“ႏိုင္ငံေရးမွာ တပ္ရဲ႕ သေဘာတူညီမႈ မရွိဘဲနဲ႔ ဘာမွလုပ္လုိ႔မရဘူး”

ဧရာ၀တီ

မန္မာႏုိင္ငံ ဒီမိုကေရစီသို႔ အသြင္ကူးေျပာင္း ေနခ်ိန္ ႏုိင္ငံေရး ျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ အေရးပါေသာ လႊတ္ေတာ္ ခိုင္မာ အားေကာင္းေရး၊ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ လေပါင္း ၃၀ အတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားႏွင့္ ေရွ႕ဆက္ ႀကံဳေတြ႕ရမည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ား၊ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရး၊ တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု ကိစၥ၊ သမၼတႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ၾကား အာဏာလြန္ဆြဲမႈ၊ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ အလားအလာ၊ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ တပ္မေတာ္၏ အခန္းက႑ အပါအ၀င္ အစိုးရ အေျဖမရွာႏုိင္ေသးေသာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး၊ ပဋိပကၡမ်ား အေၾကာင္းတို႔ကို ျမန္မာ့ ႏုိင္ငံေရး ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္သူလည္းျဖစ္၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံေရး စီးပြားေရးႏွင့္ ဥပေဒေရးရာ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕၀င္လည္း ျဖစ္သူ စာေရးဆရာ ေက်ာ္၀င္းကို ဧရာ၀တီ သတင္းေထာက္ ထက္ႏုိင္ေဇာ္က ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းထားပါသည္။

ေမး။ ။ ဆရာေက်ာ္ဝင္း အေနနဲ႔ လႊတ္ေတာ္မွာ ပါ၀င္ ပတ္သက္လာျဖစ္ပံုနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ကို ဘယ္လိုမ်ိဳး ကူညီ ေဆာင္ရြက္ေနလဲ ဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။

ေျဖ။ ။ ျဖစ္စဥ္ကေတာ့ သူတို႔က က်ေနာ္ကို ဖုန္းဆက္ေခၚတယ္၊ တတ္ႏိုင္သမွ် ပတ္ေရွာင္တယ္။ က်ေနာ္က စာပဲ ေရးခ်င္တာ။ ဘယ္ထဲမွာမွ မပါခ်င္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ကိုယ္တိုင္က တိုက္႐ိုက္ဖုန္းဆက္ ေခၚေတာ့ လူႀကီးဆိုေတာ့ အားနာတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ဒီအလုပ္က ႏိုင္ငံေရးမွာ ထဲထဲ၀င္၀င္ပါဖို႔ မဟုတ္ဘူး။ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ Capacity Building ကို တတ္ႏုိင္သေလာက္ ကူညီေပးပါဖို႔ပါ။ ေနာက္တခုက ျပန္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ဒီေကာ္မရွင္ထဲမွာက အသက္ ၈၀ ေက်ာ္ အဘိုးႀကီးေတြေတာင္ ပါတယ္၊ သူတို႔ေတာင္ အိုႀကီးအိုမနဲ႔ လုပ္ေနေတာ့ ကိုယ္က ျငင္းလို႔ မေကာင္းဘူး ေလ။ အဲဒါနဲ႔ လက္ခံလုိက္တာ။

ေနာက္တခုက ႏုိင္ငံတကာ ကြန္စတီက်ဴးရွင္းေတြကို ေလ့လာၿပီးေတာ့ အစိုးရနဲ႔ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ ဘယ္လို Check and Balance လုပ္ရလဲဆိုတာ Paper တခုလုပ္ေနတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဘယ္အစိုးရပဲ တက္တက္ လႊတ္ေတာ္မွာ ေနာင္ အသံုးတည့္ေကာင္း တည့္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ပါ။ ေရရွည္ လုပ္သြားရမွာကေတာ့ လႊတ္ေတာ္မွာ သုေတသန ဌာနတခု ေပၚေအာင္ ကူညီ ေပးရမွာ။ အဲဒါကေတာ့ နည္းနည္း ေရရွည္လုပ္ရမယ္ ထင္တယ္။ အခု လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြ ညံ့တယ္၊ အသံုး မက်ဘူးသာ ေျပာေနၾကတာ၊ ဒီအမတ္ေတြကို အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္တဲ့ Organ တခုမွ မရွိဘူး။ ႏုိင္ငံတကာမွာ ဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္တေယာက္က ဥပေဒၾကမ္း တခု တင္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ သုေတသန အဖြဲ႕လိုဟာမ်ိဳးကို အကူအညီေတာင္းရင္ သူကအကုန္လံုး Set လိုက္လုပ္ေပးႏုိင္တယ္။ သူမွာက Facilities အျပည့္ပဲ။ ဒီမွာက ဘာမွ မရွိဘူး။ အဲဒီ အေနအထားေတြ ျဖစ္ေနလို႔ က်ေနာ္က ႏိုင္သေလာက္ ကူမယ္ဆိုၿပီး ၀င္လုပ္တာ။ က်ေနာ္က အမတ္မဟုတ္တဲ့ အတြက္ မဲေပးစရာလည္း မလိုဘူး။ ေလ့လာသူအေနနဲ႔ တက္ၿပီးေတာ့ တတ္ႏုိင္သေလာက္ ၀င္ကူတာ။ တိတိက်က် ေျပာရရင္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ဥပေဒေရးရာ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕၀င္ပါ။

ေမး။ ။ သမၼတနဲ႔ လႊတ္ေတာ္အၾကားမွာ အျမင္မတူတာေတြ ရွိတယ္၊ ပြတ္တိုက္မႈေတြ ရွိလာတယ္၊ အာဏာရပါတီ ႀကံ့ခုိင္ေရးပါတီနဲ႔ စစ္တပ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အၾကားမွာေတာင္ အျမင္မတူဘဲ သေဘာထား ကြဲလြဲမႈေတြ ျဖစ္လာတယ္ ဆုိတဲ့ ေဝဖန္မႈေတြ ရွိေနေတာ့ တိုင္းျပည္က ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ ၿပီးေတာ့ စစ္တပ္က အာဏာျပန္သိမ္းတာမ်ိဳးအထိ ျဖစ္လာႏုိင္မလား။

