ေရြးေကာက္ပြဲ၊ လႊတ္ေတာ္တက္ရန္ ျပင္ေနသူမ်ားႏွင့္ လူထုအဆုံးအျဖတ္

ဇင္လင္း

‘အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း’ အပိုဒ္ (၂၁) အရ “ေရြးေကာက္ပြဲ” ဆိုသည္မွာ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္၏ အစိတ္အပိုင္းတခု၊ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ရပိုင္ခြင့္ဆိုသည္ကို ယေန႔ျပည္သူတို႔ ေယဘုယ်မွ်ျဖစ္ေစ သိျမင္လာၿပီ ျဖစ္ပါသည္။

အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း၊ အပိုဒ္ (၂၁) တြင္ ယခုကဲ့သို႔ ေဖာ္ျပထားသည္။

(၁) လူတိုင္းသည္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ အစိုးရဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ၊ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ထားေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ တဆင့္ျဖစ္ေစ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္အေရးရွိသည္။

(၂) လူတိုင္းသည္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ အမ်ားျပည္သူဆိုင္ရာ ၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကို ညီမွ်စြာ ရယူခံစားပိုင္ခြင့္ရွိေစရမည္။

(၃) ျပည္သူအမ်ား၏ ဆႏၵသည္ အစိုးရအာဏာပိုင္စိုးမႈ၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္ေစရမည္။ ဤဆႏၵမ်ားကို ပုံမွန္အခ်ိန္အပိုင္းအျခားအလိုက္ က်င္းပေသာ၊ ‘စစ္မွန္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား’ ျဖင့္ ေဖာ္ျပရမည္ျဖစ္ၿပီး ဤေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ လူတိုင္း မခြဲမျခား မဲေပးခြင့္ရွိ၍ လွ်ိဳ႕၀ွက္မဲေပးစနစ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ အလားတူ ညီမွ်ေသာ လြတ္လပ္သည့္ မဲဆႏၵေပးႏိုင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားျဖင့္ျဖစ္ေစ က်င္းပေပးရမည္။

‘အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း’ သည္ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ စံျပဳသတ္မွတ္ထားေသာ အေျခခံ ကတိက၀တ္မ်ားလည္းျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ ‘ကုလသမဂၢ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ားဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာသေဘာတူညီခ်က္’ (UN International Convenant on Civil and Political Rights - ICCPR) ၏ အပိုဒ္ (၂၅) တြင္လည္း “ႏိုင္ငံသားတိုင္းအား ခြဲျခားကန္႔သတ္မႈ မရွိေစရဘဲ ‘မဲေပးခြင့္ အခြင့္အေရးႏွင့္ အခြင့္အလမ္း’ ရွိေစရမည္ျဖစ္ၿပီး ‘ေရြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္’ လည္း ရွိေစရမည္” ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၆၀ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၆) ရက္တြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ တတိယအႀကိမ္ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ ၿပီးသည့္ေနာက္ ဒီမိုကေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲက်င့္စဥ္မ်ားႏွင့္ ကင္းကြာေနခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ခန္႔ရွိခဲ့ၿပီ။ ဗိုလ္ေန၀င္း ဦးေဆာင္ေရးဆြဲေသာ ၁၉၇၄ ဖြဲ႔စည္းပုံဥပေဒအရ က်င္းပသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားမွာမူ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကို ျငင္းပယ္ဖ်က္သိမ္းသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားဟု သမိုင္းတြင္ခဲ့သည္။ ၁၉၇၄ ဖြဲ႔စည္းပုံက ယွဥ္ၿပိဳင္သူမရွိ တဦးတည္းေျပးကာ ပထမရရွိေသာ (မဆလ) တပါတီအာဏာရွင္စနစ္ကို ေမြးထုတ္ခဲ့သည္။

၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒတြင္လည္း အားနည္းခ်က္ (သို႔မဟုတ္) ညစ္ကြက္တခု ေတြ႔ရသည္။ ယင္းညစ္ကြက္မွာ ‘ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္မ်ား’ ထြက္ေပၚလာၿပီးေနာက္ အခ်ိန္ကာလမည္မွ် အေတာအတြင္း မည္သို႔မည္ပုံ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကို အသက္၀င္ေစမည္ဟု ေဖာ္ျပမထားျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္သည္ ဒီမိုကေရစီနည္းအရ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပးျခင္း၏ ပဓာနကိစၥလည္းျဖစ္သည္။ ယင္းအခ်က္ကို ထည့္သြင္းမထားျခင္းသည္ “အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ား၊ တာ၀န္ရွိသူမ်ားက ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ေရြးခ်ယ္ခံပိုင္ခြင့္ကို ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳရမည္။ ̏ မဲအေရအတြက္ ျပည့္မီသည့္ အႏိုင္ရ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအား သက္ဆိုင္သည့္ အခြင့္အာဏာကို အပ္ႏွင္းရမည္˝ ဆိုေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံၫႊန္းမ်ားအား လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားေၾကာင္း ထင္ရွားေစသည္။

ႏိုင္ငံတကာ အနက္ဖြင့္ဆိုခ်က္မ်ားအရ ‘ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္’ ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံတခုအတြင္း ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိေသာ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ားကို ေလွ်ာ့က်ေအာင္လုပ္သည့္ ကိရိယာဟု ဆိုထားသည္။ (မဆလ) တပါတီစနစ္သည္ “ငါႏွင့္မတူ ငါ့ရန္သူ” သေဘာထားျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကို တဖက္သတ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ားကို ေလ်ာ့ပါးေအာင္ လုပ္ရမည့္အစား တိုးပြားေအာင္လုပ္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီလိုလားေသာ၊ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ တန္းတူအခြင့္အေရး လိုလားေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ဆန္႔က်င္မႈကို အဆက္မျပတ္ ရင္ဆိုင္ခဲ့ရၿပီးေနာက္ ၁၉၈၈ ဒီမိုကေရစီ လူထုအေရးေတာ္ပုံကာလ၌ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းခဲ့ရသည္။ စင္စစ္ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ႏွင့္ ျဖစ္စဥ္တို႔ကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒသည္ တိုင္းျပည္တျပည္၏ သာယာ၀ေျပာေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးတို႔အတြက္ အခရာက်ေပသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္တခုသည္ ႏိုင္ငံတခု၏ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ားကို ေလ်ာ့ပါးေအာင္ ေစ့စပ္ေပးႏိုင္သကဲ့သို႔ ျပည္တြင္းစစ္ အသစ္တခုကိုလည္း ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္သည္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေနသည္ပင္လွ်င္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ၏ တဖက္ေစာင္းနင္း ျဖစ္ေနမႈမ်ားေၾကာင့္ အက်ဥ္းအက်ပ္ ေတြ႔ေနသည္။ အမွန္ကိုဆိုရလွ်င္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပုံ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာလည္း ၁၉၇၄ ဖြဲ႔စည္းပုံႏွင့္ တထပ္တည္း ျဖစ္ေနသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဤဖြဲ႔စည္းပုံ ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းရန္ ထြက္ေပၚလာသည့္ “၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒ” ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ားကို ေလ်ာ့ပါးေအာင္ လုံး၀ လုပ္ေပးႏိုင္မည္မဟုတ္။ တိုးပြားလာဖို႔သာျမင္ရသည္။

