ႏ်ဴကလီးယား စာခ်ဳပ္ ျမန္မာ လက္မွတ္ထိုး၍ အေမရိကန္ ႀကိဳဆို

ဧရာ၀တီ

ကုလသမဂၢ၏ ႏ်ဴကလီးယား ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး သေဘာတူညီခ်က္တရပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ျခင္းကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ႀကိဳဆိုလိုက္သည္။ သေဘာတူညီခ်က္ အရ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၎၏ ႏ်ဴကလီးယားဆိုင္ရာ လုပ္ေဆာင္မႈ မွန္သမွ်ကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာရမည္ ျဖစ္ၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္းကိုလည္း ခြင့္ျပဳရမည္ ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ျခင္းသည္ ယခင္က ပစ္ပယ္ခံထားရသည့္ ႏိုင္ငံတခု၏ ပြင့္လင္းလြတ္လပ္မႈဆီသို႔ ေနာက္ဆံုးလွမ္းလိုက္သည့္ ေျခလွမ္း ျဖစ္သည္ဟုလည္း ၎တို႔ကေဖာ္ျပခဲ့သည္။

သုိ႔ေသာ္လည္း လူ႔အခြင့္ေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ ဆက္သြယ္ပတ္သက္ေနမႈမ်ားအတြက္ စိုးရိမ္ေသာ စြပ္စြဲမႈေတြလည္း ရွိေနသည္။ အေမရိကန္အစိုးရက ျမန္မာစစ္တပ္ႏွင့္ နက္နက္႐ိႈင္းရိႈင္း ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္လာမႈ အေပၚ ရီပတ္ဘလစ္ကင္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားက သတိေပးေျပာဆိုမႈမ်ားလည္း ရွိေနေၾကာင္း ယေန႕ ရရွိေသာ ေအပီသတင္းတပုဒ္က ေရးသားထားသည္။

ဆယ္စုႏွစ္ မ်ားစြာၾကာျမင့္ခဲ့ေသာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလၿပီးဆံုးသြားၿပီးေနာက္ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ား စတင္ ခဲ့သည္ႏွင့္ အိုဘားမား အစိုးရက ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားသည့္ ပိတ္ပင္ကန္႔သတ္မႈမ်ားကို လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္ပင္ ေျဖေလွ်ာ့ ဖယ္ရွားေပးခဲ့သည္။ ယခင္ စစ္အစိုးရႏွင့္ ေျမာက္ကိုရီးယားတို႔၏ စစ္ေရးအရ ပတ္သက္မႈကို ျဖတ္ေတာက္ႏိုင္ရန္ ဆႏၵေစာေနျခင္းကလည္း ခ်ိတ္ဆက္ပူးေပါင္းေရး မူ၀ါဒကို ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးအတြက္ တစိတ္တပိုင္း လံႈ႕ေဆာ္မႈ ျဖစ္ေစခဲ့သည္ဟု သတင္းမ်ားက ဆိုသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ အဂၤါေန႔က ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အေမရိကန္အစိုးရ ယခင္က တိုက္တြန္းေနခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံတကာ အႏုျမဴ စြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီ ( IAEA- International Actomic Energy Agency) ၏ ေနာက္ဆက္တြဲသေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ျခင္းျဖင့္ ေျခတလွမ္း ဆက္လွမ္းလိုက္သည္။ ထိုသို႔ လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ျခင္းျဖင့္ ပြင့္ လင္းမႈမရွိေသာ ယခင္အစိုးရတြင္ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ အစီအစဥ္ ရွိသည္ ဆိုသည့္ သကၤာမကင္း စြပ္စြဲမႈမ်ားကို ေျပေလ်ာ့ေစခဲ့သည္။

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနက ယင္းသေဘာတူညီခ်က္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို လက္နက္ျပန္႔ပြားေရး ထိန္းခ်ဳပ္မႈ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီစြာလုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္း တိုးတက္လာေအာင္ ကူညီေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ၾကာသပ ေတးေန႔က ေျပာၾကားလိုက္သည္။

