အာဟာရလား၊ အႏၲရာယ္လား ...

နရီလင္းလက္

အသားကင္ေလး စားမိတာနဲ႔ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နဲ႔ ကုသရေလာက္ေအာင္ မလိုဘူး မဟုတ္လားဟု ဦးေဇာ္၀င္းႏိုင္ တေယာက္ လူနာ ခုတင္ေပၚကေန ဆရာဝန္မကို တတြတ္တြတ္ ေမးေနပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ တလကစၿပီး ဗိုက္ခဏခဏေအာင့္တာကို ရက္ဆက္ ခံစားေနရတာေၾကာင့္ အစာအိမ္အထူးကု ဆရာ၀န္ တေယာက္နဲ႔ျပၿပီး လိုအပ္တဲ့ ေဆးစစ္ခ်က္ေတြ လုပ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ဆံုး ဓာတ္ေရာင္ျခည္နဲ႔ ကုသရမယ္ဆိုၿပီး သူ႔ဇနီးနဲ႔ သားသမီးေတြက ရန္ကုန္ေဆး႐ံုႀကီး ဓာတ္ေရာင္ျခည္ဌာနကို ေခၚလာတာပါ။

“ဆရာဝန္က အသားကင္ေတြစားလို႔ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နဲ႔ ကုသမွ ဗိုက္ေအာင့္ေပ်ာက္မယ္ဆိုၿပီး ေျပာထားတာ။ အူမႀကီးကင္ဆာ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ လူနာကို ေပးမသိေသးဘူး” လို႔ ဦးေဇာ္၀င္းႏိုင္ရဲ႕ ဇနီးက ေျပာျပပါတယ္။

ဇနီးျဖစ္သူက “သူက အရက္မေသာက္၊ ကြမ္းမစား။ အစားဆုိလည္း အျပင္မွာ သြားေရစာေတြ စားတဲ့အက်င့္မရွိဘူး။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ ေလာက္ကစၿပီး သူတို႔ ႐ံုးေအာက္မွာ လာေရာင္းတဲ့ အသားကင္ကိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ႀကိဳက္တယ္။ ညေနတိုင္း ၀ယ္လာတယ္။ အစ္မကေတာင္ ဒီေလာက္ အကင္အတူးေတြ စားမေနနဲ႔လို႔ ေျပာလိုက္ေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္က ဒီေလာက္ျဖစ္မယ္လည္း မထင္ဘူးေလ။ ဆရာ၀န္ေတြ ေဆးစစ္ခ်က္ေတြ ထြက္လာၿပီးေတာ့ ခန္႔မွန္းတာက ဒီအသားကင္ေတြကို ႏွစ္ရွည္စြဲ စားမိတာေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္တာတဲ့” လို႔ ဆက္လက္ေျပာျပပါတယ္။

ဓာတ္ေရာင္ျခည္ဌာနက ေဒါက္တာ သီတာက “ဓာတ္ေရာင္ျခည္ဌာနကို ေရာက္လာတဲ့ လူနာေတြထဲမွာ နယ္ကဆင္းလာတဲ့ လူေတြထက္ ၿမိဳ႕ျပကလူေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားေနတယ္။ ကင္ဆာေရာဂါဆိုတာ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေရာဂါျဖစ္တာေၾကာင့္ အေပၚ ယံ မွာ ေရာဂါတခုခုျဖစ္သလို ခ်က္ခ်င္း မသိႏိုင္ပါဘူး။ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ဆန္းစစ္ရင္ အခုေခတ္ လူေတြရဲ႕ေနထိုင္စားေသာက္မႈ ပံုစံေတြ ေျပာင္းလာတာေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားလားတာ”လို႔ ရွင္းျပပါတယ္။

“လမ္းေဘးအစားအေသာက္၊ အထူးသျဖင့္ အသားကင္ေတြမွာ ေရာဂါပိုးေတြ ရွိေနတဲ့အတြက္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာ လူထုပညာေပးေရး လုပ္တဲ့ေနရာမွာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ မရွိေသးဘူး။ မစားပါနဲ႔လို႔ တားလို႔ မရတာေၾကာင့္ သန္႔ရွင္းေအာင္ အႏၲရာယ္ကင္းေအာင္၊ ေန႔တိုင္း ေရာင္းမကုန္တဲ့ဟာေတြ ထပ္ထပ္ ကင္ေရာင္းေနတာေတြ မျဖစ္ေအာင္ လုပ္သင့္တယ္”လို႔ လည္း ေဒါက္တာ သီတာက အႀကံေပးေျပာဆိုပါတယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ လမ္းေဘး အသားကင္ဆိုင္ေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေပၚလာသလို ကိုရီးယား အသားလံုးေတြကို ကင္ေရာင္း၊ ေၾကာ္ေရာင္းတဲ့ လမ္းေဘးဆိုင္ မ်ားလာတာ ၿမိဳ႕ျပေနလူထုရဲ႕ စားေသာက္မႈ ပံုစံ ေျပာင္းလာတာလို႔ ေျပာရပါမယ္။

