မႏၲေလးသုိ႔ ခရီးႏွင္၊ ေမာ္လၿမိဳင္ကိုေရာက္

ေဒါက္တာ ထြန္းေက်ာ္ၿငိမ္း

သဘာဝဟာ မေျဖာင့္တန္းဘူး

လွ်ပ္စီးလက္လွ်င္လည္း အလင္းလက္တံေတြက ေျဖာင့္ေျဖာင့္မဟုတ္ဘူး ႐ိုးမေတာင္တန္း ေတြရဲ႕ ေတာင္ထိပ္ေတြကို ၾကည့္လိုက္ ရင္လည္း ဖန္ကေတာ့လို တသမတ္တည္း ခၽြန္မေနၾကဘူး။

သို႔ေပမယ့္ လူေတြရဲ႕ေတြးေခၚမႈကေတာ့ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ေတြးပဲ ေတြးတဲ့အက်င့္က စြဲေနတယ္။

အထူးသျဖင့္ စီးပြါးေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးနယ္ပယ္ေတြမွာ ဦးေဆာင္သူေတြ၊ ေပၚလစီ မဟာဗ်ဴဟာဘာညာ ခ်မွတ္ေရးဆြဲသူေတြဟာ ေျဖာင့္ေျဖာင့္အေတြးနဲ႔ပဲ စခန္းသြားၾကဆဲပဲ။

“က” လုပ္ငန္းစဥ္ကို အေကာင္အထည္ေဖၚမယ္၊ “က” ၿပီးရင္ “ခ” ျဖစ္မယ္ အဲသည္ကေန “ဂ”ကုိ ေရာက္မယ္ စသည္ျဖင့္ က်ေနာ္တို႔ငယ္စဥ္က သင္ၾကားခဲ့ရတဲ့ ႂကြက္ေသတခု အရင္းျပဳ ပံုျပင္ထဲကလို သူေဌးျဖစ္နည္း ေျဖာင့္ေျဖာင့္ျဖဴးျဖဴး (linear thinking) နဲ႔ ေတြးေနက် အေလ့အထဟာ အနယ္ထိုင္ အ႐ိုးစြဲေနလို႔ပဲ။

သမၼတဘုရ္နဲ႔ ဒုသမၼတေခ်နီတို႔ဟာ အီရတ္ကို ဒုတိယအႀကိမ္ တိုက္ခိုက္ရန္ အစီစဥ္ဆြဲေနခ်ိန္ ကာလက အေမရိကန္ တပ္
ေတြ အီရတ္ကိုဝင္တိုက္တဲ့အခါ ဆဒၵန္ဟူစိန္ကိုမုန္းေနတဲ့ အီရတ္ျပည္သူေတြ ဒို႔တပ္ေတြကို လႈိက္လႈိက္လွဲလွဲ ႀကိဳဆို
ေထာက္ခံၾကလိမ့္မယ္လို႔ တြက္ခဲ့ၾကတယ္။ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ အထင္နဲ႔အျမင္ တက္တက္စင္လြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ သမိုင္းမွာ အျခားသာဓကေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိခဲ့ပါတယ္။

သုစ႐ိုက္ျမႇင့္တင္ရာမွ ဒုစ႐ိုက္ေတြတိုးပြား အေမရိကန္မ်ားရဲ႕ အရက္ျပႆနာ

အေမရိကန္လူမ်ိဳးေတြဟာ သမိုင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး အေတာ္အရက္ေသာက္ၾကတယ္။ မက္ဆာခ်ဴးဆက္ ျပည္နယ္ကို စတင္ အေျခခ်တည္ေထာင္ခဲ့ သူဂၽြန္ဝင္းသေရာ့ (John Winthrop)ကို အဂၤလန္ကေန သယ္ေဆာင္လာတဲ့့ သေဘၤာဟာ ဝိုင္အရက္ ဂါလံ ၁,ဝဝဝ နဲ႔ ေသာက္ေရထက္ သံုးဆပိုတဲ့ ဘီယာေတြ တင္ေဆာင္လာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

၁၈၆ဝ ခုႏွစ္မွာေတာ့ အရြယ္ေရာက္သူ အေမရိကန္တဦးလွ်င္ တႏွစ္ကို ပ်မ္းမွ် ဝီစကီ ပုလင္း ၉ဝ ေသာက္သံုးသည့္ အေျခအေနသို႔ပင္ ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္္္။

ဒီအရက္ျပႆနာရဲ႕ဒဏ္ကို ဒိုင္ခံေက်ာစင္းၿပီး ခံရသူေတြကေတာ့ အရက္သမားေတြရဲ႕ မယားေတြပါပဲ။ အဲဒီေခတ္က အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အိမ္ယာကိုင္းကၽြန္းကို ပိုင္ဆိုင္ခြင့္မရွိၾကဘူး။ ဒီေတာ့သူတို႔ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ဥစၥာပစၥည္းေတြကို လင္ျဖစ္သူ အရက္သမားေတြကအရည္ေဖ်ာ္ ပစ္လဲ ဘာမွမတတ္္ႏိုင္ရွာၾကဘူး။ လင္ဆိုးမယားတဖါးဖါး အျဖစ္နဲ႔ပဲ စခန္းသြားခဲ့ၾကရရွာတယ္။