ႏိုင္ငံတကာႏႈန္းစံတို႔အလိုအရ ေျပာရလွ်င္ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပသည့္ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္မွာ လူထုဆႏၵကို အမွန္တကယ္ ကိုယ္စားျပဳႏိုင္မည့္ လူထုကိုယ္စားလွယ္မ်ား ေပၚထြက္လာေရး၊ လူထုကိုယ္စားျပဳ ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ လူထုကိုယ္စားျပဳ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔မ်ား ေပၚေပါက္လာေရးျဖစ္သည္။ ျပည္သူမ်ား၏ ဆႏၵသည္ အစိုးရအာဏာပိုင္စိုးမႈ၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္ေစရမည္ဟူေသာ အႏွစ္သာရမပ်က္ဖို႔ အလြန္အေရးႀကီးသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ လူတိုင္းမခြဲမျခား မဲေပးခြင့္ရွိ၍ လွ်ိဳ႕၀ွက္မဲေပးစနစ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ သို႔မဟုတ္ အလားတူ ညီမွ်ေသာ လြတ္လပ္သည့္ မဲဆႏၵေပးႏိုင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားျဖင့္ျဖစ္ေစ က်င္းပေပးရမည္။ ဤအခ်က္ကို လက္ရွိ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေပးမည့္ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းက တာ၀န္ခံရမည္ျဖစ္သည္။
ထို႔ေၾကာင့္ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တမႈရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားဟုတ္ မဟုတ္ဆိုသည္ကို အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းက ခိုင္ခိုင္မာမာ တာ၀န္ခံႀကီးၾကပ္ေစရန္ ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔မ်ား ရွိဖို႔လိုျခင္းျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မစၥတာ ကာ့တ္ကမ္ဘဲလ္၏ ေမလခရီးစဥ္အေတာအတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒ ဦးသိန္းစိုးအား ႏိုင္ငံတကာေရြးေကာက္ပြဲ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔မ်ား ခြင့္ျပဳပါမည္လားဟု ေမးခဲ့ရာတြင္ ခြင့္ျပဳမည္မဟုတ္ေၾကာင္း၊ သူတို႔တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ အေတြ႔အႀကံဳ ျပည့္ျပည့္စုံစုံ ရွိသည္ဟု အရွက္မဲ့စြာ ျပန္ၾကားခဲ့သည္။ ယခုေရြးေကာက္ပြဲ ျပဳလုပ္မည့္ ႏို၀င္ဘာ (၇) ေရာက္ရန္ တလခြဲခန္႔အလိုတြင္ ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔မ်ားကို ဘာေၾကာင့္ ျငင္းပယ္ခဲ့သနည္းဆိုေသာ ေမးခြန္းအတြက္ အေျဖမ်ား ထြက္ေပၚေနေပၿပီ။ အျမင္သာဆုံး အခ်က္မွာ ႏိုင္ငံတကာသေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားတြင္ တည္ဆဲအစိုးရမ်ားအေနျဖင့္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို ေလးစားလိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းၾကရမည့္ ၀တၱရားရွိသည္။

● ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားတည္ေထာင္ခြင့္ကို ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳ၍ ပါတီအားလုံးကို ဥပေဒေရွ႕ေမွာက္၌ တန္းတူ အခြင့္အေရးမ်ားေပးကာ ယွဥ္ၿပိဳင္ေစရမည္။ အာဏာပိုင္မ်ားက ပါတီအားလုံးကို မခြဲမျခား တန္းတူဆက္ဆံရမည္။

● ပါတီမ်ားအား လြတ္လပ္ပြင့္လင္းေသာ ၀န္းက်င္တြင္ ႏိုင္ငံေရးစည္း႐ုံးမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ခြင့္ေပးရမည္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအေပၚ၌ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအေပၚ၌ျဖစ္ေစ၊ မဲဆႏၵရွင္ျပည္သူမ်ားအေပၚ၌ျဖစ္ေစ၊ အာဏာပိုင္မ်ားက မေလ်ာ္မကန္ျပဳမႈ၊ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ၊ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ လက္စားေခ်မႈမ်ား ျပဳလုပ္မည္ကို ေၾကာက္ရြံ႕ေနရသည့္ အေျခအေနမ်ား မရွိေစရ။

