ကခ်စ္စစ္ပဲြနဲ႔ ပြင့္လင္းစ မီဒီယာ

ထက္ေအာင္ေက်ာ္

ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ေနတာ နွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ေနျပီျဖစ္ေပမယ့္ စစ္ေျမျပင္အေျခေနကုိ လြတ္လပ္စြာသတင္းပုိ႔ခြင့္ရတာကေတာ့ ရက္ ၆၀ မျပည့္ေသးဘူးလုိ ႔ေျပာရမွာပါ။ အထူးသျဖင့္ အခုျဖစ္ေန တဲ့ ကခ်င္စစ္ပဲြဟာ အစိုးရသစ္၊ လႊတ္ေတာ္သစ္လက္ထက္ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲေရးကာလ၊ အတိအက် ေျပာရမယ္ဆုိရင္ ျပန္ၾကား၀န္ၾကီးအသစ္နဲ႔ ဒု၀န္ၾကီးအသစ္လက္ထက္ မီဒီယာအသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာ လလုိ႔ ေၾကြးေၾကာ္ေနခ်ိန္မွာ ပထမဆုံးၾကံဳလုိက္ရတဲ့ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ စမ္းသပ္မႈ တခုျဖစ္ပါ တယ္။

ဖဆပလ ေခတ္နဲ႔ မဆလ ေခတ္အေစာပုိင္းေတြမွာ သတင္းစာဆရာေတြကိုဖိတ္ျပီး စစ္ေျမျပင္ကုိ ျပသတာေတြ ရွိခဲ့ဖူးတယ္လို႔ သိရေပမယ့္ သူပုန္ေတြဘက္အထိသြားျပီး သူပုန္တပ္ေတြနဲ႔အတူ ျပည္တြင္းသ တင္းေထာက္ေတြ ကုိယ္တုိင္ သတင္းသြားယူတာကေတာ့ အခု ကခ်င္စစ္ ပဲြဟာ ပထမဆုံးလုိ႔ က်ေနာ္ထင္ ပါတယ္။

၁၉၈၈ ခုနွစ္ ၈ ေလးလုံးအေရးေတာ္ပုံျဖိဳခြဲခံရျပီးေနာက္ပုိင္း ေတာခုိခဲ့ၾကတဲ့ ေက်ာင္းသားလူငယ္ေတြနဲ႔ နယ္စပ္တေက်ာက စစ္ေျမျပင္ေတြ၊ တုိက္ပဲြေတြအေၾကာင္းကုိ နုိင္ငံ တကာသတင္းေလာကက ဟုိးေလးတေက်ာ္ ေဖာ္ျပခဲ့ဖူးပါတယ္။ နုိင္ငံတကာ သတင္းေထာက္ေတြဟာ ေတာ ခုိေက်ာင္းသားေတြနဲ႔အတူ လနဲ႔ခ်ီေနထုိင္၊ ေရွ႔တန္း စစ္ေျမျပင္အထိ လုိက္ျပီး သတင္းပုိ႔ၾကတာ က်ေနာ္ကုိယ္တုိင္ ေတြ႔ဖူးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာနုိင္ငံက ျပည္တြင္းသတင္းေထာက္ တဦးတေယာက္မွ နယ္စပ္က ေက်ာင္း သားေတြရွိရာဆီ လာျပီး သတင္းယူတာ တခါမွ မေတြ႔ခဲ့ရ ဖူးပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေန႔ စစ္ပြဲထဲအထိ သတင္း ယူခြင့္ရေနျပီဆုိတာဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၂၀ နဲ႔စာရင္ လုံး၀ တုိးတက္မႈတခုအျဖစ္ ျမင္မိပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ သတင္းသမား ဘယ္နွစ္ေယာက္ စစ္ေျမျပင္အထိသြားျပီး သတင္းယူခြင့္ရသလဲ။ ယူရဲသလဲ။ ဒီလုိ သတင္းယူဖုိ႔ အစိုးရဆီက ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းရေသးလား။ အရင္က ရွိခဲ့ျပီး အခုခ်ိန္ထိလည္း တရား၀င္ မဖ်က္သိမ္းရေသးတဲ့ ပုဒ္မ ၁၇-၁ တရားမ၀င္ အသင္းအဖြဲ႔မ်ားနဲ႔ ဆက္ သြယ္မႈနဲ႔ မျငိဘူးလား စသျဖင့္ မီဒီယာ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြကေတာ့ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရေသးပါဘူူး။

