မိတီၳလာ မြတ္စလင္ ဒုကၡသည္မ်ား ေရွ႕ေရး မေရရာ

ဂ်ဲရက္ဖယ္ရီ

ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း မိတၳီလာၿမိဳ႕မွ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ မြတ္စလင္မ်ားအတြက္ တရားမွ်တမႈႏွင့္ ဘဝလံုၿခံဳျခင္းဆိုသည္ မွာ ေ၀းကြာေနေသး၏။ သူတို႔သည္ မတ္လ အဓိက႐ုဏ္းအတြင္း ေနစရာအိမ္မ်ား ပ်က္စီး ဆံုး႐ံႈးခဲ့ၾကရသူမ်ားျဖစ္သည္။

အက်ဥ္းေထာင္လို တင္းၾကပ္ေသာ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈျဖင့္ ေနထိုင္ၾကရသူမ်ားသည္ ပဋိပကၡ အတြင္း ပ်က္စီးဆံုး႐ံႈးခဲ့ရေသာ မိမိတို႔ ေနအိမ္မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားရွိရာကို ျပန္ရန္ မတတ္ႏိုင္ၾကေသးပါ။ အစြန္းေရာက္ မူဆလင္ဆန္႔က်င္ေရး ဆူပူ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအတြင္း မြတ္စလင္အမ်ားစုအပါအ၀င္ လူ ၄၃ဦး ေသဆံုးၿပီး ၁၃၀၀၀ ေက်ာ္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။

လူေပါင္း ၁၆၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး ရဲအေစာင့္အၾကပ္ထားရွိကာ အျပင္ကိုထြက္ခြာခြင့္ မျပဳေသာ မိတၳီလာ အားကစားကြင္းတြင္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ ဒုကၡသည္စခန္း မွ ရဲအရာရွိတဦးက “ဒါ သူတို႔ လံုၿခံဳေရးအတြက္ပါ” ဟု ေျပာသည္။

အစိုးရက စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဥပေဒ ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ မတ္လ ၂၂ ရက္ေန႔မွစ၍ ယခုခ်ိန္ထိ မိတၳီလာၿမိဳ႕တြင္ ညမထြက္ရအမိန္႔ ထုတ္ျပန္ထားသည္။ ပ်က္စီးေနေသာ နံရံမ်ား၊ တိုင္မ်ားျဖင့္ အ႐ိုးၿပိဳင္းၿပိဳင္းျဖစ္ေနေသာ မြတ္စလင္အိမ္မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို လူ ၁၀၀၀၀၀ ေက်ာ္မွီတင္းေနထိုင္သည့္ မိတၳီလာၿမိဳ႕၏ အခ်က္အခ်ာက်သည့္ ေနရာကြက္တိုင္းတြင္ တည္ရွိသည္။

တရား႐ံုးတင္စစ္ေဆးျခင္းမ်ားကို စတင္ေနၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ယခုအခ်ိန္အထိ မြတ္စလင္မ်ားကိုသာ စြဲခ်က္တင္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ေနသည္။ ဗုဒၶဘာသာဖက္မွ ဆူပူမႈျဖစ္ေအာင္ ေသြးထိုးလံႈ႕ေဆာ္ေပးခဲ့သည့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို လ်စ္လ်ဴရႈထားျခင္း အားျဖင့္ ေနာက္ထပ္ မလိုလားအပ္သည့္ ဘာသာေရး တင္းမာမႈမ်ား ျဖစ္ပြားလာမည္ကို စိုးရိမ္မႈမ်ားလည္း ရွိေနသည္။

မတည္ၿငိမ္မႈမ်ားႏွင့္ အကဲဆတ္ေသာ အျမင္က်ဥ္းေျမာင္းသည့္ ခြဲျခားမႈမ်ားသည္ ရာစုႏွစ္တ၀က္ၾကာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေနာက္ပိုင္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ မတ္လမွ စ၍ အာဏာရခဲ့ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ဦးစားေပး အစိုးရအတြက္ စမ္းသပ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္လာသည္္။

သန္း ၆၀ ခန္႔ရွိေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဗုဒၶဘာသာလႊမ္းမိုးသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး မြတ္စလင္ အေရအတြက္သည္ လူဦးေရ၏ ၅ ရာခိုင္ႏံႈးသာရွိသည္။ ထိုလူနည္းစုသည္ တစထက္တစ ႀကီးထြားလာေနေသာ အစြန္းေရာက္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီး တစု ဦးေဆာင္သည့္ ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား၏ ဦးတည္ရာ ပစ္မွတ္ ျဖစ္လာေနခဲ့သည္။

