြအတြင္း အေမရိကန္ – ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးမွာ တျဖည္းျဖည္း တုိးတက္လာတယ္ဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္လည္း ေဆာင္ပါတယ္။

အေမရိကန္ – ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးတုိးတက္လာတာဟာ အာ႐ွကို ေျခဦးလွည့္လာတဲ့ အေမရိကန္ရဲ့ ေပၚလစီေအာင္ျမင္မႈ ေျခလွမ္းအစလုိ့ ဆုိနိုင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ေပၚလစီရဲ့ ရည္႐ြယ္ခ်က္ကေတာ့ ေဒသတြင္းမွာ တ႐ုတ္ရဲ့ ဩဇာတက္လာတာကို ထိန္းညွိနိုင္ဖို့အတြက္ အာ႐ွေဒသမွာ စစ္ေရးနဲ့ သံတမန္ေရးအင္အားေတြ တိုးျမွင့္ဖို့ ရည္႐ြယ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ – ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးတုိးတက္လာတာဟာ ေဒသတြင္းမွာ အေမရိကန္ရဲ့ ေျခလွမ္းတုိင္းကို သတိနဲ့ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ တ႐ုတ္ျပည္ရဲ့ မဟာဗ်ဴဟာမွာ အၾကီးအက်ယ္ ဂယက္႐ုိက္လာနုိင္ပါတယ္။

အေမရိကန္ – ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးကို ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ေကာက္ရရင္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းတဲ့အခ်ိန္ကစလို့ နွစ္နိုင္ငံ ဆက္ဆံေရး ပ်က္ယြင္းသြားပါတယ္။ ၁၉၉၀ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ အျပတ္အသတ္ အနိုင္ရခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ့ခ်ဳပ္ကို အာဏာသိမ္းျပီး တက္လာတဲ့ န၀တစစ္အစိုးရက နွိမ္နင္းခဲ့တယ္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိ္ု အက်ဥ္းခ်ခဲ့တာနဲ့ စစ္အစိုးရရဲ့ လူ့အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈ မွတ္တမ္းေတြဟာ နွစ္နိုင္ငံ ဆက္ဆံေရး ယိုယြင္းသြားရတဲ့ အဓိက အေၾကာင္းရင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္အစုိိးရက ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆုိ့မႈေတြနဲ့ တံု့ျပန္ပါတယ္။ ျမန္မာပို့ကုန္ေတြကို ပိတ္ပင္ခဲ့ျပီး သံတမန္ဆက္ဆံေရးအဆင့္ကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်လိုက္ပါတယ္။ ဒီလို အေမရိကန္က စစ္အစိုးရနဲ့ ခြာလိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ျမန္မာ့ရဲ့ အိမ္နီးခ်င္းတ႐ုတ္ကေတာ့ အစိုးရနဲ့ ပူးကပ္လာျပီး ဩဇာထူေထာင္လာပါတယ္။ ဒီလိုနဲ့ တ႐ုတ္ျပည္ဟာ ျမန္မာနဲ့ အဓိက ကုန္သြယ္ဘက္ နိုင္ငံျဖစ္လာသလို သံတမန္ေရး၊ ကုန္သြယ္ေရးနဲ့ စစ္ေရးမွာလည္း ပိုျပီး နီးကပ္လာပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ နွစ္နိုင္ငံစလံုးအတြက္လည္း မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ အက်ဳိးစီးပြားေတြ ႐ွိပါတယ္။ ျမန္မာဘက္မွာ ေရနံနဲ့ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ့က႑မွာ လုိအပ္ေနတဲ့ အေျခခံ အေဆာက္အအံုပိုင္းအတြက္ အရင္းနွီးေတြကို တ႐ုတ္က အကူအညီေပးပါတယ္။ ကုလသမဂၢလို နိုင္ငံတကာစင္ျမင့္မွာလည္း တ႐ုတ္က ျမန္မာအစိုးရကို သံတမန္ေရးအရ အကာအကြယ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ စစ္ေရးပုိင္းကို ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ တ႐ုတ္က ျမန္မာျပည္ကို ဂ်က္တိုက္ေလယာဥ္ေတြ၊ စစ္သေဘၤာေတြနဲ့ စစ္သင္တန္းေတြကို ေပးပါတယ္။

