အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံံ ဒီမိုကေရစီ ေအာင္ျမင္မႈ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္ (၃)

အက္ဒ္ဝပ္ အက္စ္ပင္နယ္လ္

အစၥလမ္ဝါဒအား ထိမ္းခ်ဳပ္ျခင္း

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ အစၥလမ္ဝါဒအား ထိန္းသိမ္းႏိုင္ခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္၏ စြမ္းရည္ကို အေကာင္းဆုံး ေဖာ္ျပႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံလည္း ျဖစ္သည္။ ဆူဟာတို လက္ထက္တြင္ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံအား အစၥလမ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ထူေထာင္ေရး အစၥလမ္ အစြန္းေရာက္မ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ႕သည္။ အသြင္ကူးေျပာင္းစ အေစာပိုင္း ကာလမ်ားတြင္္ အစၥလမ္အစြန္းေရာက္ အယူအဆမ်ား လူထုအတြင္း အႀကီးအက်ယ္ျပန္႔ႏွံ႔ကာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အားေကာင္းခဲ႕ေသာ ဘာသာေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးကို သီးျခားခြဲျခားထားသည့္ အမ်ဳိးသားေရးဝါဒကို ဖယ္ရွားပစ္မည့္ အႏၲရာယ္ႏွင့္ ႀကဳံခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ပါတီေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အစၥလမ္ႏိုင္ငံ ထူေထာင္ေရး ေၾကြးေၾကာ္သံမ်ားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဝင္ခဲ့ၾကၿပီး ပါလီမန္အတြင္းတြင္လည္း အေျခခံဥပေဒအား အစၥလမ္ဘာသာေရး စည္းမ်ဥ္း ရွာရီးရားကို ထည့္သြင္းေရးဆြဲရန္ အႀကီးအက်ယ္ ျငင္းခုံေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသည္။ လမ္းမမ်ားေပၚတြင္လည္း စစ္ေသြးႂကြအဖြဲ႕မ်ား ေပၚထြက္လာၾကၿပီး ဒီမိုကေရစီအား ၎တို႔လူ႕အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ မသင့္ေလ်ာ္ေသာ အေနာက္တိုင္း လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ အယူအဆအား သြတ္သြင္းျခင္းသာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုၾကျပန္သည္။

သို႔ေသာ္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းအေပၚ အစၥလမ္ဝါဒ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမွာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာ အဆင့္သို႔ မည္သည့္အခါကမွ မေရာက္ရိွခဲ့ေခ်။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အစၥလမ္လႈပ္ရွားမႈ ပင္မေရစီးအတြင္းရိွ အဓိက အဖြဲ႕အစည္းႀကီး ႏွစ္ခုျဖစ္ေသာ အစၥလမ္ အစဥ္အလာဂိုဏ္း Nahdlatul Ulama ႏွင့္ ေခတ္သစ္ဂိုဏ္း Muhammadiyah တို႔မွာ ႏိုင္ငံေရးအရ အေလ်ာ့အတင္းျပဳလုပ္္ျခင္းကို လက္ခံကာ အယူအဆအားျဖင့္ အလယ္အလတ္ အယူအဆကို လက္ခံထားသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဆူဟာတို၏ အစီအစဥ္အသစ္ (New Order) ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ကာလမ်ားတြင္ ထိုအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ ေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အစိုးရႏွင့္ အေပးအယူ ညိွႏိႈင္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး အစၥလမ္ဘာသာ တခုတည္းကိုသာ လက္ခံျခင္းထက္ ဘုရားသခင္ တပါးတည္းကိုသာ အားလုံးက ကိုးကြယ္ယုံၾကည္သည္ (Pancasila) ဆိုသည္ အယူအဆကို ႏိုင္ငံ၏ အဓိက ဦးတည္ခ်က္ ယုံၾကည္ခ်က္အျဖစ္ လက္ခံခဲ့ၾကသည္။

ဆူဟာတို အုပ္စိုးမႈ ၿပီးဆုံးၿပီးေနာက္တြင္ ၎ပါတီမ်ားသည္ အစၥလမ္ဘာသာ အေျခခံ ပါတီအျဖစ္ ရပ္တည္ၾကေသာ္လည္း ဗဟုလူ႔အဖြဲ႕အစည္း အယူအဆကို လက္ခံက်င့္သုံးကာ ၎တို႔၏ အဓိက ေထာက္ခံသူ အစၥလမ္ လူ႔အသိုင္းအဝိုင္းအား ေက်ာ္္လြန္ကာ အင္ဒိုနီးရွား တ႐ုတ္လူမ်ဳိးမ်ား၊ ခရစ္ယာန္ ဘာသာဝင္မ်ားႏွင့္ အျခားေသာ လူနည္းစုမ်ား၏ ေထာက္ခံမႈအား ရရိွလာေစရန္ ႀကိဳးစားအားထုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ အစၥလမ္ႏိုင္ငံေရးသည္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အဓိက တိမ္းညြတ္မႈ မဟုတ္ဘဲ အနည္းစု၏ တိမ္းညြတ္မႈသာျဖစ္သည္။ အစၥလမ္ဘာသာ အဓိကပါတီမ်ားႏွင့္ ဗဟုဝါဒီ အစၥလမ္ပါတီ အပါအဝင္ အျခားေသာ အစၥလမ္ပါတီမ်ား၏ ဆႏၵမဲရရိွမႈမွာ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ၃၆ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ၃၇.၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ႏွင့္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ၂၉ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ ထိုးက်သြားခဲ႕သည္။