သို႔ေသာ္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ ျပည္ေထာင္စုပအို႔၀္အမ်ိဳးသားအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ ရွမ္းျပည္ကိုးကန္႔ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီႏွင့္ အမ်ိဳးသားဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးပါတီ အစရွိသည့္ (၅) ပါတီကို မွတ္ပုံအသစ္ ထပ္မတင္၍ဟုဆိုကာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က စက္တင္ဘာ (၁၄) တြင္ တရားမ၀င္ပါတီမ်ားဟု ေၾကညာခဲ့သည္။ တဖန္ အသစ္ထူေထာင္သည့္ ပါတီမ်ားအနက္မွလည္း ျပည္ေထာင္စုကရင္အမ်ိဳးသားမ်ာအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ ျမန္မာ့လူ႔ေဘာင္သစ္ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ၊ ျမန္မာဒီမိုကေရစီကြန္ဂရက္၊ ၿမိဳတိုင္းရင္းသားပါတီ၊ ေဒသဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးပါတီ (ျပည္) မ်ားကိုလည္း ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ကိုယ္စားလွယ္ (၃) ဦး မ၀င္ႏိုင္၍ဆိုကာ ပယ္ဖ်က္လိုက္သည္။
ပိုဆိုးသည္မွာ ကခ်င္ျပည္နယ္တိုးတက္ေရးပါတီ (KSPP)၊ ညီၫြတ္ေသာ ဒီမိုကေရစီပါတီ (ကခ်င္ျပည္နယ္) (UDP)၊ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း တိုးတက္ေရးပါတီ (NSSPP) တို႔ကို အေၾကာင္းျပခ်က္ ခိုင္ခိုင္မာမာမျပဘဲ ပါတီထူေထာင္ခြင့္ မေပးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္မွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား တည္ေထာင္ခြင့္ကို ေလးစားအသိအမွတ္မျပဳျခင္း၊ ပါတီအားလုံးကို ဥပေဒေရွ႕ေမွာက္၌ တန္းတူအခြင့္အေရးမ်ား မေပးျခင္းကို ေပၚလြင္ေစသည္။ ထိုမွ်မက ယင္းပါတီမ်ားမွ ကခ်င္တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ပါတီေထာင္ခြင့္မရသျဖင့္ တသီးပုဂၢလအေနျဖင့္ ပါ၀င္ရန္ ေလွ်ာက္ထားျခင္းကိုလည္း ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ပယ္ခ်ခဲ့ျပန္သည္။ ထိုလုပ္ရပ္မွာလည္း “လူတိုင္းသည္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ အစိုးရဆိုင္ရာလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ၊ လြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွ တဆင့္ျဖစ္ေစ၊ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရန္ အခြင့္အေရးရွိသည္။” ဆိုေသာ ‘အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္း’ ပါ သေဘာတူညီခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားပိုင္ခြင့္မွာလည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအဖို႔ အထူးအေရးႀကီးေသာ ကိစၥပင္ျဖစ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတခု က်င္းပရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးရာသီဥတုကို သာယာမွ်တေအာင္ ဖန္တီးထားရွိႏိုင္ဖို႔ လိုသည္။ ထိုအထဲတြင္ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္သည္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္သည္။ သတင္းမီဒီယာကို အကန္႔အသတ္မရွိ၊ ခြဲျခားမႈမရွိ၊ လြတ္လပ္စြာ တန္းတူအသုံးျပဳခြင့္ေပးရမည္။ ‘အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးေၾကညာစာတမ္း’ အပိုဒ္ (၁၉) အရ လူတိုင္းတြင္ လြတ္လပ္စြာ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟေဖာ္ျပႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အမ်ားျပည္သူသို႔ သတင္းအခ်က္အလက္ ျဖန္႔ေ၀ခြင့္ႏွင့္ ကိုယ္တိုင္လည္း သတင္းအခ်က္အလက္ လက္ခံရယူပိုင္ခြင့္တို႔သည္ လူတိုင္း၏ ရပိုင္ခြင့္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ လြတ္လပ္စြာ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟေဖာ္ျပႏိုင္ခြင့္ကို မရရွိပါက က်န္လူ႔အခြင့္အေရးဆိုသည္တို႔ကို ခံစားခြင့္ရရွိရန္မွာ ျဖစ္ႏိုင္စရာမရွိေခ်။ လြတ္လပ္စြာ ထင္ျမင္ယူဆႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ဖြင့္ဟေဖာ္ျပႏိုင္ခြင့္မ်ား ဆုံး႐ႈံးလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအဖို႔ မိမိတို႔ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆႏွင့္ မူ၀ါဒလမ္းစဥ္မ်ားကို ျပည္သူလူထု သိရွိနားလည္ေအာင္ ရွင္းလင္းေျပာျပႏိုင္ခြင့္ ဆုံး႐ႈံးရမည္ျဖစ္သည္။