တနလၤာေန႔ (၂၉-၄-၂၀၁၃) က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ လြတ္လပ္ေသာ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာတြင္ ျမန္မာအစိုးရအေနျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္၌ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လူမ်ိဳးေရး ဘာသာေရး ပဋိပကၡ မ်ားၾကာင့္ အိုးအိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရသည့္ မြတ္စလင္မ်ား၏ အက်ပ္အတည္းကို အလွ်င္အျမန္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းသင့္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းထားသည္။ ယမန္ႏွစ္ ဇြန္လ ႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဆူပူအၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေၾကာင့္ အနည္းဆံုး လူ ၁၉၂ ဦးေသဆံုးခဲ့ၿပီး ၁၄၀၀၀၀ ေက်ာ္ အိုးအိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ အမ်ားစုမွာ ရခိုင္ျပည္ရွိ ႏိုင္ငံမဲ့ မြတ္စလင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

မိတၳီလာၿမိဳ႕ တရား႐ံုးတြင္ ဗုဒၶဘာသာဘုန္းႀကီးတပါးကို သတ္ျဖတ္မႈျဖင့္ စြဲခ်က္တင္ခံရေသာ မြတ္စလင္ ၇ ေယာက္ကို စစ္ေဆးေနသည္။ ထိုအမႈသည္ ယခုအပတ္အတြင္းမွာပင္ ၿပီးျပတ္လိမ့္မည္ဟု ယူဆရသည္။ အဖမ္းခံရသူ မြတ္စလင္္မ်ားက ၎တို႔မွာ အျပစ္မရွိေၾကာင္းေျပာၾကသည္။

အေဆာက္အဦးပ်က္မ်ားကို ၿဖိဳဖ်က္ေနသည့္ အလုပ္သမားမ်ား၏ တူထုသံေတြကိုသာ မိတၳီလာၿမိဳ႕ မြတ္စလင္္မ်ား ေနထိုင္ ရာတြင္ ၾကားေနရသည္။ လမ္းမ်ားေပၚတြင္ မြတ္စလင္္တို႔၏ အရိပ္အေယာင္ကို လံုး၀ မေတြ႔ရပါ။

မြတ္စလင္္ ၈၀၀၀ ေက်ာ္သည္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ားကို ၀င္ခြင့္မေပးသည့္ အစိုးရ ဒုကၡသည္စခန္း ၇ ခုတြင္ေနထိုင္ ၾကရသည္။ မိတၳီလာ ၿမိဳ႕အနီးတ၀ိုက္မွ ေက်း႐ြာမ်ားရွိ တရားမ၀င္ စခန္းမ်ားတြင္လည္း ဒုကၡသည္ တေထာင္ေက်ာ္ခန္႔ ရွိေနေၾကာင္းသိရသည္။ သူတို႔၏ လႈပ္ရွားသြားလာမႈမ်ားကို ရဲအဖြဲ႔က ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး ႏိုင္ငံျခား သတင္းဌာနမ်ားႏွင့္ စကားေျပာခြင့္ မေပးခဲ့ေပ။

လူ႔အခြင့္အေရးေလ့လာေစာင့္ၾကည့္မႈ အဖြဲ႔၏ အာရွေဒသဆိုင္ရာ ဒုတိယညႊန္ၾကားေရးမႈး Phil Robertson က အိုးအိမ္မဲ့ ဒုကၡသည္မ်ားကို ယခုလို ထိန္းခ်ဳပ္ထားျခင္းသည္ ၎တို႔၏ အခြင့္အေရးကို ခ်ိဳးေဖါက္ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေျပာသည္။

“ဒုကၡသည္ေတြကို အခုလို ေသာ့ခတ္ထားတဲ့ စခန္းထဲမွာ ထားတာဟာ သူတို႔ရဲ႕လံုၿခံဳေရး နဲ႔ ေအးခ်မ္းတဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္း တခုျဖစ္ဖို႔ကို ကူညီမေပးႏိုင္ပါဘူး။ အာဏာပိုင္ေတြက ေကာင္းဖို႔ ရည္ရြယ္ၿပီး လုပ္တာျဖစ္ေနရင္ေတာင္မွ လုပ္ပံုလုပ္နည္းက မွားေနပါတယ္” ဟု သူကေျပာသည္။

