လာမည့္ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒႏွင့္အညီ တရားမွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးမည္ဟု ေသာၾကာေန႔က ေနျပည္ေတာ္တြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ့ခုိင္ေရးႏွင့္ ဖြံၿဖိဳးေရး အသင္းႀကီး၏ ႏွစ္ပတ္လည္ အစည္းအေ၀းတြင္ စစ္အစုိးရ ေခါင္းေဆာင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးသန္းေရႊက ေျပာဆုိလုိက္သည္။ထုိသုိ႔ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးက ေျပာဆုိခဲ့ေသာ္လည္း ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားအေနျဖင့္ မွတ္ပုံတင္ဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ လြတ္လပ္ စြာ စည္းရုံး ေဟာေျပာခြင့္မရရွိေသးေၾကာင္းႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမ်ားကုိလည္း ထုတ္ျပန္ျခင္းမရွိေသးေၾကာင္း ၀ါရင့္ႏုိင္ငံေရး သမားႀကီး သခင္ခ်န္ထြန္းကေျပာသည္။
“ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္မယ္သာဆုိတယ္၊ အခုအခ်ိန္အထိ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) ဆုိရင္ ရုံးခ်ဳပ္သာဖြင့္ခြင့္ေပး ထားတာ၊ နယ္ရုံးေတြ အပိတ္ခံထားရတာပဲ” ဟု ၎ကဆုိသည္။
ႏုိင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မည္ဆုိလွ်င္ ယခုအခ်ိန္ကာလကတည္းက လြတ္လပ္စြာ စည္းရုံးခြင့္ လြတ္လပ္စြာဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ ေဟာေျပာခြင့္၊ ေဆြးေႏြးခြင့္၊ သတင္းမီဒီယာမ်ား လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္ ျပဳရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယခုအခါ စစ္အစုိးရ အေနျဖင့္ ၎တုိ႔ႏွင့္ နီးစပ္သည့္ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ စစ္အစုိးရအဖြဲ႕၀င္ ၀န္ႀကီးတခ်ိဳ႕ကုိသာ ေရြးေကာက္ပြဲ အတြက္ နယ္လွည့္ စည္းရုံးခြင့္မ်ား ေပးအပ္ထားေၾကာင္း သခင္ခ်န္ထြန္းက ေထာက္ျပေ၀ဖန္သည္။
ထုိ႔အျပင္ မၾကာေသးမီက ၀ါရင့္ႏုိင္ငံေရးသမားႀကီးမ်ားကလည္း အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ိဳသား ရင္ၾကားေစ့ေရး တို႔အတြက္ ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးရန္ တုိက္တြန္းထားသည့္ စာကုိ ႏုိ၀င္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔က ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊထံ လိပ္မူၿပီးေပးပုိ႔ခဲ့ေၾကာင္းသိရသည္။
ယခုကဲ့သုိ႔ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဗုိလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီးေျပာဆုိသည္မွာ ၿပီးခဲ့သည့္ တပ္မေတာ္ေန႔တြင္ တႀကိမ္၊ စစ္မႈထမ္းေဟာင္း ညီလာခံတြင္တႀကိမ္ႏွင့္ ယခု ႀကံ့ခိုင္ဖြံၿဖိဳးေရးအသင္း ႏွစ္ပတ္လည္ အစည္းအေ၀းတြင္တႀကိမ္ ေျပာဆုိခဲ့ေၾကာင္း၊ ထုိသုိ႔ေျပာဆုိ ျခင္း ကုိ ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကုိျပဳလုပ္မည္မွာ ေသခ်ာသည္ဟု အဓိပၸာယ္ရရွိေၾကာင္း ခ်င္းမုိင္ၿမိဳ႕ အေျခစုိက္ ျမန္မာ့အေရးေလ့လာသူ ဦး၀င္းမင္းကဆုိသည္။
“ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္လုိ ဥပေဒမထုတ္ေသးဘူးဆုိတာက သူတုိ႔ဘက္က ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈက သိပ္မေသခ်ာေသးလုိ႔၊ အား နည္းေနေသးလုိ႔ သူတုိ႔ပါတီမႏုိင္ႏုိင္ေသးလုိ႔” ဟု ၎ကေျပာသည္။
