အီဂ်စ္၊ လစ္ဗ်ား၊ ယီမင္၊ ဆီးရီးယား အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ တႏိုင္ငံၿပီးတႏိုင္ငံ ေႏြဦးေပါက္သစ္က ရွင္သန္ေပါက္ဖြားလာခဲ့ရာ ႏိုင္ငံေရး အံုႂကြမႈဆိုင္ရာ ဒိုမီႏိုသီအိုရီ အသစ္တရပ္သဖြယ္ ေပၚထြက္လာသည္။ ယခု မၿငိမ္မသက္မႈမ်ားႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ားက အာရပ္ကမၻာ သက္သက္မွ်သာေလာဟု ေမးခြန္းထုတ္စရာ ရွိေနသည္။ အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဂၽြန္မက္ကိန္း မၾကာေသးမီက ျမန္မာျပည္ခရီးစဥ္အတြင္း ေျပာခဲ့သလို "အေျပာင္းအလဲ ေလေျပ" က ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာင္တန္းႏွင့္ ေျမျပန္႔ေဒသမ်ားသို႔ တိုက္ခတ္လာေလမည္ေလာဟုလည္း ေစာေၾကာဖြယ္ ရွိေနသည္။
အျပင္ပန္းၾကည့္လွ်င္ပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အစိုးရမ်ား ၿပိဳက်လုတည္းတည္းျဖစ္ေနသည့္ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားအၾကားတြင္ တူညီသည့္ လူမႈေရး ၾကန္အင္လကၡဏာမ်ား ရွိေနၾကသည္။ လူမႈေရးအရ တန္းတူညီမွ် မရွိမႈမွသည္ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း ဆိုးရြားစြာ ရွိေနျခင္း၊ လူအမ်ား အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္ေနရျခင္း အေျခအေနမ်ားလည္း တူညီေနၾကသည္။
အက်ယ္အျပန္႔ ျဖစ္ေနသည့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ား၊လူနည္းစုလူတစုကသာ စံစားေနသည့္ အေျခအေနမ်ားလည္း တူညီ ေနျပန္သည္။ ကိုလံဘီယာ တကၠသိုလ္မွ ပါေမာကၡ ဂ်က္ဖရီ ဆက္ Jeffery Sachs ၏ အဆိုအရ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အာဖရိကေျမာက္ဖ်ား
ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ လူငယ္မ်ားအၾကား အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္မႈႏႈန္းက ၃ဝ % မွ် ရွိေနသည္။ ဤကိန္းဂဏန္းက သီးျခားလြတ္လပ္သည့္ ေလ့လာမႈမ်ားက ေဖာ္ျပေနသည့္ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အလုပ္လက္မဲ့ ျဖစ္မႈႏႈန္းႏွင့္ အလားတူနီးပါးျဖစ္ေနသည္။
ေဖေဖာ္ဝါရီလ အေစာပိုင္းတြင္ ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ သည္ အီေကာေနာမစ္ The Economist သတင္းစာပါ “ ရႉးဖိနပ္ျဖင့္
ေပါက္သူမ်ား ညႊန္းကိန္း" Shoe-throwers Index ၌ အာရပ္ေႏြဦး၏ ေလရူးဒဏ္ကို ျပင္းထန္စြာ ရင္ဆိုင္ေနၾကရ
သည့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏွင့္ အာဖရိကေျမာက္ဖ်ား ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အစိုးရ၏ အကဲဆတ္ ထိရွလြယ္မႈ ညႊန္းကိန္းကို တြက္ခ်က္ ေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။ ဖိနပ္ျဖင့္ေပါက္ျခင္းမွာ ဤေဒသအတြင္း ယဥ္ေက်းမႈအရ မေက်နပ္ ျဖစ္လြန္းမႈေၾကာင့္ ဆန္႔က်င္ တုံ႔ျပန္ၾကပံုကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤညႊန္းကိန္း မိုဒယ္တြင္ စံ ၇ ခ်က္ျဖင့္ တိုင္းတာျခင္း ျဖစ္သည္။ အစိုးရမ်ား အာဏာဆက္တိုက္ၿမဲေနမႈ သက္တမ္းကာလမွသည္၊ အသက္ ၂၅ ႏွစ္ေအာက္ လူငယ္မ်ား၏ လူဦးေရ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္ သတင္းစာ လြတ္လပ္ခြင့္ ကင္းမဲ့ေနျခင္း၊ ဒီမိုကေရစီ အခြင့္အေရးမ်ား ကင္းမဲ့ေနျခင္း အပါအဝင္ လူမႈေရးအရ ထိခိုက္နစ္နာမႈ ေဒတာ အခ်က္အလက္မ်ားလည္း ထည့္သြင္း၍ ညႊန္းကိန္းအျဖစ္ တြက္ခ်က္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ဤညႊန္းကိန္း မိုဒယ္က အာရပ္ကမၻာတြင္ အံုႂကြမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အေျခအေနကို ႀကိဳတင္ေဟာကိန္းထုတ္ရာ၌ အတန္အသင့္ မွန္ကန္ေနခဲ့သည္။ အာရပ္ေႏြဦး လူထုလႈပ္ရွားမႈမ်ား စတင္ျမစ္ဖ်ားခံရာ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံတြင္လည္း ဤညႊန္းကိန္းမ်ားက တသမတ္တည္း ေဖာ္ျပေနသည္။ မည္သို႔ပင္ ဆိုေစကာမူ သူပုန္ထမႈမ်ား ျဖစ္လာမည္၊ မျဖစ္လာမည္ကို အေကာင္းဆံုး ၾကိဳတင္ေဟာကိန္းထုတ္ရန္ ပံုေသနည္းတခု မဟုတ္ေသာ္လည္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ညႊန္းကိန္း အခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ ေလ့လာခ်က္ကလည္း ထိရွအလြယ္ဆံုး ႏိုင္ငံ ၁၈ ႏုိင္ငံတြင္ တတိယေျမာက္ ထိရွလြယ္မႈ အျဖစ္ဆံုး ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္ေနျပန္သည္။ ယီမင္ႏွင့္ ဆူဒန္ၿပီးလွ်င္ ျမန္မာလိုက္ေနသည္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ဇယားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အပါအဝင္ညႊန္းကိန္းမ်ားကို ႏိႈင္းယွဥ္ေဖာ္ျပထားပါသည္။