ေျဖ။ ။ ေယ်ဘုယ် ေျပာရင္ေတာ့ Power Elite ေပါ့။ Elite ဆိုတဲ့စကားက စေျပာရမယ္။ Elite ကို ဗမာ လက္၀ဲသမား ေတြက လူ႔မလိုင္တို႔၊ ေရေပၚဆီတို႔ ဆိုၿပီး သံုးတယ္။ မႀကိဳက္တဲ့ အဓိပၸာယ္နဲ႔ ဘာသာျပန္ၾကတယ္။ အဲဒါက အရာခပ္သိမ္း မမွန္ပါဘူး။ Elite ဆုိတာက အစုအေ၀း တခုမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာအရ သူမ်ားထက္ ေခါင္းတလံုး ျမင့္တဲ့သူ။ Political Elite လို႔ ေျပာရင္ ႏုိင္ငံေရးၾသဇာမွာ သူမ်ားထက္ ေခါင္းတလံုး ျမင့္တဲ့သူကို ေျပာတာ။ ျမန္မာျပည္မွာ Political Elite လို႔ေျပာရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေပါ့။ Power Elite က အခု အစုအေနနဲ႔ ၃ စု ကြဲေနတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ တစုကေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အမႉးျပဳတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာေပါ့၊ တစုကေတာ့ ဦးေရႊမန္းတို႔ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္တုိ႔ ဦးေဆာင္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ အစုေပါ့၊ ေနာက္တစုကေတာ့ တပ္ေပါ့။ အခု ျပန္ၾကည့္ေတာ့ တပ္က ဘယ္ႏုိင္ငံေရး ပါတီနဲ႔မွ မပတ္သက္ဘဲ လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ ေနတဲ့ သေဘာရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လႊတ္ေတာ္မွာ မဲေပးတဲ့ ပံုစံေတြၾကည့္ရင္ USDP က တင္လည္း တပ္က သူ႔မူနဲ႔သူပဲ။ အစိုးရက တင္တဲ့ဟာေတြလည္း သူ႔မူနဲ႔သူပဲ။ တပ္က တစံုတရာ လြတ္လပ္လာတယ္လို႔ ယူဆရမယ္။ဒါက တိုင္းျပည္အတြက္ ေကာင္းတဲ့ လကၡဏာလို႔ ထင္တယ္။

လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အစိုးရၾကားမွာ ပြတ္တိုက္မႈဆိုတာက သမၼတႀကီးသံုးတဲ့စကားေပါ့။ ပြတ္တိုက္မႈက သာမန္ပါပဲ၊ မဆန္းပါဘူး။ ဒါက ဘယ္ႏုိင္ငံပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ရွိတာပဲ။ သို႔ေသာ္ ပြတ္တိုက္မႈထက္ ေက်ာ္လာရင္ေတာ့ ျပႆနာ ရွိတယ္။ အခုဟာက သာမန္ ပြတ္တိုက္မႈ ျဖစ္ပါေစလို႔ပဲ က်ေနာ္တို႔က ဆုေတာင္းေနရတာ။ ေက်ာ္ၿပီးေတာ့ ဂိုဏ္းဂဏတိုက္ပြဲ ျဖစ္သြားရင္ေတာ့ မေကာင္းဘူး။ တိုင္းျပည္အတြက္လည္း မေကာင္းဘူး၊ သူတို႔အတြက္လည္း မေကာင္းဘူး။ ဒါက ဘယ္လို အေျခခံနဲ႔ ျဖစ္ေနလဲဆိုတာလည္း က်ေနာ္မသိဘူး။ အဲဒီဟာေတြဟာ အလြန္အကၽြံေတြျဖစ္ၿပီး ထိန္းႏုိင္သိမ္းႏုိင္ မရွိရင္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး ထိခိုက္ႏုိင္တယ္လို႔ ထင္တယ္။

ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးက အင္အားစု တစုတည္းက ဦးေဆာင္တာ မဟုတ္ဘူး။ အားလံုးေပါင္းလုပ္ရတာ။ ညီညြတ္ေရး အားေကာင္းေလ၊ အေျပာင္းအလဲက ေခ်ာေမြ႕ေလေလပဲ။ ဒီကိစၥေၾကာင့္ အာဏာသိမ္းသည္ အထိေတာ့ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ သို႔ေသာ္ တခုေတာ့ ရွိတယ္၊ အာဏာသိမ္းႏုိင္တဲ့ အလားအလာက အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ ေနတယ္၊ ဖက္ဒရယ္ ကိစၥနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ အဲဒီႏွစ္ခုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အတိုက္အခံဘက္က အလြန္အကၽြံ ေတာင္းလာခဲ့ရင္ ျပႆနာ ရွိေကာင္း ရွိႏုိင္တယ္။ အလြန္အကၽြံကို ဘာနဲ႔တိုင္းမလဲ။ တပ္ရဲ႕ ရပ္တည္မႈကို က်ေနာ္ အကဲခတ္ရသေလာက္ေတာ့ တပ္က ဒို႔တာ၀န္အေရးသံုးပါးနဲ႔ အေျခခံဥပေဒ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး ဆိုတဲ့ အေပၚမွာ ထုိင္ထားတယ္။ ထိုင္ထားတယ္လို႔ ယူဆရတယ္။ ဆိုေတာ့၊ ဒို႔တာ၀န္အေရးသံုးပါးကို ထိခိုက္လာတဲ့ ေဘာင္အထိ အတိုက္အခံဘက္က ေတာင္းခဲ့ရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ အေျခခံဥပေဒကို လံုး၀ဖ်က္သိမ္းၿပီး အသစ္ေရးရမယ္ ဆိုတာမ်ိဳး ေတာင္းခဲ့ရင္ေတာ့ တပ္က တခုခု တုန္႔ျပန္လိမ့္မယ္။ အဲဒီ တုန္႔ျပန္မႈက အာဏာျပန္သိမ္းသည္ အထိ အေျခအေန ဆိုးသြားမလား မသြားဘူးလားေတာ့ မေျပာတတ္ဘူး။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ တပ္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ႏုိင္တယ္။ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးမွာ တပ္ရဲ႕ သေဘာတူညီမႈမရွိဘဲနဲ႔ ဘာမွလုပ္လုိ႔မရဘူး။

ေမး။ ။ ဆရာေျပာတဲ့အခါမွာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးဆိုတာ ပါလာေတာ့ အဲဒါကို ဘယ္လို နည္းလမ္းနဲ႔ ျပင္ဆင္ၾကမလဲ၊ အသစ္ဆြဲမွာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ျဖည့္စြက္ ျပင္ဆင္႐ံုပဲ လုပ္မွာလား၊ ဘယ္လို လုပ္ၾကမလဲ။