ျမန္မာျပည္အတြက္ ဒီလို အက်ဳိးစီးပြားေတြရသလို၊ နယ္ေျမပိုင္နက္အျငင္းပြားမႈေတြနဲ့ ေဒသတြင္းမွာ ရန္သူမ်ားေနတဲ့ တ႐ုတ္နိုင္ငံအတြက္လည္း ျမန္မာျပည္ကို မဟာမိတ္အေနနဲ့ ရလိုက္ပါတယ္။ ပိုျပီးအေရးၾကီးတာက တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ ျမန္မာျပည္ အေနာက္ဘက္ ကမ္းေျခေဒသျဖစ္တဲ့ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္မွာ႐ွိတဲ့ ဆိပ္ကမ္းေတြကို ေျခကုပ္ရသြားတာပါ၊၊

ကိုကိုးကြ်န္းမွာ တ႐ုတ္ရဲ့ လႈပ္႐ွားမႈနဲ့ ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြက အမ်ဳိးမ်ဳိး အေထြေထြပါပဲ။ ကြ်န္းေပၚမွာ တ႐ုတ္က ေထာက္လွမ္းေရး သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးပို့တဲ့ ဌာနတခု ရထားတယ္ဆုိတဲ့ သတင္းမ်ဳိးလည္း ႐ွိပါတယ္္။ အိနၵိယေရတပ္သေဘၤာေတြရဲ့ လႈပ္႐ွားမႈေတြ၊ ဒံုးလက္နက္ေတြရဲ့ အေျခအေနေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ဖို့ ရည္႐ြယ္တယ္လို့ ဆုိပါတယ္။

ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တ႐ုတ္က ျမန္မာနဲ့ စစ္ေရးဆက္ဆံေရးကေတာ့ နီးကပ္လာပါတယ္။ တ႐ုတ္အေနနဲ့ သူ့နိုင္ငံရဲ့ ေနာက္ေဖးေပါက္မွာ႐ွိတဲ့ ျမန္မာျပည္အေပၚ အိနၵိယနိုင္ငံရဲ့ ဩဇာေတြ မလြွႊမ္းမိုးနိုင္ေအာင္ တားဆီးနိုင္လိုက္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေက်ာက္ျဖူဆိပ္ကမ္း ဖြံ့ျဖိုးေရးမွာလည္း တ႐ုတ္က အေထာက္အပံ့ေတြ ေပးေနပါတယ္။ ေက်ာက္ျဖူဆိပ္ကမ္းကေန ေရနံနဲ့ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ့ပိုက္လုိ္င္းကို တည္ေဆာက္ေနတာ ေၾကာင့္ ဒီကိစၥကလည္း တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။

ဒီပိုက္လိုင္းျပီးသြားရင္ အေ႐ွ့အလယ္ပိုင္းက ေရနံေတြကို မလကၠာေရလက္ၾကားကို ျဖတ္သန္းစရာမလုိေတာ့ဘဲ တ႐ုတ္ျပည္ကို ပိုက္လုိင္းကေနတဆင့္ အေရာက္ပို့နိုင္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မလကၠာေရလက္ၾကားကို အေမရိကန္က ပိတ္ပစ္လုိက္ရင္ တ႐ုတ္ျပည္ကို ပို့မယ့္ ေရနံတင္သေဘၤာေတြ အခက္ေတြ့မွာကို တ႐ုတ္ဘက္က တေလွ်ာက္လံုး စိုးရိမ္ေနတာပါ၊။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ကုန္တြင္းပုိင္းကေန တ႐ုတ္ျပည္ကို ျဖတ္ေဖာက္မယ့္ ေရနံနဲ့ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ့ပိုက္လုိင္းဟာ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။ အခုေတာ့ အေမရိကန္နဲ့ ျမန္မာတို့အၾကားမွာ ဆက္ဆံေရးနီးကပ္လာတဲ့အတြက္ ကုန္တြင္းပိုင္း ပိုက္လုိင္းအတြက္လည္း ျခိမ္းေျခာက္မႈတရပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာအရ တ႐ုတ္ဘက္ က အထိနာသြားတဲ့ သေဘာပါ၊၊

တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြအတြက္ ေနာက္ထပ္ စိုးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ ကိစၥတခုကေတာ့ ဒီနွစ္ ထုိင္းနိုင္ငံမွာ ျပုလုပ္တဲ့ ေ႐ြွႊေျမြေဟာက္ (Cobra Gold) စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈမွာ ပါ၀င္ဖို့ အေမရိကန္က ျမန္မာစစ္တပ္ကို ဖိတ္ၾကားလိုက္တဲ့ကိစၥပါပဲ။ ဒီ စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈဟာ အာ႐ွမွာ အေမရိကန္ရဲ့ အစီအစဥ္နဲ့ ျပုလုပ္တဲ့ အၾကီးဆံုးနဲ့ သက္တမ္းအ႐ွည္ၾကာဆံုး စစ္ေရး ေလ့က်င့္မႈျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ စစ္ေရးေလ့က်င္မႈမွာ ထုိင္း၊ စင္ကာပူနဲ့ ဂ်ပန္တပ္မေတာ္တို့လို ေဒသတြင္းက အေမရိကန္ရဲ့ မဟာမိတ္ေတြ ပါ၀င္ဖို့ ႐ွိပါတယ္။