ထိုသို႔ က်ဆင္းသြားရသည့္ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားတြင္ အစၥလမ္ႏိုင္ငံေရးအေပၚ အႀကီးအက်ယ္ သက္ေရာက္မႈ ရိွေနေသာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အဓိက ပင္မႏိုင္ငံေရးေရစီးသည္ အစိတ္အပုိင္းတခုအျဖစ္ ပါဝင္သည္။ အင္ဒိုနီးရွားရိွ အစၥလမ္ဝါဒီ အမ်ားစုမွာ အာဏာပိုင္မ်ားကို ျဖဳတ္ခ်လိုက္ျခင္းထက္ ထိုအာဏာ လက္ဝယ္ရရိွျခင္းမွ ရလာမည့္ အက်ဳိးအျမတ္ကို ပိုမို စိတ္ဝင္စားလာၾကသည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး အေစာပိုင္းကာလမ်ားရိွ အဓိက အစၥလမ္ ႏိုင္ငံေရးပါတီႀကီး ႏွစ္ပါတီမွာ ဆူဟာတို၏ အစီအစဥ္အသစ္ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ကာလအတြင္း တင္းၾကပ္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ခြင့္ရထားသည့္ ပါတီႀကီး သုံးပါတီအနက္ တခုျဖစ္သည့္ United Development Party (PPP) ႏွင့္ အတန္အသင့္ အရြယ္အစားသာရိွ ပိုမိုေရွးရိုးစြဲေသာ Moon and Star Party (PBB) သာ အားေကာင္းေကာင္းႏွင့္ တည္ရိွခဲ့ၾကသည္။ ထိုပါတီႏွစ္ခုလုံးက အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး၊ ဥပေဒ ႏွင့္ လူမႈေရးဆုိင္ရာ က်င့္ဝတ္မ်ားတြင္ ရွားရီးရား ႏွင့္ အညီ ေရးဆြဲရန္ ေႂကြးေၾကာ္သူမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ္လည္း PPP မွာ PBB ပါတီေလာက္ မျပင္းထန္ခဲ႕ေခ်။ ထိုပါတီ ႏွစ္ပါတီလုံးသည္ ၎တို႔႐ႈံးနိမ့္မည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ အေျခခံ ဥပေဒတြင္ ရွားရီးရား ႏွင့္ အညီ ေရးဆြဲရန္ အဆိုတင္သြင္း ျငင္းခုံခဲ့ၾကသည္။

ေနာက္ပိုင္းတြင္ ထိုေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ အစိုးရတြင္း ပါဝင္ျခင္းႏွင့္ ထိုပါဝင္ျခင္းမွ ရလာမည့္ အက်ဳိးအျမတ္ကသာလွ်င္ ပိုမို လက္ေတြ႕က်သည့္ ဆိုသည့္ အျမင္ကို လက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ဘာသာေရး က်င့္ဝတ္အား ထည့္သြင္းရန္ အျပင္းအထန္ ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကေသာ္လည္း ထိုပါတီမ်ား အေရြးခ်ယ္ခံရသူမ်ားမွ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ႀကီးႀကီးမားမား ဆက္စပ္ေနၿပီး အရည္အခ်င္း ျပည့္ဝမႈ မရိွေသာသူမ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။ ဥပမာ PBB ၏ ဥကၠဌျဖစ္သည့္ M.S. Kaban မွာ အဆင့္ျမင့္ အရာရိွႀကီးမ်ား၏ လာဘ္စားမႈတခုႏွင့္ ႀကီးႀကီးမားမား ပတ္သက္ေနသူတဦး ျဖစ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္လည္း မည္သည့္ပါတီကမွ ရလဒ္ေကာင္း မရရိွခဲ့ဘဲ PBB ၏ အတက္အက်မွာ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ရိွၿပီး၊ PPP ၏မဲမွာ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ၁၀.၇ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ဆယ္စုႏွစ္ တခုအၾကာတြင္ ၅.၃ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ က်ဆင္းသြားခဲ့သည္။

ထိုပါတီႀကီး ႏွစ္ပါတီ၏ ျဖစ္စဥ္သည္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အသြင္ကူးေျပာင္းၿပီး ဆယ္စုႏွစ္ တခုအၾကာတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ အစၥလမ္စစ္ေသြးႂကြ အသံမ်ား ေမွးမိွန္ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္ ဆိုသည္ကို ျပက္ျပက္ထင္ထင္ ျပသေနသည္။ မည္သည့္ပါတီကမွ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈေရးအား ရွားရီးရွား က်င့္ဝတ္အညီ ျပဌာန္းရမည္ ဆိုသည္ကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ေတာင္းဆိုျခင္း သို႔မဟုတ္ အေလးေပးျခင္းကိုပင္ မျပဳလုပ္ၾကေတာ႕ေခ်။ ဤရလဒ္ကို ထြက္ေပၚေစသည့္ အဓိက ဖိအား ႏွစ္ခုရိွသည္။ ပထမ ဖိအားမွာ ေအာက္ေျခမွ ေပၚေပါက္လာေသာ ဖိအားျဖစ္သည္။ သေဘာထားစစ္တမ္း ေကာက္ယူမႈမ်ားက ထပ္ခါတလဲလဲ ျပသေနသည္မွာ မဲဆႏၵရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ဘာသာေရး ကိုင္းညြတ္ျခင္းထက္ ၎တို႕၏ လူမႈစီပြားေရး အေျခအေန ပိုမိုေကာင္းမြန္ေရးကိုသာ ပိုမို အာ႐ံုထားသည္၊ ဂရုျပဳသည္ ဆိုသည့္အခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ဖိအားမွာ အေပၚမွလာေသာ ဖိအားျဖစ္ၿပီး ပင္မႏိုင္ငံေရးေရစီးအတြင္း ပါဝင္မႈ လက္ခံႏိုင္မႈ ျဖစ္သည္။ ပထမဖိအားမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ကိုယ္တိုင္၏ ရလဒ္ ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယဖိအားမွာ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ က်င့္သုံးေသာ ဒီမိုကေရစီ အမ်ဳိးအစား ပုံသ႑ာန္ေၾကာင့္ ထြက္ေပၚလာသည့္ ရလဒ္ျဖစ္သည္။