၁၉ရာစုမွာေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကပဲ အရက္ေသစာပိတ္ပင္ေရး လႈပ္ရွားမႈကို စတင္လာ ၾကတယ္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုရဲ႕ေခတ္ဦးပိုင္းမွာေတာ့ ေသရည္ေသရက္ ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈဟာ ပိုၿပီးေတာ့ အားေကာင္းလာပါေတာ့တယ္။

အမ်ိဳးသမီးေတြ စတင္ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ေသရည္ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈကေနတဆင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လြတ္လပ္စြာ အိမ္ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္၊ လင္ဆိုးမ်ားအား ကြာရွင္းႏိုင္ခြင့္၊ မဲေပးႏိုင္ခြင့္စတဲ့ အမ်ဳိးသမီး အခြင့္အေရးမ်ားရရွိေရး အသင္းမ်ား၊ လႈပ္ရွားမႈမ်ား အင္တိုက္အားတိုက္ ဖြဲ႔စည္းေပၚေပါက္ခဲ့ၾက ပါတယ္။ ဒါတင္မက ေသရည္ပိတ္ပင္ေရး လႈပ္ရွားမႈကို အံ့ဩေလာက္စရာ အေမရိကန္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း မထင္မွတ္တဲ့ ဖက္စံုေထာင့္စံုက မဟာမိတ္ေတြလည္း လာေရာက္ ေပါင္းဆံုခဲ့ၾကပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ ဘုရားေက်ာင္းေတြကလည္း ေထာက္ခံတယ္။ အရက္ေသာက္ခြင့္ ပိတ္ပင္ခဲ့ရင္ျဖင့္ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ ပိုလို႔ေရာင္းရေခ်ေသးရဲ႕ ဆိုတဲ့အေတြးနဲ႔ ကိုကာကိုလာ ပိုင္ရွင္ႀကီးကလည္း အရက္ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈကုိေထာက္ခံ အားေပးလာပါတယ္။

ကနဦး ၁၉ရာစုမွာ အရက္ေသစာ ေသာက္စားမႈဟာ မိန္းမသားေတြ အေပၚ ပုရိႆ ေယာက်္ားေတြက ႐ိုက္ႏွက္ႏွိပ္စက္မႈေတြရဲ႕ အရင္းခံအေၾကာင္းရင္း ျဖစ္တယ္လို႔ အမ်ိဳးသမီးေခါင္းေဆာင္ေတြက ယူဆသလို၊ ကၽြန္စနစ္ ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈ (Anti-Slavery Movement) ေခါင္းေဆာင္မ်ားကလည္း အရက္ဟာ လူမဲေတြကို သံေျခက်င္းလိုပဲ ေျခက်င္းခတ္ ကၽြန္ဘဝသြင္းတဲ့ မေကာင္းမႈလို႔ သေဘာထားၿပီး ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကတယ္။

၁၉၁ဝ ႏွစ္မ်ားမွာေတာ့ အရက္ေသစာေၾကာင့္ လူမည္းေတြဟာ ေၾကာက္စိတ္ ရြံ႕စိတ္ေတြ ေပ်ာက္ကြယ္ကုန္ၿပီး လူျဖဴေတြကို အာခံလာၾကတယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆေပၚ အေျခခံၿပီး လူျဖဴႀကီးစိုးေရး အသင္း (KuKluxKlan) ကလည္းေသရည္ဆန္႔က်င္ေရးကို ပါဝင္ေထာက္ခံ လာၾကပါေတာ့တယ္။

ဒီလိုနဲ႔ အင္အားႀကီးသည္ထက္ ႀကီးႀကီးလာတဲ့ ေသရည္ေသာက္စားမႈ ပိတ္ပင္ေရး (Prohibition)လိႈင္းလံုးႀကီးရဲ႕ အင္အားကို အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္ဟာ ဘယ္လိုမွ တင္းမခံႏုိင္ေတာ့ဘဲ ၁၉၂ဝခု ႏွစ္ဦးမွာ အရက္ေသစာ ပိတ္ပင္ေရး (Prohibition) ကို (18th Amendment) တိုးခ်ဲ႕ ဥပေဒျပဳ သတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

က်ေနာ္တို႔ ဗုဒၶဘာသာ အယူအဆအရ ဆိုရင္ေတာ့သူရာေမရိယကံကို ဘယ္သူမွ မက်ဴးလြန္ ႏိုင္ေအာင္ ဥပေဒ အရကို တားဆီး လိုက္ေတာ့ ျပည္လံုးကၽြတ္ သာဓု အႀကိမ္ႀကိမ္ ေခၚယံုေပါ့။ အေမရိကန္မွာလည္း နံမည္ေက်ာ္ ခရစ္ယာန္ သင္းအုပ္ဆရာေတာ္ Billy Sunday က (The reign of tears is over. The slums will soon be only a memory.)။ မ်က္ရည္ေတြစိုးမိုးတဲ့ ေခတ္ေတာ့ ဇာတ္သိမ္းသြားေလၿပီ၊ ဆင္းရဲသား ရပ္ကြက္ေတြ ဆိုတာလဲ အတိတ္မွတ္ဉာဏ္ အျဖစ္နဲ႔သာ က်န္ရစ္ဖို႔ရွိတယ္လို႔ ၾကဴးရင့္ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အထင္နဲ႔ လက္ေတြ႔အျမင္ဟာ ပါစင္ေအာင္ လြဲခဲ့ပါတယ္။

