ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတျဖစ္ရင္ ဒီမိုကေရစီ ရမလား

ညီေစာလြင္

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိ္ု သမၼတ ျဖစ္ခြင့္ပိတ္ပင္ထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံုျပင္ဆင္ေရး ဆုိရင္ေတာ့ ဒါဟာ အေပါစား ျပက္လံုး ျဖစ္မယ္လို႔ ျဗိတိသွ် ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌက ျပီးခဲ့တဲ့အပတ္ေတြတုန္းက ေျပာခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ မက္ကြန္နဲရဲ့ ေတာင္းဆုိခ်က္ ေလးခ်က္ထဲက ဒုတိယအခ်က္ဟာလည္း စကားလံုးအရ ဘယ္လိုပဲ မြမ္းမံထား ေပမယ့္ တည့္တည္ေျပာရရင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတ ျဖစ္ေရးပါပဲ။ ရုတ္တရက္ ၾကည့္ရင္ေတာ့ ထိပ္တန္း ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက ဒီေလာက္ ေျဗာင္က်က် ေတာင္းဆုိေနတာ အထူးအဆန္းလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါက လက္ေတြ႔အက်ဆံုး ေတာင္းဆုိခ်က္ပါပဲ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒမွာလည္း စကားလံုးအရ ဘယ္လုိပဲ မြမ္းမံ ထားေပမယ့္ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို သမၼတ မျဖစ္ေစေရးပါပဲ။

၀ါရင့္သတင္းစာဆရာၾကီး ဟံသာ၀တီ ဦး၀င္းတင္ကလည္း ေဒၚစု သမၼတ မျဖစ္ရင္ ဒီမုိကေရစီ မရဘူးမွတ္လုိ႔ ေျပာတယ္လို႔ ၾကားပါတယ္။ အလြန္ရွင္းလင္းျပီး လက္ေတြ႔က်တဲ့ စကားပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ေဒၚစု သမၼတ ျဖစ္ရင္ အားလံုး ျပီးသြားမလားဆုိရင္ ဒီလိုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အထက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္ မက္ကြန္နဲရဲ့ လမ္းျပေျမပံုအတုိင္းပဲ စစ္တပ္ကို အရပ္သား အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွာ ထားရွိေရး၊ တရားေရး စနစ္ကို လြတ္လပ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔၊ ဖြဲ႔စည္းပံုက တုိင္းရင္းသားေတြရဲ႔ အခြင့္ေရးကို အျပည့္အ၀ အာမခံဖုိ႔ အခ်က္ေတြလည္း ျပင္ဖို႔ လိုပါေသးတယ္။ ဒါေတြကို တဆင့္ခ်င္း လုပ္သြားရမယ္ဆုိတဲ့ ဘက္က တင္ျပတာေတြ ဖတ္ရပါတယ္္။ ဒါေပမယ့္ တဆင့္ခ်င္း ဆုိတဲ့ ေနရာမွာ သတိထားရမွာေတြကို ရွိပါတယ္။

မၾကာေသးမီကပဲ အာဆီယံအဖြဲ႔၀င္ ကေမၻာဒီးယား ႏုိင္ငံမွာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပခဲ့ပါတယ္္။ အႏွစ္ ၃၀ ေလာက္ တုိင္းျပည္ အာဏာကို ဆုပ္ကိုင္ထားတဲ့ လက္ရွိ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ဟြန္ဆန္ပဲ ႏုိင္တယ္။ ေနာက္ အာဖရိကတုိက္က ဇင္ဘာေဘြမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပတယ္။ အႏွစ္ သံုးဆယ္ေက်ာ္ အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ သမတ မူဂါဘီပဲ ႏုိင္တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို အတိုက္အခံ ပါတီက လက္မခံပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ေတြကလည္း မသကၤာ ျဖစ္ေနၾကတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္စဥ္မွာ မရိုးသားတာေတြ၊ မဲလိမ္မဲခိုးတာေတြ ရွိတယ္လို႔ ဆုိၾကပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီလို အျဖစ္အပ်က္ေတြက ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံစလံုးမွာ မဆန္းပါဘူး။ ျပီးရင္ ဟြန္ဆန္နဲ႔ မူဂါဘီတို႔ပဲ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ တက္လာတဲ့ အစိုးရဆုိျပီးေတာ့ တုိင္းျပည္ကို ဆက္အုပ္ခ်ဳပ္တာပါပဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲ ဗန္းျပအာဏာရွင္ေတြလို႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။

ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံေရး ရွိေပမယ့္ ဒီမုိကေရစီရဲ႔ အက်ဳိးေက်းဇူးကို ျပည္သူေတြ မခံစားရေသးတဲ့ ႏုိင္ငံေတြ ကမၻာမွာ အမ်ားၾကီး ရွိပါတယ္။ ၁၉၇၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြမွာ ဥေရာပ ေတာင္ပိုင္းမွာ လက္ယာ အာဏာရွင္ေတြ ျပဳတ္က်သြားတယ္။ လက္တင္အေမရိကမွာ စစ္အာဏာေတြ ျပဳတ္က်သြားျပီး ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ အစိုးရေတြ တက္လာၾကတယ္။ အေရွ႕နဲ႔ ေတာင္အာရွေဒသမွာ အာဏာရွင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြ တျဖည္းျဖည္း လက္သီးဆုပ္ ေျပက် သြားလာတယ္။ ဆုိဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုၾကီး ျပိဳကြဲသြားျပီး သမၼတ ႏုိင္ငံေတြ ၁၅ ႏုိင္ငံ ေပၚေပါက္လာတယ္။ ဆာဟာရ တပိုင္း ႏုိင္ငံေတြမွာလည္း တပါတီ အာဏာရွင္စနစ္ ယိမ္းယုိင္ လာတယ္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ေဒသေတြမွာလည္း ေျဖေလွ်ာ့မႈေတြ အထုိက္အေလွ်ာက္ ရွိလာ တယ္။

ပါေမာကၡ ဟန္တင္တန္ရဲ့ ဒီမိုကေရစီ တတိယလႈုိင္းနဲ႔ အတူ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းၾကတဲ့ ႏုိင္ငံေတြလို႔ ဆုိၾကပါစို႔။ တကမၻာလံုး အတုိင္းအတာနဲ႔ ႏုိင္ငံေပါင္း ၁၀၀ နီးပါး ရွိပါတယ္။ အာရွမွာ ထုိင္၀မ္ကိ္ုပါ ထည့္တြက္ရင္ ၁၀ ႏိုင္ငံရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခု ျပန္ၾကည့္တဲ့အခါ တကယ္တမ္း ဒီမုိကေရစီ အေျခက်ျပီး ပံုမွန္လည္ပတ္သြားတဲ့ ႏုိင္ငံက ငါးပံုတပံုေတာင္ မျပည့္တတ္ပါဘူး။ က်န္တဲ့ ငါးပံုေလးပံုထဲက အမ်ားစုက အတုအေယာင္ ဒီမုိကေရစီ၊ အေပၚယံ ဒီမုိကေရစီ၊ ဖားတပိုင္းငါးတပုိင္း ဒီမုိကေရစီ စသျဖင့္ ဟိုမေရာက္ဒီမေရာက္ အေျခအေနမွာ ရပ္တန္႔ေနတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ ေစာေစာက ဇင္ဘာေဘြနဲ႔ ကေမၻာဒီးယားက အေျခအေနမ်ဳိးပါပဲ။

ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး အျပည့္အ၀ ေအာင္ျမင္ျပီး အေျခက်သြားတဲ့ ႏုိင္ငံေတြက ခ်မ္းသာသြားျပီး ဟိုမေရာက္ ဒီမေရာက္ ႏိုင္ငံေတြက ဆင္းရဲျပီး က်န္ခဲ့တာကို ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီ ေရခ်ိန္အနိမ့္အျမင့္ကိုလိုက္ျပီး စီးပြားေရး ဖြံ႔ျဖိဳးမႈလည္း ျခားနားပါတယ္။ အာရွမွာ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ေရွ႕တန္းအေရာက္ဆံုးလို႔ ဆုိရမယ့္ ေတာင္ကိုရီးယားနဲ႔ ေနာက္က်က်န္ေနတဲ့ ကမၻာဒီးယား၊ နီေပါ၊ မြန္ဂိုလီးယား တုိ႔ရဲ႔ ဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မႈ အေျခအေနကို ႏႈိုင္းယွဥ္ႏုိင္ပါတယ္။ ၾကားအေျခအေနမွာေရာက္ေနတဲ့ ထုိင္း၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွား တို႔နဲ႔လည္း ႏႈုိင္းယွဥ္ႏုိင္ပါတယ္။

