စေပ့စ္ (Space)

စေပ့စ္ (သို႔မဟုတ္) ခြင္ ဟူေသာ စကားလံုးသည္ ယခုအခါ တြင္က်ယ္လာပါသည္။ ၂ဝ၁ဝ ေရြးေကာက္ပဲြ ကာလႏွင့္ ေရြးေကာက္ပဲြအၿပီးတြင္ ၂ဝဝ၈ ဖဲြ႔စည္းပံုအရ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ လုပ္ခြင့္ ရွိလာလိမ့္မည္ (သို႔မဟုတ္) ႏိုင္ငံေရးခြင္ က်ယ္လာလိမ့္မည္၊ ထိုအခါက်မွ စစ္မွန္ေသာ ဒီမုိကေရစီ ရရွိေအာင္ ဆက္လက္႐ုန္းကန္ၾကမည္ ဟူေသာ အယူအဆသည္ အမ်ဳိးသား ဒီမုိကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္ ျပင္ပတြင္ ေခတ္စားေနသည္မွာ မည္သို႔မွ မဆန္းပါ။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္မွ ျပန္လြတ္မလာမီကပင္ အမ်ဳိးသားညီလာခံ တက္ေနၾကသည့္ အဖဲြ႔ခ်ဳပ္ ကိုယ္စားလွယ္အခ်ဳိ႕တြင္ ဤအယူအဆ ေရာက္ရွိေနခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ G -7 ဟု ေခၚခဲ့သည့္ အုပ္စု၏ အေျခခံအယူအဆမွာ ဤသို႔ျဖစ္သည္။ ထိုမွတဆင့္ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ထုတ္ပစ္ရၿပီး၊ အဖဲြ႔ခ်ဳပ္ကို ဆန္႔က်င္သူမ်ား ျဖစ္သြားခဲ့ၾကသည္။

ထုိသို႔ျဖင့္ အဖဲြ႔ခ်ဳပ္သည္ ေျပာေနၾကသည့္ ႏိုင္ငံေရးခြင္ (political space) ဆိုသည္ကို မဟာဗ်ဴဟာအရေရာ၊ နည္းဗ်ဴဟာအျဖစ္ပါ ပယ္ခဲ့သည္မွာ ၁၅ ႏွစ္ခန္႔ ရွိေနခဲ့ပါၿပီ။ အဖဲြ႔ခ်ဳပ္ တည္ေထာင္ခ်ိန္ကတည္းက ခ်မွတ္ခဲ့သည့္ မူဝါဒမ်ားႏွင့္ မကိုက္ညီေသာေၾကာင့္ လက္မခံႏုိင္ျခင္းဟု အေၾကာင္းျပခဲ့ေသာ္လည္း သေဘာတရား (ideology) သက္သက္ေၾကာင့္သာ မဟုတ္ပါ၊ လက္ေတြ႔ျဖစ္ရပ္မ်ားကိုပါ ထည့္၍ စဥ္းစားၾကည့္ႏိုင္ပါသည္။

၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒတြင္ တပ္မေတာ္ဦးေဆာင္မႈဆိုေသာ စကားတလံုးမွ မပါပါ။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ (မ-ဆ-လ) ၏ ဖဲြ႔စည္းပံု စည္းမ်ဥ္းမွာလည္း စစ္မႈထမ္းဖူးမွ CEC ျဖစ္ရမည္ဟု မပါပါ။ သို႔ေသာ္ မဆလပါတီ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္အဖဲြ႔ဝင္ အားလံုးသည္ စစ္ဗုိလ္ေဟာင္း၊ စစ္ဗိုလ္လက္ရွိေတြခ်ည္း ျဖစ္သည့္အျပင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ေကာင္စီ အဆင့္ဆင့္တြင္ စစ္ဗုိလ္ႏွင့္ စစ္ဗိုလ္လူထြက္မ်ားက အမ်ားစု ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေကာင္စီအဆင့္ဆင့္တြင္ ပါေနသည့္ အရပ္သားအားလံုးသည္ မည္သို႔သေဘာထား၊ ခံယူခ်က္မ်ား ရွိသည္ျဖစ္ေစ ေနာက္ဆံုးတြင္ စစ္တပ္ခုိင္းသမွ် လုပ္ရသည့္ အေျခအေနကို ေရာက္ခဲ့ရပါသည္။

ထုိသို႔ျဖစ္ခဲ့ၿပီးမွ လႊတ္ေတာ္အရပ္ရပ္တြင္ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္း ရယူမည္၊ စစ္ေရးအျမင္ရွိမွ သမၼတလုပ္ရမည္၊ အေရးၾကီးသည့္ ဝန္ၾကီးအားလံုးကို တပ္ခ်ဳပ္က ခန္႔အပ္မည္ စသည္ျဖင့္ ေျဗာင္ေရးထားသည့္ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ ဖဲြ႔စည္းပံု ဥပေဒေအာက္တြင္ ေရြးေကာက္ခံထားသည့္ အမတ္မ်ားသည္ လႊတ္ေတာ္အဆင့္ဆင့္၌ လြတ္လပ္စြာ လႈပ္ရွားခြင့္ ရရွိမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္သူမ်ားသည္ အေကာင္းျမင္လြန္ေနၿပီဟုသာ ယဥ္ေက်းစြာ ေခၚရပါမည္။

အခ်ဳိ႕က ဆုိၾကပါသည္။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒတြင္ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ရန္ လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီဘက္ေတာ္သားမ်ား ရွိထားရန္ လိုအပ္သည္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ရမည္ဟုလည္းေကာင္း အစိုးရအျပင္က စေပ့စ္ကို ကာကြယ္ရန္ အတြင္းကိုဝင္ၿပီး အေပးအယူလုပ္ ပူးေပါင္းေဆာင္္ရြက္ရမည္ဟုလည္းေကာင္း စသည္ျဖင့္။ ဤဆင္ေျခမ်ားသည္လည္း ေခတ္သစ္ သမုိင္းအရ ၾကည့္လွ်င္ လက္ခံစရာမရွိပါ။