ေျဖ။ ။ အခုက အျမင္ႏွစ္မ်ိဳး ကြဲေနတယ္။ အျပင္က ခ်င္းမုိင္ေဆြးေႏြးပြဲက ထြက္လာတဲ့ အသံေနာက္မွာ ျပည္တြင္း ျပည္ပ မီဒီယာေတြက ၀ိုင္းၿပီိး တင္ေပးေနၾကတာ ရွိတယ္။ ျပည္တြင္း Opinion Leader ေတြကလည္း ဒါကို ၀ိုင္းတင္ၾကတာရွိတယ္။ အဲဒီ လမ္းေၾကာင္းက ဘာလဲဆိုေတာ့ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒဟာ ဒီမိုကေရစီ လံုး၀မဆန္လို႔ ဒါကိုဖ်က္ၿပီး လံုး၀ အသစ္ျပန္ဆြဲဖို႔ ေျပာတဲ့လမ္းေၾကာင္း၊ လူႀကိဳက္မ်ားႏုိင္တယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔တုိင္းျပည္မွာ Radical အစြဲႀကီးတာကိုး။ အဲဒီေတာ့ လက္ခုပ္သံ တေျဖာင္းေျဖာင္း ရႏုိင္တယ္။ အေျဖရမွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အသစ္ျပန္ဆြဲရင္ တပ္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ ေတြ႕ႏိုင္ေတာ့ အႏၱရာယ္ရွိတယ္။ ေနာက္တခုကေတာ့ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို ေပးထားခ်က္လို႔ ယူဆၿပီးေတာ့ အဲဒီ ေဘာင္ထဲက လိုအပ္ခ်က္ေတြကိုညိႇႏိႈင္း ေဆြးေႏြးလိုက္ရင္ အေျဖရလာႏုိင္တယ္။ ဒီလမ္းေၾကာင္းကေတာ့ လူႀကိဳက္ နည္းႏုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျဖရႏိုင္ၿပီး Side Effect နည္းတယ္။ လူႀကိဳက္မ်ားတဲ့ ပထမ လမ္းေၾကာင္းက အားေကာင္း သြားရင္ေတာ့ တိုင္းျပည္အနာဂတ္က ေကာင္းမယ္ မထင္ဘူးဗ်။

ေမး။ ။ အခု တိုင္းျပည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးက ၂၀၁၅ ကို ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မယ္၊ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ NLD သာ Landslide ႏိုင္ခဲ့ရင္ အခု ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈက ေခ်ာေမြ႕ပါေတာ့မလား၊ စစ္တပ္က ႏုိင္ငံေရးမွာ ျပန္ပါလာ ႏုိင္လား၊ လက္ရွိအာဏာရ ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီကေရာ ေရြးေကာက္ပြဲကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္၊ တရားမွ်တစြာနဲ႔ လုပ္ေပးပါ့မလား။

ေျဖ။ ။ ၂၀၁၅ မေရာက္ေသးခင္ ဘာျဖစ္မလဲဆိုတာေတာင္ မေရရာလွဘူး။ သူမတုိင္ခင္မွာ အေရးႀကီးတဲ့ ျပႆနာတခ်ိဳ႕ကို အရင္ အေျဖ ရွာႏုိင္ဖို႔လိုတယ္။ အဲဒါက အေျခခံဥပေဒ ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ ဖက္ဒရယ္ ကိစၥပဲ။ တပ္နဲ႔ထိပ္တိုက္ ေတြ႕ႏုိင္မယ့္၊ တနည္း ေျပာရရင္ တပ္ကေျပာထားတဲ့ ေဘာင္ထက္ ေက်ာ္ၿပီးေတာ့ ေတာင္းလို႔ရွိရင္ ျပႆနာ ရွိႏုိင္တယ္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ကိုပဲ တမ်ိဳးတမည္ ျဖစ္သြားႏုိင္တယ္။

NLD Landslide ႏိုင္မႏုိင္ ဆိုတဲ့ ကိစၥကလည္း အေျခခံဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ တကယ္လို႔ PRစနစ္ က်င့္သံုးလုိက္ခဲ့ရင္ NLD အပါအ၀င္ ဘယ္သူမွ Landslide ႏုိင္စရာ အေၾကာင္း မရွိေတာ့ဘူး။ အဲဒီလိုလုပ္လိုက္ရင္ အားလံုး စုိးရိမ္ေနၾကတဲ့ တပ္အာဏာ ျပန္သိမ္းႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ အႏၱရာယ္ ေလ်ာ့ပါးသြား ႏုိင္တယ္။ ဒါဟာ PR ရဲ႕ အားေကာင္းခ်က္ပဲ။ ဒါေပမယ့္ PR ရဲ႕ ျဖစ္ႏုိင္တဲ့ အားနည္းခ်က္တခုက PR ရဲ႕ေအာက္မွာ ႐ႈပ္ေထြးမႈေတြ အမ်ားႀကီး ရွိႏုိင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ လူထုက ဒီမိုကေရစီ အေတြ႕အႀကံဳ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ အေတြ႕အႀကံဳ နည္းတဲ့ေအာက္မွာ ပိုၿပီးေတာ့ အမွားအယြင္း ေတြ ျဖစ္ႏုိင္တယ္၊ ညစ္ကြက္ေတြ ပိုေပၚႏုိင္တယ္။ ေနာက္တခ်က္က အစြန္းေရာက္ အဖြဲ႕အစည္းေတြ လႊတ္ေတာ္ထဲကို ေရာက္ေကာင္း ေရာက္လာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ဆံုး တခ်က္ကေတာ့ အေရးႀကီးတယ္။ အဲဒါက PR စနစ္ေအာက္မွာ ဘယ္သူမွ Majority Vote မရွိတဲ့အတြက္ သြားရမွာက ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးၿပီး သြားရမယ့္ပံု။ ဗမာ ျပည္မွာက ညိႇႏိႈင္းေဆြးေႏြးတဲ့ Culture သိပ္အားနည္းတယ္။ အဲဒီေတာ့ အလုပ္ျဖစ္ဖို႔ ခက္တယ္။ PR မွာ ေကာင္းတာရွိတယ္၊ ဆိုးတာရွိတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲက Free and Fair ျဖစ္ရင္ NLD Landslide ႏုိင္မွာ ေသခ်ာေလာက္ပါတယ္။ NLD Landslide ႏုိင္ရင္ေတာင္မွပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတ ျဖစ္ဖို႔ မေသခ်ာဘူး။ အေျခခံဥပေဒနဲ႔က ၿငိေနတယ္။ က်ေနာ္ သိသေလာက္ေတာ့ ၄၇ အေျခခံဥပေဒရဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမွာေရာ ေနာက္ဆံုး ၉၀ အထိေရာ ျပန္ဌာန္းခ်က္က မွတ္မိသေလာက္ေျပာရရင္ ေရြးေကာက္ပြဲ ၀င္မယ့္သူ တေယာက္ရဲ႕ အရည္အခ်င္းကို စိစစ္တဲ့အခါမွာ သူကိုယ္တုိင္နဲ႔ သူ႔အိမ္ေထာင္ဘက္ကႏုိင္ငံျခား အေထာက္အပံ့ အမွီအခို ကင္းရမယ္ဆိုတာပဲ ပါတယ္။ အခု ၂၀၁၀ က်မွ သားသမီး ပါလာတယ္။ အဲဒီေတာ့ အရင္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတို႔ လုပ္ခဲ့တဲ့အတိုင္း သြားရင္ သားသမီးဆိုတာ ျဖဳတ္လိုက္ရင္ ေဒၚစု၀င္ႏုိင္တယ္။ သို႔ေသာ္ အဲဒါကို ျပင္ေပး မလား၊ မေပးဘူးလား မေသခ်ာဘူး။ ျပင္ေပးမွ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတ ျဖစ္မွာ။ မျပင္ဘူးဆုိရင္ သူ ဒု သမၼတေတာင္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆုိေတာ့ ဒု သမၼတ ျဖစ္ၿပီးမွ သမၼတ ျဖစ္လို႔ရတာ။ အင္တာဗ်ဴး တခုမွာ ျပင္မေပးလုိ႔ သူ ဒု သမၼတပဲ ျဖစ္ရင္ မေက်နပ္ဘူးလို႔ ေျပာတာ မွားေနတယ္။