အထက္ပါ ႏိုင္ငံေရး အလႈပ္အရမ္းအား ထင္ထင္ရွားရွား ျပသေနသည္မွာ Prosperous Justice Party (PKS) ပါတီ ေပါက္ဖြားလာျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤပါတီမွ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းရိွ Muslim Brotherhood (မြတ္စလင္ ေသြးေသာက္ညီေနာင္မ်ား) အဖြဲ႕၏ လႈပ္ရွားမႈကို အတုယူကာ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းဝန္းမ်ား အတြင္းမွ ေပါက္ဖြားလာေသာ ပါတီျဖစ္သည္။ ၎၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားမွာ လႈပ္ရွားမႈအား တဆင့္ျခင္း ျမွင့္တင္သြားရမည္ ဆိုသည့္ နည္းလမ္းကို က်င့္သုံးခဲ့ၾကသည္။ ပထမဦးစြာ အဖြဲ႔ဝင္မ်ားအတြင္း အစၥလမ္ဘာသာအား နားလည္ သေဘာေပါက္လာၿပီး အဖြဲ႕ဝင္မ်ားအားလုံး ထိုအစၥလမ္ က်င့္ဝတ္ႏွင့္အညီ က်င့္ႀကံေနထိုင္သြားရန္၊ ထိုမွတဆင့္ ထိုစံနမူနာ ေကာင္းမ်ားကို ျပသၿပီး လူအဖြဲ႔အစည္းအား တျဖည္းျဖည္းျခင္း အစၥလမ္ဘာသာ ကိုးကြယ္မႈသို႔ ကူးေျပာင္းျခင္းျဖင့္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအား အစၥလမ္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းရန္၊ ေနာက္ဆုံး အနာဂတ္ကာလ တခုခုတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အား အစၥလမ္ ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲရန္ ျဖစ္သည္။

၁၉၉၉ ခုႏွစ္ ပထမ ေရြးေကာက္ပြဲေျခလွမ္းတြင္ PK ပါတီ (Justice Party) အျဖစ္ အသိမ်ားၿပီး အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံေရးတြင္ ေပ်ာက္ဆုံးေနေသာ အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီခုိင္မာမႈ၊ က်င့္ဝတ္စည္းမ်ဥ္း ခုိင္မာမႈ ႏွင့္ အစီအစဥ္ အတိအက် ခ်မွတ္ထားမႈ စသည့္ တိက်ခုိင္မာေသာ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္အား အင္ဒိုနီးရွားျပည္သူကို ခ်ျပခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၎ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မဲရာခိုင္ႏႈန္း ၁.၄ သာ အႏိုင္ရရိွခဲ့ၿပီး အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ပင္မ ႏိုင္ငံေရး ေရစီးအား သေဘာေပါက္ နားလည္သြားသည္။ ေနာက္ဆုံးတြင္ အစၥလမ္ ဘာသာကိုသာ ေရွ႕တန္းတင္ထားသည့္ ၎၏ ႏိုင္ငံေရး ရည္မွန္းခ်က္အား ေလွ်ာ့ခ်ကာ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႕ေသာ ေထာက္ခံမႈရရိွရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ၎တို႔၏ ေႂကြးေၾကာ္သံမ်ားအား သန္႔ရွင္းေသာ အစိုးရ၊ လူထုအား ဂ႐ုစိုက္ေစာင့္ေရွာက္ေသာ အစိုးရအျဖစ္ ေႂကြးေၾကာ္ကာ ၎ပါတီဝင္မ်ား၏ အက်င့္စာရိတၱ ေကာင္းမြန္ျခင္း၊ ပါတီမွ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနသည့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ မူဝါဒမ်ား၊ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ပါတီ၏ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမူဝါဒ၊ လူမႈဖူလုံေရးမူဝါဒႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မူဝါဒမ်ားကို ခ်ျပကာ မဲဆြယ္ခဲ့ၾကသည္။ ေအာင္ျမင္မႈ အေတာ္အတန္ ရ႐ိွသည္ဟု ဆိုရပါမည္။ ထိုေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အႏုိင္ရသည့္ မဲ ၇.၃ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္သြားသည္။

