ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ဘီဘီစီ မွတ္ခ်က္အေပၚ သေဘာထား ကြဲ

ဆမန္သာ မိုက္ကယ္

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မြတ္ဆလင္မ်ားကို ဦးတည္ခ်က္ထားသည့္ လူမ်ိဳးျဖဳတ္ သတ္ျဖတ္မႈမ်ား မရွိေၾကာင္း ျငင္းဆိုလိုက္ၿပီး ဗုဒၶ ဘာသာ၀င္မ်ား ၾကားတြင္လည္း ဘာသာေရးပဋိပကၡႏွင့္ တင္းမာမႈမ်ားေၾကာင့္ ေၾကာက္ရြ႔ံမႈမ်ားကို ခံစားခဲ့ရသည္ဟု ေျပာခဲ့ျခင္းအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ လူသိမ်ားသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေပၚ လူ႔အခြင့္အေရး ေဆာင္ရြက္သူမ်ားႏွင့္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ေ၀ဖန္ေျပာဆိုမႈႏွင့္ ေထာက္ခံမႈမ်ား အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေနသည္။

ဘီဘီစီ သတင္းဌာနႏွင့္ ယခင္အပတ္ ၾကာသပေတးေန႔က ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းမႈတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ က လူဦးေရ ၁၄၀၀၀၀ ေက်ာ္ အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရသည့္ ဆူပူအၾကမ္းဖက္မႈသည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားၾကားတြင္လည္း မြတ္ဆလင္မ်ားကဲ့သို႔ အေၾကာက္တရားကို ခံစားခဲ့ရသျဖင့္ ျဖစ္ပြားခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေျပာဆိုခဲ့သည္။

“ဒါဟာ လူမ်ိဳးျဖဳတ္ သတ္ျဖတ္မႈမဟုတ္ပါဘူး။ ႏွစ္ဘက္လံုးမွာ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ေၾကာက္ရြံ႕မႈေၾကာင့္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ အေနနဲ႔ နားလည္ထားဖို႔ လိုအပ္တာက ေၾကာက္ရြံ႕မႈကို မြတ္ဆလင္ေတြပဲ ခံစားရတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ဘက္မွာလဲ တူတူပါပဲ။ ဟုတ္ပါတယ္။ မြတ္ဆလင္ေတြဟာ ပစ္မွတ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြဟာ လည္း ပဋိပကၡေတြဆီကို တြန္းပို႔ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္လံုးမွာ ေၾကာက္႐ြံ႕မႈေတြ ရွိေနတယ္။ ဒါဟာ အားလံုးကို ဒုကၡေတြဆီ ပို႔ေဆာင္လိုက္တဲ့ အေၾကာင္းတရားပါပဲ” ဟု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာသည္။

ယမန္ႏွစ္က စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ မြတ္ဆလင္ဆန္႔က်င္ေရး အဓိက႐ုဏ္းမ်ားကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဆန္႔က်င္ျခင္း မျပဳခဲ့သည့္အတြက္ ေ၀ဖန္ခံခဲ့ရေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က “မြတ္ဆလင္ အင္အားနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကမာၻ႔ မြတ္ဆလင္ အင္အားဟာ အရမ္းႀကီးမားတယ္ ဆိုတဲ့ အျမင္တစ္ခု ရွိေနပါတယ္။ ကမာၻ႔ေနရာတိုင္းမွာ ဒီအျမင္ ရွိေနပါတယ္။ က်မတို႔ ႏိုင္ငံမွာလည္း တူတူပါပဲ။ ဒီအျမင္ ရွိေနပါတယ္” ဟု ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ဖက္ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ယမန္ႏွစ္ ဇြန္လ ႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ႏွစ္ႀကိမ္ အထိျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားၿပီးကတည္းက ဆင္းရဲညစ္ပတ္ေသာ ဒုကၡသည္ စခန္းမ်ားတြင္ ေနထိုင္ေနၾကရသည့္ မြတ္ဆလင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေမးျမန္းသည့္အခါ ႏိုဘယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္လည္း စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေအာက္တြင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္ ေတြ႔ႀကံဳခံစားခဲ့ရ သည္ဟု ဆိုသည္။

“အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ကို စြန္႔ခြာသြားရတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေၾကာင့္ ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ သူတို႔ထဲက အေျမာက္အမ်ားကို ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါ တယ္။ ကမာၻအႏွံ႔မွာ ျပန္႕ၾကဲေရာက္ရွိေနတာကိုလည္း ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ က်မတို႔ခံစားခဲ့ရတဲ့ ဒုကၡေတြနဲ႔ အာဏာရွင္စနစ္ ရဲ႕ ရလဒ္ပါ။ က်မထင္ပါတယ္။ အာဏာရွင္လက္ေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေနခဲ့ရမယ္ဆိုရင္ လူေတြက တေယာက္ကို တေယာက္ ယံုၾကည္ဖို႔ကို မသင္ၾကားႏိုင္ေတာ့ဘူး။ အာဏာရွင္ စနစ္ဟာ မယံုၾကည္မႈနဲ႔ သံသယ ေတြျပည့္ေနတဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ကို ဖန္တီးေပးပါတယ္” ဟု ဆိုျပီး အၾကမ္းဖက္ ဆူပူမႈမ်ား၏ လက္သည္တရားခံမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ အေရးယူေပးရန္လည္း အစိုးရကို သူက ေတာင္းဆို လိုက္သည္။

“က်မတို႔ အတိုက္အခံ အဖြဲ႕၀င္ေတြကို ဘယ္လိုခံစားရသလဲ၊ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လိုလုပ္မွာလဲ ဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြေမး ေနမယ့္အစား ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လက္ရွိ အစိုးရကို သူတို႔ရဲ႕ မူ၀ါဒက ဘယ္လိုလဲ၊ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္ေလာက္ ခရီး ေရာက္ေနၿပီလဲ၊ ဘယ္လိုေျဖရွင္းဖို႔ ရည္ရြယ္ထားသလဲ ဆိုတာေမးသင့္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ က်မတို႔ဟာ အစိုးရ တရပ္ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ ဒီလို ကိစၥေတြကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရမယ့္ ေနရာမွာရွိမေနဘူး ဆိုတာ ရွင္တို႔ သိသင့္ပါတယ္” ဟု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ကမၻာတလႊားသို႕ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္လႊင့္ေနသည့္ ဘီဘီစီ ႐ုပ္ျမင္သံၾကား၏ အေမးအေျဖ က႑တြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။

ဥေရာပ ခရီးစဥ္ အတြင္းတြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ယခင္အပတ္ အဂၤါေန႔က ျပင္သစ္သို႔ သြားေရာက္ၿပီး ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ကတည္းက ရရွိခဲ့ေသာ္လည္း လက္ခံယူႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့သည့္ ဆာခါေရာ့ဗ္ လူ႔အခြင့္အေရးဆုကို လက္ခံရယူခဲ့သည္။

တိုက္ဆိုင္စြာပင္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ အိုေဟး ေတာမတ္စ္ ကင္တားနားက မြတ္ဆလင္ဆန္႔က်င္ေရး သေဘာထားမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အာဏာရွင္စနစ္မွ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနသည္ဟု သတိေပးခဲ့သည္။

“ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ အေျခအေနက ျမန္မာႏိုင္ငံက မြတ္ဆလင္ဆန္႔က်င္ေရးဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္စဥ္ကို အႀကီးမားဆံုး တားဆီး ၿခိမ္းေခ်ာက္ေနမႈေတြထဲက တခုဆိုတာကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျပသေနပါတယ္။” ဟု ကုလသမဂၢ လူ႔ အခြင့္ အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္က ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံမွ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ တတိယ ေကာ္မီတီသို႔ တင္ျပခဲ့သည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ဘီဘီစီ အင္တာဗ်ဴးအေပၚလည္း တိုက္႐ိုက္္ ေ၀ဖန္တုန္႔ျပန္ခဲ့ၾကသည္။ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ရွိ The Daily Telegraph သတင္းစာမွ ႏိုင္ငံျခားေရးရာ သတင္းေထာက္ခ်ဳပ္ ေဒးဗစ္ဘလဲက “ဒီလိုမ်ိဳး ေရးရလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ဘယ္တုန္းကမွ မေတြးခဲ့ဖူးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီမနက္ BBC ရဲ႕ Today အစီအစဥ္မွာ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဒီလိုေျပာတာ ၾကားလိုက္ရေတာ့ က်ေနာ္ အရမ္းတုန္လႈပ္သြားပါတယ္။ ပဋိပကၡေတြမွာ ထိခိုက္ခံစားခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူနည္းစု မြတ္ဆလင္္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နားလည္ရခက္တဲ့ သူ႕သေဘာထားက စိတ္ပ်က္စရာပါ” ဟု သတင္းစာ ၀က္ဘ္ဆိုက္ေပၚတြင္ မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့သည္။

သမၼတဦးသိန္းစိန္၏ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စတင္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အထိ စစ္အာဏာရွင္၏ အတိုက္အခံအျဖစ္ ရပ္တည္ေပးဆပ္ခဲ့သည့္အတြက္ တိုင္းသူျပည္သား အမ်ားစု၏ ႏွလံုးသားကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ ေခါင္းေဆာင္အေပၚ စာနာနားလည္ေပးႏိုင္ေသာ ျမန္မာမ်ားလည္း ရွိေနပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထမဆံုးေသာ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ဂ်ာနယ္၏ အယ္ဒီတာ တဦးက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနျဖင့္ မြတ္ဆလင္္ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ပိုၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္သင့္သည္ဟု ေျပာေသာ္လည္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ သမၼတ ျဖစ္လာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနသည့္ အခ်ိန္တြက္ တဘက္ဘက္ကို မ်က္ႏွာသာေပးျခင္းမွ ေရွာင္လႊဲဖို႔ ဆံုးျဖတ္လိုက္သည့္ အေပၚ နားလည္ႏိုင္ပါသည္ဟု ဆိုသည္။

“သူက သံတမန္နည္းက်က် ေျပာသြားတာပါ။ သူက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ လူမ်ားစုရဲ႕ မဲေတြကို အဆံုး႐ံႈး မခံႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ၿပီး သူက အရင္ႏွစ္က ပဋိပကၡေတြမွာ ဓားစာခံျဖစ္ခဲ့တဲ့ မြတ္ဆလင္္္ေတြကိုလည္း ထိခိုက္နစ္နာမႈ မျဖစ္ေစခ်င္ပါဘူး” ဟု ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ အေျခစိုက္သည့္ Myanmar Knowledge Society က မၾကာေသးမီကမွ ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိခဲ့ေသာ Human Rights and Democracy ဂ်ာနယ္၏ တာဝန္ခံ အယ္ဒီတာ ဦးေ၀ယံဘုန္း ကေျပာသည္။

ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဆူပူအၾကမ္းဖက္မႈမ်ားတြင္ တာ၀န္ရွိေနေသာ တရားခံမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္အေရးယူရန္အတြက္ အစိုးရဖက္ က လံုေလာက္ေသာ တာ၀န္ယူမႈ မရွိခဲ့ဟု ေျပာဆိုမႈကို သူကလည္း သေဘာတူသည္။