လက္နက္ျပန္႔ပြားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး လြတ္လပ္ေသာ ပညာရွင္မ်ားကလည္း လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ျခင္းကို အလားအလာ ေကာင္းသည့္ ေျခလွမ္းတရပ္အျဖစ္ ႀကိဳဆိုလိုက္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္ျပန္႔ပြားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးရန္ ႏွင့္ သေဘာတူညီခ်က္အတိုင္း လိုက္နာလာေစရန္ အခ်ိန္ ႏွစ္အနည္းငယ္ ယူ ရလိမ့္ဦးမည္ဟု ေျပာၾကသည္။

ႏ်ဴကလီးယား ကၽြမ္းက်င္သူ ေရာဘတ္ကယ္လီက သေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ ႏိုင္ငံသည္ ႏ်ဴကလီးယားဆိုင္ရာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မွန္သမွ်ကို မိမိ ကိုယ္တိုင္ေၾကညာရမည္ ျဖစ္ၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားအတြက္လည္း တံခါးဖြင့္ေပးထားရမည္ဟု ေအပီသတင္းဌာနသို႕ ေျပာဆိုသည္။

IAEA ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ယခင္သေဘာတူညီခ်က္တြင္ ျမန္မာဖက္က ထုတ္ေဖာ္၀န္ခံရန္ အခ်က္အခ်ိဳ႕ လိုအပ္သည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ဗီယင္နာ အေျခစိုက္ IAEA က လာေရာက္စစ္ေဆးခြင့္ျပဳရန္ ေတာင္းဆိုမႈကို ျမန္မာႏိုင္ငံက မသိက်ိဳးကၽြံ ျပဳခဲ့သည္။ ႏ်ဴကလီးယား လက္နက္မ်ားရွာေဖြရန္ ကိစၥကို ျမန္မာႏိုင္ငံက ျငင္းပယ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ႐ုရွား ႏိုင္ငံမွ ႏ်ဴကလီးယား သုေတသန ဓာတ္ေပါင္းဖိုတခု၀ယ္ယူရန္ အစီအစဥ္ကို ရပ္နားထားေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့သည္။

လြန္ခဲ့ေသာ ၇ ႏွစ္က ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဆြစ္ဇာလန္၊ ဂ်ာမဏီ ႏွင့္ စကၤာပူတို႔မွ စက္ပစၥည္း အစိတ္အပိုင္းမ်ား၀ယ္ယူခဲ့ၿပီး ၎တို႔ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေသာ ႀကိဳးပမ္းမႈျဖစ္သည့္ ယူေရနီယံသန္႕စင္ျခင္းလုပ္ငန္းတြင္ အသံုးျပဳရန္ ၀ယ္ယူ ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ျမန္မာႏိုင္ငံကို စြန္႔ခြာလာသူမ်ား ႏွင့္ ကၽြမ္းက်င္သူအခ်ိဳ႕ယူဆၾကေသာ္လည္း အျခားကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ထိုေကာက္ခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ျငင္းခုန္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ယူေရနီယမ္တူးေဖာ္ၿပီး ယူေရနီယမ္ ေအာက္ဆိုဒ္ႏွင့္ Yellowcake အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းျခင္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနသည္ ဟုလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထြက္ခြာလာသူမ်ားက ေျပာ ၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ အေပၚစြပ္စြဲခဲ့ၾကသည့္ ႏ်ဴကလီးယားအစီအစဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ သုေတသနျပဳခဲ့ေသာ ေရာဘတ္ကယ္လီက စစ္အစိုးရ၏ ႏ်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ ေအာင္ျမင္မႈမရရွိခဲ့ ဟု သူယံုၾကည္ေၾကာင္း ေအပီသတင္းဌာနသို႕ ေျပာသည္။ ေျမာက္ကိုရီးယားႏွင့္ ႏ်ဴကလီးယား ကိစၥ ပတ္သက္မႈရွိသည္ ဆိုသည့္ အေထာက္အထားလည္း လံုး၀မေတြ႕ခဲ့ရဟုလည္း သူက ဆိုသည္။