လက္ရွိအခင္းအက်င္းအရ ႀကံ့ဖြံ႔ပါတီက အာဏာလက္ရွိ စစ္တပ္ပါတီျဖစ္၍ ႏိုင္ငံ့ေငြေၾကးဘ႑ာမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံပိုင္ ဆက္သြယ္ေရးယႏၲရားမ်ားကို အကန္႔အသတ္မရွိ ရယူသုံးစြဲကာ လြတ္လပ္စြာ မဲဆြယ္စည္း႐ုံးေဟာေျပာခြင့္ရေနသည္။ ယခုႀကံ့ဖြံ႔ပါတီက ေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္စာေစာင္ကို ေရာင္စုံ (၈) မ်က္ႏွာ ေစာင္ေရ (၁) သိန္း ႐ိုက္ႏွိပ္၍ အခမဲ့ ျဖန္႔ေ၀ေနသည္။ ကာလေပါက္ေစ်းထက္ တ၀က္ေလွ်ာ့တြက္လွ်င္ပင္ က်ပ္ေငြ (၅) သန္းေလာက္ရွိမည္။ စိစစ္ျဖတ္ေတာက္မွာလည္း မပူရ။ အျခားပါတီမ်ားမွာ စာေပစိစစ္ေရး၏ စည္းကမ္းမ်ားကို ေၾကာက္ေနရသည္။ စာေစာင္ထုတ္ေ၀ခြင့္ မွတ္ပုံတင္ရန္ ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္သည့္ ပါတီက အမ်ားစု။ သို႔ျဖင့္ သတင္းမီဒီယာကို အကန္႔အသတ္ခံရသည္။ လြတ္လပ္စြာ တန္းတူအသုံးျပဳခြင့္မရ။ ေရဒီယို၊ တီဗြီက်ျပန္ေတာ့လည္း ပါတီတခု (၁၅) မိနစ္သာ ေပးသည္။ အကန္႔အသတ္ စည္းမ်ဥ္းက အတန္တန္။ (၁၅) မိနစ္မွ်ႏွင့္ ကိုယ့္ပါတီမူ၀ါဒကို လူထုနားလည္ေအာင္ ေျပာခိုင္းသည္မွာ မည္ကာမတၱေပးသည့္ မဲဆြယ္ခြင့္သာျဖစ္သည္။

