အမ်ားအတြက္ အသက္ရွင္လိုသူ

နန္းေဒဝီ

နယူးေဒလီ (မဇိၥ်မ)။ ။ “ဘဝဆိုတာ တခ်ိန္ေတာ့ ထားခဲ့ရမွာပဲေလ။ ဒီေရာဂါပိုးရွိမွ မဟုတ္ဘူး။ ဒီလိုက်န္တဲ့ ဘဝေလးကို လူေတြကို ဘာလုပ္ေပးႏုိင္မလဲဆိုတဲ့ သေဘာထားရွိဖို႔ပါပဲ”

ဤစကားကို ကိုယ္တိုင္က HIV ပိုး သယ္ေဆာင္သူ ျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႔တိုင္ က်န္းမာသန္စြမ္းေနသည့္ ၃၅ ႏွစ္အရြယ္ ကိုမ်ဳိးသန္႔ (အမည္ေျပာင္း) က ခြန္အားပါသည့္ အသံျဖင့္ ေျပာဆိုလိုက္သည္။

ထို႔အျပင္ “ကိုယ့္အသိစိတ္ဓာတ္ ေျပာင္းလဲသြားတာနဲ႔ ဘဝဆိုတာလည္း ေျပာင္းလဲသြားတာပါပဲ” ဟုလည္း အေတြးဒႆနကို သူက ဘဝအေတြ႔အၾကံဳႏွင့္ ယွဥ္ကာ ဖြင့္ဆိုပါေသးသည္။

လြန္ခဲ့သည့္ ၃ ႏွစ္ခြဲခန္႔မွ စတင္ကာ ခႏၶာကိုယ္ထဲကို HIV ပိုး တိုက္ဖ်က္ရန္ ARV ေဆးဝါးမ်ား မွီဝဲလာခဲ့ရာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိး မခံစားရသည့္အျပင္၊ တနလၤာေန႔မွ ေသာေၾကာေန႔အထိ တေန႔လွ်င္ အလုပ္ခ်ိန္ အနည္းဆံုး ၈ နာရီၾကာ လုပ္ကိုင္ေနသည္ဟု ကုိမ်ဳိးသန္႔က ဆိုသည္။

HIV ေဝဒနာသည္မ်ား တဦးႏွင့္တဦး အၾကံေပးလမ္းညႊန္ရန္ႏွင့္ အားေပးတိုက္တြန္းႏိုင္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည့္ ရန္ကုန္အေျခစိုက္ မီးအိမ္ရွင္၊ တက္ျမန္မာ၊ ပဒုမၼာ စသည့္ ကြန္ယက္မ်ား အပါအဝင္ ကြန္ယက္ငယ္ ၁ဝဝ ေက်ာ္တြင္ သူသည္ တက္ႂကြစြာ ပါဝင္ဦးေဆာင္ေနသည္။

“တဦးခ်င္းရဲ႕ ရင္ဆိုင္ၾကံဳေတြ႔မႈနဲ႔လည္း ဆိုင္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ အခြင့္အေရး ရရွိေရးကို ပိုၿပီးေတာ့ ေဘာင္အတြင္းမွာ လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ အသိအမွတ္ျပဳမႈကလည္း လိုေနပါေသးတယ္။ ပိုမိုပါဝင္မႈအဆင့္ကေန အဓိပၸာယ္ရွိတဲ့ ပါဝင္ပူးေပါင္းမႈဆိုတာကလည္း လိုေနပါေသးတယ္”

သူက လုပ္ငန္းလိုအပ္ခ်က္ကို ယခုလို ေျပာဆိုလိုက္ခ်ိန္မွာ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ထုတ္ နယ္စည္းမျခား ဆရာဝန္အသင္း၏ ေၾကာညာခ်က္ထဲမွာ ပါရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV/AIDS ကူးစက္ခံရသူေပါင္း ၂ သိန္း ၄ ေသာင္းတြင္ ၇ ေသာင္းခြဲေက်ာ္သည္ ေရာဂါပိုးမႊား တိုက္ဖ်က္ေရးကုထံုး ARV အေရးေပၚ လိုအပ္ေနေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္ကို အမွတ္ရဖြယ္ ရွိပါသည္။