ဤ လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္သည္ ၎ပါတီကို အမ်ဳိးအသားအဆင့္ ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑တြင္ပါ ပိုမို အေရးပါေသာ အခန္းက႑ကို ရရိွေစခဲ့သည္။ သမၼတ ယူဒိုယုိႏို၏ ပထမ အစိုးရအဖြဲ႔အတြင္း ေနရာ သုံးေနရာ ရရိွခဲ့ၿပီး အျခားေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ႏွင့္ ျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္လည္း အေရးႀကီးေသာ ေနရာမ်ားကို ရယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔ PKS ပါတီအေနျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ပင္မေရစီးအတြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္လိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ၎၏ ႏိုင္ငံေရးပုံရိပ္ ႏွင့္ ပတ္သက္ကာ ေဝဖန္ျခင္းကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံလိုက္ရသည္။ ၎တို႔၏ အမာခံ ေထာက္ခံသူမ်ားက ပါတီ၏ အေနအထားသစ္၊ ၎တို႕၏ အဆိုအရ ပြင့္လင္းေသာပါတီ ႏွင့္ ပတ္သက္ကာ ပါတီ၏ နဂိုမူလ ရည္မွန္းခ်က္ျဖစ္သည့္ အစၥလမ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ေျပာင္းလဲေရးမူအား စြန္႕လိုက္မည္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကလာၾကသည္။

တကၠသိုလ္နယ္ေျမမ်ားတြင္ PKS အား ေထာက္ခံသူ အႀကီးအက်ယ္ က်ဆင္းသြားၿပီး ဒီမိုကေရစီအား ရႈတ္ခ်ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ျခင္း မျပဳဘဲ ပိုမိုစစ္ေသြးႂကြေသာ Hizbut Thahrir (Party of Liberation) ကို ေထာက္ခံသူ ပိုမို မ်ားျပားလာခဲ႕သည္။ ပို၍ဆိုးဝါးသည္မွာ ပါတီ၏ အက်င့္သီလ သန္႔ရွင္းမႈႏွင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မူဝါဒမွာ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ ျပႆနာမ်ား ပတ္သက္ေနမႈႏွင့္ ေဒသႏၲရအဆင့္ အရာရိွမ်ားကို ေခၚယူစစ္ေဆး ခံရျခင္းေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ခဲ့သည္။ ထိုျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ပါတီ၏ လူႀကိဳက္မ်ားမႈ က်ဆင္းလာေစၿပီး ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ အႏိုင္ရသည့္ မဲရာခုိင္ႏႈန္း ၇.၉ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ တက္ခဲသည္။ ေမွ်ာ္မွန္းထားသည့္ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေအာက္သို႔ အႀကီးအက်ယ္ က်ဆင္းခဲ့သည္။

အစၥလမ္ဘာသာအား ႏိုင္ငံေရးတြင္ အေပၚယံ သြတ္သြင္းျခင္း

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးပင္မေရစီးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲယားအတြင္းသို႔ အစၥလမ္ ႏိုင္ငံေရး အင္အားစုအား ပါဝင္ေစႏိုင္ခဲ့ျခင္းက အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံ၏ လူမႈေရးဆိုင္ရာ မူဝါဒႏွင့္ လူမႈႏိုင္ငံေရး မ်က္ႏွာစာတြင္ အစၥလမ္ဘာသာေရး တစိတ္တပိုင္း လက္ခံက်င့္သုံးရန္ ျဖစ္လာေစခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖစ္ရျခင္းမွာ ဘာသာေရးကင္းေသာ အမ်ဳိးသားေရးဝါဒီ ပါတီမ်ားႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အစၥလမ္ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အစၥလမ္ဘာသာ ကိုင္း႐ိႈင္းသူမ်ား၏ ေထာက္ခံမႈကို ရရန္ႀကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္သည္လည္း တစိတ္တပိုင္းအားျဖင့္ ပါဝင္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္အတြင္း ပါဝင္ေနၾကေသာ အစၥလမ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ကိုယ္တိုင္၏ ပါဝင္မႈသည္လည္း အေရးႀကီးေသာ အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့သည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ အင္ဒိုနီးရွား မြတ္စလင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဆိုလွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံအား မြတ္စလင္ဒီမိုကေရစီဟုပင္ အေနာက္ႏိုင္ငံရိွ ဒီမိုကေရစီစနစ္အား ခရစ္ယာန္ဒီမိုကေရစီအျဖစ္ ႏိႈင္းယွဥ္၍ပင္ သုံးႏႈန္းၾကသည္။

ထိုႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းႏွင့္ လားရာသည္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို မဆိုထားႏွင့္ လူမႈေရး ႏိုင္ငံေရး ဗဟုျဖစ္မႈ အေပၚ အႏုတ္လကၡဏာေဆာင္ေသာ သက္ေရာက္မႈ ရိွေနသည္မွာ အေသအခ်ာပင္ျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အစၥလမ္ အဖြဲ႕အစည္းခြဲ တခုျဖစ္သည့္ Ahmadiyah အဖြဲ႕အား အျခား အစၥလမ္အဖြဲ႕တခုက အၾကမ္းဖက္သည္ကို အစိုးရအေနျဖင့္ အကာကြယ္ေပးႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရိွသည့္အျပင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ Ahmadiyah အဖြဲ႕အား ၎တို႔၏ ယုံၾကည္မႈမ်ားကို ျဖန္႔ေဝျခင္းမျပဳရန္ တားျမစ္ျခင္းခံရသည္။