ကနဦးမွာ အရက္သံုးေဆာင္ႏႈန္း ၃ဝ% က်ဆင္းခဲ့ေပမယ့္ မၾကာခင္မွာဘဲ အရက္္ေမွာင္ခိုေတြ ေပၚလာပါေတာ့တယ္။ အရက္ေမွာင္ခို လုပ္ငန္းက အျမတ္အစြန္း တအားေကာင္းတဲ့ အတြက္ အရက္ေမွာင္ခို လုပ္ငန္းမွသည္ မာဖီးယား ဂိုဏ္းေတြ ေပၚထြန္း ႀကီးထြား လာပါေတာ့တယ္။

ဒီမွတဆင့္ မသမာ စီးပြါးေရးသမားေတြဟာ အရက္ပ်ံ (methyl alcohol) ေတြကို ဓါတုေဆးေတြနဲ႔ (ethyl alcohol) အျဖစ္ေျပာင္းၿပီး ေရာင္းတဲ့ အရက္ေတြ ဝယ္ယူ သံုးေဆာင္မိတဲ့ အတြက္ အဆိပ္သင့္ ေသဆံုးသူေတြလဲ ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီး ရွိခဲ့ပါတယ္။

Prohibition မတိုင္ခင္ အေမရိကန္မွာ ဝင္ေငြအခြန္ (income tax) ဆိုတာ မရွိခဲ့ပါဘူး။ အရက္ခြန္ကတင္ အစိုးရ ဝင္ေငြရဲ႕ ၃ဝရာခိုင္ႏႈန္း ရွိလို႔ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ Prohibition ဥပေဒမထုတ္ခင္ ပေပ်ာက္သြားေတာ့မယ့္ အရက္ခြန္ကို အစားထိုးဖို႔ (16th Amendment) နဲ႔ income tax စတင္ ေကာက္ခံရပါေတာ့တယ္။ Coca Cola သူေ႒းလို ပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ မွန္းခ်က္နဲ႔ ႏွမ္းထြက္မကိုက္ ျဖစ္ကုန္ပါတယ္။

Prohibitionရဲ႕ သက္တမ္း ၁၃ႏွစ္ အဆံုးမွာေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ရဲ႕ လူထုလူတန္းစား အသီးသီးမွ ေထာက္ခံခဲ့တဲ့ေသရည္ေသာက္စားမႈ ပိတ္ပင္ေရးကို ေထာက္ခံတာ မာဖီးယား ဒုစ႐ိုက္ဂိုဏ္းေတြနဲ႔ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။

ဒါေၾကာင့္ ၁၉၃၃ခုႏွစ္မွာ Congress က ျပ႒ာန္းခဲ႔တဲ့ (21st Amendment)နဲ႔ အတူ Prohibition ဟာ ဇီဝိန္ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းခဲ့ရပါေတာ့တယ္။

တ႐ုတ္ျပည္ရဲ႕ စာကေလး ျပႆနာ

၁၉၅၈ ခုႏွစ္မွာ ေမာ္စီတုံးဟာ ဘဝတိုတိုနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္ မဂ္ဖိုလ္ ဆိုက္ေရာက္ရန္ အၾကံနဲ႔ ခုန္ပ်ံေက်ာ္လႊား (The Great Leap Forward) စီမံကိန္းႀကီးကို စတင္ အေကာင္အထည္ ေဖၚခဲ့ပါတယ္။ ဘံု လယ္ယာေတြ ထူေထာင္၊ အိမ္ေနာက္မွာ သံရည္က်ိဳၿပီး စက္မႈဖြံ႔ၿဖိဳးေရး တည္ေဆာက္ၿပီး ၁၅ႏွစ္အတြင္း အဂၤလန္ကို စက္မႈ ထုတ္လုပ္ေရးမွာ သာလြန္တဲ့ေခတ္မီႏိုင္ငံ အဆင့္ေရာက္ရွိေရးကို ဦးတည္ခဲ့တာပါ။

ေခတ္မွီတဲ့ စက္မႈႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္ရင္း ျပည္သူသန္းငါးရာရဲ႕ စားနပ္ရိကၡာ ဖူလံုမႈအတြက္ ကိုလည္း ဥကၠ႒ႀကီး
ေမာ္က သတိမလပ္၊ တြက္ထားၿပီးသား။ တ႐ုတ္္ျပည္မွာ အဲဒီအခ်ိန္က က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာျပည္မွာလိုပဲ စပါးသိုေလွာင္႐ုံ (silo)ေတြက မရွိ။

