ဖတ္မိမွတ္မိသမွ် ဥပေဒအပိုင္းအစမ်ား (၃)

ေစာေက်ာ္ေက်ာ္မင္း

ယခင္ ေဆာင္းပါးတြင္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈ၊ ႐ုပ္ပိုင္းဆုိ္င္ရာ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ျခင္း သည္ ရာဇဝတ္မႈ က်ဴးလြန္ျခင္း ပင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၁၉၉၅ ခု ရဲတပ္ဖြဲ႔ စည္းကမ္း ထိန္းသိမ္းေရး ဥပေဒျဖင့္ သုံးသပ္ ေဖၚျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။ အမႈစစ္ (သုိ႔) ရဲအရာရွိ တေယာက္ အေနျဖင့္ အမႈတခုကို ေမးျမန္း စုံေထာက္သည့္ အခါတြင္ ပထမ သတင္းေပး တုိင္ခ်က္တြင္ ပါရွိေသာ အခ်င္း အရာမ်ား မွန္မမွန္၊ မိမိေမးျမန္းစုံေထာက္ေနစဥ္ ေတြ႔ရွိရသည့္ အခ်င္းအရာမ်ားႏွင့္ အေျခအေနမ်ားက ျပစ္မႈတစုံတခုကို ေဖာ္ထုတ္ ေပးႏိုင္မႈ ရွိ/မရွိႏွင့္ မည္သူမည္ဝါတို႔က အမွန္တကယ္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ထားသူမ်ား ျဖစ္သည္/မျဖစ္သည္ကို သိရွိႏိုင္ရန္အတြက္ ေမးျမန္း စုံစမ္းရျခင္းျဖစ္ေပသည္။

အေရးအႀကီးဆုံး တာဝန္မွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူကို ေဖာ္ထုတ္ဖမ္းဆီး အေရးယူႏိုင္ေရးအတြက္ပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ဖမ္းဆီးရာတြင္လည္း နည္းမွန္လမ္းမွန္ျဖင့္ တရားဥပေဒႏွင့္အညီ ေဖာ္ထုတ္ၾကရမည္ျဖစ္ေပသည္။

ျပစ္မႈတခုကို စုံစမ္းေထာက္လွမ္းရသည့္ ရဲဝန္ထမ္းတဦး၏ အဓိကတာဝန္ႏွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ အမွန္တရား ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရန္အတြက္ပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အမွန္တရားကို တရားဥပေဒ လမ္းေၾကာင္းမ်ားႏွင့္အညီ ေဖၚထုတ္ၾကရာတြင္ အပင္ပန္းအဆင္းရဲ ခံၾကရမည္မွာ ဓမၼတာပင္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ယေန႔ကာလတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲအေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ထိုကဲ့သို႔ အပင္ပန္းအဆင္းရဲ မခံၾကေတာ့ဘဲ တရားဥပေဒႏွင့္မညီေသာ ရဲထံေပးသည့္ ေျဖာင့္ခ်က္မ်ားကို ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္သည့္ နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိး အသုံးျပဳ၍ ရယူလာၾကသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အျပစ္ရွိေၾကာင္း ဝန္ခံခ်က္ကို ရေအာင္ယူျခင္းမွာ ႀကီးေလးေသာ တာဝန္ဝတၱရားပ်က္ကြက္မႈပင္ျဖစ္ေပသည္။


ရဲေရွ႕အစစ္ခံခ်က္သည္ တရား႐ုံးေတာ္တြင္ သက္ေသခံမဝင္ေၾကာင္းကို သက္ေသခံဥပေဒပုဒ္မ ၂၄၊ ၂၅၊ ၂၆ တို႔တြင္ အတိအလင္း ျပဌာန္းထားသည္။ သက္ေသခံဥပေဒပုဒ္မ ၂၄ တြင္ ေျဖာင့္ခ်က္ကို ေသြးေဆာင္/ၿခိမ္းေျခာက္/ကတိျပဳ၍ ရယူျခင္း။

ထိုသုိ႔ ေသြးေဆာင္/ၿခိမ္းေျခာက္/ကတိျပဳသူမွာ အခြင့္အာဏာရွိသူတဦးက ျပဳလုပ္ျခင္း။ ထိုသို႔ျပဳလုပ္သျဖင့္ အမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ အက်ဳိးတစုံတရာခံစားရမည္ (သုိ႔မဟုတ္) ေလာကီအႏၲရာယ္ရာယ္ တခုခုမွ ကင္းလြတ္လိမ့္မည္ဟု တရားခံက ယူဆႏိုင္ရန္အေၾကာင္းရွိျခင္း၊ စသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ား ရွိပါက သက္ေသခံမဝင္ေၾကာင္း အတိအလင္းျပဌာန္းထားသည္။

