ပလတ္စတစ္ကမ႓ာၾကီး ဘယ္လိုခ်ိန္ခြင္လွ်ာညိွမလဲ

​ေဒါက္တာညို

ယေန့ က်ြန္ေတာ္ တို့ရဲ့ ကမ႓ာ ၾကီးကို ပလတ္ စ တစ္ကမ႓ာၾကီးလို့ ေျပာနိုင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ လူေတြဟာ ပလတ္စတစ္ေတြကို အလြန္အက်ြံ သံုးေနၾကလို့ ျဖစ္ပါတယ္။

နုိင္ငံၾကီး တနုိင္ငံ ကဆုိရင္ တနာ ရီမွာ ပလတ္ စတစ ္ပုလင္း ၂.၅ သန္းကုိ လႊင့္ပစ္ ေနပါတယ္။ အေတာ္ေလး ကိုလြန္ ပါတယ္။ ဒါေပ မယ့္ က်ေနာ္တို့ ေနထိုင္တဲ့ ကမ႓ာၾကီး ကေတာ့ ခ်ိန္ခြင္ လ်ွာညိွ ေနတဲ့ ကမ႓ာ ၾကီးပါ။

ဒီေတာ့ . . . ပလတ္စတစ္ ေတြနဲ့ ေဒြးေရာ ယွက္တင္ ျဖစ္လာတဲ့ ဒီကမ႓ာ ၾကီးမွာ ဘယ္လို ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညိွ ေတာ့မွာလဲ သံုးသပ္ တင္ျပ သြား ပါမယ္။

က်ေနာ္တုိ့ တေတြဟာ ပလတ္ စတစ္ ေတြကုိ စည္းမဲ့ ကမ္းမဲ့ အသံုးျပု ေနၾကတယ္။ အမႈိက္ပံုး ေတြထဲ ေရာက္သလုိ အခ်ုိ့ ကေတာ့ ေရ ေျမာင္း ထဲ ေရာက္တယ္။ အခ်ုိ့. . . လယ္ကြင္း ေတြထဲ ေရာက္တယ္။ ျမစ္ေတြ၊ ေခ်ာင္းေတြ၊ ပင္လယ္ ေတြထဲမွာ ပလတ္ စတစ္ေတြ ေန ရာ ယူလာ ၾကပါ တယ္။