ထိုႏွစ္အတြင္းမွာပင္ ပါလီမန္မွ ညစ္ညမ္းပုံ ဆန္႔က်င္ေရး ဥပေဒတခုအား ျပဌာန္းလိုက္သည္။ ဥပေဒအရ က်င့္ဝတ္ႏွင့္ မညီညြတ္ေသာ၊ သို႔မဟုတ္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း၏ က်င့္ဝတ္ ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေနေသာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အသုံးခ်မႈမ်ား ပါဝင္ေသာ အရာဝတၲဳအားလုံးကို တားျမစ္လိုက္သည္။ ထိုေယဘုယ် ဆန္ေသာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုမႈအရ အႏုပညာရွင္ အေျမာက္အမ်ားႏွင့္ ပညာတတ္ အေျမာက္အမ်ား၏ အႏုပညာဖန္တီးမႈ ႏွင့္ လြပ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ခြင့္အား ပိတ္ပင္ခံရႏိုင္ၿပီး လူနည္းစုဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္းဝင္မ်ား အေနျဖင့္လည္း ၎တို႔၏ ယုံၾကည္မႈႏွင့္ ရိုးရာအေလ့အက်င့္မ်ားကို ရာဇဝတ္မႈအျဖစ္ ကန္႔သတ္ခံရႏိုင္သည္။

အခ်ဳိ႕ေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ေဒသခံ အာဏာပိုင္မ်ားက ပိုမိုတင္းၾကပ္ေသာ ရွားရီးရား က်င့္ဝတ္ပံုစံ အမိန္႔မ်ား ထုတ္ျပန္ကာ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအတြက္ ညမထြက္ရ အမိန္႔ထုတ္ျပန္ျခင္း၊ အဝတ္အစားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး တင္းၾကပ္ေသာ စည္းကမ္းမ်ား ထုတ္ျပန္ျခင္းႏွင့္ ပညာေရးတြင္ အစၥလမ္ဘာသာေရးကို ထည့္သြင္းရန္ တင္းၾကပ္ျခင္းမ်ဳိးကိုပင္ ျပဳလုပ္လာၾကသည္။ ယခင္ PBB ပါတီဥကၠဌေဟာင္း တရားမွ်တမႈႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရး ဝန္ႀကီး Yusril Ihza Mahendra သည္ ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္စဥ္ ကာလအတြင္း ၎ကိုယ္တိုင္ပင္လွ်င္ ရာဇဝတ္မႈ က်င့္ထုံးမ်ားအား အစၥလမ္ဘာသာေရးႏွင့္ အညီ ေျပာင္းလဲသြားရန္ ေျပာခဲ့ဖူးသည္။

ထိုျဖစ္စဥ္မ်ားမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အား အတြင္းပိုင္းမွတဆင့္ အစၥလမ္ႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလဲသြားရန္ ေရရွည္ ႀကိဳးပမ္းမႈ၏ ပဏာမအဆင့္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုရမည္။ ၿခဳံငုံသုံးသပ္ရလွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ စိုးရိမ္တႀကီး ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူမ်ား စိုးရိမ္သကဲ့သို႔ ရွားရီးရား က်င့္ဝတ္စည္းမ်ဥ္းမ်ားအား တိတ္တဆိတ္ သြတ္သြင္းျခင္း ျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ထြန္းေနသည္ဟု မဆိုႏိုင္ေခ်။ ႏိုင္ငံေတာ္က ဦးေဆာင္သည့္ ဘာသာေရးလႈပ္ရွားမႈကား အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ ပါကစၥတန္ႏွင့္ မေလးရွားႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ပါက မဆိုစေလာက္သာ ေတြ႕ရသည္။ လက္ရိွအေျခအေနတြင္ အင္ဒိုနီးရွား၏ ႏိုင္ငံေရး ပင္မေရစီးအတြင္း အစၥလမ္ပါဝင္လာေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမွာ အစၥလမ္ ဘာသာေရး ပါတီမ်ားအား ၎တို႔၏ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားအား ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အလမ္းခြဲေဝမႈ ဒီမိုကေရစီ ပုံသ႑ာန္အတြင္းသို႔ ေပါင္းစပ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၎တို႔အား ဘာသာေရးအေျခခံထက္ ၎တို႔၏ မူဝါဒအေျခခံေပၚမွ လူထု၏ ေထာက္ခံမႈကို ရယူႏိုင္ရန္ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ အစိုးရအဖြဲ႕အတြင္းမွ ဗဟုလူ႔အဖြဲ႕အစည္း အယူအဆအား တျဖည္းျဖည္းျခင္း ပယ္ဖ်က္ရန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈမွာ ယခင္က မည္သို႔ေသာ အေၾကာင္းျဖင့္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မရိွေသာ္လည္း ယခုအခါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အခ်ဳိ႕ကို ေတြ႕ေနရၿပီျဖစ္သည္။

ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ ေပးဆပ္ရသည့္တန္ဖိုး

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီကို ေလ့လာဆန္းစစ္ရမည္ဆိုပါက ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ က်ရႈံးမႈ ဒြန္တြဲေနသည္ကို ျပက္ျပက္ထင္ထင္ ေတြ႔ျမင္ရမည္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာ အစိုးရမ်ား ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွား၏ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား အတြက္မူ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရးမ်ားအား အာမခံႏိုင္မႈ၊ စစ္တပ္အား ႏိုင္ငံေရးမွ ဆုတ္ခြာသြားေစရန္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈ၊ ႏွင့္ အစၥလမ္ အေျခခံဝါဒီမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္မႈတို႔သည္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ေအာင္ျမင္ေသာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ျဖစ္စဥ္အျဖစ္ ပုံေဖာ္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း အင္ဒိုနီးရွား ပညာတတ္မ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ား အပါအဝင္ ပညာရွင္မ်ား၏ စာတမ္းမ်ားႏွင့္ သုံးသပ္ခ်က္မ်ားတြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အရည္အေသြး နိမ့္က်ေသာ ဒီမိုကေရစီ၊ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကို ကိုယ္က်ဳိးအတြက္ အသုံးခ်ေနမႈမ်ား၊ အခြင့္ထူးခံ အာဏာရ လူတန္းစားမ်ား၊ ေနရာအႏွံ႔ ေတြ႔ေနရေသာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား စသည္ျဖင့္ စိတ္ပ်က္စရာ သုံးသပ္ခ်က္မ်ားကိုသာ ေတြ႕ရသည္။