ေမး။ ။ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ကစၿပီး စစ္တပ္က ႏုိင္ငံေရးကေန တဖဝါးမွ မခြာခဲ့ဘူး။ အခုခ်ိန္အထိပဲ ဆိုေတာ့ သူမပါရင္ကို အေျပာင္းအလဲ လုပ္လို႔မရဘူးဆိုတဲ့ ယူဆခ်က္မ်ိဳးေတြကလည္း ရွိေနေတာ့ တခ်ိဳ႕ သံုးသပ္တာက စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းစရာ မလိုပါဘူးတဲ့။ အခုတိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတာက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ။ တိုင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြ မွာလည္း ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေတြက စစ္တပ္ အၿငိမ္းစားေတြ။ ေနာက္ ဌာနဆိုင္ရာေတြမွာ အရာရွိေတြကလည္း တပ္က မိုးက် ေရႊကိုယ္ေတြ။ အစိုးရ၀န္ႀကီးေတြကို ၾကည့္လည္း တပ္က အမ်ားစုဆုိေတာ့ အာဏာထပ္သိမ္းဖို႔ လုိေသးလားဆိုတဲ့ေမးခြန္း ျဖစ္လာေတာ့ ဘယ္လိုျမင္လဲဆရာ။

ေျဖ။ ။ ဗမာျပည္မွာ တပ္က ႏုိင္ငံေရး မက္ထရစ္ထဲကို ေရာက္ေနတာ ၾကာလွၿပီ။ တိတိက်က် ေရာက္လာတာေတာ့ ၆၂ ခုႏွစ္ ေပါ့။ အဲဒီမတုိင္ခင္ ၅၈ ခုႏွစ္ မွာလည္း တပ္က တခါေရာက္တယ္။ အဲဒီမတိုင္ခင္လည္း တပ္ကၾသဇာ ႀကီးတယ္။ ဘာလုိ႔လဲ ဆုိေတာ့ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ေနလို႔။ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္မွာ စစ္တပ္အင္အား ႀကီးတာ သဘာ၀ က်တယ္။ တၿပိဳင္နက္တည္းပဲ စစ္ျဖစ္ေနရင္ စစ္ေဘာင္က်ယ္မယ္၊ စစ္ေဘာင္က်ယ္ရင္ ဒီမိုကေရစီ ေဘာင္က်ဥ္းမယ္။ ဒါကေတာ့ Reality ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ မတတ္ႏုိင္ဘူး။ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ စစ္တပ္နဲ႔ေတာ့ Deal လုပ္ႏုိင္ရမယ္။

ခုနက ေမးခြန္းကို ျပန္ဆက္ရရင္ အမွန္ပဲ။ အခု အေျပာင္းအလဲကိုေတာင္ စလိုက္တာက အရင္အစိုးရ၊ တည့္တည့္ေျပာရရင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊ။ သူခြင့္ျပဳလို႔ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာ ျဖစ္လာတာ။ သူခြင့္မျပဳရင္ ဘာမွ မတတ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေအာက္မွာ အရင္အစိုးရက လူေဟာင္းေတြ အာဏာဆက္ယူတာလည္း အမွန္ပဲ။ သို႔ေသာ္ ဒါကို ရန္လုပ္ေနလို႔ မရဘူး။ သူ႔ဟာသူ သဘာ၀က်က် ျဖစ္လာတဲ့ အခ်င္းအရာ။ အဲဒီေတာ့ ျပႆနာက အဲဒီလူေတြ အေနနဲ႔က တဘက္က လူေတြ ေတာင္းတာ ေတြကို မလိုက္ေလ်ာဘဲ ေတာင့္ခံမယ္ ဆုိရင္ စစ္တပ္က အာဏာျပန္သိမ္းစရာ မလိုဘူး။ အဲဒီလူေတြ ကိုယ္တုိင္က တဘက္က အလြန္အကၽြံ ေတာင္းဆိုလာရင္၊ အလြန္အကၽြံလို႔ ေျပာရတာလည္း ေကာင္းေတာ့ မေကာင္းဘူး ေပါ့ဗ်ာ။ စံအရ ေျပာရရင္ေတာ့ လြန္တယ္ကၽြံတယ္ မရွိပါဘူး။ သို႔ေသာ္ လက္ေတြ႕မွာ အႏၱရာယ္ရွိလို႔ က်ေနာ္က အလြန္အကၽြံလို႔ ေျပာတာ။ လက္ရွိ ေခါင္းေဆာင္ေတြက အလြန္အကၽြံ ေတာင္းဆိုတာေတြ လက္ခံလိုက္ရင္ တပ္က ၀င္ပါႏုိင္တယ္။

အခုတပ္က အေျခခံဥပေဒ ဖ်က္ပစ္၊ အသစ္ျပန္ဆြဲ ဆိုတာမ်ိဳးကို လက္ခံလက္မခံ မေသခ်ာဘူး။ လက္ရွိ ေခါင္းေဆာင္ေတြကလက္မခံဖို႔ မ်ားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကံေသကံမ ေျပာမရဘူး။ ဘာလို႔လဲ ဆုိေတာ့ က်ေနာ္သတိျပဳမိတာ တခုရွိတယ္။ လႊတ္ေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြေရာ၊ အစိုးရအဖြဲ႕က ေခါင္းေဆာင္ေတြေရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ ဦးေဆာင္မႈ ရခ်င္တယ္။ တနည္းေျပာရရင္ ဒီမိုကေရစီ ခ်န္ပီယံ ျဖစ္ခ်င္ေနၾကတယ္။