ဒီ ပလတ္စတစ္ေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပ်က္စီးနုိင္ျခင္း မရွိပါဘူး။ သတၲ၀ါေတြကို ဒုကၡေပးေနပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ပလတ္စ တစ္ဟာ ကမ႓ာၾကီးကို မပ်က္ စီးေစေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဒီအတုိင္းဆက္သြားေနရင္ ျပႆနာ အၾကီးၾကီး ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ေနာင္ တေ ခတ္မွာ မ်ုိးဆက္သစ္ေတြက က်ေနာ္တုိ့ကုိ အျပစ္တင္ၾကမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒီအတြက္ အားလံုးသတိထားၾကဖုိ့ လိုပါတယ္။ ယေန့ အိမ္ က ပစၥည္းေတြကုိ လုိက္ၾကည့္ပါ။ ဘယ္ဟာက ပလတ္ စတစ္လဲ။ ေရတြက္ၾကည့္ပါ။ တစ္ေနကုန္သြားမယ္။ ပလတ္စတစ္ေတြကုိ ေရတြက္ လုိ့ ကုန္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ပလတ္စတစ္ဟာ အင္မတန္မွ ထူးျခားတဲ့ပစၥည္းပါ။ ေနရာတကာမွာ အသံုး၀င္ပါတယ္။ သူ မပါ ဘယ္ အခါမွမျပီး ဆုိတာလုိ ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးရႈေထာင့္က ၾကည့္ရင္ေတာ့ အင္မတန္ ဆုိးပါတယ္။ ဒီပလတ္စတစ္အမ်ားစုဟာ ေနာက္တၾကိမ္ အသစ္အျဖစ္ ျပန္မရနုိင္တဲ့ ရုပ္ၾကြင္းေလာင္စာကေန ထုတ္လုပ္ထားတာ ျဖစ္တယ္။ သူ့ကုိ ထုတ္လုပ္တဲ့အခါမွာ ပတ္၀န္းက်င္ကုိ ညစ္ ညမ္းေစျပီး အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ေတြ ထြက္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီး ဒီပစၥည္းေတြဟာ အလုိအေလ်ာက္ မပ်က္စီးပါဘူး။ Boidegradable မျဖစ္ပါ ဘူး။ ပုိျပီးဆုိးတာက ကြ်န္ေတာ္တုိ့က ဒါေတြကုိ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ စြန့္ပစ္ေနၾကတယ္။ ဒီေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ့ ဘာလုပ္ရမလဲ။ ရွင္းပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ့ဟာ ဒီပလတ္စတစ္ေတြ အသံုးကို ေလ်ာ့ရမယ္။ စြန့္ပစ္တာကုိလည္း ေလွ်ာ့ခ်ၾကရပါမယ္။ ေနာက္ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တုိ့ အေန နဲ့ ပလတ္စတစ္ကို ျပုလုပ္တဲ့ နည္းလမ္းေတြကုိ ေျပာင္းလဲပစ္ရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒီလုိနည္းလမ္းေတြအျပင္ ဘယ္ပစၥည္းကေန ကြ်န္ေတာ္တုိ့ လုပ္သလဲ။ ယခုလက္ရွိ ရုပ္ၾကြင္းေလာင္စာကေန ထုတ္လုပ္တဲ့ ပံုစံကုိလည္း ျပုျပင္ဖုိ့လုိတယ္။

ဒီအတြက္ လူေတြဟာ Bioplastastic ဆုိတဲ့ ဇီ၀ပလတ္စတစ္ေတြကုိ ထုတ္လုပ္သြားနိုင္ဖုိ့ သုေတသနေတြ လုပ္ေနၾကပါတယ္။

Bioplastastic ဆိုတာ အသစ္ျပုလုပ္လုိ့ရတဲ့ ပစၥည္းေတြကေန ထုတ္လုပ္နုိင္ရမယ္။ သစ္ပင္ေတြ၊ သီးႏွံေတြက ထုတ္လုပ္တာမ်ုိးပါပဲ။ စြန့္ ပစ္လုိက္တဲ့အခါ သဘာ၀အတိုင္း အလုိအေလ်ာက္ ပ်က္စီးသြားေစရပါမယ္။ ေနာက္ သူ့ကုိ သံုးတဲ့အခါမွာ ပံုမွန္ ပလတ္ စတစ္ ေတြ လုိ ပဲ သံုးလုိ့ရေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ပလတ္စတစ္နဲ့ ပတ္သက္တဲ့ သိထားတဲ့ အခ်က္အခ်ုိ့ကုိ တင္ျပလိုပါတယ္။ Bioplastastic ဆုိတာကေတာ့ သစ္ပင္ေတြကေန ထုတ္လုပ္ တာ ျဖစ္တယ္။ ရုပ္ၾကြင္းေလာင္စာကေန ထုတ္လုပ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။

Bioplastastic ဟာ ၁၈၄၅ ခုႏွစ္က တီထြင္ခဲ့တဲ့ ပထမဦးဆံုး ပလတ္စတစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ celluloid လုိ့ ေခၚပါတယ္။ ၁၈၇၀ ခုႏွစ္ ေလာက္ က သူ့ကုိ သြားစုိက္တဲ့ေနရာမွာ သံုးတယ္။ ဘီးနဲ့ သြားတုိက္သြားပြတ္တံေတြမွာ သံုးခဲ့ပါတယ္။