ထို႔ၾကာင့္ ပါတီမ်ားအား လြတ္လပ္ပြင့္လင္းေသာ ၀န္းက်င္တြင္ ႏိုင္ငံေရးစည္း႐ုံးမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္ခြင့္ေပးရမည္ဆိုေသာ သေဘာတူညီခ်က္ကိုလည္း စစ္အစိုးရက လုံး၀လိုက္နာျခင္းမရွိေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ စစ္တပ္၏ ႀကံ့ဖြံ႔ပါတီ အသာစီးရရွိေရးအတြက္ အစိုးရအာဏာကိုသုံး၍လည္းေကာင္း၊ ေငြေၾကးအင္အား အသုံးျပဳ၍လည္းေကာင္း၊ အျခားပါတီ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ မဲဆႏၵရွင္ျပည္သူမ်ားအေပၚ၌ အာဏာပိုင္မ်ားက မေလ်ာ္မကန္ျပဳမႈ ၿခိမ္းေျခာက္၍လည္းေကာင္း လုပ္ေဆာင္ခ်က္ အမ်ားအျပား ေတြ႔ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အျခားပါတီမ်ား လြတ္လပ္စြာ စည္း႐ုံးခြင့္မရရွိၾက။

ယခုေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ (၃၃၀)၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္အတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ (၁၆၈)၊ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္အတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ (၆၆၀)၊ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ (၁၁၅၈) ဦးအတြက္ ပါတီမ်ား ၿပိဳင္ဆိုင္ၾကရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ကိုယ္စားလွယ္တဦးလွ်င္ မွတ္ပုံတင္ေၾကး (၅) သိန္း တင္ရမည္ဟု စစ္အာဏာပိုင္တို႔က ညစ္ပတ္လိုက္သည္။ ဤေငြေၾကး အဟန္႔အတားေၾကာင့္ အျခားအတိုက္အခံပါတီမ်ားထဲမွ ကိုယ္စားလွယ္ (၂၀၀) ျပည့္ေအာင္ ၀င္ၿပိဳင္ႏိုင္သည့္ ပါတီမရွိ။ ႀကံ့ဖြံ႔က ေနရာအားလုံးၿပိဳင္သည္။ တစညက ေနရာ (၉၈၀) ေက်ာ္ၿပိဳင္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မလုပ္ခင္ကပင္ အေျဖက ထြက္ႏွင့္ေနၿပီ။ အတိုက္အခံအတြက္ ေနရာမရွိသည့္ လႊတ္ေတာ္၊ ကက္ဘိနက္ဖြဲ႔ခြင့္ မရွိသည့္ လႊတ္ေတာ္၊ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္မဟုတ္သည့္ စစ္ဗိုလ္သမၼတက ျပ႒ာန္းလိုသည့္ ဥပေဒမ်ားကို အတည္ျပဳေပးရမည့္ ႐ုပ္ေသးလႊတ္ေတာ္ မွ်သာျဖစ္သည့္ အခ်က္ကို မ်က္ကြယ္ျပဳလ်က္ လႊတ္ေတာ္တက္ရန္ စိတ္ကူးယဥ္ၾကသူမ်ား ရွိေနသည္။

မဲစာရင္းမ်ားလည္း တျပည္လုံးတြင္ စနစ္တက် ထုတ္ျပန္ေပးျခင္းမရွိ။ မဲစာရင္း ကူးယူလိုသည့္ ပါတီမ်ားကိုလည္း တမ်က္ႏွာ (၂၀၀) က်ပ္ ေပးရမည္ဟု ေငြေၾကးႏွင့္ ပိတ္ဆို႔လိုက္ျပန္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲ မသမာမႈကို ကန္႔ကြက္ဖို႔က ပို၍ပင္ ခက္ခဲေသးသည္။ ေငြက်ပ္ (၁၀) သိန္းတင္မွ ကန္႔ကြက္ခြင့္ရမည္ဆိုသည္။ ဤမွ် မေတာ္မတရား ညစ္ပတ္ထားသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲအစီအစဥ္မ်ားမွာ ယခုမွ အစပ်ိဳးကာစသာရွိေသးသည္။ ႏို၀င္ဘာ (၇) ရက္နီးလာေလ ညစ္ပတ္ေကာက္က်စ္မႈမ်ား ပို၍ ပို၍ မ်ားလာေလျဖစ္ဖို႔ ေသခ်ာသည္။ အညစ္ပတ္ဆုံးကိစၥကိုလည္း မ်က္၀ါးထင္ထင္ ျမင္ေနရၿပီးျဖစ္သည္။ စစ္တပ္ (၄) ပုံ (၁) ပုံ ယူပါရေစဆိုသည္ကို သေဘာတူလိုက္သျဖင့္ ယခု ႀကံ့ဖြံ႔စစ္တပ္ပါတီ ထပ္ဖြဲ႔ကာ စစ္တပ္က လႊတ္ေတာ္မ်ားတြင္ (၄) ပုံ (၃) ပုံ မက အပိုင္စီးေတာ့မည္။ လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ political space ရွာမည္ဆိုသူမ်ား ယခုထိ သေဘာမေပါက္ေသး၊ အရွည္ကို မျမင္ႏိုင္ေသးသည္မွာ အံ့စရာဟု ဆိုရေတာ့မည္။