အေမရိကန္ အစိုးရဖက္တြင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံက ေျမာက္ကိုရီးယား ႏိုင္ငံမွ ဒံုးပ်ံမ်ားႏွင့္ အျခား စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ ပစၥည္းမ်ား ၀ယ္ယူသည့္ အေပၚတြင္ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား ရွိေနသည္။ ယခုလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ သေဘာတူညီခ်က္တြင္ သမ႐ိုးက် လက္နက္မ်ား ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ထားျခင္း မပါ၀င္ေသာ္လည္း ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံကို ကုလသမဂၢ လံု ၿခံဳေရး ေကာင္စီက လက္နက္ေရာင္း၀ယ္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္တားျမစ္ထားသည္။

အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရး ၾကားနာျခင္း အစီအစဥ္တြင္ စစ္ဖက္ေရးေရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ မႈကို အလွ်င္စလိုျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ သမၼတ အိုဘားမား အစိုးရကို ရီပတ္ဘလစ္ကင္ အမတ္မ်ားက ေ၀ဖန္ျပစ္တင္ခဲ့ၾကသည္။ ယခင္လက အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးႏွင့္ ျမန္မာ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးတို႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့ၾကရာတြင္ တ ရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ကိစၥမ်ား ေဆြးေႏြးျခင္းထက္ စစ္တပ္ခ်င္း တက္ၾကြစြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ကို အနည္းငယ္ပို၍ အေလးေပးခဲ့သည္ဟုလည္း ဆိုၾက၏။

ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္၏ အေရွ႕အာရွဆိုင္ရာႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒ ႀကီးၾကပ္ေရးေကာ္မတီ ဥကၠဌ Ohio ျပည္နယ္မွ ရီပတ္ ဘ လစ္ကင္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ Steve Chabot က အစိုးရသည္ လႊတ္ေတာ္၏ စိုးရိမ္မႈမ်ားကို မ်က္ကြယ္ျပဳခဲ့သည္ဟု ေျပာ ၾကားလိုက္သည္။

အျခား ရီပတ္ဘလစ္ကင္ အမတ္တေယာက္ျဖစ္ေသာ North Carolina ျပည္နယ္မွ George Holding ကလည္း “က်ေနာ္ တို႔ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ နီးကပ္တဲ့ စစ္တပ္ခ်င္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ မျပဳလုပ္မီမွာ ျမန္မာစစ္တပ္ဟာ တ႐ုတ္၊ ေျမာက္ကို ရီးယား စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ပိုလြန္တဲ့ ဆက္ဆံေရး မရွိဘူးဆိုတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ (ရွိခဲ့ရင္လည္း) အဆက္အသြယ္ျဖတ္ေတာက္ ၿပီးၿပီလား ဆိုတာ ေသခ်ာေအာင္လုပ္ရပါမယ္” ဟုေျပာသည္။

California ျပည္နယ္မွ ရီပတ္ဘလစ္ကင္အမတ္ Dana Rohrabacher ကလည္း ျမန္မာစစ္တပ္သည္ တိုင္းရင္းသား လူ နည္းစု အဖြဲ႔မ်ားကို ေလေၾကာင္းမွ တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္ဟု စြပ္စြဲလိုက္သည္။ ထိုအခ်က္ကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ျမန္မာႏို္င္ငံတြင္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည့္ တိုင္ေအာင္ “ျမန္မာျပည္သူေတြဟာ ဆက္လက္ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ခံေနရတုန္းပါပဲ” ဟု သူက ေျပာလိုက္သည္။