တခါ အစိုးတပ္ေတြဘက္ကေကာ သူတုိ႔တပ္ေတြနဲ႔အတူ သတင္းယူဖုိ႔ ဘာေၾကာင့္ သတင္းေထာက္ေတြကို ခြင့္မျပဳတာလဲ။ ျပန္ၾကားေရး၀န္ ၾကီးဌာနက သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေၾကာင္းေ ေျပာေနေပမယ့္ ကာ ကြယ္ေရး၀န္ၾကီးဌာနမွာ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္မရွိေသး။ သတင္းယူခြင့္ မရွိေသးတဲ့ သေဘာလား။

ေမးခြန္းေတြၾကားက တုိးတက္မႈ

ေမးခြန္းေတြမ်ားစြာ ရွိေနေသးေပမယ့္ ျမန္မာနုိင္ငံ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္အေျခေန အရင္ကထက္ တစုံတရာ တုိးတက္လာတာ ေသခ်ာတယ္လုိ႔ ျပင္သစ္အေျခစိုက္ နယ္ျခားမဲ့ သတင္းသမား ကာကြယ္ေရးအဖြဲ႔ RSF က ျပီးခဲ့တဲ့ရက္ပုိင္းအတြင္းကပဲ ေၾကညာလုိက္ပါတယ္။စစ္အစိုးရလက္ ထက္မွာ အျမဲတန္း ေအာက္ဆုံးေရာက္ေနေလ့ရွိတဲ့ ျမန္မာနုိင္ငံ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဟာ အခုနွစ္မွာေတာ့ အရင္ကထက္ ၁၈ ဆင့္အထိ တုိး တက္လာျပီး နုိင္ငံေပါင္း ၁၇၉ မွာ ၁၅၁ ေနရာကုိ ေရာက္လာတယ္လုိ႔ RSF ကေျပာပါတယ္။

စစ္အစိုးရေခတ္က ဖမ္းဆီးထားတဲ့ သတင္းေထာက္နဲ႔ ဘေလာ႔ဂါေတြကို လြတ္ေပးလုိက္တာ၊ စာေပစိစစ္ေရးဌာနကုိဖ်က္သိမ္းလုိ္က္တာ၊ ျပည္ ပသတင္းဌာနေတြကို ျပည္၀င္ခြင့္ေပးတာေတြဟာ သိသာတဲ့ တုိးတက္မႈေတြလုိ႔ RSF က ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဒါက နုိင္ငံတကာ သတင္း လြတ္ လပ္ခြင့္ အဖြဲ႔အစည္းတခုကေန ျမန္မာ့မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္အေပၚ အျမင္ပါ။

ေန႔စဥ္သတင္း ဖတ္ေနသူ၊ မီဒီယာ တုိးတက္မႈအေၾကာင္း ေလ့လာေနသူတဦးရဲ့အျမင္ကုိ ထပ္ျဖည့္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ အဲဒီ ၃ ခ်က္အျပင္မီဒီယာ ေတြအေပၚ ဆက္ဆံေျပာဆုိမႈ၊ မီဒီယာရဲ့ အေရးပါပုံအေၾကာင္း အစိုးရက နားလည္လာမႈ၊ မီဒီယာေတြေမးသမွ်ကုိ တာ၀န္ခံေျဖ ၾကားေပး မႈ၊ အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ သတင္းထုတ္ျပန္မႈ၊ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ေခတ္အစားဆုံး ဆုိရွယ္မီဒီယာ Facebook ေပၚ အထိ ျပန္ၾကာ းေရး ဒု၀န္ၾကီး ကိုယ္တုိင္တက္ျပီး လူထုဆက္သြယ္ေရးကို အေလးထား ေဆာင္ရြက္လာမႈ ေတြဟာ ဒီေန႔ ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီးနဲ႔ ဒု၀န္ၾကီးေတြလက္ ထက္ ထူးျခားတဲ့ တုိးတက္မႈအျဖစ္ ျမင္မိပါတယ္။

ဒီလုိ တုိးတက္လာတာဟာ အစိုးရဖက္က ေျပာင္းလဲခ်င္တဲ့ ဆႏၵရွိတာအျပင္ တုိးတက္လာတဲ့ နည္းပညာ ေတြနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ ယူ ဆမိပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေနျပည္ေတာ္က ျပန္ၾကားေရး ဒု ၀န္ၾကီးနဲ႔ Facebook ေပၚမွာ အျပန္အလွန္ ေရးသားေဆြးေႏြးနုိင္သလုိ လုိင္ ဇာမွာ တုိက္ပဲြ၀င္ေနတဲ့ ABSDF-NB ေက်ာင္းသားတပ္မေတာ္ (ေျမာက္ပုိင္း)က ရဲေဘာ္ေတြနဲ႔လည္း တျပိဳင္တည္း ခ်က္တင္လုပ္နုိင္တဲ့ အေျခ အေနအထိ ဆက္္သြယ္ေရးနည္း စနစ္က တုိးတက္လာေနပါတယ္။ ဆုိလုိတာက သတင္းေတြဟာ အလွ်င္အျမန္စီးဆင္းေနျပီးတခ်ိန္နဲ႔တေျပး ညီ သတင္းမထုတ္ျပန္ဘူးဆုိရင္ မထုတ္ျပန္တဲ့ဘက္က နစ္ နာသြားနုိင္တဲ့ အေျခအေနဆီ တြန္းပုိ႔လာေနပါတယ္။

အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီ တာ၀န္ခံေျဖရွင္းမႈေတြထဲက ဥပမာတခုကိုေကာက္နႈတ္ျပရမယ္ဆုိရင္ ေကအုိင္ေအ တပ္ေတြကပစ္လုိ႔ အရပ္သားေတြေသ ပါတယ္ဆုိျပီး အစိုးပုိင္ သ တင္း စာေတြမွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ဓာတ္ပုံဟာ မွားယြင္းေနျပီး တကယ္က အဲဒီပုံဟာ အဲပုဂံေလယာဥ္ ပ်က္က်စဥ္ကပုံ ျဖစ္ပါတယ္လုိ႔ အစိုးရ သတင္းနဲ႔ စာနယ္ဇင္းဌာနရဲ႔ ေတာင္းပန္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။

တခါ ျပီးခဲ့တဲ့ရက္ပုိင္းအတြင္းကလည္း ကခ်င္ျပည္နယ္မွာျဖစ္ေနတဲ့ စစ္ပဲြအေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးဌာနရဲ့ သေဘာ ထားကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္အ လက္နဲ႔ ေရးသားတင္ျပပုံေတြဟာ လြတ္လပ္တဲ့မီဒီယာေခတ္နဲ႔ အံ၀င္ဂြင္က်မျဖစ္ေသးေပမယ့္ စစ္အစိုးရ ေခတ္လုိ ေျဗာင္မျငင္းဘဲ ဒီလုိ ထုတ္ျပန္ေျပာဆုိလာတာကိုက တုိးတက္မႈအျဖစ္ ျမင္သင့္တယ္လုိ႔ ထင္ မိပါတယ္။

Mindset နဲ႔ ဥပေဒေတြ ေျပာင္းဖုိ႔လုိ

RSF အဖြဲ႔ရဲ့အစီရင္ခံခ်က္ေတြ၊ ရန္ကုန္မီဒီယာေလာကနဲ႔ ဆုိရွယ္မီဒီယာေလာကမွာ ေတြ႔ေနရတာတြေပၚမူတည္ျပီး လက္ရွိျပန္ၾကားေရး၀န္ ၾကီးဌာနကို ဒီလုိခ်ီးမြန္းခန္းဖြင့္ေနတုန္း ”ေလလႈိင္းထဲက ကခ်စ္စစ္ပဲြ” ဆုိတဲ့ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ ဧရာ၀တီမဂၢဇင္း အြန္လုိင္းေပၚမွာ ျမင္လုိက္ရ ပါတယ္။ အေသခ်ာ ဖတ္ၾကည့္ေတာ့ ”ဟာ ဒီလူေတြကလဲ အရင္ လူေတြအတုိင္းပါပဲလား” ဆုိျပီး အသံထြက္ ညည္းမိတဲ့အထိစိတ္ပ်က္သြား မိပါတယ္။

ေကအုိင္အုိက တာ၀န္ယူထုတ္လႊင့္ေနတဲ့ လုိင္ဇာ FM ကုိ တုိက္ဖ်က္တဲ့အစီအစဥ္ (စိတ္ဓာတ္စစ္ဆင္ေရးဌာနကလုိ႔ ယူဆရ) အရ သဇင္ FM ဆုိတဲ့အစီအစဥ္ကုိ စစ္တပ္က ေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း၊ စက္ အားေကာင္းလွတဲ့ ျမ၀တီနဲ႔ စစ္တပ္ပုိင္ စက္ၾကီးေတြနဲ႔ လုိင္ဇာ FM လုိင္း Frequency တထပ္တည္းမွာ သဇင္ FM ကုိ ထုတ္လြင့္ေနတာျဖစ္တယ္၊ ေကအုိင္ေအ မေကာင္းေၾကာင္း ၀ါဒျဖန္႔မႈကို အဓိက လုပ္ေနတာျဖစ္ တယ္လို႔ သိလုိက္ရပါတယ္။