“မတူညီတဲ့ ဘာသာေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြၾကားမွာ အမုန္းစကားေတြ ျပန္႔ပြားေနတာကို ရပ္တန္႔ေစဖို႔နဲ႔ ဟန္ခ်က္ညီမွ်မႈကို ထိန္းသိမ္းေပးဖို႔ အစိုးရမွာ အျပည့္အ၀ တာ၀န္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုအခ်ိန္အထိေတာ့ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔ အစည္းေတြကပဲ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရး ေဆြးေႏြးၾကဖို႔ ဦးစီးလုပ္ေနရေသးတယ္။ အစိုးရဘက္ကေတာ့ ဒီကိစၥကို ဖြင့္ဟေျပာဖို႔ အရမ္း၀န္ေလးေနတုန္းပဲ။ က်ေနာ္တို႔ ေလ့လာၾကည့္ခဲ့သလိုဆိုရင္ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြဟာ ဘာမွ မလုပ္ခဲ့ၾကဘူး။ မြတ္ဆလင္ေတြကို လူစုလူေ၀းနဲ႔ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ဖို႔ လုပ္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာင္ မတားဆီးႏိုင္ခဲ့ၾကပါဘူး” ဟု ဦးေ၀ယံဘုန္း ကေျပာသည္။

“သူ ဒီထက္ပိုၿပီး ေျပာသင့္တယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္တယ္။ ဒီအေၾကာင္းအရာကို ေရာက္လာတဲ့အခါ အထူးသျဖင့္ မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ အေၾကာင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ေျပာသင့္သေလာက္ မေျပာဘူး” ဟု သူက ထပ္ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထင္ရွားသည့္ ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ႕တခုျဖစ္သည့္ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ားအဖြဲ႔မွ ဦးၿပံဳးခ်ိဳကလည္း အစိုးရ၏ ၀တၱရားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေထာက္ျပသည့္ အခ်က္ကို ေထာက္ခံသည္။

“ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ဆက္ဆံ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ေတြကို အႀကံေပး ခ်င္ပါတယ္” ဟု သူက ဧရာ၀တီသို႔ ေျပာသည္။ သူ၏ အျမင္မ်ားသည္ အဖြဲ႕အစည္း၏ အျမင္ဟု မယူဆရန္လည္း ဦးၿပံဳးခ်ိဳက ဆိုသည္။ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ အေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားကို လူမ်ိဳးျဖဳတ္ သုတ္သင္ေရး အျဖစ္ ေဖာ္ျပျခင္း မျပဳရန္လည္း သူက ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။ အေမရိကန္ အေျခစိုက္ လူ႔ အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕က ယမန္ႏွစ္ ဇြန္လႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္းက ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ယခုႏွစ္ အေစာပိုင္းက အစီရင္ခံစာ တေစာင္ထုတ္ျပန္ခဲ့ရာတြင္ ဤသို႔ ရည္ညႊန္းေဖာ္ျပခဲ့သည္။

“လူမ်ိဳးျဖဳတ္ သုတ္သင္ျခင္း” ဟုေသာ အသံုးအႏႈႈံးကို မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ လက္မခံႏိုင္ရပါသနည္းဟု ေမးသည့္ အခါ ဦးၿပံဳးခ်ိဳက “ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ ႏွစ္ဖက္လံုးက အၾကမ္းဖက္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီျပႆနာကို ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ ရပ္တန္႔ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ အတြက္ လူတိုင္းႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္” ဟု ေျပာသည္။

ယမန္ႏွစ္က ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ဆူပူအၾကမ္းဖက္မႈမ်ားသည္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ၏ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚတြင္ အဓိကက်သည့္ ထိုးႏွက္မႈမ်ား ျဖစ္လာသည္။ လူေပါင္း ၁၄၀၀၀၀ ေက်ာ္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရၿပီး ၎တို႔ထဲမွ အမ်ားစုမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဟု ေခၚၾကသည့္ မြတ္ဆလင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ မြတ္ဆလင္ မိသားစု အမ်ားအျပားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းတြင္ မ်ိဳးဆက္ႏွင့္ ခ်ီ၍ ေနထိုင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ၎တို႔ကို ႏိုင္ငံသားအျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးရန္ အစိုးရက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ျငင္းဆန္ခဲ့ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံမွ တရားမ၀င္ လာေရာက္ေနထိုင္သူမ်ား ျဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ထားခဲ့သည္။