“လူေတြက ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးျဖစ္မွ ၾကက္သားဆိုင္မွာ အေျပးအလႊား၀ယ္စားၾကတယ္။ ညေနဆို လမ္းေဘးမွာ တန္းစီေန တဲ့ ၀က္သားတုတ္ထိုးဆိုင္မွာ ဘယ္ႏွရက္မွန္းမသိ ထည့္ထားတဲ့ အခ်ဥ္ေရေတြနဲ႔ တို႔စားၾကတယ္။ သူငယ္ခ်င္းတေယာက္ဆို အစားေကာင္းလို႔ ဝမ္းသြားတာ ေဆး႐ံုပါ တက္လိုက္ရတယ္။ အခ်ဥ္ေရက င႐ုတ္ဆီ အစစ္မဟုတ္ဘဲ ေလွ်ာက္ေရာထားတဲ့ ဟာေတြ ျဖစ္ေနလို႔ မေသတာ ကံေကာင္းတယ္”လို႔ ႏိုင္ငံျခား ဘာသာ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသူတဦးက ေျပာပါတယ္။

သူကိုယ္တိုင္လည္း မသန္႔ရွင္းတဲ့ အစားအစာမွန္း သိေပမယ့္ ငါးကင္တေခ်ာင္း ၂၀၀၊ အသားတေခ်ာင္း ၁၀၀ က်ပ္ပဲ ရွိတာ ေၾကာင့္ ေစ်းႏႈန္းသက္သာၿပီး အရသာေကာင္းလို႔ ၀ယ္စားမိေၾကာင္း ဝန္ခံေျပာဆိုပါတယ္။

အသားကင္ဆိုင္အမ်ားစုဟာ ေက်ာင္း၊ ႐ံုးနဲ႔ လူစည္ကားတဲ့ ေနရာေတြမွာ ဖြင့္လွစ္ေရာင္းခ်တာမ်ားၿပီး ငါးကင္၊ ၾကက္သားကင္၊ အမဲသားကင္ေတြကို အဓိကထား ေရာင္းၾကပါတယ္။

မျဖစ္မေန စားသံုးေနရမယ့္ စားေသာက္ကုန္ေတြဟာ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစတာေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္မွာ ဦးေဇာ္၀င္းႏိုင္လို ေရာဂါေ၀ဒနာ ခံစားေနရတဲ့ လူေတြ ေထာင္ေသာင္းခ်ီ ရွိေနမယ္လို႔ ခန္႔မွန္းရပါတယ္။

လမ္းေဘးမွာ ေရာင္းခ်ေနတဲ့ အသားကင္ေတြမွာ လူကို အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစတဲ့ E. Coli (Escherichia Coil) ေခၚ ဘက္တီးရီယား ပိုးေတြ ေတြ႔ရွိရေၾကာင္း ေဆးသုေတသန (ေအာက္ျမန္မာျပည္) ကို ကိုးကားၿပီး ျပည္တြင္းအေျခစိုက္ ဂ်ာနယ္ တခ်ဳိ႕မွာ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။

“E. Coli ပိုးက အူမႀကီးေရာင္တာ၊ ေသြး၀မ္းသြားတာ၊ ေက်ာက္ကပ္ပ်က္စီးတာ၊ ဆီးထဲေသြးပါတာနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲ ကင္ဆာ ေရာဂါေတြကို ျဖစ္လာေစတယ္။ အသားကင္ဆိုတာ က်က္ခ်င္မွ က်က္မယ္၊ တူးတာေတြရွိမယ္။ ဒီလိုမ်ဳိးေတြ ၾကာၾကာစားမိ လာရင္ က်န္းမာေရး ေတာ္ေတာ္ထိခိုက္ေစတယ္။ ဒီအစားအေသာက္ေတြ က်န္းမာေရးနဲ႔ မညီညြတ္ဘူးလို႔ ေျပာ႐ံုကလြဲၿပီး အခုခ်ိန္အထိ ဘာမွ မလုပ္ေပးႏိုင္ေသးဘူး” လို႔လည္း က်န္းမာေရး သုေတသီ ဆရာ၀န္တဦးက ဆိုပါတယ္။