ဒီလို စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈမွာ ျမန္မာစစ္တပ္လည္း ပါ၀င္လာေတာ့မွာျဖစ္လို့ နဂုိကတည္းက အေမရိကန္က ပတ္ခ်ာ၀ုိင္းမွာကို စိုးရိမ္ေနတဲ့ တ႐ုတ္အစိုးရအတြက္ကေတာ့ နယ္စပ္လံုျခံုေရးအတြက္ စိတ္မခ်ရေတာ့မယ့္ အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ အေမရိကန္စစ္တပ္နဲ့ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဂ်ပန္၊ စင္ကာပူ၊ ထုိင္းနဲ့ ဩစေၾတးလ်တုိ့သာမက မဟာမိတ္သစ္ ဗီယက္နမ္နဲ့ အိနၵိယ စစ္တပ္တို့ အၾကားမွာ ဆက္ဆံေရးေကာင္းေနတာကို တ႐ုတ္က စိတ္မခ်ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးမွာ တခ်ိန္က တ႐ုတ္ရဲ့ မဟာမိတ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္နဲ့ပါ အေမရိကန္က စစ္တပ္အခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံေရးထူေထာင္ လာျပန္တဲ့အတြက္ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ့ စစ္ဗ်ဴဟာ ေရးဆြဲသူေတြအတြက္ အၾကီးအက်ယ္ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္လာပါတယ္။

အေမရိကန္ဘက္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ ျမန္မာျပည္နဲ့ ဆက္ဆံေရး နီးကပ္လာတဲ့ အတြက္ မဟာဗ်ဴဟာအရ အက်ဳိးေက်းဇူးေတြ မ်ားပါတယ္။ အဓိက က်တဲ့ အခ်င္းအရာ တခုကေတာ့ ျမန္မာနဲ့ မဟာမိတ္ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ့ တ႐ုတ္တို့ကို ခြဲထုတ္နုိင္လုိက္တာပါ၊ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၂၀ ကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ေျမာက္ကိုရီးယားက ျမန္မာအစိုးရကို လက္နက္ေတြ ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီဆက္ဆံေရးကို အေၾကာင္းျပုလို့ န်ဴကလီးယား လက္နက္ေတြ အေရးအထိ အေမရိကန္ဘက္က ေတြးပူခဲ့ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ျမန္္မာနဲ့ ဆက္ဆံေရး ျပန္လည္ထူေထာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ့ ဆက္ဆံေရးျဖတ္ေတာက္ဖို့ ျမန္မာအစိုးရကို အေမရိကန္ဘက္က ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ့ ျမန္မာေခါင္းေဆာင္ေတြ ေတြ့ဆံုတဲ့အခ်ိန္မွာလည္း ဒီကိစၥကိုပဲ ျမန္မာဘက္က သေဘာတူခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာဘက္က ဒီလို ဆက္ဆံေရး ျဖတ္ေတာက္လုိက္ရင္ ေျမာက္ကိုရီးယားရဲ့ လက္နက္ေရာင္းလို့ရတဲ့ ၀င္ေငြအေပၚမွာ ထိခုိက္မယ့္အျပင္ ပိုျပီး အထီးက်န္သြားဖို့ ႐ွိပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ကို တ႐ုတ္ျပည္အေပၚ အားကိုးေနရတဲ့ စစ္အာဏာ႐ွင္စနစ္ကေန နိုင္ငံျခားေရးေပၚလစီအရ ပိုျပီး အမီွအခုိကင္းတဲ့ ဒီမုိကေရစီနိုင္ငံအျဖစ္ကို ေျပာင္းလဲသြားေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ရင္းနဲ့ တ႐ုတ္ကို ထိုးနွက္နိုင္လို့ အေမရိကန္အတြက္ တခ်က္ခုတ္ နွစ္ခ်က္ျပတ္ အျမတ္ရသြားပါတယ္။