ႏိုင္ငံအမည္ အစိုးရ၏ အကဲဆတ္ ထိရွလြယ္မႈ ညႊန္းကိန္း (Vulnerability of government)
ယီမင္ ၉ဝ. ၇
ျမန္မာ ၈ဝ. ၅
Libya ၇၈. ၁
အီဂ်စ္ ၇၄. ၇
ဆီးရီးယား ၇၂. ၉
အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား ၆၉. ၅
ေဆာ္ဒီအာေရဗ် ၆၁. ၂
ဘာရိန္း ၅၃. ၃
တူနီးရွား ၅၂. ၃
ျမန္မာႏိုင္ငံမွလြဲ၍ က်န္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ေဒတာမ်ားကို The Economist မဂၢဇင္းက စုေဆာင္းထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤညႊန္းကိန္းမ်ားသည္ အစိုးရအေျပာင္းအလဲ မျဖစ္မီ ႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနျပကိန္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ညႊန္းကိန္း ၁ဝဝ မွာ အကဲဆတ္ ထိရွလြယ္မႈအျမင့္မားဆံုး အဆင့္ ျဖစ္ပါသည္။
ေသနတ္၊ မဲျပားႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ဝိေသသ လကၡဏာ
အာရပ္ကမၻာမွ အျဖစ္အပ်က္မ်ားကို နားလည္ေအာင္ဆိုလွ်င္ အေရးပါလွသည့္ အစိတ္အပိုင္း ၃ ခ်က္ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားရန္ လိုပါသည္။ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ဝိေသသလကၡဏာ အေၾကာင္းတို႔ပင္ ျဖစ္သည္။ ဤ အေၾကာင္း ၃ ခ်က္ကို ျပင္ပအင္အားစုမ်ားက အၾကီးအက်ယ္ လႊမ္းမိုးသက္ေရာက္မႈ မရွိသေလာက္ ရွားပါးခဲ့ၿပီး၊ ဤ ၃ ခ်က္ကသာ ရာဘတ္ Rabat မွသည္ မတ္စ္ကက္ Muscat အထိ ေခါင္းေဆာင္မႈ၏ အနာဂတ္ အေျပာင္းအလဲအေပၚ လႊမ္းမိုးဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။
ဟူစနီ မူဘာရက္၏ အီဂ်စ္က အစဥ္သျဖင့္ဆိုသလို အေရးေပၚေနသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္တခုဟု ယူဆႏိုင္သည္။ အံ့ၾသဖြယ္ မဟုတ္သည့္အခ်က္မွာ ႏိုင္ငံ၏ အရပ္သားေခါင္းေဆာင္မႈကလည္း လံုၿခံဳေရးက႑မွ ေခါင္းေဆာင္မ်ားမ်ားႏွင့္ နီးကပ္စြာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ႏိုင္ငံ၏ ပိုေနၿမဲ က်ားေနၿမဲ အေျခအေနကို ႏွစ္ေပါင္း ၃ဝ မွ် ထိန္းထားခဲ့ၾကပါသည္။ မူဘာရက္၏ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီက ၿပီးခဲ့သည့္ မၾကာေသးခင္ကာလ၊ ၿပီးခဲ့သည့္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ မျဖဳတ္ခ်ခံရခ်ိန္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားအထိ မဲမ်ား၏ ၈၉ % ကို ရယူထားႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။
သိသာထင္ရွားသည့္ အခ်က္မွာ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္ အရဆိုလွ်င္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံက ပံုသြင္းရယူထားသည့္ ဖန္တီးပံုရိပ္အရ ျဖစ္ေပၚေနသည္ဟု ဆိုလွ်င္ျဖစ္ေစ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးအရ တမ်ဳိးတည္းဟု ဆိုႏိုင္သည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းအရဆိုလွ်င္ ၉၉.၆ % ေသာ သူမ်ားက သူတို႔ကုိယ္သူတို႔ အီဂ်စ္လူမ်ဳိးဟု ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေရရွည္ျဖစ္ေနသည့္ စီးပြားေရးႏွင့္ အလုပ္သမား ျပႆနာမ်ားက ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းတြင္ မူဘာရက္ကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ၾကသည္။ လူဦးေရ သန္း ၄ဝ ရွိၿပီး စိတ္ပ်က္ေဒါသထြက္ေနသည့္ အီဂ်စ္ လူငယ္မ်ားက ေရွ႕တန္း ထြက္လာၾကသည္။