နယ္စည္းမျခားက လက္ရွိမွာလည္း ARV ေဆး ရရွိေနမႈ အေျခအေနသည္ ယခင္ထက္ ၂ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ နည္းပါးေနသည္ဟု ဆိုသည္။

ရန္ကုန္ရွိ ေဝဘာဂီ ကူးစက္ေရာဂါကု ေဆး႐ုံအုပ္ ေဒါက္တာေအာင္လြင္က သူတို႔ေဆး႐ုံအေနျဖင့္ ARV ကို ဦးေရ ၁ဝဝဝ အတြက္သာေပးႏိုင္ၿပီး၊ လာမည့္ႏွစ္တြင္ ပိုမိုတိုးျမႇင့္ေပးသြားမည္ဟု မဇိၥ်မကုိ ေျပာသည္။

“မႏွစ္ကလည္း ၃ဝဝ တိုးၿပီး ေပးတယ္။ ပိုးရိွသူေတြရဲ႕ CD+4 (ကိုယ္ခံအား အတက္အက်) ေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ ေပးရတာပါ။ HIV ပိုး ေတြ႔ေပမယ့္ ေရာဂါတြဲပါလာတာမ်ဳိး၊ ဥပမာ - တီဘီ (အဆုတ္ေရာဂါ) လိုဟာမ်ဳိးဆိုရင္ တီဘီကို အရင္ကုေပးလိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ခုခံအားေပၚမူတည္ၿပီး ARV ေဆး ေပးတယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။

HIV/AIDS ကူးစက္ခံေနရသူ အမ်ားစုသည္ အသက္အရြယ္အားျဖင့္ ႏွစ္ ၂ဝ မွ ၃၅ ႏွစ္အထိ ရွိေၾကာင္း သူက ဆုိသည္။

သူ၏ ေဆး႐ုံအုပ္ သက္တမ္းတေလွ်ာက္ ARV ေဆး ပံုမွန္ေသာက္သံုးသျဖင့္ ၁၅ ႏွစ္ၾကာ ဆက္လက္ရွင္သန္ေနၿပီး၊ သာမန္လူမ်ားကဲ့သို႔ သြားလာလႈပ္ရွားေနသည့္ HIV ပိုး သယ္ေဆာင္သူ ၂ ဦး၏ အားတက္ဖြယ္ ျမင္ကြင္းကလည္း ရွိေနသည္။

“တေယာက္က အသက္ ၈ဝ နီးၿပီ။ ေနာက္တေယာက္က ကာယေမာင္ ။ သူတို႔ကိုၾကည့္ရင္ သာမန္လူေတြလိုပဲ။ ကာယေမာင္ဆို ခႏၶာကိုယ္က အင္မတန္လွတယ္။ ဘယ္သူမွ သူတို႔ကို HIV ပိုး ရွိတယ္လို႔ေတာင္ မထင္ရဘူး” ဟု ေဒါက္တာ ေအာင္လြင္က ဝမ္းသာအားရ ေျပာသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ HIV ပိုး ကူးစက္ခံရသူမ်ားအေနျဖင့္ ေဆး႐ုံသုိ႔ အခ်ိန္မီေရာက္ရွိလာၿပီး၊ ကြ်မ္းက်င္ရာ ဆရာဝန္မ်ားႏွင့္ အတိုင္ပင္ခံေဆြးေႏြး၍ ေဆးဝါးေသာက္သံုးရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း သူက သတိေပးေသးသည္။

HIV/AIDS ေဝဒနာသည္မ်ား တုိးပြားလာသလို ARV ေဆးဝါးအတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားအေပၚ ကူညီေစာင့္ေရွာက္သူ သူတို႔ ႏွစ္ဦးက မခ်ိတင္ကဲ ျဖစ္ေနရေသာ္လည္း ျမန္မာလူထုအၾကားတြင္ HIV/AIDS သယ္ေဆာင္သူကုိ တရင္းတႏွီး ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမႈမ်ား ယခင္ထက္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲလာမႈ ရွိလာသည္။

သို႔ေသာ္ လူမ်ားစုမွာ ထိုကဲ့သို႔ လက္ခံႏုိင္ျခင္း မရွိေသးေၾကာင္း ရန္ကုန္ရွိ စာနယ္ဇင္းသမားတဦးက ဆိုသည္။