အဲဒီစိတ္က လြန္ကဲသြားလို႔ရွိရင္ လိုက္ေလ်ာမႈေတြ မ်ားသြားႏုိင္တယ္။ လိုက္ေလ်ာမႈေတြ မ်ားသြားရင္ေတာ့ တပ္ကလည္း အေျခခံဥပေဒ ေစာင့္ေရွာက္ေရးနဲ႔ ဒို႔တာ၀န္အေရး ၃ ပါး ထိပါးလာတဲ့ဘက္ ေရာက္သြားႏိုင္တယ္။ အဲဒီလို ေရာက္သြားရင္ ေတာ့ စစ္တပ္ ပါလာႏုိင္တယ္။ မေရာက္သေရြ႕ကေတာ့ မပါႏုိင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္မိုလို႔ အာဏာသိမ္းမလား၊ မသိမ္းဘူးလား ဆိုတာ ကံေသကံမ ေျပာလို႔မရဘူး။ ဘက္ေပါင္းစံု ၾကည့္ဖို႔လိုမယ္။ အထူးသျဖင့္ ရယ္ဒီကယ္ ေထာင္ေျခာက္ထဲကို လိမ့္မက်ဖို႔ အေရးႀကီးတယ္။

ေမး။ ။ အခု အသံပိုက်ယ္လာတဲ့ ဖက္ဒရယ္ကိစၥမွာ ၃ မ်ိဳးေလာက္ ကြဲေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။ လႊတ္ေတာ္မွာ ေျပာတဲ့ ဖက္ဒရယ္က ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ၿပီး တုိင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္ေတြကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ ပိုေပးရင္ ရၿပီေပါ့၊ ဦးခြန္ထြန္းဦး ေျပာတဲ့ ဖက္ဒရယ္က လူမ်ိဳးစုကို အေျခခံတဲ့ ဖက္ဒရယ္မ်ိဳး၊ ဗမာတိုင္းရင္းသား အတြက္ ဗမာ ျပည္ေထာင္စု ဆုိတာမ်ိဳး၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ ေျပာတာက အေမရိကန္ပံုစံ ဖက္ဒရယ္ ျဖစ္ေနေတာ့ ဘယ္လိုစနစ္မ်ိဳးက ႏုိင္ငံအတြက္ လိုက္ေလ်ာညီေထြမႈ ရွိမလဲ။

ေျဖ။ ။ သီအိုရီ သေဘာအရ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာက တမ်ိဳးပဲရွိတယ္။ ဗဟိုနဲ႔ ေဒသအစိုးရၾကားမွာ အာဏာခြဲေ၀ က်င့္သံုး ျခင္းပဲ။ Power Sharing ေပါ့။ တိတိက်က်ေျပာရရင္ Power Sharing တင္မကဘူး၊ Taxes Sharing ပါတယ္။ Resource Sharing ပါတယ္။ ဒါဟာ ဖက္ဒရယ္ပဲ။ အဲဒီအေပၚမွာ မူကြဲျဖစ္သြားတာက၊ တခ်ိဳ႕က ပထ၀ီအရ ခြဲတာရွိတယ္။ အေမရိကားက ပထ၀ီအရ ခြဲတာ။ တခ်ိဳ႕က လူမ်ိဳး အေျခခံၿပီး ခြဲတာ ရွိတယ္၊ အိႏၵိယလို ဟာမ်ိဳး၊ ဗမာလိုဟာမ်ိဳး။ က်ေနာ္တို႔က ၄၇ အေျခခံ ဥပေဒ စတည္ကတည္းက လူမ်ိဳးကို အေျခခံခြဲလာေတာ့ အခုမွ ပထ၀ီအရ ေျပာင္းခြဲလို႔ မရႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အဲဒီေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ ပံုတူ ကူးခ်လို႔ မရဘူး။

ေနာက္တခ်က္က ဦးခြန္ထြန္းဦးတို႔ တင္ေနတာ အရင္ ရွမ္းမူပါ၊ ရွမ္းမူကို ျပန္ေျပာရင္ ဆန္႔က်င္ဘက္ အင္အားစု ႏွစ္ခုေပါင္းၿပီး ရွမ္းမူဆိုတာေပၚလာတာ။ တခုက ရပလ၊ ရပလဆိုတာ ေတာင္ႀကီး ဦးထြန္းျမင့္တို႔ ပါတယ္။ ရပလက လက္၀ဲႏႊယ္တယ္။ ရွမ္းမူ မေပၚခင္ ဦးထြန္းျမင့္ရဲ႕ စာတမ္းမွာ ခြဲထြက္လိုက ခြဲထြက္ခြင့္ဆိုတဲ့ အခ်က္တခ်က္ ပါတယ္။ ဒါက စတာလင္ရဲ႕ Self Determination က လာတာ၊ လက္၀ဲအယူအဆက လာတာ။ ဒါေပမယ့္ ေစာ္ဘြားေတြ၊ စပ္ခြန္ခ်ဳိတို႔တင္တဲ့ဟာ က်ေတာ့ အဲဒါ မပါဘူး။ စပ္ခြန္ခ်ိဳတို႔က အဲဒီကာလက Western Train ပဲ။ ဗမာျပည္မွာ အဂၤလန္သြား စာသင္ႏိုင္တာ သူတို႔ပဲ ရွိတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း တို႔ေတာင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ပဲ တက္ႏိုင္တာ။ သူတို႔က လက္၀ဲသမား မဟုတ္တဲ့အတြက္ ခြဲထြက္ေရး မပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔တင္တဲ့ ရွမ္းမူက ဘယ္ကလာလဲ ဆိုေတာ့ အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းပံုရဲ႕ ကနဦး ကာလေပါ့။ အခုလက္ရွိ အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းပံု မဟုတ္ဘူးေနာ္။ အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒက ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ၿပီ။