၎ကဲ့သို႔ အက်အရႈံးက ကိုင္႐ိုအစိုးရႏွင့္ နီးကပ္စြာ ဆက္ဆံခဲ့ေသာ ဝါရွင္တန္ထံမွ အေထာက္အပံ့မ်ား ေနာက္ဆံုး မရရွိေတာ့ျခင္းက အနည္းငယ္ေတာ့ သက္ဆိုင္သည္။ မူဘာရက္ အာဏာမွ ဆင္းသြားရၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ စစ္တပ္က အီဂ်စ္ႏိုင္ငံေရးတြင္ အေရးပါေနဆဲျဖစ္သည္။ လက္ရွိ အိမ္ေစာင့္အစိုးရက ေရြးေကာက္ပြဲေနာက္ပိုင္းကာလ အီဂ်စ္ အေျပာင္းအလဲမ်ား အတြက္ အဓိကက်သည့္ အခန္းက႑တြင္ ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ အေနာက္ပိုင္းရွိ လစ္ဗ်ား၌ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ကတည္းက မူမာ ဂဒါဖီ၏ ပုဂၢိဳလ္ေရး ပံုရိပ္က လႊမ္းမိုးထားခဲ့သည္။ ဗိုလ္မႉးၾကီးအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ၎ႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ရပ္တည္ခြင့္မရွိဘဲ၊ အင္အားအရ အာဏာ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို ျငင္သာစြာ ထိန္းညိႇၾကသည့္ နည္းမ်ားႏွင့္ ဖိႏွိပ္မႈမ်ား၊ လူမ်ဳိးႏြယ္စု ၾသဇာျဖင့္ ခ်ိန္ညိႇထားမႈမ်ား အေပၚသာ မွီခိုရပ္တည္ေနခဲ့ၾကသည္။ စစ္တပ္အတြင္း ညီညြတ္ေရး ၿပိဳကြဲသြားျခင္းႏွင့္ ဂဒါဖီအစိုးရ အေပၚ ျခိမ္းေျခာက္ေနသည့္ ညြန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔၏ အင္အား ခိုင္မာၾကီးထြား လာမႈ၊ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ မည္သို႔ ဝိေသသ လကၡဏာ ဖြင့္ဆိုသည္ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ားအေပၚ အမ်ားက အေလးေပး ေျပာဆိုေနၾကသည္။
အစိုးရတပ္မ်ားက အလ်င္အျမန္ လက္နက္ခ် ပူးေပါင္းလာသည့္အတြက္ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးလႈပ္ရွားမႈ အျမန္ေပၚေပါက္လာရပံုကို လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံ အေရွ႕ပိုင္းရွိ ဘင္ဂါဇီ ခုခံေရးသူပုန္အုပ္စုမ်ားက ရႈျမင္ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ လာမည့္ရက္မ်ားတြင္ ေနာက္ထပ္လာ၍ လက္နက္ခ်ဦးမည္ဟု ေကာလာဟလမ်ားလည္း ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ထြက္ေပၚေနေသးသည္။ “ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံရွိ လူမ်ဳိးႏြယ္စု၊ အစၥလာမ္ဝါဒႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ” Tribe, Islam and State in Libya အမည္ရွိ စာအုပ္ေရးသား သူ ဖာရာ့ခ်္ နာဂ်င္းမ္ Faraj Najem စကားႏွင့္ဆိုရလွ်င္ စစ္ပြဲႏႊဲေနၾကသည့္ လူမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား Warfalla tribe က ႏိုင္ငံ၏ သူပုန္မ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ အေရွ႕ပိုင္းေဒသခံ ျပည္သူမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ႏိုင္ငံေရးအရ ၾသဇာၾကီးမားၾကသူမ်ားလည္း ျဖစ္သည္။ ဤစစ္ႏႊဲေနသည့္ လူမ်ဳိးစုအုပ္စုမ်ားက အတိုက္အခံမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကေသာ္လည္း၊ အျခား လူမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားျဖစ္သည့္ တူအာရက္၊ ဟာေဆာနာႏွင့္ မီဆူရာတာ Tuareg, Hasawna and Misurata တို႔က ကဒါဖီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး တည္ၿမဲေရးအတြက္ ပူးေပါင္းေနၾကဆဲျဖစ္သည္။
လူမ်ဳိးႏြယ္စု ပဋိပကၡမ်ား၏ အႏၲရာယ္ၾကီးလွသည့္အေျခအေနတြင္ ယခုေတာ့ ဂဒါဖီလံုၿခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ လက္တြဲ ေဆာင္ရြက္ ေနၾကေသာ၊ ဂဒါဖီ၏ လူနည္းစု အခြင့္ထူးခံမ်ားႏွင့္ နီးစပ္ေသာ မာဂါရီဟာ Magariha လူမ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား အေပၚ အခ်ဳိ႕က ေမးခြန္းထုတ္ ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသည္။ ဂဒါဖီ အုပ္စုအတြင္း အာဏာသိမ္းမႈမ်ား ျဖစ္လာေလမည္ေလာဟု ေစာေၾကာေနၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီအေၾကာင္း ေျပာဆိုေဆြးေႏြးေနမႈမ်ား ရွိႏိုင္ေသာ္လည္း၊ အင္အားၾကီးသည့္ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈအတြင္း၌ပင္ ဝိေသသလကၡဏာႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးကိစၥမ်ားကလည္း က႑ၾကီးၾကီး ေနရာယူထားႏိုင္ေသးသည္။