ထိုလကၡဏာႏွစ္ရပ္ကို ေတြ႕ရသည္ဆိုသည္မွာ မွန္ပါသည္။ အမွန္တကယ္အားျဖင့္ တခုႏွင့္တခု နီးနီးကပ္ကပ္ပင္ ဆက္စပ္ေနသည္။ အင္ဒိုနီးရွား၏ ဒီမိုကေရစီ ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ ထိုဒီမိုကေရစီ၏ အေရအေသြး မျပည့္ဝမႈမွာ ဒဂၤါးျပား၏ ေခါင္းႏွင့္ ပန္းသာျဖစ္သည္။ ဤသို႔ အရည္ေသြး မျပည့္ဝေသာ ဒီမိုကေရစီကိုသာ ရရိွျခင္းေၾကာင့္လည္း အင္ဒိုနီးရွား၏ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းျခင္းျဖစ္စဥ္ လြယ္ကူ ေခ်ာေမြ႔ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အီလစ္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္အတြင္း ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစသည့္ စစ္တပ္ကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ားကို အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီျဖစ္စဥ္မွ ဖယ္ရွားႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရိွေသးေခ်။ အမွန္တကယ္အားျဖင့္ ဖယ္ရွားျခင္းထက္ ထိုအင္အားစုမ်ားက ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္အတြင္း မပါဝင္ဘဲ အျပင္ဖက္မွ ေႏွာက္ယွက္ဟန္႔တားသည္ကို တားဆီးလိုသျဖင့္ ၎တို႔ကို ဒီမိုကေရစီျဖစ္စဥ္မွ အခြင့္အလမ္းမ်ား ခြဲေဝခံစားေစျခင္းျဖင့္ ႏွစ္သိမ့္ခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ဤနည္းလမ္းကို အသုံးျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္ ရလဒ္အျဖစ္ အင္ဒိုနီးရွား၏ ဒီမိုကေရစီ အရည္အေသြးကို ထိခိုက္နစ္နာေစသည့္ အင္အားစုမ်ားကို ႏုိင္ငံေရးစနစ္အတြင္း လုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ား ေပးလိုက္ရျခင္း ႏွင့္ ပို၍ အေရးႀကီးသည္မွာ ထိုသို႔အခြင့္အလမ္းမ်ား ေပးအပ္ျခင္း ႏွင့္ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားသည္ပင္လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ကို ဟန္႔တားမည့္သူတိုင္းအား ႏိုင္ငံေရးပင္မေရစီးအတြင္း ဝင္ေရာက္ေစျခင္းျဖင့္ ႏွစ္သိမ္႕သည့္ အဓိကနည္းလမ္း ျဖစ္လာျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ ေႏွာက္ယွက္ဟန္႔တားမည့္သူမ်ားအား စနစ္အတြင္း သိမ္းသြင္းျခင္းႏွင့္ အီလစ္ လူတန္းစားမ်ား တည္ေထာင္ခဲ့ျခင္းသည္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ႕ေသာ အင္ဒိုနီးရွား၏ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းျခင္းျဖစ္စဥ္ကို အေတာ္အသင့္ ေခ်ာေမြ႕ ေစခဲ႕သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ အသြင္ကူးေျပာင္းျခင္းသည္ အခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ အၾကမ္းဖက္မႈအသြင္ ေဆာင္ေသာ္လည္း ေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ေဒသခံ အီလစ္မ်ားအတြက္ အခြင့္အလမ္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ အဆင့္တြင္လည္း ယခင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အေျပာင္းအလဲတြင္ ႀကဳံေတြ႔ခဲ့ရေသာ ေသြးထြက္သံယုိမႈမ်ား ထပ္မံႀကဳံေတြ႕ရလိမ္႕မည္ဟု အမ်ားက မွန္းဆၾကေသာ္လည္း ကံေကာင္းေထာက္မစြာပင္ ၎အေျခအေနမ်ဳိးႏွင့္ ႀကဳံေတြ႔ခဲ့ရျခင္း မရိွေခ်။ (သမၼတ ဆူကာႏို၏ ပဲ့ကုိင္ထိန္းေၾကာင္းထားေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွ ဆိုဟာတို၏ လူမႈအစီအစဥ္သစ္ ေခတ္ အေျပာင္းအလဲကာလ ၁၉၆၅-၆၆ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ကြန္ျမဴနစ္ဟု စြပ္စြဲခံရသူမ်ား ႏွင့္ ၎တို႔အား ေထာက္ခံသူဟု စြပ္စြဲခံရသူ ၅၀၀၀၀၀ ခန္႔သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္။) အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ ျငင္းခုန္မႈမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ထိေအာင္ ျပင္းထန္ခဲ့ျခင္းမရိွဘဲ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ စနစ္မ်ားအရ တဦးတေယာက္တည္းကိုသာ အသာစီးရေစျခင္းကို တားျမစ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး အသစ္ျဖစ္ထြန္းလာေသာ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းက ႏိုင္ငံေရး အင္အားစုမ်ား အားလုံးကို အခင္းအက်င္းအတြင္း သြတ္သြင္းႏိုင္ခဲ႕သည္။