ဒီလုပ္ရပ္ကုိျမင္ေတာ့ လြန္္ခဲ့တဲ့ နွစ္ ၂၀ ၀န္းက်င္၊ DVB ဒီမုိကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံနဲ႔ RFA လြတ္လပ္ ေသာအာရွအသံ လုိင္းတုိေရဒီယုိလုိင္း ေတြေပၚစက အဲဒီျမ၀တီပုိင္စက္ၾကီးေတြနဲ႔ လုိင္းဖ်က္ခဲ့ဖူးတာကုိ သြားသတိရမိပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ျပန္ၾကားေရး၀န္ၾကီးေဟာင္း ဦး ေက်ာ္ဆန္း မၾကခဏ ေျပာေလ့ရွိတဲ့ ”မီဒီယာကုိ မီဒီယာနဲ႔တုိက္ရမယ္” ဆုိတဲ့ ေၾကြးေၾကာ္ သံကုိ ျပန္ၾကားေယာင္ေနမိပါတယ္။

ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးဌာန သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ကို အေသအခ်ာျပန္ဖတ္ ၾကည့္တဲ့အခါမွာလည္း ေလသံက သိပ္ေျပာင္းလွတယ္ရယ္လို႕ မ ဟုတ္ေသးပါဘူး။

ဆုိလုိတာကေတာ့ ကမၻာ့နုိင္ငံေရး၊ လူထုရဲ့နုိင္ငံေရးနုိးၾကားမႈ၊ တုိးတက္လာတဲ့ နည္းပညာေတြအရ သေဘာထားေတြ ေျပာင္းဖုိ႔လုိေနျပီဆုိ တာကို သိေပမယ့္ နွစ္ ၆၀ နီးပါး အရုိးစြဲလာခဲ့တဲ့၊ ေခါက္ရုိးက်ဳိးေနသူတုိ႔ရဲ့ စဥ္းစားပုံကေတာ့ အရင္လိုပါပဲ။

ဒါေၾကာင့္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြအျပင္ စဥ္းစားပုံေတြပါ ေျပာင္းဖုိ႔ လုိေနပါတယ္။ စစ္ယူနီေဖာင္းကေန အရပ္သား၀တ္စုံ ေျပာင္း၀တ္တာအျပင္ စစ္သားဘ၀က စဥ္းစားပုံေနရာမွာ အရပ္သားတဦးရဲ့ စဥ္းစားပုံနဲ႔ပါ ေျပာင္းျပီး အစားထုိးဖုိ႔ လုိေနပါတယ္။

မီဒီယာအေပၚတင္းက်ပ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ဖ်က္သိမ္းတာအျပင္ မီဒီယာအေပၚ လြတ္လပ္ခြင့္ေပးမယ့္ ဥပေဒေတြကိုပါ ျပဌာန္းေပးဖုိ႔ လုိေနပါ တယ္။ လြတ္လပ္စြာ သတင္းယူခြင့္ နဲ႔ သတင္းယူခြင့္အေပၚ ေႏွာင့္ယွက္ဟန္႔တားသူေတြကုိ အေရးယူနုိင္တဲ့ ဥပေဒေတြပါ ျပဌာန္းေပးဖုိ႔ လုိေန ပါတယ္။ ဖမ္းဆီးထားသူေတြကို ျပန္လႊတ္ေပးတာအျပင္ ေနာက္ထပ္ မဖမ္းေတာ့ပါဘူးဆုိိတဲ့ အာမခံ ခ်က္ေပးနုိင္တဲ့ ဥပေဒေတြ လုိေန ပါ တယ္။

ဒီအတြက္ ျမန္မာနုိင္ငံစာနယ္ဇင္းေကာင္စီ (ယာယီ) ကလည္း သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ကာကြယ္မယ့္ ဥပေဒ မူၾကမ္းကုိ အခုိင္အမာ တင္ျပဖုိ႔ လုိပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ သတင္းယူခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ သတင္းေမးခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ သတင္းေရးခြင့္ အားလုံးကုိ အျပည့္အ၀ေပးဖုိ႔။ အေျခေနအရ ၀န္ၾကီးတဦး၊ အာဏာပုိင္ တ ဦးရဲ့ ခြင့္ျပဳခ်က္အရမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ တိက်တဲ့ ဥပေဒအရ မီဒီယာလြပ္လပ္ခြင့္ေပးဖုိ႔ လုိအပ္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(စာေရးသူသည္ ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္တြင္ အေျခစိုက္ေသာ ေက်ာင္းသားလက္နက္ကိုင္ ABSDF အဖြဲ႕ဝင္ေဟာင္းျဖစ္ျပီး DVB ၏ သတင္း ေထာက္ေဟာင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ေနာ္ေဝႏိုင္ငံတြင္ ေနထိုင္ လ်က္ရွိသည္)