စင္စစ္ စစ္အုပ္စု မေလ်ာ္မကန္ ႀကံစည္ေနေသာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ၏ အဓိက ပစ္မွတ္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အခန္းက႑ကို ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲအသစ္ျဖင့္ စစ္အုပ္စုက ေခ်ဖ်က္ရန္ လုပ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ မူလရည္ရြယ္ခ်က္ ကိုယ္၌က မ႐ိုးသားသည့္အေလ်ာက္ စစ္အစိုးရ၏ ၂၀၀၈ နာဂစ္ဖြဲ႔စည္းပုံႏွင့္ “ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပုံတင္ဥပေဒ” စသည္တို႔သည္ ‘ဒီမိုကေရစီဆန္႔က်င္ေရး၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဆန္႔က်င္ေရး စီမံခ်က္’ ျဖစ္ေနေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျပည္တြင္းျပည္ပ ႏိုင္ငံေရးအကဲခတ္မ်ားက ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို အတုအေယာင္ဟု အကဲျဖတ္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အဓိက အတိုက္အခံ NLD ကို ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ မေပးလို မေပးရဲသည့္ သေဘာ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား လူထုက ထပ္မံေရြးခ်ယ္မည္ကို ေၾကာက္လန္႔ေနသည့္ သေဘာက ေပၚလြင္လြန္းသည္။

သို႔တေစ NLD သည္ လူထုတိုက္ပြဲအတြင္းမွ ေပၚထြက္ခဲ့သည့္ လူထုပါတီျဖစ္သည္။ အာဏာရွင္အလိုက် ပါတီမဟုတ္သျဖင့္ အာဏာရွင္က အသိအမွတ္မျပဳ႐ုံႏွင့္ NLD ေပ်ာက္ကြယ္သြားမည္မဟုတ္။ လူထုအက်ိဳးကို မေဆာင္ႏိုင္ေတာ့၍ လူထုက အသိအမွတ္မျပဳေတာ့လွ်င္သာ ကြယ္ေပ်ာက္သြားႏိုင္သည္။ NLD က ပါတီမွတ္ပုံမတင္၊ ေရြးေကာက္ပြဲမ၀င္ဟု ဆုံးျဖတ္ေဆာင္ရြက္လိုက္ျခင္းမွာ စစ္အာဏာကို အာခံဆန္႕က်င္လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ မတရားသည့္ အမိန္႔အာဏာကို ဖီဆန္ျခင္း (Civil Disobedience) ျဖစ္သည္။ NLD ၏ အျမင့္ဆုံး သပိတ္တိုက္ပြဲ ပုံသ႑ာန္လည္းျဖစ္သည္။ NLD သည္ တိုက္ပြဲအတြင္း၌ ဆက္ရွိေနသည္။ စစ္အာဏာကို သိဒၶိတင္ေပးရမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွန္းသိသိႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ၾကသူမ်ားသာ ဒီမိုကေရစီတိုက္ပြဲ စည္းအျပင္၌ ေရာက္ေနၾကျခင္းျဖစ္သည္။