တကယ္တမ္းက်ေတာ့ အေမရိကန္နဲ့ ျမန္မာတို့ ျပန္လည္ ေပါင္းထုပ္ၾကတဲ့ဇာတ္လမ္းက အခုမွ အစပဲ ႐ွိပါေသးတယ္၊ ျမန္မာျပည္က ျပုျပင္ေျပာင္းလဲေရး ၾကိုးပမ္းခ်က္ေတြမွာ အလားအလာေကာင္းေတြ ႐ွိေနသလို ၂၀၁၀ က စခဲ့တဲ့ တုိးတက္မႈေတြကလည္း အေမရိကန္ – ျမန္မာ ဆက္ဆံေရး အတြက္ အေျခအေနေကာင္းေတြကို ဖန္တီးေပးလုိက္ပါတယ္။

နဂိုကတည္းက အာ႐ွမွာ တ႐ုတ္အတြက္ မဟာမိတ္နည္းေနတဲ့ အေျခအေနမွာ ျမန္မာကို အေမရိကန္က လြွႊမ္းမိုးဖုိ့ ၾကိုးပမ္းလာျပန္တဲ့အတြက္ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ မဟာမိတ္ေတြ ပါးလ်ားလာပါတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြနဲ့ မေ႐ွးမေနွာင္းမွာပဲ တ႐ုတ္နဲ့ အိမ္နီးခ်င္းေတြၾကားထဲမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္က ကၽြန္းစုအတြက္ အျငင္းပြားမႈေတြ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါေသးတယ္။

ဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေထာက္ရင္ အေမရိကန္ရဲ့ အာ႐ွဘက္ ေျခဦးလွည့္လာတဲ့ ခရီးမွာ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ႐ွိတယ္ဆုိတဲ့အဓိပၸာယ္ပါပဲ။ ေဒသတြင္းမွာ မာနေထာင္လြွႊားေနတဲ့ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ကေတာ့ ပိုလို့ ေခါင္းခဲစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။

အေမရိကန္-ျမန္မာဆက္ဆံေရးမွာ ေ႐ြွႊလမ္းေငြလမ္းေတြ ဆက္ေဖာက္လာတာဟာ အေမရိကန္အတြက္ကေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာအရ အာဏာသိမ္းလုိက္တဲ့ သေဘာမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္က်ေတာ့ အပိုင္ကုိင္ထားနိုင္တဲ့ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံကို အေမရိကန္က မိတ္ေဆြအေနနဲ့ ကပ္ျပီး သိမ္းသြင္းသြားတာေၾကာင့္ မဟာဗ်ဴဟာ ရည္မွန္းခ်က္ေတြမွာ အထိနာသြားပါတယ္၊ တနည္းအားျဖင့္ မဟာဗ်ဴဟာအရ မလံုျခံု၊ ၀ုိင္းပတ္ခံထားရျပီလို့ တ႐ုတ္အတြက္ စုိးရိမ္စရာ ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီအေျခအေနေတြ ေနာက္ခံမွာ တ႐ုတ္ျပည္အတြက္ ေနာက္ျပန္လွည့္စရာ၊ ေ႐ြးခ်ယ္စရာ သိပ္မ်ားမ်ား မ႐ွိေတာ့ပါဘူး။ တ႐ုတ္ျပည္နယ္စပ္တေလွ်ာက္ကို ကာကြယ္ဖို့၊ အာ႐ွရဲ့ အင္အားၾကီးနိုင္ငံတနိုင္ငံျဖစ္လာဖို့၊ အလယ္အာ႐ွတေၾကာက ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို့၊ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္နဲ့ ပစိဖိတ္ေဒသ စိုးမိုးေရးအတြက္ ႐ွိသမွ် အရင္းအျမစ္ေတြကို အသံုးခ်ရဖို့ပဲ ႐ွိပါတယ္။ ေဒသတြင္းမွာ အေမရိကန္ရဲ့ ေျခလွမ္းသြက္မႈတိုင္းကိုလည္း တ႐ုတ္ဘက္က သတိၾကီးၾကီးနဲ့ ေစာင့္ၾကည့္ေနမွာ ေသခ်ာပါတယ္။

ျပန္ခ်ဳပ္ရင္ အေမရိကန္ရဲ့ အာ႐ွကိုေျခဦးလွည့္လာတဲ့ ေပၚလစီဟာ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ သံတမန္ေရးနဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအသီးအပြင့္ေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ့အဲဒီ အက်ဳိးအျမတ္အတြက္ ေပးဆပ္လိုက္ရသူကေတာ့ တ႐ုတ္ျပည္္ ျဖစ္ပါတယ္။

(Vineet Daga ေရးသည့္ Myanmar and the U.S.: The Strategic Implications ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ပါသည္)