တရားမွ်တမႈႏွင့္ တရားဥပေဒေလးစားမႈ

NEJ

တရား မွ်တ မႈႏွင့္ တရား ဥပေဒ ကုိ ႐ုိေသ ေလးစား မႈသည္ ဒီမုိကေရစီ ၏ အေျခခံ တခု ပင္ျဖစ္ သည္။ လက္နက္ အားကုိး မႀကီး စုိးဘဲ တရား ဥပေဒ အတုိင္း ေဆာင္ရြက္ ရသည့္ ဓေလ့ အဂၤလန္ ႏုိင္ငံ တြင္ ၁၂၁၅ ခုႏွစ္ မွာ စတင္ က်င့္သုံး သည္ဟု သိရ သည္။ မက္ခ္နာ ခါတာ Magna Carta ဟူေသာ လက္တင္ ေ၀ါဟာ ရသည္ မဟာ ပဋိညာဥ္ စာခ်ဳပ္ Great Charter ဟု အဓိပၸာယ္ ရသည္။ စာပုိဒ္ (၆၃) ပုိဒ္ပါ ေသာ စာခ်ဳပ္ ျဖစ္ၿပီး ဘုရင့္ လုပ္ပုိင္ ခြင့္ကုိ ကန္႔သတ္ လုိက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ မက္ခ္နာ ခါတာ၌ ပါရွိ ေသာ စာပုိဒ္ အခ်ဳိ႕ သည္ ေခတ္ သစ္ တရား မွ်တေရး စနစ္၏ အေျခခ ံျဖစ္လာ သည္။ တရား လက္လြတ္ ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္း ျခင္းမ ျပဳရန္ အစုိးရ ကုိ ပိတ္ပင္ တားျမစ္ လုိက္သည့္ ပဋိညာဥ္ စာခ်ဳပ္ ပင္ျဖစ္ ေပသည္။

တရားဥပေဒအတုိင္း ေဆာင္ရြက္မႈကုိ ေရွးေခတ္ဗုဒၶဘာသာ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၌ တန္ဖုိးထားခဲ့ပါသည္။ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္၊ သတၱနိပါတ္၊ အဂၤုတၱနိကယ္၊ အ႒ကထာ စသည့္က်မ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပေသာ ‘အပရိဟာနိယတရား’ (၇) ပါးသည္ တုိင္းျပည္ကုိ တုိးတက္ခ်မ္းသာေအာင္ ျပဳလုပ္ရာတြင္ အစုိးရမင္းတုိ႔ လုိက္နာရမယ့္ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းပင္ျဖစ္၏။

အစုိးရသည္ ေရွးကတည္းက ျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ တရားဥပေဒထုံးစံနဲ႔အညီ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရြက္ရမည္၊ မိမိစိတ္ႀကိဳက္ ဥပေဒျပဳ၍ မစီရင္ရဟု သတ္မွတ္ထား၏။ မိမိအမႈႏုိင္ေအာင္ ကပ္ယပ္ေျပာဆုိမႈ၊ လက္ေဆာင္ပ႑ာအေပးအယူ လုပ္မႈ၊ မ်က္ႏွာႀကီးငယ္ လုိက္မႈ၊ ႀကိဳတင္ညိႇႏႈိင္းတုိင္ပင္၍ စည္း၀ါး႐ုိက္မႈ စသည့္အျပဳအမူမ်ား ကင္းရွင္းရမည္လုိ႔ ‘အပရိဟာနိယတရား’ က ဆုိပါသည္။ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္ေသာ ပညာရွင္မ်ား၏ ေျပာဆုိခ်က္မ်ားကုိ ေလးစားရမည္ဟု ဆုိပါသည္။ ဤေနရာတြင္ အသက္ႏွင့္ပညာ ကုိ ဆက္စပ္ထားသည္ကုိ ေတြ႔ရ၏။ အသက္ႀကီးတုိင္း အသုံးက်သည္မဟုတ္ပါ။ အသက္ႀကီးေသာ္လည္း လူမိုက္စကား ေျပာေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရွိသည့္အတြက္ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္ေသာ ပညာရွိ၏စကားကုိ ေလးစားရန္သာ အဆုိအမိန္႔ရွိထားျခင္းျဖစ္သည္။

‘အပရိဟာနိယတရား’ ကုိ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက်င့္သုံးခဲ့ေသာ သုိးေဆာင္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ သူမ်ားထက္ပုိ၍ တုိးတက္ ျဖစ္ထြန္းသည္ ဟု က်မ္းဂန္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပပါသည္။ သုိးေဆာင္းလူမ်ဳိးဆုိသည္မွာ အေနာက္တုိင္းသား ဥေရာပတုိက္သားကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္၏။ တုိင္းျပည္အက်ဳိးအတြက္ အစုိးရအရာထမ္းမ်ားသည္ မိမိရဲ႕ယူဆခ်က္ကို အမွန္အတုိင္းေျပာဆုိ၍ တညီတၫြတ္တည္း သေဘာတူခ်က္ရယူႏုိင္မႈ၊ ႏုိင္ငံသားတုိ႔၏ သေဘာထား ႐ုိေသေလးစားမႈ စသည္တုိ႔ကုိ ျမန္မာ့ထုံးတမ္းစဥ္လာ ဥပေဒ၌ တန္ဖုိးထား၏။

လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခုတြင္ စာျဖင့္ ေရးသားျပ႒ာန္းေသာ တရားဥပေဒႏွင့္ ဓေလ့ထုံးစံဟူ၍ ဥပေဒႏွစ္မ်ဳိးရွိပါသည္။ ဓေလ့ထုံးစံ ဥပေဒသည္ ႐ုိးရာယဥ္ေက်းမႈသေဘာ သက္ေရာက္သည့္အတြက္ ဤဥပေဒမ်ဳိးကုိ မၾကာခဏ ခ်ဳိးဖ်က္ေနေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္ ပ်က္စီးရန္ အလားအလာမ်ားသည္။ ျမန္မာ့လူ႔ေဘာင္တြင္ တုိင္းသူျပည္သားနွင့္ အစုိးရတုိ႔အၾကား ထားရွိေသာ ဓေလ့ထုံးစံဥပေဒ ရွိပါသည္။

ဤဥပေဒသေဘာတရားကုိ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶဘာသာ က်မ္းဂန္မ်ားတြင္ ေတြ႔ႏုိင္သည္။ တရားမွ်တမႈကုိ လုိလားေသာ အစုိးရသည္ သဂၤဟတရား (၄) ပါးကုိ လုိက္နာရပါသည္။ (၁) သႆေမဓ (၂) ပုရသေမဓ၊ (၃) သမၼာပါသ၊ (၄) ၀ါစာေပယ် စသည့္တရားမ်ား ကုိ ေလ့လာပါက အစုိးရနဲ႔ ျပည္သူအၾကား အျပန္အလွန္ထားရွိေသာ တာ၀န္၀တၱရား ကတိစကားမ်ားကုိ ေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။ ဤသည္ကုိ လူမႈပဋိညာဥ္သေဘာတူခ်က္ Social Contract ဟု ေခၚႏုိင္ပါသည္။

လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္ ပညာရွိသုခမိန္ကုိ မဟာသမၼတအျဖစ္ ပထမဆုံး အမ်ားသေဘာတူ တင္ေျမႇာက္သည္ဟု ဆုိပါသည္။ မဟာသမၼတမင္းသည္ တရားမွ်တစြာအုပ္ခ်ဳပ္မည္ဟု ကတိေပးရပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္အဖုိးအခအျဖစ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္ ဆယ္ရာခုိင္ႏႈန္း သမၼတမင္းကုိ အခြန္ေပးေဆာင္ရန္ သေဘာတူပါသည္။ ဒႆမဘာဂ-ဆယ္ဖုိ႔ တဖုိ႔။ ဆယ္ခုိင္တခုိင္၊ ဆယ္ဖီးတဖီး၊ ဆယ္လုံးတလုံး၊ ဆယ္ပြင့္တပြင့္ အစိုးရမင္းကုိ ေပးေဆာင္မည္ဟု ကတိေပးရပါသည္။

ဤသုိ႔ အစုိးရမင္းႏွင့္ ျပည္သူလူထုအၾကား အျပန္အလွန္ ပဋိညာဥ္ခံ၀န္ကတိစကား ထားၿပီးသည့္အခါတြင္ မင္းေလာင္းမင္းလ်ာ ကုိ ဘိသိက္သြန္းေလာင္းၿပီး မင္းေျမႇာက္သည္ဟု ဆို၏။ မဟာသမၼတဆုိေသာ ေ၀ါဟာရ၏ အဓိပၸာယ္မွာ သေဘာတူတက္ေျမႇာက္ ထားေသာ မင္းျဖစ္ပါသည္။ မင္းကုိ ခတၱိယဟုလည္း ေခၚပါသည္။ အဓိပၸာယ္မွာ လယ္ယာကုိ အုပ္စုိးေသာမင္းျဖစ္သည္။ ရာဇာ၏ အဓိပၸာယ္မွာ တရားသျဖင့္ စီရင္ၫႊန္ျပဆုံးမတတ္တဲ့မင္းျဖစ္သည္။ ထုိမွတဆင့္ တျဖည္းျဖည္း မင္းက်င့္တရား (၁၀) ပါး ေပၚေပါက္လာသည္ဟု သိရွိရပါသည္။