ဒါေၾကာင့္ႏွစ္စဥ္ ငွက္စား၊ ၾကက္စားနဲ႔ သီးႏွံေတြ ဆံုး႐ံႈးမႈ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီဆံုး႐ႈံးမႈေတြကို ကာကြယ္ဖို႔ ေမာ္စီတံုးဟာ (FourPests Campaign) ယင္၊ ျခင္၊ ၾကြက္နဲ႔ စာကေလးကို သုတ္္သင္ၾကဆိုတဲ့ ေႂကြးေၾကာ္သံနဲ႔ ကမ္ပိန္းကုိ စတင္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္ျပည္က စာကေလးေတြ အဖို႔ေတာ့ ေမာ္စီတံုးေကာင္းမႈနဲ႔ စာကေလးကပ္ႀကီး ဆိုက္ပါေတာ့တယ္။ တ႐ုတ္ျပည္သူ သန္းငါးရာဟာ စာကေလးေတြကို ေလးခြနဲ႔ ထုတဲ့သူက ထု၊ ေတြ႔တဲ့ေနရာမွာ ရရာ တံျမက္စီး၊ သစ္ကိုင္းေျခာက္ေတြနဲ႔ စာဝိုင္းေျခာက္သူေတြက ဝိုင္းေျခာက္နဲ႔ စာကေလးေတြ နားခိုစရာမရွိဘဲ ေလထဲပ်ံသန္းရင္းက အေမာဆို႔ၿပီး ေသကုန္ပါတယ္။

ေမာ္စီတံုးရဲ႕ စာခ်ပြဲဟာ အတိုင္းထက္အလြန္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း စာကေလးေတြဟာ တကယ္ေတာ့ စပါးႏွံထက္ သီးႏွံဖ်က္ပိုးေတြကို ပိုလို႔ စားသံုးတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေမာ္စီတံုး မသိခဲ့ပါဘူး။

အဲဒီအခ်ိန္က (complexity science) တို႔ chaos theory တို႔ ecologyတို႔ ဆိုတာေတြလည္း မေပၚေသးဘူးေလ။

ရလဒ္ကေတာ့ သူတည္း တေယာက္ေကာင္းဖို႔ ဆိုတဲ့ အဆိုအတိုင္း စာကေလးရန္က ဖရီးဒန္(freedom) ရကုန္တဲ့ သီးႏွံဖ်က္ပိုးေတြရဲ႕ လက္ခ်က္နဲ႔ လယ္ေတြပ်က္ၿပီး ဒုမိၻကႏၲရကပ္ႀကီးနဲ႔ ၾကံဳလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ တ႐ုတ္ျပည္သူ သန္း ၃ဝမွ ၄ဝအထိ ငတ္မြတ္ေသဆံုး ခဲ့ၾကရပါတယ္။

ေခတ္မွီ ႏုိင္ငံဆီ ဦးတည္ရာကေန ပန္းတိုင္ကို မေရာက္ဘဲ ဒုဓၻိကႏၲရကပ္ႀကီးဆိုက္ၿပီး အဲဒီအခ်ိန္က ျမန္မာျပည္ လူဦးေရထက္ သာလြန္တဲ့ တ႐ုတ္ျပည္သူ သန္း၃ဝေက်ာ္ေလာက္ ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္ခဲ့တဲ့ သာဓက ပါပဲ။

ေဂ်ာ႔ဘုရ္ ႏွင့္ အီရတ္ျပႆနာ

ဆဒၵန္ဟူစိန္ရဲ႕ အီရတ္ကိုဝင္တိုက္ေတာ့ ေဂ်ာ့ဘုရ္ေပးတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္က

၁။ ဆဒၵန္ဟူစိန္မွာ လူအေျမာက္အျမားကို ေသေစႏုိုင္တဲ့ လက္နက္ေတြ (weapons of mass destruction) ရွိေနတယ္ အဲဒါေတြကို ျဖဳတ္သိမ္းဖို႔ လိုတယ္္။

၂။ ဆဒၵန္ဟူစိန္ဟာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ႀကံစည္ေနတဲ့ ဘင္လာဒင္ရဲ႕ AlQuida နဲ႔ အျခားအၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြကို အားေပးအားေျမႇာက္ လုပ္ေနတယ္၊ ေနာက္ၿပီး

၃။ အီရတ္ျပည္သူေတြကို ဆဒၵန္ရဲ႕ ႏွိပ္စက္မႈေအာက္က လြတ္ေျမာက္ေစဖို႔ရယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒီကတဆင့္ Charles Krauthammer တို႔လို ကြန္ဆားဗတစ္လက္သစ္ (neocons) ေတြရဲ႕ အေရးအသားေတြကို ဖတ္ၾကည့္ရင္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသမွာရွိတ့ဲ အေမရိကန္ကို ရန္လုပ္ေနတဲ့ ဘာသာေရး မဖက္တဲ့ ဆီးရီးယား၊ လစ္ဗ်ားလို အာဏာရွင္ အစိုးရေတြနဲ႔ ဘာသာေရးႏြယ္တဲ့ အီရန္လို အစၥလာမ္ အာဏာရွင္ေတြကို ဟန္႔တား ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔ရယ္ တခါ အဲဒီကတဆင့္ ေနာက္မွာၾကည့္ရင္ေတာ့ ေရနံဆပ္ပလိုင္းကို ထိမ္းထားႏိုင္ရင္ အေမရိကန္ရဲ႕ စီးပြါးေရးနဲ႔ အထူးသျဖင့္ လက္သင့္ရာ ေရာင္းရင္းေတြရဲ႕ စီးပြါးေရးအတြက္လည္း လြန္သင့္ျမတ္မယ္ဆိုတဲ့ အၾကံပါပဲ။