ျမန္မာစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ား၏ အေၾကာက္တရား အေပၚ ပဲ့တင္ျပန္ေနသည့္အခ်က္မွာ ဗို္လ္မႉးၾကီးကဒါဖီ ကာလၾကာရွည္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံတြင္ ၎၏ အစိုးရသာ မရွိပါက အခ်င္းခ်င္း ျပည္တြင္းစစ္ခင္းရမည့္ အေျခအေန ရွိေနၿပီး၊ ႏိုင္ငံလည္း အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ ၿပိဳကြဲရမည့္ကိန္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း အတိုက္အခံအဖြဲ႔အစည္း အမ်ားအျပား ရွိေနၾကသည္ႏွင့္အညီ၊ မတူကြဲျပားမႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ညီညြတ္ေရးကို တည္ေဆာက္ၾကဖို႔ အေရးၾကီးေနသည္။ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္အတြင္းရွိ အရာရွိအုပ္စုမ်ားက ၎တို႔က အမ်ဳိးသားလံုၿခံဳေရးကိစၥဟု အမ်ဳိးသား ညီညြတ္ေရးအေပၚ မည္မွ်အတိုင္းအတာအထိ တန္းတူျမင္ထားၾကသည္ကို ေသခ်ာေရရာ မသိရွိႏိုင္ေသး သလို၊ အတိုက္အခံ အင္အားစုမ်ားဘက္ကလည္း ဤအခ်က္ကို ေလွ်ာ့ေပါ့တြက္ဆ၍ ထားၾကသည္။
သို႔ေသာ္လည္း ဆီးရီးယားႏိုင္ငံ၌မူ စစ္တပ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီႏွင့္ ဝိေသသလကၡဏာ ျပ႒ာန္းခ်က္ သံုးနားႀတိဂံက ပို၍ နီးကပ္ဆက္ႏြယ္ ရွိေနျပန္သည္။ သူ႔ဖခင္၏ သမိုင္းအေမြကို ဆက္ခံထားရသူ ဆီးရီးယားသမၼတ ဘာရွာ အယ္လ္-အာဆဒ္က ၿပီးခဲ့သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမ်ဳိးသား တိုးတက္ေရးတပ္ဦးပါတီ National Progressive Front Party မွတဆင့္ မဲမ်ား၏ ၉၇.၆ % ကို သိမ္းက်ဳံးရယူႏိုင္ခဲ့ၿပီး၊ ၎တပ္ဦးပါတီက အယ္လာဝီလူမ်ဳိးမ်ား ၾကီးစိုးထားသည့္ အစိုးရႏွင့္ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ားအၾကား ဆက္စပ္ေနၾကျပန္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အယ္လာဝီလူမ်ဳိးမ်ားက ဆီးရီးယား
ႏုိင္ငံရွိ လူဦးေရ၏ ၁၂ % (၂.၇ သန္းမွ်သာ) ရွိေနသည္။
အာဆဒ္အစိုးရအတြက္ တိုက္႐ိုက္ၿခိမ္းေျခာက္ေနမႈမွာ အလားတူ လူမႈေရးျပႆနာမ်ားအျပင္၊ ႏိုင္ငံလူဦးေရ၏ ၅၆ % မွ် ရွိေနေသာ လူငယ္မ်ားအတြက္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ကင္းမဲ့ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ သူတို႔က တိုက္႐ိုက္ဒီမိုကေရစီ က်င့္သံုးရန္ ေတာင္းဆိုေနၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယေန႔ကာလတြင္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံႏွင့္ မတူညီသည့္အခ်က္မွာ အခြင့္အေရး ကင္းမဲ့ေနၾကသည့္ သာမန္ျပည္သူ လူမ်ားစုၾကီး၏ အျမင္တြင္ စစ္တပ္ႏွင့္ ပါတီ/ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အၾကား စည္းေႏွာင္ထားမႈ ဝိေသသ လကၡဏာက ခိုင္ခိုင္ၿမဲၿမဲ ရွိေနေသးသည္။
ဆီးရီးယားအစိုးရကို လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားအုပ္စုက ဦးေဆာင္ေနၿပီး၊ ၿပီးခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားတြင္ အားၿပိဳင္ေနၾကသည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိး ဝိေသသလကၡဏာမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ေရာေထြးေစရန္ ရည္ရြယ္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္အခ်က္ကို အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ အခ်ိန္၌၊ ယခုဆႏၵျပပြဲမ်ားကို အာဆဒ္ ေခါင္းေဆာင္သည့္ အစိုးရအတြင္းရွိ ေခါင္းမာဂိုဏ္းအုပ္စုမ်ားက ကိုင္တြယ္ၾကပံုကိုလည္း ေကာင္းစြာ နားလည္၍ ရႏိုင္ပါေသးသည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ လူဦးေရပ်ံ႕ႏွံ႔တည္ရွိမႈ အေနအထားကို ၾကည့္ပါက အာဆဒ္အစိုးရ၏ ေရရွည္တည္ရွိေနသည့္ မခိုင္ၿမဲ အားေပ်ာ့ထိခိုက္လြယ္မႈကို ျမင္သာေနၿပီး၊ ေနာက္ဆံုး က်ဆံုးရမည့္အေရးကိုလည္း ျမင္ေနရသည္။
သို႔ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေန ကေရာ မည္သို႔ရွိပါမည္နည္း။ မၾကာေသးခင္ လမ်ားအထိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လည္း လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံကဲ့သို႔ပင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ကင္းမဲ့ေနသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွ ယခုကာလတိုင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး သန္းေရႊက ၿပိဳင္ဘက္မရွိ အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခဲ့ျခင္းႏွင့္ စစ္တပ္က ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳထားသည့္ ျပည္ေထာင္စု ၾကံ႕ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီ ဦးေဆာင္သည့္အစိုးရ ေပၚေပါက္ လာျခင္းေတာ့ ထူးျခားသည့္ တိုးတက္မႈအျဖစ္ ရွိေနသည္။ ၎ပါတီက ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အမတ္ေနရာ ၇၆ % ေက်ာ္ အႏိုင္ရရွိထားခဲ့သည္ဟု ေႂကြးေၾကာ္ေနသည္။ ၎အျပင္ စစ္တပ္ကလည္း အမတ္ေနရာ ၂၅ % ကို အလိုအေလ်ာက္ ရယူပိုင္ခြင့္ ရွိထားေသးသည္။