သက္ေသခံဥပေဒပုဒ္မ ၂၅ တြင္ ရဲအရာရွိထံတြင္ျပဳလုပ္ေသာ ေျဖာင့္ခ်က္က မည္သည့္ျပစ္မႈျဖင့္ျဖစ္ေစ စြပ္စြဲျခင္းခံရေသာ တရားခံတဦးအေပၚ၌ သက္ေသခံတင္ျပျခင္းမျပဳရဟု အတိအလင္းျပဌာန္းထားသည္။ သက္ေသခံဥပေဒပုဒ္မ ၂၆ တြင္လည္း မည္သူမဆို ရဲထံတြင္ အခ်ဳပ္ခံေနရစဥ္အတြင္း ျပဳလုပ္ေသာ ေျဖာင့္ခ်က္သည္ ရာဇဝတ္တရားသူႀကီးတဦးေရွ႕ေမွာက္တြင္ ေျဖာင့္ဆုိျခင္းမဟုတ္လွ်င္ ထိုသူအေပၚ သက္ေသခံတင္ျပျခင္းမျပဳရဟု အတိအလင္းျပဌာန္းထားသည္။

ထိုကဲ့သို႔ ရဲထံတြင္ေပးေသာ ေျဖာင့္ခ်က္မွာ သက္ေသခံမဝင္ေၾကာင္းကို ဥပေဒမ်ား ျပဌာန္းထားရျခင္းမွာ ဖမ္းဆီးခံရသူမ်ားအတြက္ ဥပေဒအရ အကာအကြယ္ေပးထားျခင္းျဖစ္ကာ ဖမ္းဆီးခံရစဥ္အတြင္း ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ခံရျခင္းေဘးမွ ကင္းေဝးေစရန္အတြက္လည္းေကာင္း၊ လြယ္လင့္တကူ ေျဖာင့္ခ်က္ရယူတတ္ေသာ ရဲမ်ား၏ ညာဥ္ဆိုးအႏၲရာယ္မွ ကင္းေဝးေစရန္လည္းေကာင္း၊ ရဲထံေပးေသာ ေျဖာင့္ခ်က္သည္ အမွန္တရားေပၚေပါက္ႏိုင္ရန္ လြန္စြာ အားနည္းသည္ကို ဥပေဒပညာရွင္မ်ားက သိရွိ၍လည္းေကာင္း၊ အကယ္၍ ရဲထံေပးေသာ ေျဖာင့္ခ်က္မွာ အမွန္ဟု ယူဆ သက္ေသခံတင္သြင္းေစပါက တရား႐ုံးေတာ္၏ တရားမွ်တစြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ အခန္းက႑သည္ လြန္စြာ အားေပ်ာ့ႏုိင္သည္ျဖစ္၍လည္းေကာင္း ျပဌာန္းထားရျခင္းျဖစ္ေပသည္။

ေျဖာင့္ခ်က္ကို ေျခာက္လွန္႔ေတာင္းယူျခင္းမွာ လုံးဝ တရားဝင္ျခင္းမရွိသည္သာမက ေျဖာင့္ခ်က္ေတာင္းယူေသာ ရဲအဖို႔လည္း လြန္စြာ အႏၱရာႀကီးေလသည္။ ေျဖာင့္ခ်က္ကို ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ ေျခာက္လွန္႔ေတာင္းယူျခင္းေဘးမွ အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္ရန္အတြက္ ျပစ္မႈဥပေဒတြင္ ပုဒ္မႏွစ္ရပ္ ထည့္သြင္းျပဌာန္းထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။