စတည္ခါစက အေမရိကန္ဟာ ဖက္ဒရယ္ စစ္စစ္လို႔ ေျပာရခက္တယ္။ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ ကြန္ဖက္ဒေရးရွင္းနဲ႔ ေပါင္းထားတာ။ အဲဒီတုန္းက ေတာင္ပိုင္း ျပည္နယ္ေတြက ကြန္ဖက္ဒေရးရွင္းလို႔ ေခၚတဲ့ ေလ်ာ့ရဲတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပံုနဲ႔ သြားခ်င္တယ္။ အေမရိကန္ ေျမာက္ပိုင္း ကတာ့ ဖက္ဒရယ္ စစ္စစ္နဲ႔ သြားခ်င္တယ္။ အေမရိကန္ ကြန္စတီက်ဴးရွင္း ဆိုတာ ဖက္ဒရယ္လစ္ ေပပါနဲ႔ အင္တီ ဖက္ဒရယ္လစ္ ေပပါ ႏွစ္ခုေပါင္းၿပီးမွ ျဖစ္လာတာ။ အေမရိကန္ရဲ႕ ကနဦး ကြန္စတီက်ဴးရွင္းမွာ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေပးထားတာ ရွိတယ္။ အားနည္းခ်က္ တခုလို႔လည္း ေျပာႏုိင္တယ္။ အဲဒီ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုး ျပည္တြင္းစစ္ႀကီး အထိ ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ျပည္တြင္းစစ္ ေနာက္ပိုင္းကေန ဆင့္ကဲဆင့္ကဲနဲ႔ ဒီေန႔ အေမရိကန္ဟာ ဗဟို အစိုးရ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ပိုေပးထားတဲ့ Centralize Federalism ဘက္ ေရာက္လာတယ္။ ရွမ္းမူမွာ ပါတဲ့ဟာက ဒီေန႔ အေမရိကန္ ကြန္စတီက်ဴးရွင္း မဟုတ္ဘူး။ ကနဦးက အေမရိကန္ ကြန္စတီက်ဴးရွင္း။

ျမန္မာျပည္မွာ လက္ေတြ႕ က်င့္သံုးဖို႔က်ေတာ့ စဥ္းစားစရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဦးထြန္းျမင့္တို႔နဲ႔ ရွမ္းမူ ေပါင္းလိုက္ေတာ့ ခြဲထြက္ေရး ျပဳတ္သြားတယ္။ သို႔ေသာ္ အေမရိကန္ရဲ႕ ကနဦး ကြန္စတီးက်ဴးရွင္းမွာ ပါတဲ့ ျပည္နယ္ေတြကို အလြန္အကၽြံ လုပ္ပုိင္ခြင့္ ေပးတဲ့ဟာက အေမြခံ ပါလာတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အဲဒီတုန္းက ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ျဖစ္တဲ့ ပမညတ ေရာ၊ ပထစ ေရာ၊ ဖဆပလ ေရာက ဘယ္လို ေ၀ဖန္လဲဆိုေတာ့ ဒီအတိုင္းသြားရင္ ဖက္ဒေရးရွင္းကို ေက်ာ္ၿပီးေတာ့ ကြန္ဖီဒေရးရွင္း ျဖစ္သြား ႏုိင္တယ္တဲ့၊ တခ်ိန္မွာ ကြန္ဖီဒေရးရွင္းကို ေက်ာ္လိုက္ရင္ ေဘာ္ကန္ႏိုက္ေဇးရွင္း ျဖစ္သြားႏုိင္တယ္ေပါ့။ ေဘာ္ကန္ႏိုက္ေဇးရွင္း ဆိုတာ အစိတ္စိတ္ အမႊာမႊာ ၿပိဳကြဲမႈဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ရတယ္။

ဒီေန႔ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေတာင္းဆိုခ်က္က သီးျခားျပည္နယ္၊ သီးျခားအစိုးရ၊ သီးျခားတပ္ ဆိုတာမ်ိဳး ၾကားေနရတယ္။ အဲဒီအတိုင္း ျဖစ္ရင္ ျပႆနာ ရွိႏုိင္တယ္။ ခုနက တပ္နဲ႔ သြားညိႏိုင္တယ္။ အႏၱရာယ္ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဦးခြန္ထြန္းဦးတို႔ ေတာင္းတာကို နားလည္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ ရွမ္းမူ အေျခခံထားေတာ့ က်ေနာ္ တဦးခ်င္းအတြက္ က်ေတာ့ ရွမ္းမူ အေျခခံက Decentralize ဘက္ကို ကဲတယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ အမ်ားႀကီး ညိႇၾကဖို႔ လိုလိမ့္မယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ မတိုးေအာင္လည္း သတိႀကီးႀကီးထားဖို႔ လိုမယ္ထင္တယ္။

တခ်ိဳ႕ေျပာေနၾကသလို ပထ၀ီအရ ခြဲရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ လက္ေတြ႕မက်ဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာေနတဲ့ အေမရိကန္ပံုစံ ဖက္ဒေရးရွင္းကေတာ့ ဘာေျပာမွန္း မေသခ်ာဘူး။ ကနဦး အေမရိကန္ ကြန္စတီက်ဴးရွင္းကို ေျပာတာလား၊ ဒီေန႔ ဟာကို ေျပာတာလား။ ဒီေန႔ဟာဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ႏုိင္ငံနဲ႔ အထိုက္အေလ်ာက္ ကိုက္ညီႏုိင္တယ္။

ေမး။ ။ အခုအစိုးရက ေရွ႕လေပါင္း ၃၀ မွာသူတို႔ ဘာေတြလုပ္ႏုိင္ခဲ့လဲ၊ ေနာက္ လေပါင္း ၃၀ မွာ ဘာေတြလုပ္ဖို႔ လိုလဲ။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္စဥ္ေတြက ျမန္လား၊ ေႏွးေနလား။

ေျဖ။ ။ သူတို႔ တတ္ႏိုင္သေလာက္ေတာ့ လုပ္ခဲ့တာပဲ။ လေပါင္း ၃၀ ကို ျပန္ၾကည့္ရင္ သူတို႔ လုပ္ႏိုင္တယ္။ လုပ္ေတာ့ ၃ ခု တၿပိဳင္တည္း လုပ္တယ္။ နံပါတ္တစ္က ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ အမ်ားႀကီး ေရွ႕ေရာက္ေနတယ္။ အေတာ္ႀကီးကို လုပ္လိုက္ ႏိုင္တယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေမွ်ာ္လင့္တာထက္ အမ်ားႀကီး ပိုတယ္။ က်ေနာ္တဦးတည္းအရ ေျပာရင္ ျမန္လြန္းတယ္လို႔ ထင္တယ္။ ျမန္တာေကာင္းလား ဆိုေတာ့ ျမန္တာေကာင္းတယ္၊ လူႀကိဳက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ မေကာင္းတာက အဲဒီျမန္တဲ့ Speed ကို ထိန္းႏုိင္မယ့္ Organ မရွိရင္ ဒုကၡေရာက္ႏုိင္တယ္။ Institutionalization လိုတယ္။ အဲဒါကမလြယ္ဘူး။ အထူးသျဖင့္ ပညာေရခ်ိန္ နိမ့္တဲ့ တိုင္းျပည္မွာ ပိုၾကာႏိုင္တယ္။ Institutionalization ဘာမွမရွိတဲ့ အခ်ိန္မွာ Libralization အရွိန္ျမင့္လုိက္ေတာ့ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြ အမ်ားႀကီး ေပၚလာတယ္။ ဒီကေန႔ စိန္ေခၚမႈ ေတြက ဒီကေနလာမွာ။