ဒီလိုနဲ႔ ေဂ်ာ့ဘုရ္္ရဲ႕ ဒို႔လူေလးမ်ား ဆိုသေလး၊ အၾကမ္းဖက္ေတြကို ဘယ့္နယ္ခ်မယ္၊ သည့္ နယ္ခ်မယ္ဆိုတဲ့ ညာသံ ဘာသံေတြနဲ႔အတူ အီရပ္ႏိုင္ငံလည္း စစ္တလင္းျဖစ္ ဆဒၵန္ႀကီးလည္း လည္ပင္းႀကိဳးကြင္း စြပ္ခံရတဲ့ကိန္း ဆိုက္ခဲ့ ပါတယ္။ ေဂ်ာ့ဘုရ္ကေတာ့ ႏိုင္ၿပီႏိုင္ၿပီ ဒို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ၿပီလို႔ လက္ခေမာင္းခတ္ခဲ့ပါတယ္။

လက္ေတြ႔ အေျခအေနနဲ႔ ရလဒ္က အမ်ားသိတဲ့ အတိုင္းပါပဲ။

ယေန႔အထိ အေမရိကန္နဲ႔ မဟာမိတ္ (အီရတ္မပါ) တပ္သား ၅,ဝဝဝ နီးပါး က်ဆံုးခဲ့ က်ဆံုးဆဲပါ။ အီရတ္ စစ္သံုး စရိတ္ေတြဟာ အေမရိကန္ စီးပြါးေရး တိုးတက္မႈထက္ ယိုင္နဲ႔မႈကို အေထာက္အကူ ျပဳခဲ့ပါတယ္။

ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထူေထာင္ေရးဟာလည္း ထင္သေလာက္ စခန္းမေပါက္လွပါ။ အဆိုးဆံုး ရလဒ္ကေတာ့ လက္ရွိ အီရတ္အစိုးရက ဆဒၵန္ဟူစိန္ရဲ႕ “ဆူနီလူနည္းစု” လႊမ္းမိုးမႈဒဏ္ကို အလူးအလဲ ခံခဲ့ရတဲ့ “ရွီရာလူမ်ားစု” လႊမ္းမိုးတဲ့ အစိုးရပါ။ ခ်က္ႀကီးနဲ႔ ေရႊပန္းလို အေမရိကန္ေၾကာင့္ အသာစံရေပမယ့္ ေက်းဇူးတင္ဖို႔ ေနေနသာသာ ရွီရာ ဘာသာခ်င္းတူတဲ့ ရန္သူ အီရန္နဲ႔ အလြမ္းသင့္ နီးစပ္ ေနပါတယ္။

ေနာက္တဆင့္ ပိုဆိုးတဲ့ျဖစ္ရပ္က အေမရိကန္ရဲ႕ မတရား ဝင္တိုက္မႈကို ဟန္႔တားဖို႔ အႏုျမဴ လက္နက္ ရွိမွဆိုတဲ့ အသိဟာ က်ယ္ျပန္႔လာၿပီး၊ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးကတည္းက ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ခဲ့တဲ့ အႏုျမဴလက္နက္ မျပန္႔ပြားေရးမူ
ဟာ ပ်က္စီးၿပီး၊ အီရန္လို အႏုျမဴလက္နက္ ရွာခ်င္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြ ေပၚေပါက္ခဲ႔ရတယ္။ ဗမာႏိုင္ငံ အတြက္လည္း အေၾကာင္းျပခ်က္ ရခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေဂ်ာ႔ဘုရ္ရဲ႕အမွားက ေပၚထြက္လာတဲ့ မလိုအပ္တဲ႔ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္တယ္။

စာေရးသူ တင္ျပလိုတာကေတာ့ သဘာဝျဖစ္စဥ္မ်ားဟာ မ်ဥ္းေျဖာင့္ လမ္းေၾကာင္း(linear path) အတိုင္း ျဖစ္ေပၚ
ေလ့ မရွိပါဘူး။