ထို႔အျပင္ ယခုတိုင္ တပ္မေတာ္က ဗမာလူမ်ဳိးတို႔၏ ဝိေသသလကၡဏာကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ထိန္းသိမ္းထားဆဲ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုမ်ားက ႏိုင္ငံလူဦးေရ၏ သံုးပံုႏွစ္ပံုခန္႔ ရွိေနၾကသည္။ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးခ်ိန္မွစ၍ မိမိတို႔ကိုယ္ မိမိတို႔ တိုင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုမ်ားဟု ေဖာ္ျပထားသည့္ သူပုန္အုပ္စုမ်ားက ဗဟိုအစိုးရကို ဆန္႔က်င္တိုက္ပြဲဝင္၍ အခြင့္အေရး ေတာင္းဆိုေနခဲ့ၾကၿပီး၊ ေခတ္သစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ၎အုပ္စုမ်ားကိုေသခ်ာစြာ သိမ္းသြင္းပူးေပါင္း ေစႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိေသးပါ။ သမိုင္းအရ သူတို႔ဆက္ခံေနထိုင္ၾကသည့္ နယ္ေျမမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကိုလည္း ေတာင္းဆိုေနၾကပါသည္။
တရားကိုယ္သေဘာအရ ပါလာသည့္ ကြဲျပားျခားနားမႈမ်ား
ဤသို႔ ေတြ႔ရွိသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားေၾကာင့္ မ်ားမၾကာခင္ လမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ မလြဲမေရွာင္သာ အေျပာင္းအလဲမ်ား အတြက္ လူထုအံုႂကြြမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာမည္ဟု ဆႏၵမေစာသင့္ေသးပါ။ ျမန္မာလူထုမ်ားက သူတို႔ဖိနပ္မ်ားကို အစိုးရအရာရွိမ်ားထံ ပစ္လႊတ္ရန္ ခ်ိန္ရြယ္ျပင္ဆင္ေနၾကသလို၊ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အျခား အာရပ္ ႏုိင္ငံမ်ား ျဖစ္ရပ္တခုခ်င္းစီကို ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ပါကလည္း စစ္တပ္၊ ပါတီႏွင့္ အျခား ဝိေသသလကၡဏာမ်ားတြင္ တူညီခ်က္အခ်ဳိ႕ ရွိေနသည္ကို ေတြ႔ၾကရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အေရးပါသည့္ က႑ ၃ ခုႏွင့္ က်န္ဆက္ဆံေရး ကိစၥမ်ား ႏိႈင္းယွဥ္ၾကည့္ပါက အာရပ္ကမၻာမွ ေႏြဦးကို ျမန္မာျပည္ ေႏြဥတုအျဖစ္ ေျပာင္းလဲပစ္ႏိုင္မည္၊ မႏိုင္မည္ ဆိုသည္မွာ အၾကီးအက်ယ္ သံသယျဖစ္စရာ ရွိေနပါေသးသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အာရပ္ေႏြဦး ၾကံဳခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအၾကား အဓိကက်သည့္ ကြာျခားခ်က္မွာ ဘာသာကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈ၊ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ သမိုင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ၎အခ်က္ ၃-ခုက ျမန္မာႏွင့္ အရပ္ကမၻာအၾကား အၾကီးအက်ယ္ျခားနားေနၾကၿပီး၊ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ား အခ်င္းခ်င္းယွဥ္ၾကည့္ပါကမူ တသားတည္းနီးပါး တူညီသည္ကို ေတြ႔ၾကရမည္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ေရႊဝါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ သံဃာမ်ားက လူထုဆႏၵျပပြဲမ်ား အေရွ႔မွ ဦး ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္ကုိ ေတြ႔ခဲ့ရသည္။ သံဃာဟူသည့္ ဘာသာေရးအဖြဲ႔အစည္းတရပ္က အစိုးရက ဗုဒၶဘာသာ အေပၚ ဖြင့္ဆို ထားသည့္ အခန္းက႑ရွိ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ လူမႈအသိုက္အဝန္းဆိုသည္ကို ဆန္႔က်င္၍ ရပ္တည္ခဲ့ၾကသည္ကို ျမင္ရပါလိမ့္ မည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ၉ဝ% ေသာ လူထုမ်ားက ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ သံဃာမ်ား မွာ အာဏာပိုင္မ်ား၏ တစိုက္မတ္မတ္ ေစာင့္ၾကည့္မႈေအာက္တြင္ေနထိုင္ေနၾကရဆဲ ျဖစ္ၿပီး၊ ႏိုင္ငံ၏ လူမႈေရး-ႏိုင္ငံေရး နယ္ပယ္မ်ားတြင္ ေနာက္ထပ္စိန္ေခၚ ရင္ဆိုင္မႈမ်ား မျဖစ္ေပၚလာေအာင္လည္း တားဆီးပိတ္ဆို႔ထားၾကသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက ဗုဒၶဘာသာႏိုင္ငံ ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ၊ အာရပ္ကမၻာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း အစၥလာမ္မစ္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားက သူတို႔ လူထုမ်ား၏ ဘဝမ်ားကို ယဥ္ေက်းမႈ၊ ႏိုင္ငံေရး ဇာပန္းမ်ားအျဖစ္ ထင္ရွားစြာ ယက္ေဖာက္ ဆက္စပ္ေနၾကသည္။ ဘာသာေရး ကိစၥမ်ားက ႏိုင္ငံေတာ္မ်ား၏ အျခားစိုးမိုးေနသည့္ ကိန္းရွင္မ်ားႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနၾကရာ၊ မတူကြဲျပားသည့္ လူထုမ်ား၌ လႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ အမူအက်င့္မ်ားလည္း မတူကြဲျပားစြာ ေပၚထြက္လာဖြယ္ ရွိပါသည္။
