ေရြးေကာက္ပြဲေႏွာင့္ေႏွးလွ်င္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး က်ဆင္းႏိုင္

ဝီလ်ံ ဘြတ္

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရးအေပၚ စစ္တပ္၏ လႊမ္းမိုးမႈ ျမင့္တက္လာၿပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ က်င္းပရန္ ရွိသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေႏွာင့္ေႏွးေစမည္ ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရး ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္မႈမ်ား က်ဆင္း ရပ္တန္႔ သြားႏိုင္သည္ဟု စီးပြားေရး ေလ့လာဆန္းစစ္သည့္ အဖြဲ႔အစည္းတခုက သတိေပးလိုက္သည္။

ႏိုင္ငံျခား အကူအညီႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား လည္း နည္းပါးသြားႏိုင္ၿပီး အေရးပါသည့္ ဥေရာပ အစိုးရအခ်ိဳ႕က ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမူကို ျပန္လည္ စတင္ရန္ ဖိအားျဖစ္လာလိမ့္မည္ ဟု အေမရိကန္ အေျခစိုက္ စီးပြားေရး ေလ့လာဆန္းစစ္ သည့္ အဖြဲ႔တခုျဖစ္သည့္ IHS က ေျပာသည္။

အဆိုပါအဖြဲ႔၏ Global Insight Country Risk အစီရင္ခံစာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍ စစ္တပ္၊ လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ အာဏာရ ပါတီတို႔ ၾကားတြင္ သေဘာထားကြဲျပား ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ား ရွိေနသည့္ အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေရႊ႕ဆိုင္း ရႏိုင္သည့္ အေျခအေနတခု ရွိေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ အာဏာႏွင့္ ဩဇာ လႊမ္းမိုးမႈ ေလ်ာ့က်မည္ကို စစ္တပ္က စိုးရိမ္ပူပန္မႈ တိုးလာသည့္ ၾကားတြင္ သမၼတ ရာထူး ေနရာအတြက္ သံုးပြင့္ဆိုင္ ၿပိဳင္ဆိုင္မည့္ အေျခအေနမ်ား ရွိေနသည္ ဟု ၎တို႔က ယူဆသည္။

“၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ တည္ၿငိမ္မႈကို ျပသေပးမယ့္ ဘာ႐ိုမီတာလို႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ယူဆထားၾကတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပဖို႔ ပ်က္ကြက္မယ္ ဆိုရင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မႈကို ထိခိုက္ႏိုင္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စီးပြားေရး လုပ္ကိုင္ရာမွာလည္း အက်ိဳးအျမတ္ ျပန္လည္ရရွိမႈ နည္းႏိုင္ေျခလည္း တိုးလာပါလိမ့္မယ္။ ႀကီးမားတဲ့ အေျခခံ အေဆာက္အအံု စီမံကိန္းေတြ အတြက္ အာမခံကိစၥ ေတြမွာ ဆိုးရြားသြားႏိုင္သလို သီလဝါ၊ ထားဝယ္နဲ႔ ေက်ာက္ျဖဴ အထူးစီးပြားေရးဇုန္ေတြကို ေစ်းကြက္ စိတ္ဝင္စားမႈ ေမွးမွိန္သြားႏိုင္ဖြယ္ရာ ရွိပါတယ္” ဟု IHS က ေျပာသည္။

“ေနာက္ၿပီးေတာ့ သဘာဝ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ကို အေျခခံတဲ့ လုပ္ငန္းေတြေပၚမွာ မွီခိုေနရတဲ့ စီးပြားေရးကေန ခြဲထြက္ရာမွာ လိုအပ္တဲ့ အေျခခံ အေဆာက္အဦး စီမံကိန္းေတြမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ဆြဲေဆာင္ေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ ပိုင္းရဲ႕ အားထုတ္မႈ ေတြကိုလည္း ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္” ဟုလည္း ၎တို႔က ေျပာသည္။

စစ္တပ္က ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္ အေနအထား ရရွိသြားလွ်င္ စီးပြားေရး စြမ္းေဆာင္မႈမ်ား ေလ်ာ့နည္းသြားၿပီး ႀကီးမားသည့္ လမ္းေပၚဆႏၵျပပြဲမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္ဟု အကဲျဖတ္ေလ့လာမႈတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

စစ္တပ္၊ အာဏာရ ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီႏွင့္ အတိုက္အခံၾကားမွ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ားကို မေျဖရွင္းႏိုင္ ခဲ့လွ်င္ လာမည့္ႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ က်င္းပရန္ရွိေနသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို ေရႊ႕ဆိုင္း ျခင္းမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္သည္ဟု IHS က သတိေပးလိုက္ သည္။

တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ တႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီ ခ်က္ ရရွိခဲ့လွ်င္ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) ႏွင့္ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႔မ်ားၾကား မဟာမိတ္ အေနအထားကို ပိုမိုခိုင္မာ အားေကာင္းသြား မည္ကို စစ္တပ္က စိုးရိမ္ေနသည္။

အစိုးရစစ္တပ္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔မ်ားၾကား လတ္တေလာ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ျဖစ္ပြားေနခ်ိန္တြင္ “၂၀၁၅ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲကေန ဒီအဖြဲ႔ေတြက သမၼတသစ္ကို ေရြးခ်ယ္ေပးမယ့္ သမၼတေရြးခ်ယ္ ေရးအဖြဲ႔ကို လႊမ္းမိုးသြားမွာကို အမွန္တကယ္ စိုးရိမ္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက စစ္တပ္က ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံေပးမယ့္ သမၼတေလာင္း သမၼတျဖစ္လာေရး အလားအလာကို ေလ်ာ့က်ေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု IHS ၏ သတိေပးခ်က္ ေပၚထြက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။

“တိုက္ခိုက္မႈေတြ အသစ္ျပန္ ျဖစ္လာတာက တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔ငယ္ေတြကို စစ္တပ္က လက္ခံႏိုင္တဲ့ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီမႈကို လက္မွတ္ထိုးဖို႔ ဖိအားေပးတဲ့ ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ စစ္တပ္ကသာလွ်င္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အမွန္တကယ္ ေပးႏိုင္စြမ္းရွိတယ္ ဆို တာကို ျပသၿပီးေတာ့ NLD နဲ႔ မဟာမိတ္ ျဖစ္ဖို႔ အလားအလာ ရွိသူေတြကို ေခ်မႈန္းေရး ျဖစ္ပါတယ္” ဟု IHS ၏ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

“ဒါက ေနာက္ပိုင္းက်ရင္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လိႈင္ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ သမၼတ ရည္မွန္းခ်က္ကို အေထာက္အကူ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္” ဟု IHS က ဆိုသည္။

ေနာက္ထပ္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသည့္ သမၼတေလာင္း ၂ ဦးမွာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ သူရဦးေရႊမန္းႏွင့္ NLD ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ ျဖစ္သည္ဟု IHS က ေျပာသည္။

စစ္တပ္ ပိုမိုအင္အား ေကာင္းလာျခင္းသည္ တျခားမည္သည့္ ႏိုင္ငံေရး လြတ္လပ္မႈကို မဆို ဆန္႔က်င္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ျပသေနျခင္း ျဖစ္သည္ဟု IHS ကဆိုသည္။

“စစ္တပ္ရဲ႕ အေနအထား ေျပာင္းလာတာက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးမႈေတြ ဆက္လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ စစ္တပ္က လက္မခံႏိုင္တဲ့ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးတဲ့ အထိ ေရာက္သြားမွာနဲ႔ NLD ရဲ႕ မဟာမိတ္ တိုင္းရင္းသား အဖြဲ႔တခု အေျခခိုင္သြားမွာကို စိုးရိမ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ဖြယ္ရွိပါတယ္။ NLD နဲ႔ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ ကိုင္ အဖြဲ႔ေတြက ၂၀ဝ၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ၿပီးေတာ့ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုတခု ဖြဲ႔စည္းခ်င္ၾကတယ္။ စစ္တပ္က ဒီႏွစ္ခုလံုးကို ဆန္႔ က်င္တယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ လက္ရွိအေျခအေနကို အာမခံခ်က္ေပးတဲ့ လက္ရွိ အေျခခံ ဥပေဒကိုပဲ သူတို႔က ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းခ်င္ ၾကတယ္” ဟု IHS က ဆိုသည္။

IHS က စီးပြားေရး တိုးတက္မႈ က်ဆင္းႏိုင္သည့္ အေျခအေနႏွင့္ အေမရိကန္အစိုးရက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အႀကီးဆံုးႏွင့္ ဩဇာလႊမ္းမိုးမႈ အရွိဆံုး စီးပြားေရးသမားမ်ား ထဲမွ တဦးကို နာမည္ပ်က္စာရင္း ထည့္သြင္းလိုက္ျခင္း ကဲ့သို႔ေသာ ဒဏ္ခတ္မႈမ်ား အသစ္ျပန္ ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ရွိသည္မ်ားကို သတိေပး လိုက္သည္။ စစ္တပ္က ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ေပးထားသည့္ ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီမွ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္တဦးျဖစ္ေသာ ဦးေအာင္ေသာင္းကို အေမရိကန္ ဘ႑ာေရး ဝန္ႀကီးဌာနက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးမွ အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို ပ်က္ျပားေစရန္ တက္ႂကြစြာ လုပ္ေဆာင္ေနသည္ဟု သတ္မွတ္ၿပီး နာမည္ပ်က္စာရင္း သြင္းလိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္။