ဒီႏုိင္ငံေတြကို အားလံုးကို ျခဳံငံုျပီးေတာ့ မီးခုိးေရာင္ ဇုန္ (Gray Zone) ထဲကို က်ေရာက္တဲ့ ႏုိင္ငံေတြလို႔ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး သီအုိရီကို အေစာဆံုး ေဖာ္ထုတ္ခဲ့တဲ့ ပညာရွင္ ေသာမတ္စ္ ကာ႐ို႕သာ့စ္က တင္ျပပါတယ္။။ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ ပထမအဆင့္ကို စမိျပီး ဆုိရင္ ေနာက္ထပ္ အဆင့္ႏွစ္ဆင့္က ထပ္ၾကပ္မကြာ လုိက္လာတယ္ဆုိတဲ့ အစဥ္အလာ စဥ္းစားခ်က္ကို ျပန္သံုးသပ္ဖုိ႔ တင္ျပတဲ့ စာတမ္းတေစာင္ (The End of the Transition Paradigm) လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ကတည္းက ေရးခဲ့ပါတယ္။

မီးခုိးေရာင္ ဇုန္ထဲကို က်ေရာက္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ အဓိက ေတြ႔ရတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာ ႏွစ္မ်ဳိးတယ္လို႔ဆုိတယ္။ ပထမ ေရာဂါကေတာ့ Feckless Pluralism အရာမေရာက္ေသာ ဒီမုိကေရစီပါ။ နီေပါ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ မြန္ဂိုလီးယားတို႔က အေျခအေနမ်ဳိးပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲ ရွိမယ္၊ လြတ္လပ္ခ်င္ လြတ္လပ္မယ္၊ ဒါေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဆုိတာ ပါတီၾကီးေတြ အခ်င္းခ်င္း အၾကားမွာပဲ အာဏာ တလွည့္စီ ယူဖို႔ ျပိဳင္ပြဲသာ ျဖစ္ျပီး လူထု အခန္းက႑ဆုိတာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲေပးတာေလာက္နဲ႔ ဂိတ္ဆံုးသြားတဲ့ ဒီမုိကေရစီမ်ဳိးကို ဆုိလိုပါတယ္။ အာဏာရ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ အဂတိလုိက္စားသူုေတြ၊ ကိုယ္က်ဳိးသမားေတြ။ လူထုနဲ႔ ကင္းကြာ တုိင္းျပည္နဲ႔ ျပည္သူလူထုရဲ႔ အက်ဳိးကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ေပးႏုိင္လို႔ လူထုကလည္း မၾကည္ညိဳ။ အစိုးရက အားနည္း၊ စီးပြားေရးေပၚလစီေတြက ညံ့ဖ်င္း၊ ဒုစရိုက္မႈေတြ ထူေျပာတဲ့ ဒီမုိကေရစီမ်ဳိးကို ဆုိလိုပါတယ္။

ဒုတိယေရာဂါကေတာ့ Dominant–Power Politics လို႔ ေခၚတဲ့ တပါတီျခယ္လွယ္ၾကီးစိုးေသာ ႏုိင္ငံေရး စနစ္မ်ဳိးပါပဲ။ မေလးရွားနဲ႔ ကေမၻာဒီးယားက အေျခအေနမ်ဳိးပါ (ဇင္ဘာေဘြနဲ႔ အီဂ်စ္မွာ မူဘာရတ္ တေခတ္လံုး ေတြ႔ရတဲ့ ပံုစံပါ)။ ေရြးေကာက္ပြဲေတြက တရားမွ်တမႈ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ႏုိင္ငံေတာ္နဲ႔ အာဏာရပါတီတို႔ ၾကားထဲမွာ လုိင္းက မသဲကြဲေတာ့ပါဘူး။ အတုိက္အခံကို ခြင့္ျပဳထားတယ္ဆုိေပမယ့္ အကန္႔အသတ္ရွိပါတယ္။ အဂတိလုိက္စားမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးလိုမ်ဳိး၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးလိုမ်ဳိး သံေကာင္းဟစ္ေပမယ့္ လက္ေတြ႔ဘာမွ ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ပါဘူး။ အဂတိလိုက္စားမႈနဲ႔ ခရိုနီ အရင္းရွင္စနစ္ကို က်င့္သံုးၾကတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဒီမုိကေရစီဆုိတာကို ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ေလာက္ပဲ ျမင္ေနရင္ ေဘာင္က်ဥ္းလြန္းတယ္ဆိုတာ ပညာရွင္ေတြ မၾကာခဏ ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ အထက္က ႏုိင္ငံေတြကို ၾကည္ရင္ လြတ္လပ္မွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ ပံုမွန္က်င္းပေနတာနဲ႔ပဲ ဒီမုိကေရစီရျပီလို႔ မဆုိႏုိင္ေသးပါဘူး။ ဒီလိုေျပာလို႔ ေရြးေကာက္ပြဲေတြက အဆုိးျမင္ဖုိ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမုိကေရစီအတြက္ လြတ္လပ္မွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ လူထုက ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္လိုက္တဲ့ အစိုးရဟာ တုိင္းျပည္ရဲ့ ယႏၱယားေတြကို တရားနည္းလမ္းတက် ေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အတုိင္း စီမံပိုင္ခြင့္ရဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္္။