သမၼတ၏ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ျပန္ၾကားေရး ဒု ဝန္ၾကီး ဦးရဲထြဋ္ကမူ မိတၳီလာ အေရးအခင္းတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ့ေသာ ဘုန္းႀကီးအေရအတြက္သည္ ၅ သိန္းမွ်ရွိေသာ သံဃာထု၏ အလြန္ေသးငယ္ေသာ အစိတ္အပိုင္းေလးသာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ကလည္း ပဋိပကၡျဖစ္စဥ္တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့သူမ်ားကို တရားစြဲဆိုၿပီး ဥပေဒအရ အျမင့္ဆံုးျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း မတ္လ ၂၈ရက္ေန႔တြင္ ႐ုပ္ျမင္သံၾကားမွ တဆင့္ တႏိုင္ငံလံုးကို ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ကယ္ဆယ္ေရးစခန္းမ်ားတြင္ ေရာက္ရွိေနၾကေသာ ဒုကၡသည္မ်ားသည္ လြတ္လပ္ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ရွိေနၾကေၾကာင္း အစိုးရပိုင္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာက ဧၿပီလ ၅ ရက္ေန႔တြင္ ေရးသားခဲ့၏။

ဖ်က္ဆီးခံလိုက္ရေသာ မူဆလင္အိမ္မ်ားကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေပးမည္ဟု အစိုးရက ကတိေပးခဲ့ေသာ္လည္း တည္ ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ယခုအခ်ိန္အထိ စတင္ႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။ မီးေလာင္ပ်က္စီးခဲ့ေသာ ေနအိမ္ ၁၅၀၀ ေက်ာ္ ကိုျပန္လည္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္အတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၇သန္း ကုန္က်မည္ဟု ဆိုသည္။

အခ်ိဳ႕ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားက မူဆလင္မ်ား ျပန္ေရာက္လာျခင္းကို မႀကိဳဆိုခ်င္ေၾကာင္းေျပာသည္။

ဆက္လက္တည္ရွိေနဆဲ ရန္လိုမႈသည္ စစ္ေဆးဆဲျဖစ္ေသာ လူသတ္မႈအေပၚတြင္ လႊမ္းမိုးသြားႏိုင္ေၾကာင္း စြဲခ်က္တင္ခံထားရသူ မြတ္စလင္္သံုးဦး၏ ေရွ႕ေနျဖစ္သူ ဦးသိန္းသန္းဦးက ဆိုသည္။ အျပစ္ရွိေၾကာင္းစီရင္ခ်က္ ခ်ရန္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားက တရားသူႀကီးကို ဖိအားေပးေနသည္ဟု သူက ယံုၾကည္ေနသည္။

“သူ႔မွာ လူေတြ ေက်နပ္ေအာင္ လုပ္ေပးဖို႔ တာ၀န္႐ွိတယ္ေလ” ဟု ဦးသိန္းသန္းဦးက ဆိုသည္။

သူက ဧၿပီလ ၁၁ ရက္ေန႔တြင္ ခိုးမႈ၊ လက္ေရာက္က်ဴးလြန္မႈတို႔ျဖင့္ ေလွ်ာ့ရက္မရွိ ေထာင္ဒဏ္ ၁၄ ႏွစ္ခ်မွတ္ခံလိုက္ရေသာ မူဆလင္ ေရႊဆိုင္ပိုင္ရွင္၊ ၎၏ ဇနီးႏွင့္ အလုပ္သမား တို႔ ကို နမူနာျပသည္။ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး အသတ္မခံရခင္ တရက္အလိုတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အဓိက႐ုဏ္း၏ အစဟု ဆိုႏိုင္သည့္ ဗုဒၶဘာသာ ေစ်း၀ယ္သူႏွင့္ ရန္ပြဲအတြက္ စြဲခ်က္တင္ ခံခဲ့ၾကရျခင္းျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္လည္း တရားရံုးက ေနာက္မွထပ္မံျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အဓိက႐ုဏ္းကို အေၾကာင္းျပဳကာ ျပင္းထန္သည့္စီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဦးသိန္းသန္းဦးက ဆိုသည္။

ဆူပူအၾကမ္းဖက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ရသူ အမ်ားစုမွာ မူဆလင္မ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တေယာက္မွ တရား႐ံုးဆီ ေရာက္လာသည္ကို မေတြ႔ရေပ။ ခ႐ိုင္တရားသူႀကီးကမူ ယခုစစ္ေဆးေနသည့္ အမႈၿပီးျပတ္သည္ႏွင့္ ၎ တို႔ကို ႐ံုးတင္စစ္ေဆးသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းေျပာျပသည္။

ဘုန္းႀကီးမ်ားကို အေရးယူရန္ရွိ မရွိ ကို တရားသူႀကီးႏွင့္ ခ႐ိုင္ရဲအရာရွိ တို႔ ေျပာႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။ ဆူပူသူ လူစုလူေ၀း မ်ားကို ဘုန္းႀကီးမ်ားက ဦးေဆာင္ေၾကာင္း ဒါဇင္ႏွင့္ခ်ီေသာ မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားက ေျပာျပခဲ့ၾကသည္။