နံပါတ္ႏွစ္က စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈက ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ယွဥ္ရင္ အေတာ္ေႏွးတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ေႏွးလဲဆိုေတာ့ အကုန္လံုး လႊမ္းၿခံဳႏုိင္တဲ့ Master Plan လံုး၀မေတြ႕ဘူး။ အမွန္က အဲဒီ Master Plan ႀကီး ေအာက္မွာမွ ေျမယာ ေပၚလစီ၊ Industrial ေပၚလစီ စသျဖင့္ ေပၚလစီခြဲေတြနဲ႔ သြားရင္ တခုနဲ႔ တခုဟန္ခ်က္ ညီတာေပါ့။ အခုေတာ့ ဆန္စင္ရာ က်ည္ေပြ႕လုိက္သလို ဟိုေရာက္ ဒီေရာက္ ျဖစ္ကုန္လိမ့္မယ္။ အဲဒီအတြက္ အျပစ္ေျပာဖို႔ မလိုဘူး။ ျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔က အကန္႔အသတ္ေတြ၊ အဟန္႔အတားေတြ သိပ္မ်ားတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရမွ မဟုတ္ဘူး။ ဘယ္အစိုးရ တက္တက္ စီးပြားေရး ကေတာ့ အေျပာင္းအလဲ သိပ္မျမန္ႏုိင္ဘူး။

တတိယ လုပ္ငန္းစဥ္ကေတာ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျပန္လည္ တည္ေဆာက္တာ။ အမ်ားႀကီး အရွိန္ရေနၿပီ။ အစုိးရ အဆက္ဆက္ လုပ္ခဲ့တဲ့ အထဲမွာေတာ့ အထိေရာက္ဆံုးလို႔ ေျပာႏုိင္တယ္။ သို႔ေပမယ့္ ေရွ႕ဆက္တိုးဖို႔ နည္းနည္း ခက္ေနတယ္။ ေရွ႕ဆက္ဖို႔ ဘာခက္ေနလဲ ဆုိေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံု ျပင္ေရးမွာ ျပည္တြင္းစစ္ ရပ္စဲေရးနဲ႔ သြားၿငိေနတဲ့ အခ်က္ေတြ ပါတယ္။ အဲဒါဘာလဲ ဆိုေတာ့ ဇယား ၁၊ ၂ အေျခခံေပၚမွာ ဒါကိုေဆြးေႏြးၿပီး ျပင္ႏုိင္ရင္ေကာင္းတယ္။ Taxes Sharing လည္း ဇယား ၅ မွာ ျပန္ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုတယ္။ မပါေသးတဲ့ Resource Sharing ျဖည့္ေပးႏုိင္ရင္ ေကာင္းတယ္။ အဲဒါေတြ ေဆြးေႏြး ႏုိင္ခဲ့ရင္ေတာ့ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးက အေျဖတခု ရေကာင္း ရႏုိင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီေနရာမွာလည္း အေဟာင္းဖ်က္ အသစ္ေရး ဆိုရင္ေတာ့ အေျဖရမွာ မဟုတ္ဘူး။ အခုက အဲဒီအဆင့္ မေရာက္ေသးဘူးဗ်။ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး ျဖစ္ဖို႔ကို KIA နဲ႔ ျပႆနာ ရွိေနတယ္။ ဒါက ၿပီးခဲ့တဲ့ လ ၃၀ လုပ္ခဲ့တာနဲ႔ ေရွ႕ႀကံဳရႏိုင္တဲ့ အခက္အခဲကို ေျပာတာ။

ေမး။ ။ အခုေနာက္ဆံုး သိခ်င္တာက သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္ေရာက္မွ သိသာလာတဲ့ ျပႆနာေပါ့။ အဲဒါက ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡေတြ အေၾကာင္းပါ။ ဒီၾကားထဲ မ႐ိုးသားတဲ့သူေတြက ေကာလာဟလေတြ ထုတ္တယ္။ လူေတြက ေဒါသေတြ ထြက္ၾက။ လိုအပ္တာထက္ ပိုတုန္႔ျပန္ၾကတယ္။ အစိုးရကလည္း ေကာင္းေကာင္း မကိုင္တြယ္ႏိုင္ ေသးဘူး။ မိတၳီလာ ျဖစ္စဥ္မွာဆိုရင္ ရဲေတြရပ္ၾကည့္ေနတဲ့ ဗီဒီယိုေတြ ထြက္လာတယ္။ အမ်ိဳးသားေရးဟာ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ေနာက္ဆံုး ခံတပ္ ျဖစ္လာၿပီလား။ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြက ႐ိုးသားမႈေကာ ရွိရဲ႕လား။

ေျဖ။ ။ ရခိုင္ျပႆနာက သမိုင္းနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္၊ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရးနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္။ အခုမွ ေပၚလာတာ မဟုတ္ဘူး။ ေျပာရရင္ေတာ့ အက်ယ္ႀကီးပဲ။ အင္တာဗ်ဴး တခုနဲ႔တင္ မလံုေလာက္ဘူး။ သို႔ေသာ္ ျပႆနာက အခုျဖစ္ေနၿပီ။ ျဖစ္လည္း ျဖစ္မွာပဲ ။ ျဖစ္တာက သဘာ၀က်တယ္။ ျဖစ္ရင္ ရခိုင္ျပႆနာကို Local မွာ ထိန္းႏိုင္ခဲ့ရင္ ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမယ့္ မထိန္းႏိုင္ခဲ့ဘူး။ ရခိုင္ျပႆနာက သမိုင္းဇစ္ျမစ္နဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ပထ၀ီ ႏိုင္ငံေရး ျပႆနာ။ အဲဒီျပႆနာကို လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ေရာေထြးလို႔မရဘူး၊ ဘာသာေရးနဲ႔ ေရာေထြးလို႔လည္း မရဘူး။ ဒါေပမယ့္ တဘက္က ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိနဲ႔ ဘာသာေရး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာမ်ိဳးေတြ ရွိေနတယ္။ ဘယ္သူဆိုတာေတာ့ အေထာက္အထား မရွိလို႔ မေျပာႏိုင္ဘူး။ ကိုယ့္ဘက္က ျဖစ္သင့္တာက ဘာသာေရးနဲ႔ ဘာမွမဆိုင္ဘူး ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ရမယ္။ ဒီကိစၥ တည့္တည့္ေျပာရင္ နယ္ေျမ ျပႆနာပဲ။ ဘာသာေရးနဲ႔ မဆိုင္ဘူး။ ဘာသာေရးျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာကိုက မ႐ိုးသားဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။