ထုိ႔အျပင္ ယခုက်င္းပမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ ႏုိင္ငံတကာမွ ေတာင္းဆုိေနသည့္အတုိင္း လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တသည့္ ေရြး ေကာက္ပြဲ ျဖစ္ႏုိင္ရန္ အလားအလာနည္းပါးေၾကာင္း၊ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ျမန္မာဒီမုိကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္၊ ကုိမင္းကုိႏုိင္ ႏွင့္ အတုိက္အခံနုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ တုိင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားအား ဖမ္းဆီးထားျခင္းမွ ျပန္လႊတ္ ေပးျခင္းမရွိေသးေၾကာင္း၊ ထုိ႔အျပင္ လြတ္လပ္စြာ စည္းရုံးေဟာေျပာခြင့္မရွိသည္ကုိ ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ တရားမွ်တမႈရွိလိမ့္မည္ဟု မထင္ေၾကာင္း ဦး၀င္းမင္းက သုံးသပ္သည္။
ရခုိင္ဒီမုိကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အတြင္းေရးမႉး ဦးေအးသာေအာင္ကလည္း “စစ္အစုိးရအေနနဲ႔က လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲကို မျဖစ္မေန က်င္းပလိမ့္မယ္၊ သူတုိ႔အတြက္ ႏုိင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ အရပ္သား ရုပ္ျပအစုိးရတခု လုပ္ျပရမယ္၊ ေနာက္ၿပီး ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပုံကုိလည္း အသိအမွတ္ျပဳ ခံရဖို႔ လုိမယ္” ဟု ေျပာသည္။
စစ္အစုိးရအေနျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ NLD အား ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ေစခ်င္ေၾကာင္း၊ သုိ႔မွသာ ၎တုိ႔ျပဳလုပ္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲအား ႏုိင္ငံတကာမွ အသိအမွတ္ျပဳမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သုိ႔ေသာ္လည္း ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ NLD အျပတ္အသတ္ အႏုိင္ရသကဲ့သုိ႔ ယခုေရြးေကာက္ပဲြတြင္ အႏုိင္ရရွိသြားမည္ကုိ စုိးရိမ္သည့္အတြက္ စည္းရုံးလႈပ္ရွားခြင့္ အခ်ိန္နည္းပါးေစရန္ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမ်ားကုိ အခ်ိန္နီးကပ္မွသာ ျပဌာန္းေပးလိမ့္မည္ဟု ထင္ေၾကာင္း ဦးေအးသာေအာင္က ေျပာသည္။
တျခားေသာ ဒီမုိကေရစီစနစ္က်င့္သုံးသည့္ တုိင္းျပည္မ်ားတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲတခုကုိ တုိေတာင္းေသာ အခ်ိန္ကာလတခုသတ္မွတ္ ျပဌာန္းၿပီး ျပဳလုပ္ႏုိင္ေသာ္လည္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံကဲ့သုိ႔ ယခုမွ စတင္ၿပီးပါတီစုံေရြးေကာက္ပြဲကုိ က်င္းပမည္ျဖစ္သည့္အတြက္ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားအား ပါတီမွတ္ပုံတင္ခြင့္၊ စည္းရုံးခြင့္ စသည္မ်ားကုိ ျပဳလုပ္ႏုိင္ရန္အတြက္ အခ်ိန္ကာလ
အားျဖင့္ အနည္းဆုံး ၁ ႏွစ္ ႏွင့္ ၁ ႏွစ္ခြဲခန္႔ေပးရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သုိ႔မွသာလွ်င္ ႏုိင္ငံတကာမွ အသိအမွတ္ျပဳသည့္ သန္႔ရွင္း မွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲတခု ျဖစ္လာမည္ထင္ေၾကာင္း ျမန္မာ့အေရးေလ့လာေနသူ ဦးေအာင္ႏုိင္ဦးကလည္း သုံးသပ္သည္။
၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေမလတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါတီမ်ားဖြဲ႔စည္းခြင့္ကုိ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလတြင္ စတင္ခြင့္ ျပဳခဲ့ၿပီးေနာက္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒကုိ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္အတြက္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား အားလုံး အတြက္ စည္းရုံးလႈပ္ရွားခြင့္ အခ်ိန္အားျဖင့္ ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ခန္႔ရရွိခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရန္ ၃ လခန္႔ အလိုု၌ ရုပ္ျမင္သံၾကားမွ စည္းရုံးခြင့္မ်ား ေပးခဲ့သည္။