ထို႔အျပင္ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ား ေႏြဦး၌ ေတြ႔ရသည္မွာ အစိုးရႏွင့္ စစ္တပ္မ်ားအၾကား၌ ေသခ်ာတည္ရွိေနသည့္၊ တခါတရံ မသဲမကြဲ ေဝဝါးတည္ရွိေနသည့္၊ ဆက္စပ္ၿပီး နယ္ပယ္တခုအေပၚ တခုထပ္ေနေသးသည့္ ဆက္ဆံေရးမ်ဳိးကိုလည္းေတြ႔ရွိရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဤသို႔ အရပ္ဖက္ အစိုးရ-စစ္တပ္ ဆက္ဆံေရး အေျခအေနမ်ဳိးက ေပၚေပါက္ အေျခတည္စ အေျခအေနသာ ရွိေသးသည္။ အကယ္၍ လမ္းမွန္အတိုင္း ျဖစ္ေပၚလာပါက ဤသို႔ဆက္ဆံေရးကိစၥမွာ ပို၍ လႈပ္ရွားႏိုင္ဖြယ္ အေျခအေနကိုလည္း ေပၚေပါက္ေစမည္ ျဖစ္သလို၊ အက်ပ္အတည္း ကာလအတြင္း၌ပင္ စစ္တပ္၏ အၿပိဳင္အဆိုင္ သေဘာထားမ်ားကို လႈပ္ရွားခြင့္ျပဳမည့္ အေနအထားလည္း ေပၚေပါက္လာေစမည္ျဖစ္သည္။
ဒစ္ဂ်စ္တယ္ ေတာ္လွန္ေရး
အာရပ္ေႏြဦးကို ၾကံဳခဲ့ၾကသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအၾကား တူညီမႈမ်ားႏွင့္ မတူကြဲျပားမႈမ်ားကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားမည္ ဆိုလွ်င္၊ အေရးပါသည့္ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္သည့္ အတိုက္အခံ အင္အားစု၏ မဟာဗ်ဴဟာကို အက်ဥ္းသေဘာ ထည့္သြင္း တြက္ခ်က္ျခင္း မရွိပါက ျပည့္စံုႏိုင္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမည့္ အခ်က္မွာ လူထုအမ်ားအၾကား ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ပင္ ျဖစ္သည္။ ကိုင္႐ိုတြင္ ေမြးစကေလးကပင္ ေဖ့စ္ဘုတ္ Facebook ႏွင့္ မ်က္ႏွာသစ္ ဘဝတြင္း ခ်င္းနင္းဝင္ေရာက္လာေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်ေပးသည့္ အဓိကအခန္းက႑၌ အင္တာနက္ႏွင့္ တယ္လီဖုန္း၊ လူမႈေရး ကြန္ရက္မ်ား ဆက္စပ္ပတ္သက္ေနၾကမည္မွာ သံသယရွိစရာ မလိုေပ။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ကိန္းဂဏန္းမ်ားသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ လူဦးေရႏွင့္ အာရပ္ေႏြဦး ၾကံဳခဲ့ရသည့္ ႏိုင္ငံ ၅ ခု အၾကား အက်ဥ္း႐ံုး ႏိႈင္းယွဥ္ေဖာ္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
အင္တာနက္ အသံုးျပဳသည့္ ႏုိင္ငံမ်ား အီဂ်စ္ လစ္ဗ်ား ဆီးရီးယား တူနီးရွား ယီမင္ ျမန္မာ
အင္တာနက္ အသံုးျပဳသူမ်ား ၂၅% ၅.၅% ၂ဝ% ၃၃% ၁ဝ% ၂%
အင္တာနက္ ပင္မဌာန (Internet hosts) ၁၈၇,ဝဝဝ ၁၂,ဝဝဝ ၈,ဝဝဝ ၅ဝဝ ၂၅ဝ ၁၇ဝ
မိုဘိုင္းဖံုး အသံုးျပဳသူ ၆၇% ၇၅% ၄၃% ၉၂% ၃၄% ၉.၅%
ပင္ရင္း။ CIA Factbook.
ရာခိုင္ႏႈန္းမ်ားသည္ စုစုေပါင္းလူဦးေရအေပၚ အေျခခံတြက္ခ်က္ထားသည့္ ရာခိုင္ႏႈန္းမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ အၾကမ္းဖ်ဥ္း ခန္႔မွန္းခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
မည္သည့္နည္းနာျဖင့္ ယွဥ္ယွဥ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဆက္သြယ္ေရး အေျခခံအေဆာက္အအံုက အာရပ္ေႏြဦး ၾကံဳခဲ့သည့္ႏိုင္ငံအမ်ားထက္ ေနာက္က်က်န္ရစ္ေနသည္ကို ျမင္သာသည္။ ဤအခ်က္ေၾကာင့္ ျမန္မာလူထုအေနျဖင့္ ေျမာက္ပိုင္း အာဖရိက ႏိုင္ငံမ်ား၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသရွိ ျပည္သူမ်ားထက္ ပို၍ တင္းက်ပ္သည့္ လူမႈေရးဝန္းက်င္ ၾကံဳေတြ႔ေနရသည္ကိုလည္း ေထာက္ျပေနသကဲ့သို႔ ရွိသည္။
တူနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ (သည္ အီေကာ္ေနာမစ္ The Economist မဂၢဇင္း၏ တြက္ခ်က္မႈပံုစံ မိုဒယ္တြင္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားျခင္း မရွိသည့္) အျပန္အလွန္ဆက္သြယ္မႈ အဆင့္ျမင့္မားေနေသာေၾကာင့္၊ တူနီးရွား ျပည္သူမ်ားအဖို႔ သပိတ္ေအာင္ပြဲခံရန္ အလ်င္ႏွင့္ အလားအလာေကာင္း ရွိသည္ကို ေဖာ္ျပေနသည္။ အျခား ဆက္စပ္ေနသည့္ အခ်က္အလက္မ်ား သိမ္းက်ဳံး အေနအထားမွာမူ ဆီးရီးယားႏွင့္ ယီမင္က နိမ့္ေနရာ၊ အတိုက္အခံမ်ားေနာက္ဆံုး ေအာင္ပြဲခံရန္ ခက္ခဲေနသည့္ အေနအထားကိုလည္း ျပညႊန္းေနသည္။