မင္းက်င့္တရား (၁၀) ပါးသည္လည္း မဟာသမၼတမင္း စတင္ေပၚေပါက္ကတည္းက မင္းနဲ႔ျပည္သူအၾကား ထားရွိခဲ့ေသာ အျပန္အလွန္ ပဋိညာဥ္သေဘာတူခ်က္ကုိ သတိေပးထားပါသည္။ မင္းက်င့္တရား (၁၀) ပါးထဲ၌ ‘အ၀ိေရာဓန’ တရားကုိ ကုန္းေဘာင္ေခတ္စာေပ၌ အထူးေဖာ္ျပပါသည္။ အဓိပၸာယ္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္သူသည္ ရဟန္းရွင္ႏွင့္ ျပည္သူ႔ဆႏၵကုိ ဆန္႔က်င္၍ မလုပ္ရဟူ၏။

ျပည္သူ႔ဆႏၵ ဆန္႔က်င္ေသာအစုိးရကုိ ျပည္သူလူထုကပင္ ဖ်က္ဆီးလိမ့္မယ္လုိ႔ ေယာအတြင္း၀န္ ဦးဖုိးလႈိင္ေရးသားသည့္ ရာဇဓမၼသဂၤဟက်မ္း၌ ေဖာ္ျပပါသည္။ ဤက်မ္းဟာ ေနာက္ဆုံးဗမာမင္းျဖစ္ေသာ သီေပါမင္းကုိ ဆုံးမရန္အတြက္ ေရးသားခဲ့ေသာ က်မ္းပင္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာမင္းမ်ားသည္ အာဏာယစ္မူးေနသည္ကမ်ားၿပီး အစဥ္အလာ တရားဥပေဒမ်ားကုိ နားမလည္သည့္အတြက္ ဘုရင္စနစ္နိဂုံးခ်ဳပ္ရျခင္းျဖစ္သည္ဟု ဆုိ႐ုိးရွိပါသည္။

မိမိထုတ္ျပန္ေသာ ဥပေဒကုိပင္ ေလးစားရမွန္းမသိေသာ စစ္အစုိးရ ကာလၾကာရွည္ အာဏာရေနသျဖင့္ တရားမွ်တမႈနဲ႔ တရားဥပေဒ စုိးမုိးမႈသည္ ျမန္မာျပည္၌ အသစ္အဆန္းကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနရပါသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ယေန႔ရင္ဆုိင္ေနရေသာ ျပႆနာမွာ တရားဥပေဒမရွိေသာ ျပႆနာမဟုတ္ပါ။ ရွိေနေသာ တရားဥပေဒကုိ စစ္အစုိးရက မေလးစားေသာ ျပႆနာျဖစ္ပါသည္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ဒီမုိကေရစီကုိ (၁၄) ႏွစ္ က်င့္သုံးခဲ့သည့္တုိင္းျပည္၌ ဒီမုိကေရစီအခြင့္အေရးကုိ ကာကြယ္ေသာဥပေဒမ်ား ရွိပါသည္။ စစ္တပ္က အာဏာမသိမ္းခဲ့ပါက တရားဥပေဒစုိးမုိးေရး ျမန္မာျပည္တြင္ အေတာ္အားေကာင္းမည္ဟု ေျပာၾကပါသည္။

ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကုိ စစ္တပ္က ေရးလုိက္ဖ်က္လုိက္ လုပ္ေနေသာႏုိင္ငံတြင္ တရားဥပေဒ စုိးမုိးေရးကိစၥသည္ ရယ္စရာျဖစ္ေန၏။ ဥပမာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းန႔ဲ အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္မ်ား ေရးဆြဲခဲ့တဲ့ ၁၉၄၇ အေျခခံဥပေဒကုိ စစ္တပ္က ၁၉၆၂ တြင္ ဖ်က္သိမ္းလုိက္ပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ တပါတီဆုိရြယ္လစ္အေျခခံဥပေဒသစ္ကုိ စစ္တပ္က ေရးဆြဲသည္။ ဤဆုိရွယ္လစ္အေျခခံဥပေဒကုိလည္း ၁၉၈၈ ၌ စစ္တပ္ကပင္ ဖ်က္သိမ္းလုိက္ျပန္ပါသည္။ အေျခခံဥပေဒ (၂) ခုစလုံးကုိ စစ္တပ္က ဖ်က္ဆီးၿပီးေသာအခါ၌ စစ္တပ္ေခါင္းေဆာင္သည့္ အေျခခံဥပေဒကုိ ေရးဆြဲျပန္ပါသည္။

အာဏာယစ္မူးေနေသာ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အေျခခံဥပေဒကုိ စိတ္ႀကိဳက္ေရးဆြဲ၍ အၿမဲတမ္းအာဏာရေနရန္ ႀကိဳးပမ္း ေသာ လုပ္ရပ္ သည္ ျမန္မာ့ဓေလ့ထုံးစံဥပေဒႏွင့္ေရာ၊ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာဓေလ့ထုံးစံဥပေဒႏွင့္ေရာ ဖီလာ ဆန္႔က်င္ျဖစ္ ေနပါသည္။ ဤသုိ႔ေသာ တုိင္းျပည္၌ တရားမွ်တမႈႏွင့္ တရားဥပေဒ ႐ုိေသေလးစားမႈ မရွိနုိင္ပါ။