“တိမ္ေတာင္သဖြယ္မင္းေရးက်ယ္၏” ဆိုသည့္စကားအတိုင္း သဘာဝတရားသည္နက္နဲ ႐ႈပ္ေထြးလွပါသည္။
Complex system ေခၚတဲ့ နက္နဲ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့တဲ့ လူ႔ေဘာင္ အဖြဲ႕အစည္း သက္ရွိသတၱဝါေတြရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ ဖြဲ႕စည္းပံု၊ ဇီဝကမၼ ျဖစ္စဥ္ စသည္တို႔ အားလံုးဟာ နက္နဲ ႐ႈပ္ေထြးတဲ့ စံနစ္ေတြပါဘဲ။ အဲဒါေတြနဲ႔ ပါတ္သက္တဲ့ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား (interventions) ေတြရဲ့ ရလဒ္ေတြဟာ ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္န႔ ဖီလာဆန္႔က်င္တဲ့ ရလဒ္ေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါကို the Law of Unintended Consequences မေျမႇာ္မွန္းေသာ ရလဒ္မ်ား၏ ဥပေဒသ လို႔ေခၚဆိုႏိုင္္ပါတယ္။

လူေတြရဲ႕ ေတြးေတာ ဆင္ျခင္မႈဟာ ေယဘံုယ်အားျဖင့္ (linear) မ်ဥ္းေျဖာင့္ အတိုင္း တည့္တည့္ ႏွင္ေလ့ ရွိတတ္သည့္ အတြက္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး ဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္း၊ ေပၚလစီ၊ ဥပေဒမ်ား၊ မဟာဗ်ဴဟာ စသည္တို႔ကို ေရးဆြဲတဲ့ အခါ ဦးတည္ခ်က္ေတြ ေကာင္းေပမဲ့ မရည္ရြယ္ ၊ မထင္ မွတ္တဲ့ရလဒ္ေတြဟာ Law of Unintended Consequences ျဖစ္ေပၚ လာတတ္တာကို ဆင္ျခင္ႏိုင္ဖို႔ပါ။

၁၉၈၈ အေရးအခင္း အခ်ိန္က က်ေနာ္တို႔ ရွင္သန္ေနထိုင္ခဲ့သည့္ ကမၻာႀကီးသည္ ယေန႔ ကမၻာ့ႀကီးႏွင့္ လံုးဝမတူေတာ့။

၈၈ အေရးအခင္း ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ေနာက္ ၁၉၈၉ႏွစ္တြင္ တီယင္အာမင္ အေရးအခင္းႏွင့္ အတူ ဘာလင္တံတိုင္း ၿပိဳက်ခဲ့သည္။ ဆိုဗီယက္ အင္ပါယာႀကီး ၿပိဳလဲခဲ့သည့္ က်ေနာ္တို႔ ကမၻာႀကီးသည္ ဒြိဝန္႐ိုးစြန္း (bipolar)မွ ဧကဝန္႐ိုးစြန္း (unipolar) ကမၻာႀကီး အျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။

အေမရိကန္သည္ တခုတည္္းေသာ ကမၻာ့အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံႀကီးအျဖစ္ က်န္ရွိ ရပ္တည္ခဲ့သည္။ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္သည့္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုႀကီးသည္ ျပည္လံုးကၽြတ္ လူထုႀကီး၏ေထာက္ခံမႈကို သာမက တဦးတည္းေသာ ကမၻာ့အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံျဖစ္သည့္ အေမရိကန္ႏွင့္ အတူ ဥေရာပ၊ အိႏၵိယ၊ ဂ်ပန္ စသည့္ ႏိုင္ငံ အသီးသီးတို႔၏ ေထာက္ခံမႈကို ပီပီျပင္ျပင္ ရရွိခဲ့သည္။ ထိုေထာက္ခံမႈကို အားယူ၍ ဒီမိုကေရစီ ရရွိေရးကို လူထုအင္အားျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္သည့္ စီးပြါးေရး ပိတ္ဆို႔မႈ မဟာဗ်ဴဟာျဖင့္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။

နဝတ စစ္အစိုးရသည္ အိမ္နီးခ်င္း တ႐ုတ္ အစိုးရ၏ ကူညီေထာက္ခံမႈျဖင့္ တန္ျပန္ တြန္းလွန္ခဲ့ေသာ္လည္းျမန္မာႏိုင္ငံအဖို႔ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုရစီရရွိေရး အလားအလာသည္ အၫြန္႔တလူလူႏွင့္ အားရစရာ ဒို႔အေနာက္မွာ အေမရိကန္ ေဂၚဇီလာက မာန္ဖီ အားေပးလ်က္။

ယေန႔ကမၻာ၏ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသည္ ၁၉၈၈ခု အေျခအေနထက္ စာလွ်င္ အေျပာင္းလဲႀကီး ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီ
ျဖစ္သည္။

တ႐ုတ္္ျပည္သည္ အေမရိကန္ႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္သည့္ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံ အျဖစ္သို႔ ေရာက္လုလုဆဲ ရွိေန႐ံုမက ၿပိဳင္ဘက္
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ေႂကြရွင္ၿမီရွင္ အဆင့္သို႔ပင္ ေရာက္ရွိေနၿပီ ျဖစ္သည္။

ယခင္ၿပိဳင္ဘက္မရွိ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအား အေတာ္အသင့္ ထိေရာက္္ေသာ ဖိအားေပးႏိုင္မႈသည္ ယခုအခါ ႏိွပ္နယ္ေပးျခင္း ေလာက္သာ ထိေရာက္မႈ ရွိႏိုင္ေတာ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္စရာသာ ရွိေတာ့သည္။