လူသားခ်င္း စာနာမႈ စစ္ပြဲ
မၾကာေသးမီက လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ အေျခအေနမ်ားကို ၾကည့္လွ်င္ ျပည္ပမွ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈကို ထည့္သြင္း၍ တြက္ခ်က္ရမည္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၎ကဲ့သို႔ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ပိုင္ခြင့္အတြက္ ဥပေဒက်ဳိးေၾကာင္းမ်ားကျဖည္းျဖည္းခ်င္း ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမ်ား ရွိလာေနေသာ္လည္း၊ မိမိတို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည့္ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ကြဲလြဲစြာပင္ စစ္ေအးတိုက္ပြဲ ၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း၊ စတင္ခဲ့သည့္ လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည့္ လူသားခ်င္းစာနာမႈအရ ဝင္ေရာက္တုိက္ခိုက္သည့္ စစ္ပြဲမ်ားက မွန္းခ်က္ႏွင့္ ႏွမ္းထြက္မကိုက္၊ အႏႈတ္ရလဒ္ကိုခ်ည္း ေဖာ္ျပေနခဲ့သည္။
၁၉၉ဝ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ေအာင္ျမင္သည့္ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈမ်ားဟူ၍ လက္ခ်ဳိးေရတြက္ ရေလာက္ေအာင္ ရွိၿပီး၊
ေဘာ့ဇနီးယား၊ ကိုဆိုဗိုတြင္ ေနတိုးတပ္ဖြဲ႔မ်ား၏ စြက္ဖက္မႈ၊ အေရွ႕တီေမာတြင္ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ၏ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈ၊ ေဟတီတြင္ အေမရိကန္၏ စြက္ဖက္မႈ၊ ဆီရာလီယြန္းတြင္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ၏ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈမ်ားမွ်သာေျပာစရာ ရွိသည္။ ဤသို႔ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈတိုင္းတြင္ အေရးၾကီးသည့္ အခ်က္မွာ ေဒသခံ အေရးပါသည့္ အင္အားစုမ်ား ပါဝင္ေစေရးျဖစ္ၿပီး၊ ယခုတိုင္ လစ္ဗ်ားအေရးတြင္လည္း အၾကံဳးဝင္ေနေသးသည္။
ေဒသဆိုင္ရာ ၾသဇာရွိသည့္ အင္အားစုမ်ား ပါဝင္ျဖည့္ဆည္း ေဆာင္ရြက္ေစသည့္တိုင္၊ ဘင္ဂါဇီ သူပုန္တို႔၏ ခံတပ္ကို လြတ္ေျမာက္ေစၿပီးသည့္တိုင္၊ ဂဒါဖီ၏ ဆိုးသြမ္းၾကမ္းတမ္းသည့္ စစ္တပ္မ်ားလက္ဝယ္ ေသြးေခ်ာင္းစီးရမည့္ အေနအထားကိုသာ အသြင္ေျပာင္း ဖန္တီးေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု အခ်ဳိ႕ေသာ အင္အားစုမ်ားက ဆန္႔က်င္တုံ႔ျပန္မႈမ်ားေတြ႔ေနရဆဲ ျဖစ္သည္။ အလားတူပင္ ဘင္ဂါဇီကို ေနာက္ထပ္ ဆာဗရီနီကာ Srebrenica အျဖစ္ အျဖစ္ခံ၍ မျဖစ္ေသးေပ။ အကယ္၍ ဤေနရာတြင္ သင္ခန္းစာထုတ္ယူရန္ ကိစၥတခု ရွိသည္ဆိုပါက၊ ၎မွာ ထင္သာျမင္သာသည့္ ေနရာတခုတြင္ နယ္ေျမတခုကို စိုးမိုးရယူထားေရးပင္ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံ၏ အခ်ိန္ဇယားက ေနတိုးတပ္ဖြဲ႔မ်ား ေမွ်ာ္မွန္းထားသည္ထက္ မည္မွ်ပင္ေနာက္က်၍ ေနသည္ဆိုေစ၊ ေအာက္ေျခ ေျမျပင္အေနအထားက မူလက နားလည္သိရွိထားၾကသည္ထက္ ပို၍ ရႈပ္ေထြးေပြလီပါသည္။ မူလ ကုလသမဂၢ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ထားသည့္ ေဘာင္ထက္ ေက်ာ္လြန္၍ အစိုးရျဖဳတ္ခ်ေရးအထိ ဦးတည္ေနၾကသည္လည္း ျဖစ္ေပၚ၍ေနသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ကုလသမဂၢ စနစ္ေဘာင္အတြင္းမွ ေနာက္ထပ္ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ေရး စစ္ပြဲတခု ျပဳဖို႔ဆိုလွ်င္ (ႏိုင္ငံမ်ားအဖို႔) စိတ္အားထက္သန္မႈမ်ား ေတြ႔ရွိရဖို႔ ခက္ခဲပါသည္။ ခပ္ကင္းကင္းေနလိုၾကသည့္ အေနအထားသာ မ်ားလိမ့္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
ယခုအခ်ိန္တြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက စစ္ပြဲ ၂ ခုတြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ေနရသည္။ တတိယစစ္ပြဲတခုႏွင့္ေနာက္ထပ္ စစ္ပြဲကုန္က်စရိတ္မ်ား က်ခံရန္ဆိုသည္မွာ ျပည္တြင္းတြင္ေရာ၊ ျပည္ပတြင္ပါ ႏိုင္ငံေရးအရ မျဖစ္ႏိုင္သည့္အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္။ တကိုယ္ေတာ္ၾကဲရန္ ဆိုသည္မွာလည္း မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ ရွိသည္။ အၾကမ္းဖက္သမား အိုစမာ ဘင္လာဒင္ကို ဝင္ေရာက္စီးနင္း လုပ္ၾကံသည့္ကိစၥကေတာ့ ကုန္က်စရိတ္ႏွင့္ ထိေရာက္ကာမိသည္ဟု ဆိုႏိုင္ၿပီး၊ အေမရိကန္၏ လံုၿခံဳေရးအတြက္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအတြက္လည္း အေရးပါသည့္ကိစၥျဖစ္ေနသည္။ ျမန္မာျပည္အေရးမွာမူ ဤသို႔စဥ္းစားဖြယ္ အေၾကာင္း မရွိလွပါ။