ဒီေတာ့ သူ့ကုိအမ်ားၾကီးသံုးတယ္ဆုိရင္ သစ္ပင္ေတြ အမ်ားၾကီး ဆံုးရႈံးမွာပါပဲ။ ေန့စဉ္သံုးတဲ့ ပလတ္စတစ္အိတ္ေတြကုိေတာ့ အနည္းနဲ့ အမ်ား သိၾကပါတယ္။ သူတုိ့ဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အင္မတန္ဆုိးတဲ့ ပစၥည္းပါ။ ထုတ္လုပ္သူမ်ားက တစ္ႏွစ္ကို ပလတ္စ တစ္တန္ သန္း၂၀၀ ေလာက္ ထုတ္တယ္။ ၃.၅ ရာခုိင္နႈန္းေလာက္ကုိပဲ ျပန္လည္အသုံးျပု recycle လုပ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ တႏွစ္တႏွစ္ ပလတ္စတစ္တန္ေပါင္း ၁၉၃သန္းဟာ ကမ႓ာေျမေပၚ အသံုး၀င္တဲ့ပစၥည္းေတြ ျဖစ္လာသလုိ စြန့္ပစ္ပစၥည္းေတြလည္း ျဖစ္လာတယ္။ တကယ္ေတာ့ ပလတ္စတစ္ဟာ မလႊင့္ပစ္မီအထိ အေတာ္ေလး အသံုး၀င္တယ္။ မရွိမျဖစ္ ပစၥည္းအေနနဲ့ေတာင္ ျဖစ္လုိ့ေနပါတယ္။ ဒါလည္း တကယ္ေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ လူေတြရဲ့ ေပါ့ဆမႈပါ။

အမႈိက္ပံုထဲကုိ ပလတ္စတစ္ေတြ ေရာက္တယ္။ အမႈိက္အေနနဲ့ ၂၅ ရာခုိင္နႈန္းကို ေျမၾကီးထဲမွာ ေနရာယူတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခ်ုိ့ကေတာ့ သမုဒၵရာထဲကုိ ေရာက္သြားတယ္။ သမုဒၵရာထဲမွာ ေရာက္ေနတဲ့ ပလတ္စတစ္ ပမာဏဟာ ေရသတၲ၀ါအေလွးအမႊား Plankton ထက္ မ်ားတယ္။ တကယ္တမ္း Bioplastic ဆုိတာဟာ ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ အေကာင္းၾကီးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အခ်ုိ့ Bioplastic ေတြကုိ မ်ုိးရိုး ဗီဇျပုျပင္ထားတဲ့ အပင္ေတြ၊ အသီးအႏွံေတြက ထုတ္လုပ္တယ္။ ဒီပစၥည္းေတြဟာ သဘာ၀ကုိ ဒုကၡေပးနုိင္တာမုိ့ သတိထားရျပန္တယ္။ ယခုထက္ထိေတာ့ သုေတသနေတြ လုပ္ေနရဆဲပါပဲ။ အဓိကကေတာ့ သင့္ရဲ့ပလတ္စတစ္ အသံုးျပုမႈပမာဏကုိ ေလွ်ာ့ခ်ဖုိ့ပါ။ မိမိရဲ့ မိသား စုေတြ၊ မိတ္ေဆြေတြ၊ လူမႈအဖြဲ့အစည္းေတြမွာ တတ္နုိင္သမွ် ေဆြးေနြးပါ။ အင္တာနက္ထဲ ၀င္သူမ်ားကေတာ့ ilsr.org ဆုိတာကုိၾကည့္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ sustanableplastic.com ကုိလည္း ေလ့လာလုိ့ရတယ္။ ဒါေတြအားလံုးဟာ ကမ႓ာၾကီးအတြက္ ေကာင္းမႈ လုပ္တယ္လုိ့ မွတ္ဖို့ပါပဲ။ ဒီလိုလုပ္ၾကဖို့ ဘယ္လုိ စလုပ္မွာလဲ။

ရုိးရုိးေလးကေန စလုိက္ပါ။ ပလတ္စတစ္ပစၥည္းေတြ သံုးရေတာ့မယ္ဆုိရင္ တာရွည္ခံတဲ့ ပလတ္စတစ္ ပစၥည္းေတြကုိသံုးပါ။ ပလတ္စ တစ္ ေရခြက္ကို သံုးပါ။