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြါးအင္အား ထိုးတက္မႈႏွင့္အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီ ႏုိင္ငံေရး အေျခအေနအရ အေရးပါမႈသည္ လည္း ယခင္အႏွစ္၂ဝကႏွင့္မတူ သိသိသာသာႀကီးပင္ ေျပာင္းလဲခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ အဓိကအားျဖင့္ ျမန္မာျပည္သည္ ကမၻာ့အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံျဖစ္လုဆဲ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ၏ မိတ္ဖက္ႏုိင္ငံ အျဖစ္သာမက ဘက္စံု စစ္ေရး စီးပြါးေရး ႏိုင္ငံေရး ဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာက်ေသာ မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံ (strategic partner) အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။

တ႐ုတ္္ႏိုင္ငံသည္ တရွိန္ထိုး တိုးတက္လ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုတိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈသည္ ဟန္ခ်က္ညီ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ မဟုတ္၊ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ၏ အေရွ႕ဘက္ပိုင္း ကမ္း႐ိုးတန္း တေလွ်ာက္ႏွင့္ အေနာက္ဘက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈႏႈန္းခ်င္း ကြာျခားလွသည္။

အေနာက္ဘက္ျခမ္းတြင္ ဝီဂါ (Uighers)၊ တိဘက္၊ Dai(ရွမ္း) စသည့္ လူမ်ိဳးစုမ်ား ေနထိုင္ရာျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရး အရလည္း မတည္ၿငိမ္ရာ ေဒသလည္း ျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ က်န္စီမင္း လက္ထက္ကပင္ Western Development Strategy အေနာက္ဘက္ျခမ္း ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ ေရး မဟာဗ်ဴဟာကို ခ်မွတ္ခဲ့သည္။

ထိုဗ်ဴဟာအရ အေနာက္ျခမ္း ယူနန္မွတဆင့္ ျမန္မာ၊ ထိုမွတဆင့္ဘဂၤလာေဒ့ခ်္၊ အိႏၵိယ၊ ဥေရာပအထိ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး၊ ကုန္ပစၥည္း ထုတ္ပို႔ သြင္းယူေရး စသည္ တို႔အတြက္ ျမန္မာသည္ ေျမေပၚတံတား (land bridge) အျဖစ္ အေရးပါလာသည္။

သည့္အျပင္ တ႐ုတျ္ပည္၏ စြမ္းအင္လံုၿခံဳေရး၊ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံတရပ္၏ ဝိေသသ ျဖစ္တဲ့ ပင္လယ္ျပင္တြင္ လြတ္လပ္စြာ လႈပ္ရွားႏိုင္ေသာ ေလယာဥ္တင္ သေဘၤာအပါအဝင္ (Blue Water Navy) ေရတပ္ေဆာက္လုပ္ ရပ္တည္ေရးတို႔သည္ စစ္ေတြႏွင့္ ပါကစၥတန္၏ ဂြာတာ Gwadar ဆိပ္ကမ္းတို႔အေပၚ အားထားလာရၿပီ ျဖစ္သည္။

ဆိုလိုသည္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ဆက္လက္ တိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ အလြန္အခရာ က်ေသာႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံ အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိေနေပၿပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ရွိ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးသည္ ေနၿမဲ အေနအထား အတိုင္း ဆက္လက္တည္ရွိ ေနဖို႔လိုအပ္ေၾကာင္း အဓိပၸါယ္သက္ေရာက္သည္။

အိမ္နီးခ်င္း အင္အားႀကီးႏိုင္ငံ၏ တိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ အခရာက်သည့္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ တည္ရွိေနရျခင္းသည္ ဂုဏ္ယူစရာ ျဖစ္သလို အျခားတဘက္တြင္ ရင္ေလးစရာပင္။

ဗီယက္နမ္ထက္ပင္ အခရာက်သည္ဟု ယူဆႏိုင္သည္။

ဗီယက္နမ္သည္ ျမန္မာျပည္ကဲ့သို႔ပင္ အင္အားႀကီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ရင္ျခင္းဆက္ ေပါက္ေဖၚ ႏုိင္ငံငယ္ ျဖစ္္သည္။ သမိုင္းတေလွ်ာက္ နဂါးရိပ္ေအာက္ ေနခဲ့ရဖူးသည္။ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး စံနစ္တြင္ ျမန္မာထက္ပင္ သူတို႔ႏွစ္ဦးက ပိုလို႔ နီးစပ္ေသးေတာ့သည္။ စီးပြါးေရး အရလည္း အျပန္အလွန္ မွီခိုမႈ မကင္း။