၁၉၆၂ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းၿပီးကတည္းက စစ္တပ္သည္ ေစတနာမွန္ အေျခခံၿပီး မည္သူႏွင့္ မည္မွ် အေပးအယူ အေလွ်ာ့အတင္း လုပ္ခဲ့ပါသနည္း။ သူတုိ႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းခဲ့သည့္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ တခ်ဳိ႕မွစ၍ ပမညတမ်ား၊ ဖဆပလမ်ားအလယ္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ အဆံုး၊ မည္သူက ျပည္သူလူထု၏ စေပ့စ္ကို က်ယ္ေအာင္ လုပ္ႏုိင္ခဲ့ပါသနည္း။ ဝန္ထမ္းဘဝမွာဝင္ၿပီး တျဖည္းျဖည္း က်ဥ္းလာေသာ စေပ့စ္ (space) ကို ၾကံ႕ၾကံ႕ခံ တြန္းလွန္ခဲ့ေသာ ဦးခင္ေမာင္လတ္၊ ေဒၚခင္မ်ဳိးခ်စ္၊ ဦးဝင္းတင္တုိ႔ မည္သို႔ျဖစ္သြားၾကသနည္း။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းခ်ိန္က ဤေဒသတြင္ လြတ္လပ္မႈအရွိဆံုး ႏိုင္ငံတခုဘဝမွ ယခုအေျခအေနသို႔ ေရာက္လာျခင္းသည္ ျပည္သူလူထုက ငုတ္တုတ္၊ ငံု႔ခံေန၍ ျဖစ္ရျခင္း မဟုတ္ပါ။ မဆလ ေခတ္တေလွ်ာက္လံုး ယံုၾကည္ရာကို လုပ္ခဲ့၍ ေထာင္က်ခံ၊ အသတ္ခံ၊ အေသခံသူမ်ား၏ သတၱိသည္ ယခုလႈပ္ရွားေနသူမ်ားထက္ မညံ့ပါ။

ယခု စေပ့စ္ (space) အေၾကာင္း ေျပာေနသူမ်ားထဲတြင္ ထုိေခတ္က ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားခဲ့ၾကသူမ်ား အမ်ားၾကီး ပါပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ခြင္ (space) အေၾကာင္း ေျပာသူတုိင္းကို သစၥာေဖာက္သြားသူမ်ားဟု ေျပာ၍မျဖစ္ပါ။ မမွတ္ေသးဘူးလားဟုလည္း မေမးလိုပါ။ သို႔ေသာ္ တခုေတာ့ ေျပာခ်င္သည္။ သူတုိ႔တေတြ မဆလေအာက္တြင္ ႐ုန္းကန္လႈပ္ရွားရင္း ေသၾကေၾကၾကတုန္းက ႏိုင္ငံျခားက သိရွိရန္ ေဝးလုိ႔ ျမန္မာျပည္သူမ်ားကပင္ ေကာင္းစြာ မသိခဲ့ၾကျခင္းမွာ မဆလ အစိုးရသည္ တရားဝင္ ရပ္တည္မႈ (legitimacy) ကို တစံုတရာ အတုိင္းအတာထိ ရခဲ့၍ ျဖစ္သည္။ အတြင္းကေန ပူးသတ္မည္ဟူေသာ လူမ်ားေၾကာင့္ စစ္တပ္က ထုိရပ္တည္မႈကို ရရွိသည္ဟုဆိုလွ်င္ ျငင္းလိမ့္မည္မထင္ပါ။ အခုတခါ ပူးသတ္ရန္ ၾကံလွ်င္ ဤသမုိင္းသင္ခန္းစာကို သတိရပါဟု ေတာင္းပန္ပါရေစ။

စေပ့စ္ (space) ဆုိသည္မွာ လႊတ္ေတာ္အထဲမွာမွ ရွိတာမဟုတ္ပါ။ အျပင္မွာလည္း ရွိပါသည္။ အျပင္က စေပ့စ္ (space) ကို မည္သို႔ က်ယ္ေအာင္လုပ္မလဲ၊ မည္သို႔ သံုးမလဲဆုိတာကလည္း အေရးပိုၾကီးသည္ဟု ထင္ပါသည္။ NGO မ်ား၊ Civil Society မ်ားအေၾကာင္း ေျပာျခင္း မဟုတ္ပါ။ အရင္တုန္းကလည္း စာအုပ္အေဟာင္းေရာင္းရင္း၊ ေရွ႕ေနလုိက္ရင္း၊ က်ဴရွင္ေပးရင္း လုပ္ခဲ့ၾကတာပဲ၊ ဒီလုိပဲ လုပ္ၾကတာေပါ့ ဟူ၍လည္း ေျပာ၍မရေတာ့ပါ။ ႏိုင္ငံတြင္းက ႐ုပ္ပိုင္းဆုိင္ရာ အေျခအေနတုိ႔သည္ သိသာစြာ ေျပာင္းလဲသြားၿပီ၊ ျပည္သူတုိ႔၏ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာပါ တစံုတရာ အတုိင္းအတာအထိ ေရႊြ႔လာခဲ့ၿပီးၿပီ၊ ျပည္ပက အေျခအေနမ်ားသည္လည္း ယခင္ကႏွင့္ လံုးဝ မတူေတာ့ပါ။

ထုိအခ်က္မ်ားကို ထည့္စဥ္းစားၿပီးမွ စေပ့စ္ (Space) အေၾကာင္း ေျပာၾကပါ။