ျပစ္မႈဥပေဒပုဒ္မ ၃၃၀ တြင္ အျပဳခံရသူထံမွျဖစ္ေစ၊ အျပဳခံရသူႏွင့္ အက်ဳိးသက္ဆုိင္သူထံမွျဖစ္ေစ ျပစ္မႈ သို႔တည္းမဟုတ္ အက်င့္ပ်က္ျပားမႈ ေပၚေစႏုိင္ေသာ ေျဖာင့္ခ်က္ကို သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ေသာ သတင္းေပးခ်က္ကို ေျခာက္လွန္႔ေတာင္းရန္ေသာ္္လည္းေကာင္း၊ အျပဳခံရသူအား သို႔တည္းမဟုတ္ အျပဳခံရသူႏွင့္ အက်ဳိးသက္ဆုိင္သူအား အဖိုးတန္ စာတမ္းအမွတ္အသားကိုျဖစ္ေစ ျပန္ေပးေအာင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပန္ေပးေစေအာင္၊ သုိ႔တည္းမဟုတ္ ေတာင္းဆုိခ်က္ကိုျဖစ္ေစ၊ လိုလားခ်က္ကိုျဖစ္ေစ ေပးေအာင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းကိုျဖစ္ေစ အဖိုးတန္ စာတမ္းအမွတ္အသားကိုျဖစ္ေစ ျပန္ရေစႏိုင္ေသာ သတင္းကို ေပးေအာင္ အဓမၼျပဳေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း မည္သူမဆို မိမိအလိုအေလ်ာက္ နာက်င္ေစမႈကိုျပဳလွ်င္ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တမ်ဳိးမ်ဳိး ခ်မွတ္ႏိုင္သည့္အျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္ႏုိင္သည္ဟု အတိအလင္း ျပဌာန္းထားသည္။

ျပစ္မႈဥပေဒပုဒ္မ ၃၃၁ တြင္ အျပဳခံရသူထံမွျဖစ္ေစ အျပဳခံရသူႏွင့္ အက်ဳိးသက္ဆိုင္ေသာ သူထံမွ ျဖစ္ေစ ျပစ္မႈ သို႔တည္းမဟုတ္ အက်င့္ပ်က္ျပားမႈ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ေသာ ေျဖာင့္ခ်က္ကို သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ေသာ သတင္းေပးခ်က္ကို ေျခာက္လွန္႔ေတာင္းရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျပဳခံရသူအား သို႔တည္းမဟုတ္ အျပဳခံရသူႏွင့္ အက်ဳိးသက္ဆိုင္သူအား ပစၥည္းကိုျဖစ္ေစ အဖိုးတန္ စာတမ္းအမွတ္အသားကိုျဖစ္ေစ ျပန္ေပးေအာင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပန္ေပးေစေအာင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ေတာင္းဆုိခ်က္ကိုျဖစ္ေစ လိုလားခ်က္ကိုျဖစ္ေစ ေပးအပ္ေအာင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းကိုျဖစ္ေစ အဖိုးတန္ စာတမ္းအမွတ္အသားကိုျဖစ္ေစ ျပန္ရေစႏိုင္ေသာ သတင္းကို ေပးေအာင္ အတင္းအဓမၼ ျပဳေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း မည္သူမဆို မိမိအလိုအေလ်ာက္ အျပင္းအထန္ နာက်င္ေစမႈကို ျပဳလွ်င္ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တမ်ဳိးမ်ဳိး ခ်မွတ္ရမည့္အျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္ႏိုင္သည္ဟု အတိအလင္း ျပဌာန္းထားသည္။

ျပစ္မႈဥပေဒပုဒ္မ ၅၀၆ တြင္လည္း မည္သူမဆုိ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ေျခာက္လွန္႔မႈကို က်ဴးလြန္လွ်င္ ထိုသူကို ႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္နွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္ဟု ျပဌာန္းထားသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ေျဖာင့္ခ်က္ကို ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္နည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေတာင္းယူၾကေသာ ရဲမ်ားအေနျဖင့္ အထက္ေဖၚျပပါ ျပစ္မႈမ်ားကို က်ဴးလြန္းျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းမွာ လြန္စြာထင္ရွားေပသည္။ ရာဇဝတ္မႈဟူသည္ ေဟာင္းႏြမ္းေဆြးေျမ႕သြားသည္ဟူ၍မရွိေပ။ အထူးသျဖင့္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာဥပေဒပါ ျပဌာန္းခ်က္တရပ္ရပ္ကို က်ဴးလြန္ထားပါက၊ ၄င္းျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ခ်ိန္မွစတင္ကာ မည္သည့္အခ်ိန္ကာအတြင္း၌သာ တရားစြဲဆိုခြင့္ရွိသည္ဟု အခ်ိန္ကာလ စည္းကမ္းသတ္မွတ္ခ်က္ ျပဌာန္းထားျခင္းမရွိေသာေၾကာင့္ ယေန႔ ျမန္မာႏုိင္ငံအရပ္ရပ္ရွိ ေျဖာင့္ခ်က္ရယူျခင္း ရာဇဝတ္မႈကို က်ဴးလြန္ထားၾကေသာ ရဲမ်ား၏ အနာဂတ္သည္ မ်ားစြာ ရင္ေလးဖြယ္ရာပင္ ျဖစ္ေပေတာ့သည္။