Myanmar Positive Group (MPG) အဖြဲ႔ကို ဦးေဆာင္ေနသည့္ ကိုမ်ဳိးသန္႔ကမူ HIV/AIDS ကူးစက္သူမ်ားကို လက္ခံႏိုင္မႈသည္ မီဒီယာမ်ားမွတဆင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ပညာေပးေရးသားျခင္းအေပၚ မူတည္ေနသည္ဟု ဆိုသည္။

“ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ Stigma (ပစ္ပယ္မႈ) နဲ႔ Discrimination (ခဲြျခားမႈ) ေတာ့ ရွိေနဦးမယ္။ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာက မီဒီယာကေန သတင္းစကား ေဖာ္ျပမႈ သိပ္မရွိေတာ့ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ငန္းလႈပ္ရွားမႈေတြ ေဖာ္ျပတဲ့ေနရာမွာ ေတာ္ေတာ္ေလး ခက္ခဲေနေသးတယ္”

“အဲဒါကလည္း လူေတြမွာ သတင္းရရွိမႈ အခြင့္အေရး ရရွိမွပဲ ေရြးခ်ယ္ပိုင္ခြင့္ ရွိမယ္။ ဒီသတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို မီဒီယာေတြကေနတဆင့္ လူထုက ရရွိႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္”

ေဝဒနာသည္မ်ားကို လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းက ဖယ္ၾကဥ္ျခင္းမရွိ၊ အားေပးႏွစ္သိမ့္ျခင္းသည္ ေရာဂါပိုးရွိၿပီး လူသိမခံဘဲ ေဆးမီးတိုနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ တိတ္တဆိတ္ ကုသေနသူမ်ားကို အခ်ိန္မီ ေဆးဝါးရရွိရန္ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္းျဖစ္ေၾကာင္း HIV/AIDS ေစတနာ့ဝန္ထမ္း အသိုင္းအဝိုင္းက ဆိုသည္။

ကိုမ်ဳိးသန္႔က “ကိုယ့္ဝန္းက်င္မွာ ဒီလိုမ်ဳိးရွိခဲ့ရင္လည္း အဲဒီလူေတြအတြက္ လိုအပ္တဲ့ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ ပံ့ပိုးကူညီမႈေတြနဲ႔ ဂ႐ုစိုက္မႈကို တျခားလူေတြအေနနဲ႔ ပစ္ပယ္ထားတာမ်ဳိး မလုပ္ဘဲနဲ႔ လက္ခံမွသာလွ်င္ ဒါေတြကို ေနာက္ကေန လုိက္လံကူညီေပးလို႔ ရမယ္” ဟု ဆိုသည္။

ဘဝတူ ေဝဒနာသည္မ်ားကို အားသြန္ခြန္စိုက္ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေနသည့္ ကိုမ်ဳိးသန္႔သည္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားတြင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ HIV/AIDS ဆိုင္ရာ ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမ်ားကို ၁၀ ႀကိမ္ထက္မနည္း တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္သည္။

ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာမ်ားအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ HIV/AIDS ကူးစက္ခံေနသူမ်ားအတြက္ ေငြအား၊ လူအားႏွင့္ စိတ္ဓာတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားေပးကူညီမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေပးေစလိုေၾကာင္း သူက ေမတၱာရပ္ခံသည္။

သူက ထိုသို႔ ေငြေၾကး၊ လူအင္အားႏွင့္ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ အေျခအေနမ်ားကို ဖြင့္ဟေျပာဆုိခ်ိန္တြင္ ျမန္မာစစ္အစိုးရသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ဘ႑ာထဲမွ လူထုက်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္အျဖစ္ တဦးအတြက္ တႏွစ္လွ်င္ အေမရိကန္ ၁ ေဒၚလာေအာက္သာ အသံုးျပဳေနေၾကာင္း သိရသည္။