ရရိွလာေသာ ဒီမိုကေရစီ၏ ေအာင္ျမင္မႈရလဒ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ၏ အရည္အေသြးကို လဲလွယ္ရသည့္ အင္ဒိုနီးရွား ႏုိင္ငံအတြက္ ထိုက္တန္သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ တႏိုင္ငံလုံး အတုိင္းအတာျဖင့္ ေပၚေပါက္လာႏိုင္သည့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို တားဆီးႏိုင္႐ံုသာမက ဒီမိုကေရစီ စနစ္သစ္အား ဟန္႔တားေႏွာက္ယွက္မည့္ သူမ်ားကိုပါ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း တကမၻာလုံး၏ ဒီမိုကေရစီအေရး ေအာင္ျမင္မႈဟု ဆိုႏိုင္ေသာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအရ အလုပ္ျဖစ္ေသာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တခုကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေဖာ္ျပထားျခင္း မရိွေသာ္လည္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ ၎၏ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို က႑ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား၌ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ပုံေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ယခုအခါတြင္လည္း အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံမ်ားက အားက်ရသည့္ ပြင့္လင္း၍ ဗဟုျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို ပိုင္ဆုိင္ထားၿပီးျဖစ္သည္။

ထိုမွ်သာမက အင္ဒိုနီးရွားသည္ ေအာင္ျမင္ေသာ ႏိုင္ငံေရးျပဳစုပ်ဳိးေထာင္မႈ တခုဟုလည္း ဆိုေကာင္း ဆိုႏိုင္သည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္အထိသည္ ႏိုင္ငံတြင္း ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား တည္ေဆာက္ႏိုင္ေရးကိုသာ အေလးထားသည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္သည္။ ထိုကာလမွစ၍ ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို အေလးေပးသည့္ ဒုတိယအဆင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည္။ ထိုျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔ (Corruption Eradication Commission – KPK) ၏ လုပ္ရပ္မ်ားကို ၾကည့္က ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။ ထိုအဖြဲ႔က လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ဝန္ႀကီးမ်ား ႏွင့္ အျခားေသာ အဆင့္ျမင့္ အရာရိွမ်ား ပါဝင္ပတ္သက္ေနေသာ လာဘ္စားမႈ ျပႆနာမ်ားကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ၿပီး ၎တို႔ အေပးအယူ လုပ္ေနသည့္ တယ္လီဖုန္း ဆက္သြယ္ေျပာဆိုမႈမ်ားကို ျပည္သူမ်ားအား ထုတ္လႊင့္ျခင္းျဖင့္ လူထု၏ စိတ္ကို ေက်နပ္ေစခဲ့သည္။

ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒခုံရုံးမွ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးမ်ားကို တိုးခ်ဲ႕ အာမခံေပးခဲ့ျခင္းႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေျဖရွာမရေသာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ စီမံခန္႔ခြဲျခင္း ျပႆနာအပါအဝင္ အျခားႏိုင္ငံေရး ျပႆနာမ်ားကို ေျပလည္ေအာင္ေျဖရွင္း ႏိုင္ခဲ့ျခင္းမွာ ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တည္ေဆာက္ရန္ ရည္မွန္းသည့္ ဒုတိယအေက်ာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၏ သက္ေသသာဓကပင္ ျဖစ္သည္။ ေဒသႏၲရေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ မဲထည့္သူဦးေရ တိုးတက္မ်ားျပားလာမႈႏွင့္အတူ မဲဆႏၵရွင္မ်ား အေနျဖင့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားၿပီး အရည္အေသြး မျပည့္ဝသူဟု ယုံၾကည္သည့္ ေဒသႏၲရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးမ်ားကို ျဖဳတ္ခ်ရန္ အဆင္သင့္ ရိွသည္ကိုလည္း ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႔ျမင္ရသည္။

သို႔ေသာ္ မည္သူအတြက္မဆို သို႔မဟုတ္ လူတိုင္းအတြက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ အခြင့္အေရးသည္ အလြန္အေရးႀကီးသည့္ အခြင့္အလမ္း ျဖစ္ေနေသးသည့္ ဒီမိုကေရစနစ္မ်ိဳးတြင္ ထိုဒီမိုကေရစနစ္အား ထိုစနစ္အတြင္းမွ ပ်က္စီးရန္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည့္ အႏၲရာယ္ ရိွေနေသးသည္မွာ ျငင္းဆန္၍မရပါ။ သမၼတ ယူဒို႐ိုႏို၏ ပထမသက္တမ္း ၂၀၀၄-၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကို က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ ေႂကြးေၾကာ္လင့္ကစား ဒီမိုကေရစီ ခုိင္မာအျမစ္အတြယ္ ေစသည့္ ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေအာင္ျမင္မႈ ႀကီးႀကီးမားမားကို အနည္းငယ္သာ ေတြ႔ခဲ့ရသည္။ ထို႔အျပင္ အဓိက ေအာင္ျမင္မႈမ်ားမွာလည္း ပထမအေက်ာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအရ ထြက္ေပၚလာသည့္ ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၏ ရလဒ္မ်ားသာျဖစ္သည္။