ျပည္သူအမ်ားကမူ ထိုမွ်ေလာက္ မေ၀၀ါးၾက။ တပ္ဦးပါတီမ်ားျဖစ္သည့္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္၊ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားမ်ားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားျပဳေကာ္မတီ (CRPP) တို႔၏ သပိတ္တိုက္ပြဲေခၚသံကို စတင္ေထာက္ခံလာေနၾကၿပီ။ ယေန႔ျပည္သူသည္ ႏိုင္ငံေရးစိတ္မ၀င္စားေသာ ျပည္သူမဟုတ္။ စစ္အာဏာရွင္သည္ ျပည္သူကို ႏိုင္ငံေရးစိတ္မ၀င္စားရဲေအာင္ အႀကီးအက်ယ္ ရက္ရက္စက္စက္ ဖိႏွိပ္ခဲ့သည္။ မေအာင္ျမင္ခဲ့။

ယေန႔ သတင္းနည္းပညာေခတ္တြင္ ျပည္သူလူထုဘက္၌ လူထုဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ၊ အင္တာနက္ကြန္ရက္၊ သတင္းမီဒီယာစသည္တို႔ ရွိေနသည္။ လူထုနားမ်က္စိ အေပ်ာ္တမ္း သတင္းသမားလူငယ္မ်ား၊ ဘေလာ့ဂါမ်ားလည္း ရွိေနၿပီ။ ထို႔ေၾကာင့္ စစ္အာဏာရွင္တို႔ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိသလို ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ ျပည္သူလူထုအဖို႔ တခုတည္းေသာ ေရြးခ်ယ္စရာ ထြက္ရပ္လမ္းဆိုျခင္းကို မ်က္ကန္းရမ္းဆ လက္ခံၾကလိမ့္မည္လည္းမဟုတ္။

လြတ္လပ္မွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲလား၊ အတုအေယာင္ ေရြးေကာက္ပြဲလား။ အေရာင္အေသြးစုံ ပါ၀င္ခြင့္ရွိသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲလား၊ ႏိုင္ငံတကာ ေလ့လာအကဲခတ္သမားမ်ား၏ ေရွ႕ေမွာက္၌ ျမင္သာထင္သာ က်င္းပသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲလား၊ တံခါးပိတ္ က်င္းပသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲလား စသည္ျဖင့္ မဆန္းစစ္ဘဲ ေနၾကမည္လည္းမဟုတ္။ ယခု ေရြးေကာက္ပြဲသည္ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ားကို ေလ်ာ့က်ေစျခင္းထက္ ျပည္တြင္းစစ္အသစ္တခုဆီ ဦးတည္ေနသည္ကို လူထုက မျမင္ဘဲ ေနမည္မဟုတ္။ လူထုသည္ အခ်ိန္က်လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးတာ၀န္ေက်ပြန္ၾကသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သမိုင္းတြင္ အထပ္ထပ္အဖန္ဖန္ ေတြ႔ခဲ့ရၿပီးျဖစ္သည္။

သို႔ျဖစ္၍ ယခု ၂၀၁၀ ႏိုင္ငံေရးလမ္းဆုံတြင္လည္း လူထုသည္ စစ္အာဏာရွင္တို႔ ဆင္ထားေသာ ေသတြင္းေထာင္ေခ်ာက္ လမ္းမွားသို႔ လိုက္ၾကမည္မဟုတ္သည္မွာ ေသခ်ာသည္။ အဆုံးအျဖတ္ကာလေရာက္လွ်င္ လူထုကပင္ ဆုံးျဖတ္ပါလိမ့္မည္။ ထိုအခ်ိန္ေရာက္လွ်င္ လူထုအသံကို နာခံရန္ ႏိုင္ငံေရးသမားတို႔ ျပင္ထားၾကပါကုန္။ ။