မြတ္ဆလင္ ဆန္႔က်င္ေရး သေဘာထားမ်ားသည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္အတြင္းတြင္ ႀကီးထြားပ်ံ႕ႏွံ႔လာခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း၊ အေရွ႕ပိုင္း ႏွင့္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းတို႔တြင္ ဆူပူအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ရသည္။ ယခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလကုန္ႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလဆန္း အေစာပိုင္းကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္း သံတြဲၿမိဳ႕အနီးတြင္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ျပန္လည္ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသးသည္။ ယခုတႀကိမ္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား တြင္ ပစ္မွတ္အထားခံရသူမ်ားမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား မဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္းခံထားရေသာ ကမန္တိုင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္စု၀င္မ်ား ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီးမ်ား ပညာသင္ၾကားေရးကို ကူညီေထာက္ပံ့ေပးေနေသာ ရန္ကုန္ အေျခစိုက္ ဗုဒၶဘာသာ အဖြဲ႔တခုမွ ေခါင္းေဆာင္ တဦးျဖစ္ေသာ ဦးၾကည္ေထြးက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကာလ အေတာအတြင္း ဘာသာေရး တင္းမာမႈမ်ား ျမင့္တက္လာခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။

“ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္ မွတ္ခ်က္မ်ားမ်ား မေပးခ်င္ပါဘူး။ အေျခခံအားျဖင့္ေတာ့ သေဘာတူပါတယ္” ဟု ႏွစ္စဥ္ ကိုရင္မ်ား အတြက္ စာေမးပြဲမ်ား က်င္းပေပးၿပီး ဗုဒၶဘာသာ စာေပျပန္႔ပြားေရးကို ေဆာင္ ရြက္ေနေသာ ရွင္သာမေဏ ဓမၼဗိမၼာန္ သာသနာ့၀န္ေဆာင္ အဖြဲ႔၏ အတြင္းေရးမွဴးျဖစ္သူ ဦးၾကည္ေထြးက ေျပာသည္။

“ဒါေပမယ့္ ျပႆနာေတြရဲ႕ အရင္းအျမစ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ေတာ့ နည္းနည္းေျပာခ်င္ပါတယ္။ အရင္တုန္းက ဆိုရင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြနဲ႔ မြတ္ဆလင္ေတြ လက္တြဲၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းစြာနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီၿပီး အတူတကြ ေနလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ျပႆနာက မြတ္ဆလင္ေတြရဲ႕ ေခတ္သစ္ အဆံုးအမေတြနဲ႔ လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ပါ။ သူတို႔က အရမ္းကို ရန္လိုလာၾကၿပီး ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြက သည္းမခံႏိုင္ေတာ့တဲ့ အေျခအေနကို ေရာက္လာပါတယ္” ဟု သူက ဆိုသည္။

“အစိုးရ အေနနဲ႔ အျပန္အလွန္ေလးစားမႈကို အေျခခံတဲ့ မူ၀ါဒတခု ခိုင္ခိုင္မာမာ ခ်မွတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးကို ေကာင္းမြန္လာေအာင္ ျပဳျပင္ေပးဖို႔လဲ လိုပါတယ္။ ဒုတိယ အေရးအႀကီးဆံုးနဲ႔ အျမန္ဆံုးလုပ္ေဆာင္ရမွာကေတာ့ နယ္စပ္ကို လံုၿခံဳေအာင္ လုပ္ဖို႔ပါပဲ။ တရားမ၀င္ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ထပ္ၿပီး ၀င္မလာႏိုင္ေအာင္ လုပ္ရပါမယ္” ဟုလည္း ဦးၾကည္ေထြး ကေျပာသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာအေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားကမူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ စကားႏွင့္ ပတ္သက္၍ “လံုး၀ အဓိပၸါယ္မရွိ” ဟု ဆိုသည္။

“ႏိုဘယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္က ျမန္မာႏိုင္ငံက မြတ္ဆလင္ ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို “ေၾကာက္ရြံ႕မႈ” ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္လို႔ ဖြင့္ဆိုသြားတာ လံုး၀ အဓိပၸါယ္ မရွိပါဘူး။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ ျမန္မာမြတ္ဆလင္ေတြပဲ သားေကာင္ျဖစ္ရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက အၾကမ္းဖက္မႈ ပဋိပကၡေတြဟာ အၿမဲတမ္း တဖက္သတ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္” ဟု Arakan Rohingya Union ၏ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဝါကာအူဒင္က ယခင္အပတ္က ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည္။

႐ိုဟင္ဂ်ာအေရး ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာ အဖြဲ႔တခုျဖစ္သည့္ Arakan Project မွ ဒါ႐ိုက္တာ ခရစ္စ္ေလးဝါးကလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ မြတ္ဆလင္ ဆန္႔က်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ပိုမိုတာ၀န္ယူ ေျပာၾကားေပးရန္ ေတာင္းဆိုသည္။ “တာ၀န္ရွိမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရ အေပၚမွာ ပံုခ်ဖို႔က လြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အတိုက္အခံေတြနဲ႔ NLD အပါအ၀င္ တာ၀န္ရွိသူေတြ အားလံုးဟာ ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္းမွာ အျမစ္တြယ္ေနတဲ့ မြတ္ဆလင္္ မုန္းတီးေရး စိတ္ဓာတ္ေတြကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္ဖို႔ အတြက္ အေရးပါတဲ႔ ေနရာမွာ ရွိေနပါတယ္” ဟု သူကေျပာသည္။

ျမန္မာ မြတ္ဆလင္ အစည္းအ႐ံုး၏ ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဦးမ်ိဳး၀င္းက ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို လူမ်ိဳးျဖဳတ္ သုတ္သင္ေရးဟု မသတ္မွတ္ႏိုင္ဟု ဆိုလွ်င္ပင္ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး လူေသာင္းႏွင့္ခ်ီ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့ရျခင္းမွာ အလြန္ရွင္းလင္းစြာ သိႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ “မေျဖရွင္းရေသးတဲ့ ျပႆနာက ရွိေနတုန္းပါပဲ” ဟု သူကေျပာသည္။ အစိုးရက တာ၀န္ယူေျဖရွင္းေပးဖို႔ လိုသည္ဆိုေသာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေျပာၾကားမႈကို သေဘာတူသည္ဟုလည္း သူက ဆက္ေျပာသည္။

သို႔ေသာ္လည္း စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလအတြင္း တြင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသည္လည္း ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားတြင္ သြားေရာက္ေနထိုင္ခဲ့ရသည္ဟု အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္က တုန္႔ျပန္ခဲ့သည့္ အေပၚတြင္ စိတ္ပ်က္မိသည္ဟုလည္း ဦးမ်ိဳး၀င္းက ဆိုသည္။

“မြတ္ဆလင္ေတြ ဒုကၡေတြ အမ်ားႀကီး ခံစားခဲ့ရတယ္လို႔ သူေျပာမယ္လို႔ က်ေနာ္က ေမွ်ာ္လင့္ထားခဲ့တာ” ဟု သူက ေျပာသည္။ “တကယ္လည္း ျမန္မာ မြတ္ဆလင္ အမ်ားအျပားဟာ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးမွာ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းထဲမွာလည္း အေျခတက် ေပါင္းစည္းမိသားပါ။ ဒါက လက္ရွိကာလရဲ႕ အေျခအေနလည္း ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ဦးမ်ိဳး၀င္းက ေျပာဆိုခဲ့သည္။