က်န္းမာေရး အသိပညာတိုးေအာင္ လုပ္လို႔ရေပမယ့္ လူထုက်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ့ အစားအေသာက္ကို ၀ယ္စားႏိုင္တဲ့ ေငြေၾကးပမဏ ရွိေနဖို႔ေတာ့ လိုတယ္။ စား၀တ္ေနေရး မေျပလည္ေသးသေရြ႕ ေစ်းသက္သာၿပီး အရသာေကာင္းမယ့္၊ ဒါေပမယ့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေစမယ့္ အစာေတြ ဆက္စားေနၾကဦးမွာပဲလို႔ အဲဒီ သုေတသီ ဆရာဝန္က ဆက္ေျပာပါတယ္။

စူပါမားကက္ေတြမွာရွိတဲ့ အစားအေသာက္ေတြကိုေတာင္ သက္တမ္းလြန္မယ့္ ေန႔စြဲ မၾကည့္ၾကေၾကာင္း၊ စားသံုးမယ့္ အစားအစာ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိမရွိ၊ ဘယ္ဆီကို အသံုးျပဳၿပီး ေၾကာ္ထားတယ္ စတာေတြကို ေလ့လာၿပီးမွ ၀ယ္ယူတဲ့ အေလ့အထ လည္း အားနည္းေသးေၾကာင္း အရပ္ဘက္ လူမႈေရးအဖြဲ႔ အစည္းတခုမွာ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ဆရာ၀န္တဦးက ေျပာပါတယ္။

“လမ္းေဘး အစားအစာေတြထဲမွာ အေၾကာ္ေတြလည္း ပါတယ္။ စားအုန္းဆီထဲမွာမွ ေစ်းသက္သာတဲ့ဟာကို အေၾကာ္ဆိုင္ ေတြက သံုးတာ။ ဆီေၾကာ္မုန္႔ေတြက က်န္းမာေရးနဲ႔ လံုး၀မညီပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ မသန္႔ရွင္းတဲ့ ဆီေတြဆို ပိုဆိုးတာေပါ့”လို႔ အဲဒီ ဆရာဝန္က ဆက္ေျပာပါတယ္။

အႏၲရာယ္ရွိ လမ္းေဘးအစားအစာ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ မေလ်ာ္ညီတဲ့ အသင့္စား အစားအေသာက္ေတြ ျပည္သူလူထုၾကားမွာ ထိုးေဖာက္လာျခင္းဟာ ေရာဂါေတြ ပိုမိုျဖစ္ပြားလာေစဖို႔ အေၾကာင္းရင္းတရပ္ ျဖစ္တယ္လို႔ က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြက သံုးသပ္ၾကပါတယ္။

ဆီေၾကာ္မုန္႔ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္မႈ မရွိေၾကာင္း၊ အေၾကာ္အထားခံဖို႔၊ ႂကြပ္ရြေနေစဖို႔ အေၾကာ္ ဆီပူအိုး ထဲကို ပလတ္စတစ္ အၾကည္ေတြ ထည့္ေၾကာ္တာမ်ိဳး လုပ္ေနတယ္လို႔ ျပည္တြင္း အေျခစိုက္ ေမာ္ဒန္တိုင္းမ္ ဂ်ာနယ္က ေရးလိုက္ၿပီးေနာက္ ဂယက္႐ိုက္သြားပါေသးတယ္။

တျခားႏိုင္ငံေတြမွာဆို စားေသာက္ဆိုင္ေတြမွာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္မႈ ရွိမရွိ စစ္ေဆးၿပီး အဆင့္သတ္မွတ္ေပးတာမ်ဳိး ရွိေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ကေတာ့ ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ အသင့္စား စားေသာက္ကုန္ေတြကိုေတာင္ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေလ်ာ္ညီမႈ ရွိမရွိ စစ္ေဆးေပးႏိုင္မႈေတြ အားနည္းေနေသးတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရး ဦးစီးဌာန (FDA) က တာ၀န္ရွိသူတဦးက ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာျပည္က အစားအစာတိုင္း ဒီလို စစ္လို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူး။ စူပါမားကက္မွာ တင္ေရာင္းမယ့္ သူေတြသာ ကိုယ့္ကုန္ပစၥည္း လူ၀ယ္ေအာင္ အၿပိဳင္အဆိုင္ ေထာက္ခံခ်က္ယူၾကတာ။ စစ္ေဆးတဲ့ အခ်ိန္မွာ အရည္အေသြးမီေပမယ့္ ေနာက္ထပ္ထုတ္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြမွာ အရည္အေသြး ေလွ်ာ့ထားတာမ်ဳိးေတြကိုေတာ့ စစ္ေဆးႏိုင္တာမ်ဳိးေတြ လုပ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး” လို႔ အဲဒီ FDA တာဝန္ရွိသူက ဆိုပါတယ္။