ဆရာေတာ္ ဦး၀ီရသူတို႔ ဘာတို႔ ကိစၥေတြကိုေတာ့ က်ေနာ္က ဗုဒၶဘာသာျဖစ္လို႔ သိပ္မေ၀ဖန္ခ်င္ဘူး။ သတိတခုေတာ့ ေပးခ်င္တယ္၊ ဘာသာေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရး ေရာေထြး မက်င့္သံုးမိေစဖို႔ပါ။ ခင္ဗ်ားတို႔ ေျပာတဲ့ မိတၳီလာမွာ ရဲေတြက ရပ္ၾကည့္ ေနတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္ၾကားတဲ့ သတင္းက တမ်ိဳး၊ ခင္ဗ်ားေျပာတဲ့ သတင္းက အေနာက္ မီဒီယာေတြက ဖြတာ။ အေနာက္ မီဒီယာေတြ မ႐ိုးသားဘူး။ မေလးရွားမွာ က်ေနာ္တို႔ အသတ္ခံရတာ၊ မုဒိန္းအက်င့္ ခံရတာေတြက်ေတာ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိ မိွန္ထားတယ္။

မိတၳီလာ ကိစၥဆို က်ေနာ္ၾကားတာက သိပ္ၿပီးေတာ့ ေသြးပူေနတဲ့ လူေတြက ဆိုင္တဆိုင္ကို မီး႐ိႈ႕မယ္ လုပ္တယ္၊ အဲဒီေတာ့ ရဲကထိန္းတယ္၊ ထိန္းလို႔မရေတာ့ ေနာက္ဆံုး ခြင့္ျပဳလိုက္ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ တျခားဟာ မေလာင္ေစနဲ႔လို႔ဆိုၿပီး အဲဒါကို ရပ္ၾကည့္ ေနရတယ္။ အဲဒီဓာတ္ပံုေတြကို ရည္ညႊန္းၿပီးေတာ့ သတင္း တမ်ိဳးလုပ္လိုက္တယ္လို႔ ၾကားတယ္။ ဘယ္ဟာ အမွန္ဆိုတာေတာ့ မသိဘူး။ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာရရင္ အစိုးရက ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ လႊတ္ေပးတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ ကိုေတာ့ က်ေနာ္ လက္မခံဘူး။

လူမ်ိဳးေရး အဓိက႐ုဏ္း ဆိုတာ အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ လုပ္ကြက္ဆိုတဲ့ အယူအဆ ရွိၾကတယ္။ အခါခပ္သိမ္း မမွန္ပါဘူး။ အခု ေလာေလာဆယ္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ အစိုးရက ဘယ္တုန္းကမွ မရဘူးတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ေထာက္ခံမႈ ရေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကိုယ္ရၿပီးသား ေထာက္ခံမႈကို ဆံုး႐ံႈးေအာင္ မလုပ္ဘူး။ က်ေနာ္ကေတာ့ အစိုးရရဲ႕ ပေယာဂ မပါဘူးလို႔ ထင္တယ္။ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အတိုက္အခံ တခ်ိဳ႕က ျပႆနာဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး မျဖစ္ခင္က အစိုးရမပါနဲ႔၊ စစ္တပ္ မပါနဲ႔ဆိုတဲ့ အသံေတြနဲ႔ ဟန္႔တယ္၊ စစ္တပ္က မပါဘဲေနတဲ့ အခါက်ေတာ့ စစ္တပ္ကို လံုၿခံဳေရး တာ၀န္ယူတာ ညံ့တယ္လို႔ ေ၀ဖန္တယ္။ အဲဒါက အစိုးရဆိုရင္ ဆဲရမယ္ ဆိုတဲ့ သမား႐ိုးက် အျမင္က လာတယ္။ ဒါက Radical လမ္းေၾကာင္းက လာတဲ့ဟာ။ အစိုးရ ပေယာဂ ပါတယ္ ဆိုတာ လက္မခံေပမယ့္ ဒီျပႆနာက ပေယာဂေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ ပါတယ္။ ဘယ္သူေတြ ဆိုတာေတာ့ အေထာက္အထား မရွိလို႔ လက္လြတ္စပယ္ မေျပာခ်င္ဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ဗမာျပည္ရဲ႕ အလြန္ေကာင္းမြန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲကို မလိုလားတဲ့ အင္အားစုေတြရဲ႕ ပေရာဂ ပါႏိုင္တယ္၊ ေနာက္တခုက ႏုိင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္မႈ ပေယာဂ ပါႏုိင္တယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္မႈက ၂၁ ရာစု အေစာပိုင္းမွာ အဓိက ထားတာက ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံေတြ၊ အခုသူတို႔ ပစ္မွတ္ ေျပာင္းလာတယ္။ ႏိုင္ငံႀကီးေတြမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ လုပ္ဖို႔ သူတို႔ မတတ္ႏုိင္ေတာ့ဘူး။ က်ေနာ္တို႔လို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံေတြ ဘက္ကို Target ေရြးလာတယ္။

ဖြ႔ံၿဖိဳးဆဲ ႏုိင္ငံေတြမွာမွ သူတို႔ပိုႀကိဳက္တာက အစိုးရနဲ႔ ျပည္သူအၾကားမွာ ယံုၾကည္မႈ ေပ်ာက္ေနတဲ့ Fail State ေတြ။ အဲဒီ Concept က စဥ္းစားရင္ ႏုိင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္မႈ ပေယာက ပါေကာင္း ပါႏိုင္တယ္။ ဒီျပႆနာက ေတာ္ေတာ္ ႐ႈပ္ေထြးတယ္၊ ေတာ္ေတာ္ သိမ္ေမြ႕တယ္၊ လက္လြတ္စပယ္ လုပ္လို႔မရဘူး၊ က်ေနာ္တို႔ သတိႀကီးႀကီး ထားရမယ္။ က်ေနာ္တို႔က ဒီကိစၥကို ဘာသာေရး ျပႆနာအေနနဲ႔ တုန္႔ျပန္ လိုက္ရင္ တစ္ဘက္က အႀကိဳက္ျဖစ္သြားမယ္။ အမွန္က ဘာသာေရး ျပႆနာ မဟုတ္ဘူး၊ နယ္ေျမ ျပႆနာ၊ ပထ၀ီႏုိင္ငံေရး ျပႆနာ။