အထူးသျဖင့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒခုံ႐ုံး၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားသာ ျဖစ္ၾကသည္။ လုံၿခဳံေရးက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကဲ့သို႔ေသာ အေရးပါသည့္ က႑မ်ားတြင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္စဥ္မွာ တုံ႔ဆိုင္း ခ်ိနဲ႕ေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ေအာင္ျမင္မႈတိုင္း၏ ေနာက္တြင္ ေနာက္ေၾကာင္း ျပန္မႈမ်ားကိုလည္း ေတြ႔ရစၿမဲပင္ ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ အဆင့္ျမင့္ ရဲအရာရိွႀကီးမ်ား၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ အီလစ္မ်ား ပူးေပါင္းကာ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕အား အင္အားခ်ိနဲ႔ေစရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကၿပီး အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ဝင္ ေကာ္မရွင္နာ ႏွစ္ဦးကုိပင္ အက်င့္ပ်က္ လာဘ္စားမႈျဖင့္ တရားစြဲရန္ ႀကံစည္ခဲ့ၾကသည္။ ထိုျဖစ္ရပ္သည္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး မ႑ိဳင္တြင္ မည္မွ်အင္အားခ်ိနဲ႕ေနသည္ ႏွင့္ ျခစားေနသည္ကို ေဖာ္ျပေနၿပီး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး သမားမ်ား အၾကားတြင္လည္း ယခင္အာဏာရွင္ စနစ္ေဟာင္း၏ အေလ့အက်င့္ဆိုးမ်ား ျပန္လည္ အသက္ဝင္လာမည့္ အေရးကို စိုးရိမ္ပူပန္ေစခဲ့သည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲယားႏွင့္ ဥပေဒျပဳေရးက႑ရိွ ေရွးရိုးစြဲမ်ားကလည္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ လက္ရိွ ခံစားေနရသည့္ လြတ္လပ္မႈမ်ားကို ခ်ဳပ္ျခယ္ကန္႔သတ္မည့္ ဥပေဒၾကမ္းမ်ားကို တင္သြင္းရန္ ႀကိဳးပမ္းလွ်က္ရိွရာ ႏိုင္ငံအတြင္းရိွ အင္အားေတာင့္တင္း ခုိင္မာေသာ အရပ္ဖက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ႏွင့္ မီဒီယာမ်ား၏ ကန္႔ကြက္မႈမ်ားေၾကာင့္သာ ပယ္ခ်ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

လြန္ခဲ႕ေသာ ၅ ႏွစ္တြင္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ တကမၻာလုံး ႏွင့္ ျပည္သူလူထုက ဒီမိုကေရစီ ဘက္ေတာ္သားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၿပီး တန္ဖိုးထား ထိန္းသိမ္းကာ ႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကိုပါ ထိန္းသိမ္း ထားႏိုင္သည့္ သမၼတေကာင္းတဦးအား ကံေကာင္းေထာက္မစြာ ရရိွခဲ့သည္။ ထုိ႔အျပင္ ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ တႏွစ္လွ်င္ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈ ၅ ရာခုိင္ႏႈန္းျဖင့္ ၎၏ ဒီမိုကေရစီစနစ္အား တည္ၿငိမ္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ အျမစ္တြယ္ေနေသာ ဆိုဟာတို အာဏာရွင္စနစ္၏ အေမြဆိုး အီလစ္မ်ားႏွင့္ ေဆြစဥ္မ်ဳိးဆက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံစံမွာ မေျပာင္းမလဲဘဲ နဂိုအတိုင္း က်န္ရိွေနေသးသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္က ဆိုဟာတိုကို ျဖဳတ္ခ်စဥ္က အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ၊ ပူးေပါင္းႀကံစည္မႈ ႏွင့္ သာတူညီမွ် ေကာင္းစားေရး မူဝါဒမ်ားသည္ အဓိက အေၾကာင္းအရင္းမ်ား ျဖစ္ခဲ႕ေသာ္လည္း ထိုအမူအက်င့္မ်ားကို လက္ရိွႏိုင္ငံေရးေလာကတြင္ ေတြ႔ေနရၿပီး ဒီမိုကေရစီစနစ္အား သာမန္ ႏိုင္ငံသားမ်ားထံသို႔ ေရာက္ရိွေစရန္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရျခင္း ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအား သာမန္လူထုက နားလည္လက္ခံပုံတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ႀကီးမားေသာ ဆိုးက်ဳိးကို ျဖစ္ေစခဲ့သည္။ ညံ့ဖ်င္းေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ အာဏာရွင္ကို ျပန္လည္ေမြးထုတ္ေပးမည့္ လက္သည္ျဖစ္သည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ အယ္လ္ဘတ္တို ဖူဂ်ီမိုရီ၊ သက္ဆင္ ရွင္နာဝပ္ သို႔မဟုတ္ ဗလာဒီမီယာ ပူတင္ တို႔ကို မေမြးထုတ္ေသးေသာ္လည္း အင္ဒိုနီးရွား ဒီမိုကေရစီသည္ ေဘးအႏၲရာယ္ဆိုး စက္ဝန္းမွ လုံးလုံးလ်ားလ်ား လြတ္ကၽြတ္ေနဟု မဆိုႏိုင္ေသးေခ်။

(၂၀၁၀ ဧၿပီလထုတ္ Journal of Democracy ပါ အက္ဒ္ဝပ္ အက္စ္ပင္နယ္လ္ (Edward Aspinall) ၏ The Irony of Success ကို ဘာသာျပန္ဆို ေဖာ္ျပပါသည္။ အက္ဒ္ဝပ္ အက္စ္ပင္နယ္လ္သည္ Australian National University ရွိ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမႈေရး ေျပာင္းလဲမႈ ေလ့လာေရးဌာန၏ အႀကီးတန္း အဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္သည္။ Islam and Nation: Separatist Rebellion in Ache (2009) စာအုပ္ကိုလည္း ေရးသားခဲ့သည္။)