တူနီးရွားမွသည္ ေနျပည္ေတာ္သို႔
သို႔ဆိုလွ်င္ အာရပ္ကမၻာမွ လူထုမေက်နပ္မႈ ေခတ္သစ္ ႏုိင္ငံေတာ္ စတင္ေပၚေပါက္လာခ်ိန္၊ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးခ်ိန္ ကတည္းမွေန၍ အေျပာင္း အလဲ ေလေျပညင္းက တိုက္ခတ္ ေနခဲ့သည္။ အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အတူ ဤေလေျပက ျပင္းထန္ အားေကာင္း လာသည့္ အခ်ိန္ ရွိသလို၊ ႏိုင္ငံအစိုးရ၏ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ၊ ႏိုင္ငံေတာ္က က်ဴးလြန္ေနသည့္ ရာဇဝတ္သားဆန္ဆန္ အမႈမ်ားေၾကာင့္ အဖိႏွိပ္ခံေနရသည့္ လူထု၏ မေက်နပ္မႈမ်ားႏွင့္ေဒါသမ်ား လည္း ရွိေနၾကသည္။
မီးပြားမ်ားကေဝးကြာလွမ္းသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ကူးစက္လာရန္ မျဖစ္ႏိုင္ၿပီေလာ။ ဘယ္လိုမွ ျဖစ္ဖြယ္မရွိဟု ျငင္းခ်က္ထုတ္၍ မရႏိုင္ပါ။ ေဒတာ အခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ ေလ့လာ သံုးသပ္ခ်က္ အရ လူထုအံုႂကြမႈမ်ားႏွင့္ ေရွာင္ရွားေဘးကင္းစြာ
ေနႏိုင္ဖြယ္ မျမင္မိပါ။ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေတာ္ စတင္ေပၚေပါက္ လာခ်ိန္၊ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္ ကတည္းမွေန၍ အေျပာင္းအလဲ ေလေျပညင္းက တိုက္ခတ္ေနခဲ့သည္။
အာရပ္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္အတူ ဤေလေျပက ျပင္းထန္အားေကာင္း လာသည့္ အခ်ိန္ ရွိသလို၊ ႏိုင္ငံအစိုးရ၏ အက်င့္ပ်က္ ျခစားမႈ၊
ႏိုင္ငံေတာ္က က်ဴးလြန္ေနသည့္ ရာဇဝတ္သား ဆန္ဆန္ အမႈမ်ားေၾကာင့္ အဖိႏွိပ္ခံေနရသည့္ လူထု၏ မေက်နပ္မႈမ်ားႏွင့္ ေဒါသမ်ားလည္း ရွိေနၾကသည္။
သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး နယ္ပယ္တြင္မူ ေရတိုအနာဂတ္ကာလ၌ သိသာထင္ရွားသည့္ အေျပာင္းအလဲမ်ားျဖစ္ေပၚရန္ တားဆီးေနသည့္ ၾကီးေလးေသာ အရာကိစၥမ်ားလည္း ရွိေနေသးသည္။ စစ္တပ္က တေလွ်ာက္လံုး အမ်ဳိးသားလံုၿခံဳေရး အက်ပ္အတည္းတြင္ အဓိကေနရာယူထားၿပီး၊ ၎တို႔၏ စိုးရိမ္သံသယစိတ္က ကဲေနဆဲ ျဖစ္သည္။
ထို႔အျပင္ စစ္တပ္ႏွင့္ အစိုးရအၾကား နီးကပ္စြာ ဆက္စပ္တည္ရွိေနျပန္သည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူမ်ဳိးေရး ဝိေသသ အစြဲၾကီးလြန္းသည့္ ႏိုင္ငံတခုလည္း ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္မႈျမႇင့္တင္ႏိုင္ရန္ အတြက္ဆိုလွ်င္ အေျခခံ အေဆာက္အဦ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေႏွာင့္ေႏွးေနာက္က်က်န္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္မ်ား အားလံုးႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ထူးျခားသီးသန္႔ျဖစ္ေသာ သမိုင္းေရး၊ ဘာသာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းမ်ားႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနျပန္သည္။ [သည္ အီေကာ ေနာမစ္ The Economist မဂၢဇင္းက တြက္ခ်က္တိုင္းတာခဲ့သည့္ အာရပ္ကမၻာအတြက္ ခ်ည္းကပ္တိုင္းတာမႈမ်ားတြင္ ဤအခ်က္မ်ားကိုေတာ့ လ်စ္လ်ဴရႈထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္။]
ေနာက္ဆံုးအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သူပုန္ထမႈမ်ား ဆက္လက္ ျဖစ္ေပၚေနေသးသည္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အေျပာင္းအလဲမ်ား မလြဲမေသ ျဖစ္ေပၚလာရ ၿခိမ့္မည္ကို အသိအမွတ္ ျပဳထားသည္ႏွင့္ တခ်ိန္တည္းတြင္ အာရပ္ကမၻာရွိ သဲကႏၲရာမ်ားတြင္ ရွာေဖြမေတြ႔ရွိခဲ့ရေသးသည့္ လမ္းျပေျမပံုမ်ဳိး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရွာေဖြေတြ႔ရွိႏိုင္မည္ေလာ... ေစာေၾကာေနမိပါေသးသည္။
(Joseph Ball ေရးသားသည့္ Winds of change targeting Burma? ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပပါသည္။)
No comments:
Post a Comment