အဲဒီလို ျပည္တြင္း စားေသာက္ကုန္ေတြမွာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္မႈ မရွိတဲ့အျပင္ ျပည္ပက တင္သြင္းလာတဲ့ စားေသာက္ကုန္ ေတြမွာလည္း အရည္အေသြး ထိန္းခ်ဳပ္ စစ္ေဆးႏိုင္မႈ၊ အာမခံခ်က္ အျပည့္အ၀ ေပးႏိုင္မႈ ေလ်ာ့နည္းေနေသး ေၾကာင္း ေတြ႔ရ ပါတယ္။

၂၀၀၉ ခုႏွစ္အတြင္း ျပည္သူေတြ အဓိက စားသံုးေနတဲ့ လက္ဖက္၊ ငါးပိ၊ င႐ုတ္ဆီ စတာေတြမွာ ဆိုးေဆးေတြ ပါ၀င္ေနလို႔ အစားအေသာက္ ၁၄၂ မ်ဳိးနဲ႔ ေဆး၀ါး ၆၉ မ်ဳိးကို စစ္အစိုးရပိုင္ သတင္းစာေတြကေန ထုတ္ျပန္ၿပီး ပိတ္ပင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီႏွစ္ စက္တင္ဘာလ အတြင္းမွာ အေနာက္တိုင္း ေဆးေတြ ေရာေႏွာထားတဲ့ အတြက္ တိုင္းရင္းေဆး ၂၂ မ်ိဳးကိုလည္း ပိတ္ပင္ခဲ့တာကို စစ္အစိုးရ သတင္းစာေတြကတဆင့္ သိရပါတယ္။

“အစားအေသာက္ေတြမွာ ဆိုးေဆးေတြ ထည့္လာတယ္။ အသင့္စား အစားအေသာက္ေတြလည္း ေပၚလာတယ္။ ဒီဟာေတြ အတြက္ စစ္ေဆးတာေတြ မလုပ္ႏိုင္ေသးပါဘူး။ Shopping Center ႀကီးေတြမွာ ေရာင္းေနတဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ ျပည္ပက ၀င္လာ တဲ့ ပစၥည္းေတြက အစားအေသာက္နဲ႔ ေဆး၀ါးကြပ္ကဲေရးဌာနအေနနဲ႔ ဘယ္လို စစ္ေဆးၿပီး ခြင့္ျပဳေနလဲဆိုတာ မသိဘူး။ သူတို႔ မညီညြတ္ဘူးေျပာရင္ ေစ်းကြက္ထဲကေန သိမ္းလိုက္တယ္။ ညီညြတ္တယ္ဆိုရင္ ျပန္ေပၚလာတယ္” လို႔ အၿငိမ္းစား ေဆးပညာ ပါေမာကၡ တဦးက ေျပာပါတယ္။

ေဆးဝါး သုေတသီ ပညာရွင္တဦးကလည္း “FDA ေထာက္ခံခ်က္ပါတိုင္း ယံုလို႔ရလားဆိုေတာ့ ခဏခဏ သတင္းစာထဲကေန ဘယ္အစားအစာကေတာ့ မစားသင့္ေတာ့ပါဘူးဆိုတဲ့ ဟာမ်ဳိးေတြပဲၾကည့္။ ေစ်းကြက္ထဲ ျဖန္႔ၿပီးလို႔ လူေတြစားေနၾကၿပီးမွ ဒီလို ေၾကညာခ်က္ထုတ္ရတာ FDA က အစကတည္းက အရည္အေသြး မီ မမီ မစစ္ေဆးဘူးလား။ စစ္ေဆးရင္လည္း အဲဒီတုန္းက ဘာလို႔ မေတြ႔တာလဲဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ေမးစရာေပၚလာတယ္” လို႔ သံုးသပ္ပါတယ္။

“FDA ေထာက္ခံခ်က္ပါလို႔ ယံုၾကည္ရမယ္လို႔ မေျပာခ်င္သလို မပါလို႔လည္း မယံုၾကည္ရဘူးလို႔ မေျပာခ်င္ဘူး။ ဒီေန႔ေခတ္မွာ အရာရာကို ကိုယ့္အသိဉာဏ္နဲ႔ယွဥ္ၿပီး စားေသာက္ေနထိုင္ႏိုင္ဖို႔ လိုတယ္ ” လို႔ အဆိုပါ ပညာရွင္က အႀကံေပးပါတယ္။

FDA ရဲ႕ အခန္းက႑နဲ႔ FDA ေထာက္ခံခ်က္ပါတိုင္း ယံုၾကည္စိတ္ခ်စြာ စားေသာက္သင့္သလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေတြ ေပၚေပါက္ ေနေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ေဝဖန္ေနၾကပါတယ္။ ။