တရားနည္းလမ္းတက် ေရးဆြဲထားတဲ့ ဖြဲ႔စညး္ပံုကို အေလးအနက္ ထားေစခ်င္ပါတယ္။ ျပိးရင္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ တက္လာတဲ့ အစိုးရ ျဖစ္ပါေစဦး။ လူတစ္ဦးခ်င္စီရဲ႔ အခြင့္အေရး၊ လူနည္းစုေတြရဲ႔ အခြင့္အေရးေတြကို ခ်ဳိးဖာက္တာ၊ ဖြဲ႔စည္းပံု ေဘာင္ကို ေက်ာ္လုပ္တာ၊ တရားဥပေဒ ျပဳေရးမ႑ိဳင္ရဲ႔ မူေဘာင္ထဲက လုပ္ပုိင္ခြင့္ေတြကို ၀င္စြက္တာမ်ဳိး မရွိဖို႔ လိုပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒအရ ဒါေတြ ျဖစ္ႏုိင္သလားဆုိရင္ မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။

ေနာက္တခ်က္က Rule of Law ကိစၥပါ၊ Rule of Law ဆုိတာက တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ ျဖစ္ပါတယ္။ တရားဥပေဒ ေရွ႔ေမွာက္မွာ သမတကေန ေတာသားအထိ အားလံုး တန္းတူပါပဲ၊ ဒါေပမယ့္ အာရွဒီမုိကေရစီမွာ (အထက္က ႏုိင္ငံေတြမွာ) အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရတာက Rule of Law မဟုတ္ဘဲ Rule by Law ျဖစ္ေနပါတယ္။ တရားဥပေဒဆုိတာကို အာဏာရပါတီၤက ဖိႏွိပ္ေရး ယႏၱယားတခု သဖြယ္ သေဘာထားတာမ်ဳိးပါ။ ျမန္မာျပည္က ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုဟာ Rule by Law အတြက္ အေကာင္းဆံုး နမူနာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ က်င္းပေနရံုနဲ႔ မျပီးပါဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမတျဖစ္ရံုေလာက္နဲ႔လည္း မျပီးပါဘူး။ ေကာင္းမြန္စြာလည္ပတ္တဲ့ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ အဆင့္ကို တက္လွမ္းဖုိ႔ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးအဆင့္တုိင္းမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြေရာ၊ ျပည္သူေတြေရာ၊ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔ေတြေရာ မ်က္စိက်ယ္က်ယ္ ဖြင့္ထားဖို႔ ပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ အတုအေယာင္ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ဇာတ္ေမ်ာသြားႏုိင္ပါတယ္။ မီးခုိးေရာင္ဇုန္ထဲကိုက်ေရာက္သြားတဲ့ ႏုိင္ငံေတြမွာ ၾကဳံရတဲ့ ေရာဂါႏွစ္မ်ဳိးထဲက တမ်ဳိးမ်ဳိး၊ သုိ႔မဟုတ္ အေရာအစပ္နဲ႔ နာတာရွည္သြားႏုိင္ပါတယ္။

(ညီေစာလြင္သည္ ျမန္မာ့အေရးႏွင့္ ကမာၻ႔ေရးရာ သုံးသပ္ခ်က္မ်ားကို ေရးသားေနသူ ျဖစ္သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ ခ်င္းမိုင္ျမိဳ႕တြင္ လတ္တေလာ ေနထိုင္သူျဖစ္သည္။)