ယခုလို အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ထိုင္းႏိုင္ငံ အေျခအစိုက္ လူထုက်န္းမာေရး သုေတသနႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး (ဗဟို) မွ ေဒါက္တာ Voravit Suwanvanichkij က “အစိုးရက သန္းခ်ီတဲ့ ႏိုင္ငံျခားေငြေတြကို သိမ္းထားစဥ္မွာပဲ လူထုက်န္းမာေရးအတြက္ အသံုးစရိတ္က တႏွစ္ ၁ ေဒၚလာေအာက္ပဲ သံုးစြဲေနတာကိုၾကည့္ရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံက အကူအညီလိုေနတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္တယ္ဆိုတာ အထူးေျပာစရာေတာင္ မလိုအပ္ေတာ့ဘူး” ဟု မဇိၥ်မကို ေျပာသည္။

ႏိုင္ငံရပ္ျခား အကူအညီႏွင့္ ပတ္သက္၍ HIV/AIDS ၊ တီဘီႏွင့္ ဌက္ဖ်ားေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူ အမ်ားဆံုးေပးေနသည့္ Global Fund အဖြဲ႔ႀကီးကမူ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအတြင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကူညီပံ့ပိုးမႈ ရပ္ဆိုင္းပစ္ခဲ့သည္။

လူသားခ်င္း စာနာသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ကိုင္သူမ်ားကုိ စစ္အစိုးရက ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း သြားလာလႈပ္ရွားမႈ ကန္႔သတ္လိုက္ၿပီးေနာက္ Global Fund က ထိုကဲ့သို႔ ရပ္ဆုိင္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

၂၀၀၆ ခုႏွစ္တြင္မူ ၾသစေၾတးလ်ား၊ ဥေရာပေကာ္မရွင္၊ နယ္သာလန္၊ ေနာ္ေဝး၊ ဆီြဒင္ႏွင့္ ၿဗိတိန္တုိ႔က Three Diseases Fund - 3DF အမည္ျဖင့္ ေရာဂါသံုးမ်ဳိးျဖစ္ေသာ HIV/AIDS ၊ ဌက္ဖ်ားႏွင့္ တီဘီေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ရန္အတြက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္အထိ သံုးစဲြရန္ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၁၀၀ ေထာက္ပံ့ေငြ ခ်ေပးခဲ့သည္။

လက္ရွိတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတဝွမ္း HIV ပိုး တိုက္ဖ်က္ရန္ ARV ေဆးဝါးကို 3D Fund အျပင္ အစိုးရမဟုတ္သည့္ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ ရရွိေနသည္။

မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ေထာက္ပံ့ကူညီမႈမ်ား လိုအပ္ခ်က္က ရွိပင္ရွိေသာ္လည္း ကိုမ်ဳိးသန္႔တို႔လို တပိုင္တႏိုင္အားျဖင့္ ႐ုန္းကန္ပံ့ပိုးေနသည့္ အဖဲြ႔အစည္းမ်ား၊ ကြန္ယက္မ်ားႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္မ်ားက တစိုက္မတ္မတ္ လုပ္ကိုင္သြားဦးမည္။

ဤသည္မွာ တဦးတေယာက္ခ်င္းမွ အစျပဳကာ လူမ်ားစုႀကီးအထိ အက်ယ္အျပန္႔ လုပ္ေဆာင္သြားေရးအထိ တြန္းအားေပး ျမႇင့္တင္ရန္မွာ အထူးလိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ေနသည္။

ကိုယ္တုိင္ပင္ ေဝဒနာသည္ ျဖစ္ေနလင့္ကစား သူ႔ဘဝကို အျခားလူမ်ားအတြက္ လုပ္ကုိင္ေပးသြားရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ထားေၾကာင္း သူ႔လုပ္ရပ္ႏွင့္ အေတြးအျမင္မ်ားက သက္ေသခံေနပါေတာ့သည္။

“ဘဝဆိုတာ တခ်ိန္ေတာ့ ထားခဲ့ရမွာပဲေလ။ ဒီေရာဂါပိုးရွိမွ မဟုတ္ဘူး။ ဒီလိုက်န္တဲ့ ဘဝေလးကို လူေတြကို ဘာလုပ္ေပးႏုိင္မလဲဆိုတဲ့ သေဘာထားရွိဖို႔ပါပဲ”

“ကိုယ့္အသိစိတ္ဓာတ္ ေျပာင္းလဲသြားတာနဲ႔ ဘဝဆိုတာလည္း ေျပာင္းလဲသြားတာပါပဲ”