အေမရိကန္ ဘ႑ာေရးဌာနက ဦးေအာင္ေသာင္း မည္ကဲ့သို႔ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္ကို တိက်စြာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ျခင္း မရွိေသာ္လည္း နာမည္ပ်က္စာရင္း သြင္းလိုက္ ျခင္းအားျဖင့္ အေမရိကန္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေနေသာ ဘဏ္မ်ားမွ သူ၏ ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ၿပီး အေမရိကန္ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း လုပ္ ေဆာင္ျခင္းကိုလည္း တားျမစ္လိုက္သည္။

“ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္တေယာက္ကို အေမရိကန္က ဒဏ္ခတ္ အေရးယူ လိုက္တာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အေနာက္တိုင္းက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ယူေဆာင္ဖို႔ ႀကိဳးစား ေနတဲ့ ကုမၸဏီေတြ အတြက္ ေျဖရခက္တဲ့ ေမးခြန္း တခုကို ေဖာ္ျပေနပါတယ္။ နာမည္ပ်က္စာရင္းမွာ အမည္ေတြ ပိုၿပီး ေပၚလာဖို႔လည္း ရွိေနပါ တယ္။ အခုလို လုပ္လိုက္တာက ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ ပယ္ဖ်က္ေပးၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ အဆင့္ျမင့္ တာဝန္ရွိသူတဦးကို ပထမဆံုး နာမည္ပ်က္စာရင္း သြင္းလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု Wall Street Journal က ေရးသားခဲ့သည္။

ဦးေအာင္ေသာင္းႏွင့္ သူ၏ မိသားစုသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အဓိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ားအျပားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားမွသည္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္သည့္ ဆည္မ်ား တည္ေဆာက္ျခင္း အထိ လုပ္ငန္းမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ကိုင္ေနေသာ IGE ကုမၸဏီလည္း အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။

IGE ကုမၸဏီသည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ China Gezhouba Group ေကာ္ပိုေရးရွင္းႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ မႏၲေလးတိုင္းအတြင္းမွ ရဲရြာ ေရအား လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ အားေပးစက္႐ံု တည္ေဆာက္ရာတြင္ ပါဝင္ခဲ့သည္။

IGE ကုမၸဏီသည္ ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ လုပ္ငန္းက႑ႏွင့္ ပိုက္လိုင္း တည္ေဆာက္ေရးက႑ သို႔လည္း ဝင္ေရာက္ခဲ့သည္။ မၾကာေသးမီက ကမ္းလြန္ႏွင့္ ကုန္းတြင္းပိုင္း လုပ္ကြက္ ၂၀ ေက်ာ္ ခ်ထားေပးခဲ့ သျဖင့္ လုပ္ငန္းမ်ား စတင္ခ်ိန္တြင္ လုပ္ငန္းလိုအပ္ခ်က္မ်ား ျမင့္တက္လာသည့္ အတြက္ ျဖစ္သည္။ လုပ္ကြက္မ်ား ခ်ထားေပးရာတြင္ အေမရိကန္ကုမၸဏီ အခ်ိဳ႕လည္း လုပ္ကိုင္ခြင့္ ရရွိခဲ့သည္။

“ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈ အသစ္ေတြက ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း ရွာေဖြေနတဲ့ အေနာက္တိုင္း ကုမၸဏီေတြ အတြက္ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ သံတမန္ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံက စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို နာမည္ပ်က္စာရင္းကေန ဖယ္ရွားေပးေရး ေလွ်ာက္ထားဖို႔ တက္တက္ႂကြႂကြတိုက္တြန္းအားေပး ေနၾကပါတယ္။ အခုအခ်ိန္အထိ ၁၀ဝ နဲ႔ အထက္မွာ ရွိတဲ့ စာရင္းထဲမွာ နာမည္အခ်ိဳ႕ကို ဖယ္ရွားေပးၿပီး ျဖစ္ပါတယ္” ဟု Wall Street Journal ကဆိုသည္။

“၂၀၁၄ ခုႏွစ္ထဲမွာေတာ့ ပယ္ဖ်က္ေပးလိုက္တဲ့ သူ မရွိပါဘူး။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ တေယာက္ပဲ ဖယ္ရွားေပးလိုက္ ေပမယ့္ အေျမာက္အျမား စာရင္း ထပ္သြင္းခဲ့တာကို မွတ္တမ္းေတြ အရ သိရပါတယ္” ဟုလည္း ေဖာ္ျပထားသည္။