နီးစပ္လြန္းမႈ၏ ဝိေရာဓိ (paradox of closeness)ဟုပင္ ေခၚရေလမလား စစ္ေအးကာလတြင္ ဆိုဗီယက္ ႐ုရွားႏွင့္ နီးစပ္မႈကို ရယူခဲ့သည္။ မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ ရန္သူေဟာင္း အေမရိကန္ႏွင့္ နီးစပ္မႈကို ရယူေနသည္။ မၾကာေသးမီကပင္ အေမရိကန္ႏွင့္ ပူးတြဲစစ္ေရး ေလ့က်င့္မႈ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

Politics of Asymmetry အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာ မညီမွ်ေသာ ႏုိင္ငံေရးတြင္ balance of power အင္အား ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ၫိွမႈ လိုအပ္သည့္ သာဓကမ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာတ႐ုတ္ ဆက္ဆံေရးဆီသို႔ တဖန္ ဦးလွည့္ စဥ္းစားျပန္လွ်င္၊ အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ၫႇိမႈကို` မည္သို႔ဖန္တီး ယူႏိုင္မည္နည္း ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးတြင္ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အခရာက်မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရလဒ္မ်ားသည္ ေနာင္အႏွစ္ ၃ဝ၊ ၅ဝတြင္ မည္သို႔ ရွိၿခိမ့္နည္း။

စစ္အစိုးရသည္ နဝတအျဖစ္မွသည္ နအဖ၊ ထိုမွတျဖစ္လဲ ဟိုလို ဒီလို ကေရစီအစိုးရ အသြင္ႏွင့္ ရပ္တည္လ်က္ ရွိသည္။ ႏွစ္၂ဝေက်ာ္က ဒို႔ရဲ႕ေနာက္မွာ ေဂၚဇီလာ ခုေတာ့ သူ႔ေနာက္မွာလည္း ေဂၚဇီလာနဲ႔ ဒို႔ေနာက္က မားမားရပ္ခဲ့သည့္ ဘာဘူႀကီးပင္လွ်င္ ဓါတ္ေငြ႔ အေရာင္းဆိုင္အေရွ႕ တန္းစီတိုးစားဘဝ ေရာက္ေနသည့္ အျဖစ္။

အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္က ဒီမဟာဗ်ဴဟာကို ကိုင္စြဲ ဒီေဂၚဇီလာကိုစီးၿပီး တပ္ေတာင္တာ ဗိုလ္ထုႏွင့္ ေျခအတူလွမ္း ရည္မွန္းၿပီး ႏွင္ခဲ့သည့္ ပန္းတိုင္က မႏၲေလး ခုခရီးတေထာက္ စခန္းေပါက္ေနသည္က ေမာ္လၿမိဳင္။

၁၉ရာစု ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးကို လႊမ္းမိုးခဲ့တဲ့ ဂ်ာမန္နန္းေရးဝန္ Bismarckက ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေျပာခဲ့ဘူးပါတယ္ (if we listen carefully, we can hear the sound of hoof-beats in the distance and plan accordingly) က်ေနာ္တို႔ ေသေသခ်ာခ်ာ နားစြင့္ၾကည့္လွ်င္္ အေဝးက ႏွင္လာတဲ့ သမိုင္းျမင္းရဲ႕ခြာသံေတြကို ၾကားရလိမ့္မယ္။ အဲသည္ၾကားရတ့ဲ အတိုင္းသာ အစီအမံေတြ ေရးဆြဲၾကပါတဲ့ တကယ္ေတာ့့ ႏွင္လာေနတဲ့ သမိုင္းျမင္းဟာ မေဝးလွေတာ့ပါဘူး ျမင္းခြာသံေတြကို အတိုင္းသားၾကားေန ႏိုင္ပါၿပီ သင့္ေတာ္ ေလ်ာက္ပတ္မယ့္ အစီအမံေတြကို အခ်ိန္မေႏွာင္းမီ လက္တြဲၾကံေဆာင္ဖို႔ အခိ်န္က်ေရာက္ေနပါၿပီ။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေရွ႕ေရးအနာဂါတ္ဟာ အစိုးရနဲ႔ အတိုက္အခံ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္လံုးရဲ႕တာဝန္ပါ သို႔ေသာ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာသည္ လက္ရွိ အစိုးရဘက္ဆီသို႔ ပီပီျပင္ျပင္ ၫႊန္းေနပါသည္။ ႏိုင္ငံအတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာ အနာဂတ္ကို ဖန္တီးရန္ ပဏာမ ေျခလွမ္းကို ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရမွ စတင္လွမ္းရန္ အသင့္ေတာ္ဆံုး ျဖစ္သည္။

မင္းကိုႏိုင္၊ ကိုကိုႀကီးမွအစ က်န္ရွိေနေသးသည့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားအား လႊတ္ေပးႏိုင္လွ်င္ျဖင့္ ထိုပဏာမေျခလွမ္းသည္ သားေရႊအိုး ထမ္းလာသည့္ ႏိုင္ငံျပဳ ေျခလွမ္းပါေပဟု ေကာင္းခ်ီးေပး ဝမ္းေျမာက္ဖြယ္ရာ မဂၤလာေျမာက္သည့္ ေျခလွမ္းတရပ္ပင္ ျဖစ္ၿခိမ့္မည္။