နယူးေယာက္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ သမားေတာ္မ်ားအဖြဲ႔က မိတၳီလာ ၿမိဳ႕ အစၥလမ္ ဘာသာေရးေက်ာင္းတြင္ မတ္လ ၂၁ ရက္ေန႔က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားအတြက္ လြတ္လပ္ေသာ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုထားသည္။ ေက်ာင္းသား ၃၂ ႏွစ္ေယာက္ႏွင့္ ဆရာ ၄ ေယာက္တို႔ ေပ်ာက္ဆံုးေနသည္ဟု ထိုအဖြဲ႕က ဆိုသည္။

ထိုေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းသားတေယာက္ျဖစ္ေသာ အသက္ ၁၈ အရြယ္ စိုးမင္းဦးက ေက်ာင္းကို လာေရာက္တိုက္ခိုက္ခ်ိန္တြင္ အျခားေက်ာင္းသားမ်ား ဆရာမ်ားႏွင့္ အတူ ထြက္ေျပးခဲ့ေၾကာင္း ေျပာျပသည္။

ရဲမ်ား ေရာက္မလာမီ အခ်ိန္အထိ ေက်ာင္းတြင္းသို႔ ဓာတ္ဆီဗံုးမ်ား ပစ္သြင္းၿပီး မီး႐ႈိ႕ၾကေၾကာင္း၊ ရဲမ်ားေရာက္လာသည့္ အခါ သူ႔ကို အျခားမူဆလင္ ၂၀၀ ခန္႔ႏွင့္ အတူ ေဘးလြတ္ရာသို႔ ေခၚထုတ္ခဲ့ေၾကာင္း စိုးမင္းဦး က ေျပာသည္။ သို႔ေသာ္ လည္း ရဲ အေရအတြက္ နည္းသည့္အတြက္ သူတို႔ထဲမွ လူအနည္းငယ္ကိုသာ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း စိုးမင္းဦးက မ်က္ရည္ေတြ သုတ္ရင္း ဆိုသည္။

သူတို႔ေတြ ထြက္လာခ်ိန္တြင္ လူအုပ္ႀကီးက ေက်ာက္ခဲမ်ားႏွင့္ ပစ္ေပါက္ၾကေသးေၾကာင္း စိုးမင္းဦးက ေျပာသည္။ ေနာက္ ဆံုးမွ ထြက္သူမွာ ႐ိုတ္သတ္ခံလိုက္ရသည္။ သူ၏ သူငယ္ခ်င္း ၃ ေယာက္ အသတ္ခံရသည္ကိုလည္း သူျမင္ခဲ့ရ၏။

“ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳး က်ေနာ္ တခါမွမႀကံဳဖူးပါဘူူး၊ က်ေနာ္ အရမ္းစိတ္မေကာင္းျဖစ္ရပါတယ္” ဟု စိုးမင္းဦးကေျပာသည္။

မိတၳီလာၿမိဳ႕ႏွင့္ နာရီ၀က္ ခရီးအကြာတြင္ရွိေသာ မူဆလင္႐ြာငယ္ေလးတြင္ စိုးမင္းဦးကို ၎၏ မိသားစုႏွင့္ အတူ ႐ိုတ္တာ သတင္းဌာနက ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းခြင့္ရခဲ့သည္။ အင္တာဗ်ဴးလုပ္ေနစဥ္ မည္သည့္ဌာနကဟု ထုတ္ေဖၚေျပာဆိုျခင္းမရွိေသာ အစိုးရဖက္က လူတေယာက္ ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ႏွင့္ ေရာက္လာၿပီး သတင္းေထာက္မ်ား ၏ အမည္ႏွင့္ ဖုန္းနံပတ္မ်ားကို ေတာင္း ယူသြားခဲ့သည္။

တရား၀င္ ခိုလံႈေရး စခန္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္ေလ့လာခြင့္ျပဳပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ကို မႏၲေလးတိုင္း ေဒသႀကီး၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးရဲျမင့္က ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဌာနႏွင့္ ရဲအရာရွိမ်ားကလည္း မိတၳီလာႏွင့္ ၄၅ မိနစ္ ခရီးအကြာအေ၀းရွိ ယင္းေတာ္႐ြာ တရားမ၀င္ ဒုကၡသည္စခန္းသို႔ သြားေရာက္သည္ကို ပိတ္ပင္တားဆီးခဲ့ၾကသည္။

(႐ိုက္တာသတင္း Muslim Victims of Burma Unrest Face Uncertain Future ကို ဘာသာျပန္ဆိုသည္)