တခါသံုးေတြ၊ polystyrene cup ေတြကို မသံုးပါနဲ့။ ေဈး၀ယ္တဲ့အခါမွာ ကြ်တ္ကြ်တ္အိတ္ေတြအစား မိမိရဲ့အိတ္ကုိ ယူသြားတဲ့ အက်င့္ လုပ္ပါ။ တျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာ့ျပီးေနာက္ အေကာင္းဆံုး ဘာကိုသံုးရမယ္ဆိုတာကုိ ရွာေတြ႕နုိင္ပါလိမ့္မယ္။

တခါသံုးပလတ္စတစ္ေတြကုိ တခါမွမသံုးဖုိ့ ၾကိုးစားၾကည့္ ပါလား။ အဲဒါ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ပလတ္စတစ္ကုိ သိေအာင္ၾကိုးစားပါ။ စား ေသာက္ဆုိင္ကေန ထုပ္ပုိးေပးလုိက္တဲ့ အစားအေသာက္(ဥပမာ ေခါက္ဆြဲထုပ္) ေတြကုိ ပိုလီစတိုင္ရင္းေတြနဲ့ မထည့္ဖို့ စည္းရံုးပါ။

အရင္ေခတ္ကလို ဖက္နဲ့ထည့္ဖို့ မလုပ္နုိင္ရင္ေတာင္ စတီးခ်ုိင့္၊ သတၲုခ်ုိင့္မ်ားနဲ့ ထည့္ၾကဖုိ့ ေဆာ္ဩၾကပါ။ အနၲရာယ္ရွိတဲ့ ပလတ္စတစ္ မ်ားကုိ သတိထားပါ။ ပလတ္စတစ္မ်ားကုိ မွန္မွန္ကန္ကန္ မသံုးလွ်င္ ဥပါဒ္ျဖစ္တတ္တယ္။ ပလတ္စတစ္ကို မီးရႈိ့ရင္ အဆိပ္ဓာတ္ေငြ႕ေတြ ထြက္လာ တယ္။ ပလတ္စတစ္ ေရသန့္ဘူးလုိမ်ုိးကုိ ေနေရာင္မွာထားရင္ အဆိပ္ေတြ ေရထဲကို ထြက္လာတတ္တယ္။

အခ်ုိရည္ ပလတ္စတစ္ဘူးမ်ားလည္း ဒီလုိပဲ ေနေရာင္နဲ့ ဓာတ္ျပုနုိင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီဘူးေတြဟာ တုိက္ရုိက္ေနေရာင္ေၾကာင့္ အနၲ ရာယ္ ရွိတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြ ထြက္လာေစတတ္တယ္။ ယေန့ကမ႓ာၾကီးကုိ ကြ်န္ေတာ္တုိ့က အေရးမထားဘဲ ရပုိင္ခြင့္ အေနနဲ့ အသံုးခ် ေနတာ ၾကာပါျပီ။ ဒီေတာ့ ကမ႓ာၾကီးမွာ ဆံုးရႈံးပ်က္စီးမႈေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနပါတယ္။ ေနာက္တစ္ဖန္ ျပုျပင္လုိ့မရတာေတြ အမ်ားၾကီးပါပဲ။ ဒီေတာ့ ပထမအဆင့္အေနနဲ့ အမ်ားပါ၀င္လာဖုိ့ ၾကိုးပမ္းခ်က္မ်ားကုိ တင္ျပတာပါ။ သေဘာေပါက္ေအာင္ ၾကိုးစားပါ။ ကမ႓ာ ၾကီးဟာ တုိ့ ကမ႓ာၾကီးပါ။ ပလတ္စတစ္ကမ႓ာ ျဖစ္မလာေစပါနဲ့။ လူတိုင္း တတ္နိုင္ပါတယ္။ ေျမကမ႓ာကို ကယ္တင္ၾကပါ။